Μερικές σύντομες επισημάνσεις:
Δεν είναι πρώτη φορά που η συλλογική δράση και κάποια μορφή συνεταιριστικής δραστηριότητας επιστρατεύονται, σε συνθήκες κρίσης και παρατεταμένης ύφεσης του καπιταλισμού, για την ικανοποίηση άμεσων καταναλωτικών αναγκών και τη διασφάλιση της επιβίωσης πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Και στο απώτερο παρελθόν, αλλά και με την παρούσα κρίση του καπιταλισμού, παρουσιάζονται παρόμοια φαινόμενα σε αρκετές χώρες.
Το «κίνημα της πατάτας» ή ευρύτερα το κίνημα για την προμήθεια φθηνών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων άμεσα από τους παραγωγούς, που εμφανίστηκε πρόσφατα μέσα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και κοινωνικής εξαθλίωσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας, φαίνεται να παίρνει συνεχώς αυξανόμενες διαστάσεις. Φαίνεται επίσης να επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στους μεσάζοντες, περιορίζοντας εντυπωσιακά την ψαλίδα των τιμών ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή.
Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος έχει μάλλον θορυβήσει του ιθύνοντες του αρμόδιου Υπουργείου και τους κυβερνητικούς παράγοντες, οι οποίοι εναγωνίως προσπαθούν να παρέμβουν σ’ αυτή την εξέλιξη, για να καπηλευτούν ή να ελέγξουν εκ των έσω αυτό το κίνημα. Αλλά, μάταια επιχειρούν να αποκρύψουν τη μακροχρόνια παταγώδη αποτυχία τους στον τομέα αυτό, και να εντάξουν αυτό το κίνημα μέσα στους κανόνες του κυρίαρχου (καπιταλιστικού) συστήματος και στα θεσμικά πλαίσια μιας υποτίθεται «εξορθολογισμένης» αγοράς.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι κομματικοί φορείς αποδεικνύονται εκτός τόπου και ιστορικού χρόνου όταν σπεύδουν να λοιδορήσουν αυτό το κίνημα, όπως έκαναν στο πρόσφατο παρελθόν και με το λεγόμενο κίνημα των πλατειών, γιατί είναι ένα κίνημα που ξεφεύγει από τον έλεγχο τους και δεν συνάδει με τα χρεοκοπημένα ιδεολογικά τους πρότυπα.
Κάποιοι επίσης επιχειρούν να παρέμβουν στο κίνημα αυτό για να παίξουν κάποιο ρόλο και να αναπτύξουν μια διαφορετικού τύπου επιχειρηματική δράση, ή κάνουν λόγο για μάρκετιγκ νέου τύπου. Αλλά, στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται ούτε για «μάρκετ», ούτε για μάρκετιγκ.
Το κίνημα αυτό αντανακλά ουσιαστικά μια παταγώδη και ολέθρια αποτυχία του ίδιου του μηχανισμού της αγοράς και του καπιταλιστικού συστήματος γενικότερα. Ο αυθόρμητος, χαοτικός, ανεξέλεγκτος και αδιαφανής χαρακτήρας των αγοραίων συναλλαγών, πέραν των άλλων επιπτώσεων, επιτρέπει σε οποιοδήποτε μεσάζοντα να παρεμβαίνει σε ένα ευρύ φάσμα σταδίων και δραστηριοτήτων έτσι ώστε να επιβαρύνει πολλαπλάσια την τελική τιμή ενός προϊόντος. Ταυτόχρονα όμως, το κίνημα αυτό σηματοδοτεί, έστω και πρωτόλεια, το θρίαμβο και την αναγκαιότητα του κοινωνικού σχεδιασμού για τον άμεσο και συνειδητό συντονισμό ανάμεσα στις κοινωνικές ανάγκες (των πολιτών/καταναλωτών) και στις υπάρχουσες παραγωγικές δυνατότητες (τους παραγωγούς).
Αναμφίβολα, ο συντονισμός αυτός θα πρέπει να διευρυνθεί και τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνουν και πολλά άλλα, ακόμα πιο δραστικά, για να μπορέσει η κοινωνία να αλλάξει σελίδα, να ξεπεράσει την κρίση του καπιταλισμού, και να πάρει ο κόσμος της δουλειάς και της δημιουργίας την τύχη στα χέρια του, πάνω στη βάση μιας ριζικά διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης.
Καλώς ήλθατε, λοιπόν, στο γενναίο κόσμο που γεννάται από τη βαθύτατη και καταστροφική κρίση του καπιταλισμού, αλλά και από την κοινή (συλλογική) δράση και την νέα τεχνολογία!
*Ο Γιώργος Λιοδάκης είναι καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
Πηγή: Εφημερίδα "Δράση"
Πολύ ενδιαφέρον κείμενο. Όπως σχολίασα και στο αρχικό post θα συμπληρώσω ότι σημαντική ευθύνη έχει και η απουσία καταναλωτικής συνείδησης, ως αποτέλεσμα της "ευμάρειας" του υπερκαταναλωτισμού των προηγούμενων δεκαετιών. Αλλά, κι εμείς ως αριστεροί έχουμε μερίδιο ευθύνης επειδή κυνηγώντας μισθούς, αυξήσεις κλπ, παραβλέπαμε από δράσεις συλλογικές, αλληλέγγυες ή ακτιβιστικές τις τιμές των αγαθών, συμβάλλοντας σε μία ανάπτυξη καταναλωτικής συνείδησης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι φυσικά έτριξαν θεμέλια μιας παγιωμένης κατάστασης. Αλλά, ας μην παραβλέπουμε το ρόλο των ΜΜΕ που μονοπωλούν το σχετικό κίνημα που τελικά θα λειτουργήσει ή αποπροσανατολιστικά ή επαναπαυτικά (μήπως ξεχαστεί σύντομα, φοβάμαι, από την υπερπροβολή).
Βέβαια, το όλο κίνημα έδειξε έναν άλλο δρόμο, μία άλλη οδό μακριά από τις πεσιμιστικές τακτικές άμυνας. Μία πρώτη επιτυχία είναι η μείωση της τιμής προϊόντων στη λαχαναγορά της Αθήνας κι ακολουθεί η Θεσσαλονίκη (-20%). Κέρδος είναι από το τίποτα.
Ωστόσο, στο κίνημα της πατάτας, βλέπουμε και τον αποπροσανατολιστικό ρόλο των ΜΜΕ. Όχι ακριβώς αποπροσανατολιστικό, αλλά μία εμμονή σε αυτό (οι μεσάζοντες δεν είναι τμήμα της αστικής τάξης, αλλά της ανώτατης μεσοαστικής).
Το θέμα είναι το καπέλο !
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλύτερα καπέλο στις πατάτες, παρά πρωτοβουλίες χωρίς το καπέλο του κόμματος, ε σύντροφοι ; Καλύτερα λοιπόν μεσάζοντες στα προϊόντα, παρά ακτιβισμοί και κινήσεις χωρίς μεσάζων κόμμα ; Φτηνές πατάτες δεν γίνονται χωρίς το ΚΚΕ ;
Από αύριο λοιπόν σύντροφοι να καταγγελθεί και η χρήση του τροχού και της φωτιάς ως προβοκατόρικης ανακάλυψης του κεφαλαίου, διότι ανακαλύφθηκαν πριν την ίδρυση του κόμματος. Προφανώς η αντιμονοπωλιακή θέση του Κόμματος δεν ισχύει για το μονοπώλιο των πρωτοβουλιών. Αν το κόμμα δεν μεσολαβεί στην πρωτοβουλία τότε φυσικά η πρωτοβουλία είναι εξ ορισμού ύποπτη, ε σύντροφοι ; “Η θρησκεία είναι όπιο του λαού”, αλλά μάλλον σύμφωνα με το Κόμμα υπάρχει μια εξαίρεση, αφού η επανάσταση είναι μία : η Αυθεντική, η Κύρια, η Ζωοποιούσα, το εκ του Κόμματος εκπορευόμενη, η συν ΚΝΕ και ΠΑΜΕ συμπροσκυνούμενη και συνδοξαζόμενονη, η λαλήσασα διά του Ριζοσπάστη. Όλα στο μπλέντερ της μητέρας όλων των επαναστάσεων, μασημένη τροφή, πουρές πατάτας για να μην πνιγεί το βρέφος και απαραίτητα καπελάκι με υψηλό δείκτη προστασίας από την αυτοοργάνωση και μια γραμμή για να μπουσουλάει, μόνο και πειθαρχημένο, στην ευθεία. Μασημένη τροφή, καπελάκι και γραμμή για ένα βρέφος που μπαίνει πια στα 95 του …
Επανάσταση δεν γίνεται χωρίς το ΚΚΕ ; Τι να σας πω ρε σύντροφοι, ειλικρινά δεν ξέρω, εγώ είμαι εξ άλλου ανήθικος και άθρησκος προβοκάτορας, σκέφτομαι και υπάρχω χωρίς την έγκριση του Κόμματος, αναπνέω χωρίς καθοδήγηση. Εγώ δεν γνωρίζω. Δεν ξέρω πως μια επανάσταση μπορεί να επιτύχει έχοντας προδιαγεγραμμένους κανόνες, χωρίς αυθορμητισμό, ανεξάρτητη δημιουργική σκέψη και ελευθερία έκφρασης. Δεν ξέρω πως μια νομενκλατούρα μπορεί να σχεδιάσει μια επανάσταση, χωρίς και ενάντια στην νομενκλατούρα. Δεν ξέρω πως η κομουνιστική θεωρία μπορεί να είναι άλλοθι για την ιερατική ποδηγέτηση οποιασδήποτε αυθόρμητης κοινωνικής αντίδρασης. Έχω μπερδευτεί γιατί με παρασύρουν οι σκοτεινοί κύκλοι της μαύρης αντίδρασης και κάνω αυθόρμητες σκέψεις. Προφανώς όταν ο Μαρξ έγραφε το Κεφάλαιο, πήρε την πρωτοβουλία να θεμελιώσει τον κομουνισμό έχοντας την πρότερη έγκριση του Κόμματος. Δεν γίνεται να διατύπωσε μια τόσο ξεκάθαρη και αποτελεσματική θεωρία χωρίς να ταυτίζεται με την γραμμή των καθοδηγητών. Μάλλον το Κόμμα υπήρχε πριν από τον Μαρξ, αυτό είναι ! Φωτίστηκα σύντροφοι ! Στην αρχή δεν υπήρχε τίποτα, μετά το Κόμμα είπε εγένετο Μαρξ και την έβδομη μέρα έφτιαξε πατάτες κομουνιστικές !
Φωτίστηκα σύντροφοι ! Επιτέλους κατάλαβα ! Μέχρι να γίνει η επανάσταση όπως ακριβώς ορίζει το Κόμμα, θα πρέπει να γίνω Μάρτυρας ! Θα πρέπει να λιμοκτονήσω. Αν ο μεσάζοντας μου φάει το μηνιάτικο να του χαρίσω και το άλλο. Δεν το λέει βέβαια πουθενά αυτό ο Μαρξ, αλλά οι προφήτες του Κόμματος το λένε ξεκάθαρα : ή ΚΚΕ ή τίποτα ! Πρέπει να αυτοκτονήσω Προσδοκώντας επανάσταση νεκρών …
(το κείμενο αναδημοσιεύεται)