Ο Μάνος Ελευθερίου (12 Μαρτίου 1938 - 22 Ιουλίου 2018) υπήρξε ένας σπουδαίος ποητής, στιχουργός και πεζογράφος.
Είχε γράψει ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μία νουβέλα, δύο
μυθιστορήματα και περισσότερα από 400 τραγούδια. Παράλληλα εργάστηκε ως
αρθρογράφος, επιμελητής εκδόσεων, εικονογράφος και ραδιοφωνικός
παραγωγός.
Το "προφητικό" του κείμενο που ακολουθεί αφορά στη σχέση της θρησκείας
με τη μουσική και ευρύτερα την υπόθεση του ελληνικού τραγουδιού, όπως
τουλάχιστον αποτυπώνεται στο βιβλίο Χρηστοήθεια των Χριστιανών, που έγραψε ο άγιος Νικόδημος Αγιορείτης το 1803. Περιέχεται στη συλλογή Είναι αρρώστια τα τραγούδια, που κυκλοφόρησε το 2002 από τις εκδόσεις Καστανιώτη (σελ. 160-163):
Ποιοι ετοιμάζονται να πάνε στην κόλαση με τον 21ο αιώνα
Αλίμονο σε εκείνους που, επειδή έρχονται κάθε χρόνο οι γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, αρχίζουν να πίνουν, να χορεύουν και να ξεχνούν ότι κάθε χριστιανός πρέπει να προσπερνά αυτές τις εφήμερες χαρές και να αφοσιώνεται μόνο στην προσευχή.
Από παντού μάς την έχουν στημένοι οι άγιοι προφήτες που έζησαν στην έρημο μόνο με ψωμί και νερό. (Άραγε υπήρχαν φούρνοι στην έρημο;) Αυτοί που δίδασκαν ότι η ολοκλήρωση της προσωπικότητας ενός ανθρώπου γίνεται μόνο με την ταπεινότητα. Γίνεται μόνο όταν δεν καλλωπίζεται, γιατί οι καλλωπισμοί των ρούχων είναι τα αγκίστρια της πορνείας και ο καλλωπισμός του προσώπου κάτι χειρότερο. Δίδασκαν ακόμη ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να μπαίνουν στις εκκλησίες καλλωπισμένες, ότι πρέπει να περπατούν σκεπασμένες, ότι και οι άντρες, και κυρίως οι ιερωμένοι, ούτε κι αυτοί πρέπει να καλλωπίζονται, γιατί αυτά είναι κόλπα των εθνικών. Οι χριστιανοί, έλεγαν, δεν πρέπει να χορεύουν και να τραγουδούν, γιατί αυτά τα παιχνίδια και οι χοροί είναι η πομπή του Σατανά, ούτε και στους γάμους τους! Δίδασκαν λοιπόν ότι τα τραγούδια και οι χοροί είναι ενάντια στο μυστήριο του γάμου, ότι οι αρραβωνιαστικοί δεν πρέπει να μπαίνουν στα σπίτια των γυναικών που θα παντρευτούν και άλλα διάφορα.
Αυτά όλα τα βρήκα, αδελφοί, στο βιβλίο το καλούμενο Χρηστοήθεια των Χριστιανών, που έγραψε ένας άγιος, ο Νικόδημος Αγιορείτης, και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1803 και μετά στην Ερμούπολη το 1838, "φιλοτίμω δαπάνη των φιλοκάλων συνδρομητών εις κοινήν πάντων των ορθοδόξων ωφέλειαν"! Από τα πολλά θέματα του ας διαλέξουμε εκείνα που έχουν σχέση με τη μουσική. Το μότο του σχετικού κεφαλαίου είναι ένα απόσπασμα του Προφήτη Ησαΐα, το οποίο αναφέρεται σε εκείνους που πίνουν κρασί με τη συνοδεία κιθάρας, τυμπάνων και αυλών.
"Ιδού", μας λέγει ο Νικόδημος, "ποία είναι η φρικτή απόφασις όπου κάμνει ο ίδιος ο Θεός εναντίον εκείνων που παίζουν διάφορα όργανα και χορεύουν και τραγουδούν: Ιδού ποταπαίς είναι αι ελεειναί φωναί όπου φωνάζει ο Παντοκράτωρ, ελεεινολογών όλους τους παιχνιδιάτορας, όλους τους χορεύοντας και τους τραγουδούντας". Γι' αυτούς μας λέγει ότι τους περιμένει η εξ ύψους τιμωρία. Φανταστείτε λοιπόν τι τιμωρία περιμένει όλους αυτούς που δουλεύουν στα νυχτερινά κέντρα, συνθέτες, στιχουργούς, μουσικούς, τραγουδιστές, μαγαζάτορες, γκαρσόνια, λουλουδούδες, φουσκωτούς, δισκογραφικές εταιρείες. Τα κακά που προξενούν, μας λέγει, είναι πρώτα η ειδωλολατρία, η ψευδορκία και, το κυριότερο, οι φόνοι και οι αιματοχυσίες. Και το παράδειγμά του, γι' αυτό το τελευταίο, δεν είναι τα γνωστά μας έκτροπα, αλλά η άσεμνος κόρη της μοιχαλίδος Ηρωδιάδος, που για να αρέσει στον Ηρώδη με τον χορό της τον έπεισε να αποκεφαλίσει τον Ιωάννη τον Πρόδρομο.
Όλα αυτά γεννούν τις άσεμνες θεωρίες των οφθαλμών και τα τραγούδια προξενούν τα πορνικά ακούσματα και από αυτά γεννιούνται οι αισχρολογίες και τα άσεμνα γέλια και τα κουνήματα του σώματος και οι σαρκικές επιθυμίες "και εν τη καρδία γενόμεναι πορνείαι και μοιχείαι". "Πρέπει ακόμη να ονομάζει τινάς τα παιγνίδια και τους χορούς και τα τραγώδια αγώνας και πάλαισμα του διαβόλου και τόπος μεν του αγώνος τούτου και στάδιον είναι το σπίτι εκείνο μέσα εις το οποίο γίνονται, αγωνοθέτης δε είναι ο διάβολος, θεαταί δε του αγώνος όλοι οι δαίμονες, παλαισταί δε και αγωνισταί είναι οι παιχνιδιάτορες...", δηλαδή οι ορχήστρες των νυχτερινών κέντρων (Γιάννη Πάριου, Γιώργου Νταλάρα, Αντώνη Ρέμου, Σάκη Ρουβά, Άλκηστης Πρωτοψάλτη, Χρήστου Νικολόπουλου, Κατερίνας Κούκα, Δήμητρας Γαλάνη, ακόμη και Κώστα Μακεδόνα, Δημήτρη Μπάση, Νατάσας Θεοδωρίδου, Πασχάλη Τερζή, Νότη Σφακιανάκη, Πίτσας Παπαδοπούλου, Αδελφών Κατσιμίχα, Παντελή Θαλασσινού, Αλκίνοου Ιωαννίδη, Χρήστου Θηβαίου, Γιώργου Χατζηνάσιου, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Διονύση Τσακνή, Δέσποινας Βανδή, Νίκου Ξυδάκη, Δημήτρη Παπαδημητρίου, Μάριου Τόκα, Θανάση Πολυκανδριώτη, Δημήτρη Μητροπάνου, των αιώνιων φίλων μου Χρήστου Λεοντή, Βασίλη Δημητρίου, Θάνου Μικρούτσικου, Ηλία Ανδριόπουλου, του άχραντου Σταύρου Κουγιουμτζή, των εξαφανισμένων Βασίλη Κουμπή και Τάκη Μουσαφίρη, του ιδιοφυούς Σταμάτη Κραουνάκη και του πολύτροπου Γιάννη Σπανού -με τρόμο σκέπτομαι ότι ορισμένα ονόματα δεν αναφέρθηκαν ποτέ από μένα, κι απ' το κακό μου κεφάλι κι απ' τις περιστάσεις, κι ακόμη ότι ορισμένα θα μπουν στο Ευρετήριο μόνο μία φορά ενώ τους άξιζε μία ολόκληρη σελίδα!) και όλων των άλλων αμαρτωλών και αποτρόπαιων συνεργών του Διαβόλου. Φανταστείτε τι κόλαση τους (μας) περιμένει.Αντί λοιπόν για τέτοια αισχρά άσματα, να πούμε κανένα "τροπαριάκι" που να υμνεί τη δόξα του Κυρίου, αλλιώς θα πλακώσουν τα επιτίμια και οι αφορισμοί και πως θα παραδώσουμε ψυχή και σώμα την τελευταία μας ώρα; Αν θα έπρεπε να τα αναποδογυρίσουμε όλα και να φτάσουμε στις μέρες μας, δηλαδή διακόσια χρόνια μετά από τότε που δημοσιεύτηκαν αυτά τα φοβερά και τρομερά, το μόνο που θα είχα εγώ να πω (φαντάζομαι και πλήθος άλλοι) είναι ότι δεν αποτελεί αμαρτία να χορεύει κανείς και να τραγουδά. Αμαρτία και ντροπή είναι να διασύρεται ένα είδος που έδωσε εξαίσιες μουσικές και στίχους, ισάξια πολλές φορές των καλύτερων θρησκευτικών ύμνων, μελωδίες που οι νεώτεροι παιχνιδιάτορες όχι μόνο τις κατακλέβουν αναίσχυντα, αλλά δεν έχουν ούτε τη στοιχειώδη ευαισθησία να αναφέρουν ως μουσικούς προγόνους τους όλους εκείνους που έδωσαν το αίμα της ψυχής τους για το ελληνικό τραγούδι. Γι' αυτούς μάλιστα! Η Κόλαση είναι έτοιμη να τους δεχτεί.
Μάνος Ελευθερίου - Μεγάλες επιτυχίες
Δημοσίευση σχολίου