ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, όπως ΔΗΜΑΡ: Αποχαιρετισμός στην αριστερά της ήττας

Του Πάνου Δαμέλου

Αυτό το κείμενο μάλλον θα δυσαρεστήσει αρκετούς, αλλά μερικές φορές χρειάζεται να γινόμαστε και δυσάρεστοι. Ξεκαθαρίζω από την αρχή, επειδή σίγουρα θα φανεί σε πολλούς έτσι, ότι δεν πρόκειται για ένα κείμενο «ενδοαριστερού εμφυλίου», άλλη μία επίθεση αριστερού προς ένα άλλο κομμάτι της αριστεράς, αλλά ένα κείμενο-κάλεσμα για τη διαφύλαξη και την επιβίωση της αριστεράς. Και αυτό επειδή η θέση που υποστηρίζω είναι ότι…

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δεν είναι, ούτε και πρέπει να αντιμετωπίζεται πια ως ένα αριστερό κόμμα.

Όπως ακριβώς κάποιοι υποστηρίξαμε έγκαιρα (πριν ακόμα κάνει τις κωλοτούμπες και μπει στη συγκυβέρνηση, αντίθετα με όσα έλεγε προεκλογικά) ότι η ΔΗΜΑΡ δεν είναι αριστερό κόμμα, αλλά «πασόκοι με πολιτικά», έχει έρθει η ώρα, δυστυχώς, να γίνει μια αντίστοιχη εκτίμηση και για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Η πορεία αυτού του κόμματος, ειδικά μετά τις εκλογές του Μαΐου και μέχρι σήμερα, είναι μία συνεχής στροφή προς τα δεξιά και προς λογικές «υπεύθυνης αριστεράς».

Η πρόσφατη ομιλία του Τσίπρα στο Σύνταγμα επισφραγίζει αυτήν την πορεία: Η κυρίαρχη λέξη ήταν «δημοκρατία» (ειπώθηκε πάνω από 20 φορές). Λέξεις και φράσεις όπως «σοσιαλισμός», «απεργία», «ταξικός», «εργατική τάξη» δεν ακούστηκαν ούτε μία φορά. Κάλεσε «όχι μόνο τους αριστερούς, αλλά κάθε δημοκράτη» στον αγώνα «να ξαναχτίσουμε την Ελλάδα». Αλλά για ποια δημοκρατία μπορούμε να μιλάμε, μέσα στα πλαίσια της ΕΕ και της ΕΚΤ; Πώς θα «ξαναχτίσεις την Ελλάδα», όταν δέχεσαι να κάνουν κουμάντο αυτοί που συνειδητά και με σχέδιο την γκρεμίζουν, για χάρη των τραπεζών και του ιδιωτικού κεφαλαίου;

Τρανό παράδειγμα του σε τι μεταλλάσσεται ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί η πρόσφατη «μεταγραφή» Μιχελογιαννάκη (και μάλιστα με καταγγελίες μελών για αντιδημοκρατικό τρόπο εγγραφής του 1
). Από το ΠΑΣΟΚ στη ΔΗΜΑΡ και από εκεί στον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, ένας ανεκδιήγητος πολιτικάντης, ένας ομοφοβικός τύπος που έλεγε προ λίγων μηνών στη βουλή ότι το μνημόνιο θα… αυξήσει την ομοφυλοφιλία και τα κορίτσια θα μένουν ανύπαντρα 2.
Ο Μιχελογιαννάκης ανήκει πλέον στη ριζοσπαστική αριστερά ή ο ΣΥΡΙΖΑ πλέον χωράει τον οποιονδήποτε, αρκεί να φέρνει μαζί του ψηφαλάκια;
Πάντως οι Συριζαίοι θα τον αποκαλούν πια «σύντροφο»… Ενδεικτικό του ότι όλα θυσιάζονται μπροστά στο στόχο της κατάκτησης της κυβερνητικής εξουσίας, είναι επίσης το γεγονός ότι ψάχνουν για συνεργασίες παντού, όχι μόνο στη… λαϊκή δεξιά των ΑΝ.ΕΛ., αλλά κι εκεί που έφτυναν λίγους μήνες πριν: Από το «άντε και γαμήσου, σύντροφε Κουβέλη» της Νεολαίας Συνασπισμού 3 , πήγαμε στα καλέσματα να… ξεκαθαρίσει η ΔΗΜΑΡ αν ανήκει πλέον στο αντιμνημονιακό στρατόπεδο 4 και στα άρθρα για το αν υπάρχουν περιθώρια συνεργασίας μαζί της 5.

Πρόκειται για μία ξεκάθαρη μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ από την αριστερά προς το κέντρο, που δεν είναι μόνο θέμα διατυπώσεων αλλά εντάσσεται σε μία συνολική στρατηγική της ηγεσίας του, όπως ξεδιπλώνεται το τελευταίο έτος, ακόμα και κόντρα στις επίσημες θέσεις του κόμματος, που μένουν στα χαρτιά - και γι’αυτό πρακτικά μάλλον λίγη σημασία θα έχουν οι τελικές διατυπώσεις των κειμένων του ιδρυτικού του συνεδρίου.

Για παράδειγμα, ο Γ. Σταθάκης, από τους βασικούς υπεύθυνους της οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, έχει πει ότι το επαχθές χρέος είναι κάτω από το 10%, το υπόλοιπο το αναγνωρίζουν, και ότι η θέση του ΣΥΡΙΖΑ για «διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους» θα πρέπει να γίνει σε συνεννόηση με τους δανειστές, με μία διαδικασία αντίστοιχη του PSI, (Παρουσίαση του οικονομικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ στην Κόρινθο, 4/6/2012), ενώ πιο πρόσφατα είπε ότι δεν θα πειράξουν τις φοροαπαλλαγές των εφοπλιστών 7.

Το «θα σκίσουμε τα μνημόνια» του Α. Τσίπρα 8 έγινε πρόσφατα «αναστολή των μνημονίων» 9. Το «θέλουμε μία άλλη Ευρωπαϊκή Ένωση», ξεχάστηκε σε πρόσφατο άρθρο του Γιάννη Βαρουφάκη (ο οποίος από σύμβουλος και λογογράφος του ΓΑΠ πριν λίγα χρόνια, έχει γίνει «γκουρού» της οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ) για τους New York Times, όπου λέει ότι οι μεταρρυθμίσεις που προτείνουν μπορούν να γίνουν μέσα στα πλαίσια των σημερινών Ευρωπαϊκών Συνθηκών! 10

Τα παραδείγματα αυτής της δεξιάς μετατόπισης είναι δεκάδες ή και εκατοντάδες πλέον, και μόνο κάποιος που απλά δεν θέλει να τις δει μπορεί να τις αγνοήσει. Κι αυτή λογική αντίδραση είναι, είναι μεγάλη η ανάγκη του κόσμου για ελπίδα, για πίστη σε μια γρήγορη και εύκολη διέξοδο - αλλά η ελπίδα πρέπει να επενδύεται εκεί που υπάρχει προοπτική.

Το «γεύμα εργασίας» με τον Μπόμπολα, 11 η επίσκεψη/συνέντευξη στην εφημερίδα του Θέμου Αναστασιάδη και οι χαμογελαστές φωτογραφίες μαζί του, 12 οι διαβεβαιώσεις προς G20 και ΗΠΑ ότι «το ευρώ δεν κινδυνεύει από τον ΣΥΡΙΖΑ» 13 ή ότι «δεν θέλουμε να τα βάλουμε με τις ΗΠΑ, δεν θα βγούμε από το ΝΑΤΟ και δεν θα πειράξουμε τις βάσεις» 14 δείχνουν τη συνειδητή επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να κάνει μία κυβέρνηση ταξικής συνεργασίας, επιδιώκοντας τη στήριξη -ή έστω τη συναίνεση- μέρους της αστικής τάξης.
Η δικαιολογία ότι κάποια από τα παραπάνω είναι «προσωπικές απόψεις» δεν είναι καθόλου πειστική: Δεν θα βρείτε διαψεύσεις ή διαφοροποιήσεις της ηγεσίας για καμία από τις παραπάνω δηλώσεις, όπως πχ υπήρξαν στην περίπτωση του Διαμαντόπουλου 15  ή του Θεοδωρίδη 16. Παράλληλα, η άρνηση ουσιαστικής στήριξης στους καθηγητές δείχνει το «άδειασμα» των κλασικών μορφών πάλης του εργατικού κινήματος για χάρη της «ομαλής δημοκρατικής αλλαγής» όταν κάποια στιγμή πέσει η κυβέρνηση – άγνωστο το πώς θα επιτευχθεί αυτό.

- Μα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελείται και από αριστερούς, αληθινούς αγωνιστές; Γίνεται κόμμα αριστερών να μην είναι αριστερό;

Γίνεται και παραγίνεται. Ο λόγος είναι, κατά βάση, η ηττοπάθεια που έχει διαποτίσει αυτό το κομμάτι της αριστεράς. Είναι η λογική που λέει όχι απλά ότι το κίνημα δεν αρκεί και άρα πρέπει με κάθε τρόπο να πάρουμε την κυβέρνηση για να έχουμε νίκες, αλλά και ότι οι ιδέες της αριστεράς δεν μπορούν να γίνουν ηγεμονικές στην κοινωνία, οπότε για να χτίσεις πλειοψηφικό ρεύμα πρέπει να προσαρμοστείς εσύ στις ιδέες (ή αυταπάτες) της πλειοψηφίας και όχι το αντίστροφο.

Φυσικά, είναι προφανές ότι χρειάζονται συμμαχίες και με κομμάτια της κοινωνίας που δεν ανήκουν συνειδητά στην αριστερά. Είναι άλλο όμως να επιδιώκεις να κερδίσεις αυτό τον κόσμο με τις δικές σου ιδέες, και άλλο να τους καλείς να «ξαναχτίσουμε» τη χώρα, να τους λες ότι εσύ είσαι αυτός που θα επαναφέρει τη «δημοκρατία» και μάλιστα χωρίς ρήξεις, χωρίς να κινδυνεύσει η ΕΕ, χωρίς να κινδυνεύσει το ευρώ, ουσιαστικά χωρίς να αλλάξει τίποτα κομβικό σε σχέση με μερικά χρόνια πριν, υποσχόμενος μία δήθεν «υγιή» εκδοχή του καπιταλισμού – την οποία δεν μπορούν να τους προσφέρουν πια οι καπιταλιστές και τα αστικά κόμματα, οπότε θα την προσφέρει η αριστερά!

Μα, θα μπορούσε να πει κανείς, δεν πρέπει η αριστερά αυτή τη στιγμή, που η κυβέρνηση πάει από τη μία επίδειξη αυταρχισμού στην άλλη (επιστρατεύσεις, απολύσεις, καταστολή κοκ) να υπερασπιστεί τα δημοκρατικά κεκτημένα της αστικής δημοκρατίας; Βεβαίως! Όμως έχει διαφορά αν τα υπερασπίζεσαι με αγώνες, όπως κατακτήθηκαν δηλαδή, ή αν προσπαθείς να γίνεις εσύ ο πολιτικός φορέας που θα εφαρμόσει μία πιο «δημοκρατική» διακυβέρνηση στα πλαίσια του συστήματος. Γιατί, αν επιλέξεις να κάνεις το τελευταίο, τότε οικειοθελώς κάνεις αυτό το οποίο ισχυρίζομαι για τον ΣΥΡΙΖΑ: από την αριστερά, μετατοπίζεσαι στο κέντρο.

- Έστω κι έτσι, άσχημα θα μας έπεφτε μια σοσιαλδημοκρατία σήμερα;

Αν η μόνη άλλη επιλογή είναι η μνημονιακή βαρβαρότητα και εξαθλίωση, ή ακόμα χειρότερα ο φασισμός, σίγουρα όχι. Ωστόσο, είναι δυνατή σήμερα μια αναβίωση της σοσιαλδημοκρατίας, η άσκηση φιλολαϊκής πολιτικής, σε συνθήκες παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης; Και κυρίως χωρίς ρήξη με τις σύγχρονες ιμπεριαλιστικές και νεοφιλελεύθερες δομές, όπως η ΕΕ; Χωρίς απαλλαγή από τη θηλιά του χρέους; Χωρίς βαθιές τομές που να ανοίγουν εν τέλει το δρόμο για μία άλλη οργάνωση της κοινωνίας;

Η απάντησή μας πρέπει να είναι: σαφώς όχι. Όποιος νομίζει σήμερα ότι θα καταφέρει να ασκήσει φιλολαϊκή πολιτική σε διαπραγμάτευση και συνεργασία με αυτούς που έφεραν τα μνημόνια, με αυτούς δηλαδή που έχουν συνειδητά εξαπολύσει έναν ανελέητο ταξικό πόλεμο στα κατώτερα στρώματα του ευρωπαϊκού Νότου, θα βρει τον εαυτό του στα χνάρια της ΔΗΜΑΡ πριν καλά-καλά το καταλάβει. Δεν πρόκειται περί «προφητείας» κάποιου απαισιόδοξου, περί πολιτικής εκτίμησης πρόκειται, με βάση συγκεκριμένα δείγματα. Ελάχιστα -έως μηδαμινά- περιθώρια διαπραγμάτευσης υπάρχουν με την ΕΕ και την υπόλοιπη τρόικα. Σε τέτοιες εποχές όξυνσης των ταξικών αντιθέσεων, ο καθένας είναι αναγκασμένος να επιλέξει στρατόπεδο. Ενώ λοιπόν ισχύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, τόσο σε επίπεδο μελών όσο και δημόσιου λόγου, βρίσκεται πιο αριστερά από τη ΔΗΜΑΡ, η πορεία που έχει χαράξει θα τον οδηγήσει εν τέλει στο ίδιο στρατόπεδο. Το ερώτημα «ρήξη ή ενσωμάτωση» είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

- Εντάξει, αν χρειαστεί τότε θα επιλέξουμε τη ρήξη!

Μακάρι να ήταν τόσο απλό! Τα κόμματα κινούνται με βάση κάποια στρατηγική, δεν μπορούν να κάνουν ξαφνικά στροφές 180 μοιρών. Θα είναι πρωτοφανές ιστορικά ένα κόμμα που έχει αρχίσει ήδη δεξιά στροφή όντας στην αντιπολίτευση, να γίνει κυβέρνηση και τότε να γυρίσει σε πιο αριστερές θέσεις. Άλλωστε, όταν δεν έχεις προετοιμάσει τον κόσμο για ρήξεις, όταν τον έχεις μετατρέψει σε παθητικό θεατή που περιμένει «την κυβέρνηση της αριστεράς» για να του λύσει τα προβλήματα δια της ανάθεσης, σε ποιον θα στηριχτείς για να κάνεις μια επιλογή καθαρής εναντίωσης προς το κεφάλαιο, το οποίο μέχρι χθες προσπαθούσες να καλοπιάσεις; Η γραμμή που προβάλλει το κάθε κόμμα επηρεάζει και τη στάση του κόσμου που έχει αναφορά σε αυτό (και όχι μόνο).

Το ότι η Αυγή πχ, η βασική εφημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, από τις εκλογές του 2012 μέχρι σήμερα λέει κάθε λίγο ότι η κυβέρνηση θα είναι μικρής διάρκειας και ότι «μυρίζουν εκλογές» 17, έχει άμεση σχέση με το ότι το κίνημα εδώ και ένα χρόνο είχε μόνο κάποιες αναλαμπές τοπικά, και ότι η ΕΡΤ ήταν λίγο έως πολύ το πρώτο μαζικό κινηματικό γεγονός σε κεντρικό επίπεδο από τον Φλεβάρη του 2012.

Η παραφιλολογία ότι η κυβέρνηση όπου νά’ναι πέφτει, έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα: ο κόσμος είναι σε μία συνεχή αναμονή, άρα η κυβέρνηση μακροημερεύει, καθώς οι κυβερνήσεις πέφτουν όταν δεν μπορούν πια να κυβερνήσουν λόγω αντιδράσεων. Ήδη πέρασε ένας χρόνος βάρβαρων μέτρων μέχρι να ζοριστεί λίγο η κυβέρνηση και να αποχωρήσει η ΔΗΜΑΡ. Αν δεν υπάρξουν ακόμα μεγαλύτερες αντιδράσεις και ο κόσμος περιμένει τις εκλογές ως… φυσικό φαινόμενο, τίποτα δεν εγγυάται ότι δεν θα κυβερνήσουν άλλον ένα χρόνο ή και παραπάνω, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

- Μα, τα αριστερά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ δεν τα βλέπουν αυτά; Γιατί δεν κάνουν κάτι;

Πώς δεν τα βλέπουν. Και πολλοί τα καταγγέλλουν. Όμως, πρέπει να έχουμε στο νου μας το εξής: Η αριστερά, εδώ και πολλά χρόνια, ήταν ένα λίγο-πολύ περιθωριακό φαινόμενο στην Ελλάδα. Τώρα, ξαφνικά, αυτός ο κόσμος νιώθει ότι πλέον απευθύνεται για πρώτη φορά σε ένα πραγματικά μαζικό κοινό, ότι ο υπόλοιπος κόσμος περιμένει πράγματα από αυτόν, ότι αποκτά –επιτέλους!- την ιδεολογική ηγεμονία στην κοινωνία. Γι’αυτό και δεν πρόκειται να αλλάξουν «το σχέδιο που τους πήγε στο 27%». Δυστυχώς όμως, όπως εξηγήσαμε παραπάνω, καμία ιδεολογική ηγεμονία δεν αποκτάς όταν κάνεις πίσω στις ιδέες σου και ετοιμάζεσαι να κάνεις «κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας» ακόμα και σε συνεργασία με τον Καμμένο 18.

Αντίθετα, παραχωρείς την ιδεολογική ηγεμονία πίσω στο αστικό μπλοκ, που τα θέλει όλα υπερταξικά, που μιλάει χωρίς διαχωρισμούς δεξιάς-αριστεράς, εργαζομένων-κεφαλαίου αλλά γενικά για «τη χώρα» – ουσιαστικά, στην προσπάθεια να προσεταιριστείς έναν κόσμο που δεν είναι αριστερός, προσχωρείς εσύ ο ίδιος στα αστικά ιδεολογήματα. Αυτό όμως, όχι μόνο δεν μετατοπίζει τη συνείδηση του κόσμου αριστερά, αντίθετα δείχνει ότι δεν έχεις ούτε εσύ ο ίδιος τη θέληση ή την πίστη στις ιδέες σου για να τις υπερασπιστείς και να κερδίσεις τον κόσμο με αυτές. Εν τέλει δηλαδή περισσότερο κακό κάνει, παρά τις πιθανώς καλές προθέσεις.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι μπορείς να επικαλεστείς υπερταξικές έννοιες για να προωθήσεις μία πραγματικά ταξική πολιτική. Αυτό έχει μία βάση, όμως δεν μιλάμε για μια τέτοια περίπτωση. Όταν παρουσιάζεις την ΕΚΤ και τους τραπεζίτες όχι ως εχθρούς αλλά ως εταίρους, σε συνεννόηση με τους οποίους θα βρεις τη λύση και θα «κουρέψεις» το χρέος, είναι αυτό ταξική πολιτική; Όταν παρουσιάζεις το ενδεχόμενο να έχεις τον έλεγχο του νομίσματος εσύ αντί για την ΕΚΤ, πράγμα που θα έπρεπε να είναι στοιχειώδες για μία άλλη πορεία, ως «απευκταίο», προετοιμάζεις τον κόσμο για σύγκρουση ή για συμβιβασμό;

- Εντάξει, όμως αν φύγουν όσοι διαφωνούν με αυτή τη μετάλλαξη τότε ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάει ακόμα πιο δεξιά. Γιατί να τον χαρίσουν στη δεξιά πτέρυγα που επιλέγει τους συμβιβασμούς;

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, κατά τη γνώμη μου, είναι μια χαμένη υπόθεση για την αριστερά και το διαζύγιό τους, αν και δεν είναι εντελώς εμφανές σήμερα, είναι οριστικό. Ωστόσο, ακόμα κι αν κάποιος πιστεύει ότι μπορεί ακόμα να τον τραβήξει αριστερά, η τακτική της εσωτερικής πίεσης είναι λάθος. Όταν έφυγε η ΔΗΜΑΡ από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο λόγος του άρχισε να είναι πιο συγκρατημένος, για να μη χάσει έναν κόσμο που έβρισκε ελκυστική την ιδέα της «υπεύθυνης αριστεράς». Αλλά και στο άλλο στρατόπεδο, αυτό της δεξιάς, είναι εμφανές ότι η άνοδος της Χρυσής Αυγής καθορίζει στην ουσία την ατζέντα της Νέας Δημοκρατίας, η οποία πασχίζει να αποδεικνύει συνεχώς ότι είναι αρκετά αυταρχική ώστε να μη χάνει κόσμο από ακόμα δεξιότερα. Αντίστοιχα λοιπόν, ακόμα κι αν κάποιος έχει ως βασικό στόχο στη σημερινή συγκυρία να τραβήξει τον ΣΥΡΙΖΑ προς τα αριστερά –πράγμα που για μένα είναι χαμένος κόπος- ο πιο αποτελεσματικός τρόπος θα ήταν να υπήρχε ένας όσο γίνεται πιο μαζικός πόλος στα αριστερά του. Όσο δυνάμεις και αγωνιστές της ριζοσπαστικής αριστεράς εξακολουθούν να τον υποστηρίζουν, τόσο η ηγεσία του θα έχει τον χώρο να μετακινείται σε όλο και πιο συστημικές θέσεις, καθώς δεν θα νιώθει πως απειλείται από τα αριστερά.

- Δηλαδή, λες πως ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι πλέον ένα ακόμα αστικό κόμμα;

Όχι, δεν λέω αυτό, δεν είναι ένα κόμμα έτοιμο να υπερασπιστεί με νύχια και με δόντια τα συμφέροντα της αστικής τάξης, όπως πχ η Νέα Δημοκρατία ή η Χρυσή Αυγή. Όμως ούτε αριστερό είναι. Ανήκει πλέον σε αυτό που λέμε «κέντρο», στο πολιτικό φάσμα που επιδιώκει την ταξική συνεργασία και συμφιλίωση, που θρέφει την αυταπάτη ότι μπορεί να υπάρξει «υγιές επιχειρηματικό πλαίσιο» 19 και υπεράσπιση των λαϊκών στρωμάτων. Όμως αυτό στις σημερινές συνθήκες δεν μπορεί να υπάρξει, και γι’αυτό σύντομα θα αναγκαστεί ουσιαστικά να εξυπηρετεί τα αστικά συμφέροντα – όπως ακριβώς έκανε και η ΔΗΜΑΡ επί ένα χρόνο. Στον καιρό της κρίσης, η πίτα δεν αρκεί για να είναι χορτάτοι και οι εργάτες και το κεφάλαιο, και όποιος επιχειρήσει να κρατήσει ίσες αποστάσεις θα απορροφηθεί από τον ισχυρότερο πόλο.

- Ναι, αλλά από τις δυνάμεις που προέρχονται, έστω, από την αριστερά, μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θέλει να κυβερνήσει. Οι άλλοι πετάνε την μπάλα στην εξέδρα.

Δεν ισχύει αυτό. Καταρχάς, πρέπει να δούμε τι σημαίνει «αριστερή κυβέρνηση». Η αριστερά δεν είναι απλώς μία ακόμα άποψη για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο καπιταλισμός, είναι η δύναμη που θέλει να τον ανατρέψει. Άρα μία ας πούμε «αριστερή» κυβέρνηση στα πλαίσια της αστικής δημοκρατίας είναι κάτι αντιφατικό. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά ότι αν υπάρξει θα είναι μια κυβέρνηση βαθιών τομών, μέρος μιας διαδικασίας μετασχηματισμού. Ακριβώς επειδή ο μετασχηματισμός του πολιτικού συστήματος δεν μπορεί να είναι μία υπόθεση νομοσχεδίων, υπουργικών αποφάσεων και προεδρικών διαταγμάτων, μία τέτοια κυβέρνηση –η οποία πρέπει να έχει και άλλους όρους συμμετοχής του κόσμου της εργασίας- μπορεί να προκύψει μόνο ως σταθμός στην πορεία ενός νικηφόρου, μαζικού κινήματος με ανατρεπτικούς στόχους. Αντίθετα, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται ως ανάγκη λόγω ανεπάρκειας του κινήματος να έχει νίκες. Είναι μία ουσιαστική διαφορά που, σε συνδυασμό με την άρνηση να θέσει στόχους ρήξης, εξηγεί γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δεν μπορεί να κάνει μία «αριστερή κυβέρνηση». Το πολύ-πολύ να κάνει μία κυβέρνηση αριστερών – αλλά αυτό το είχαμε ήδη όταν ήταν η ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση…

- Έλα τώρα, είσαι υπερβολικός. Και στην τελική, αν γίνουν αυτά που λες, τότε θα διαφοροποιηθούμε. Τι καλύτερο δηλαδή μπορούμε να κάνουμε σήμερα;

Μακάρι να ήμουν υπερβολικός. Δεν λέω ότι μπορούμε (ή ότι πρέπει να προσπαθήσουμε!) να αποφύγουμε μία κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ (ούτε και ότι θα υπάρξει νομοτελειακά). Αυτό που λέω όμως είναι ότι δεν πρέπει να γίνει στο όνομα της αριστεράς, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει με τα άλλα αριστερά κόμματα αποδεκατισμένα, όπως στις δεύτερες εκλογές του 2012. Σαφώς πρέπει να φύγουν οι κυβερνήσεις που τα δίνουν όλα στην τρόικα, και πρέπει να παλέψουμε γι’αυτό. Αν είναι να έρθει μία κυβέρνηση που θα προσπαθήσει έστω να διαπραγματευτεί, ας έρθει, τουλάχιστον για να τελειώνουμε με αυτές τις αυταπάτες. Αν όμως έρθει και είναι κοινώς αποδεκτό ότι αυτή είναι η «κυβέρνηση της αριστεράς», νομίζω ότι δύο είναι τα πιθανότερα ενδεχόμενα από εκεί και πέρα:

Α) Ο κόσμος δέχεται τη λογική ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ διαπραγματεύεται στο όνομά του και ότι το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης είναι «ό,τι καλύτερο μπορούμε να πετύχουμε». Τα μνημόνια στην ουσία νομιμοποιούνται στη συνείδηση του κόσμου ως αναγκαίο κακό, και λέμε κι ευχαριστώ αν ο κατώτατος μισθός φτάσει επισήμως πχ στα 300 ευρώ, γιατί «θα μπορούσε να είναι και χειρότερα». Κυριαρχεί η απογοήτευση και η υποταγή.

Β) Ο κόσμος απογοητεύεται και εξαγριώνεται από την «κυβέρνηση της αριστεράς», που δεν κατάφερε να αντιστρέψει την πορεία της κρίσης και να εξασφαλίσει εισόδημα και αξιοπρεπή διαβίωση για όλους. Επικρατεί το «την είδαμε και την αριστερά, πρώτα με τη ΔΗΜΑΡ και μετά με τον ΣΥΡΙΖΑ» και στρέφεται στην ακροδεξιά. Η «κυβέρνηση της αριστεράς» αποτελεί μία αποτυχημένη παρένθεση στην πολιτική ζωή του τόπου, επιστρέφει κυρίαρχο το αστικό μπλοκ, είτε με τη μορφή μιας ακόμα πιο αυταρχικής ΝΔ, είτε με τη μορφή της Χρυσής Αυγής, είτε με συνεργασία των δύο. Η αριστερά απαξιώνεται για δεκαετίες.

Για να μείνει ανοιχτός ο δρόμος της ανατροπής, όσοι βλέπουμε αυτόν τον κίνδυνο έχουμε δύο βασικά καθήκοντα: Πρώτον, να στηρίξουμε, να διευρύνουμε και να μαζικοποιήσουμε ένα πραγματικά ριζοσπαστικό-αντικαπιταλιστικό μέτωπο, που θα βάζει στόχους ρήξης, που θα στηρίζει τους αγώνες από τα κάτω ως βασικό του καθήκον, που δεν θα θρέφει τη λογική της ανάθεσης και της αναμονής μιας κυβερνητικής λύσης. Ένα μέτωπο δηλαδή που θα διαχωρίζεται από τώρα ρητά από τη διαχειριστική λογική του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, που θα του ασκεί πίεση από τα αριστερά και που θα δώσει διέξοδο στον κόσμο που ήδη απογοητεύεται από το στρογγύλεμα των θέσεών του.

Και δεύτερον, πρέπει να αποδομήσουμε την άποψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι αριστερό κόμμα και ότι θα κάνει μία «κυβέρνηση της αριστεράς». Δεν μπορείς και να προσπαθείς να γίνεις το νέο «κεντρώο» κόμμα με κεντρικό στόχο την «υπεράσπιση της δημοκρατίας», και να κουβαλάς ταυτόχρονα την ταμπέλα του αριστερού αυτοδίκαια, ως κληρονομιά. Είναι άλλο το να είσαι αριστερός (και η βάση του ΣΥΡΙΖΑ σε γενικές γραμμές όντως εκεί ανήκει προς το παρόν) και άλλο το να έχεις αριστερή πολιτική, να είσαι αριστερό κόμμα, να κάνεις «αριστερή κυβέρνηση». Η αριστερά είναι δύναμη ανατροπής και όχι ενσωμάτωσης και διαχείρισης. Η αριστερά δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως καλός διαπραγματευτής με την εγχώρια και διεθνή αστική τάξη, ως συμφιλιωτής των τάξεων με ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο». Η αριστερά μπορεί να υπάρχει ως τέτοια μόνο έχοντας σα στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού, και για να το πετύχει αυτό επιδιώκει τη δημιουργία πραγματικών ρηγμάτων στο σήμερα που θα ανοίξουν αυτόν τον δρόμο. Πάει κόντρα, δεν συμφιλιώνει τους λύκους με τα πρόβατα. Και η αριστερά δεν έχει σήμερα την πολυτέλεια να στέκεται αμήχανα απέναντι στο μόρφωμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Οι αυταπάτες που είχε γεννήσει το ΠΑΣΟΚ, ότι με λίγο σπρώξιμο μπορεί να γίνει η «πραγματική Αλλαγή», δεν πρέπει να επικρατήσουν ξανά.

Θα κλείσω περίπου όπως ξεκίνησα. Ξέρω ότι πολύς κόσμος της αριστεράς έχει εναποθέσει τις ελπίδες του στον ΣΥΡΙΖΑ. Ξέρω ότι αυτό το κείμενο έρχεται δυστυχώς σε αντίθεση με τις διαθέσεις πολλών προοδευτικών ανθρώπων, που θέλουν η αριστερά «να τα βρει». Όμως, όπως αποδεικνύει και η σύντομη πορεία της ΔΗΜΑΡ (η οποία δεν προήλθε από παρθενογέννεση, διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι, ενώ ο αρχηγός της πριν ελάχιστα χρόνια ήταν κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ) υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να είσαι αριστερός και το να ασκείς αριστερή πολιτική. Καθόλου δεν χαίρομαι που κομμάτια της αριστεράς θεωρούν ότι μπορούν να υπάρξουν ως «συστημική αριστερά».

Η αριστερά, εντός καπιταλισμού, μόνο αντισυστημική μπορεί να είναι. Όταν αποφασίζει να διαχειριστεί τον καπιταλισμό, και μάλιστα σε εποχές καπιταλιστικής κρίσης, τότε παύει να είναι αριστερά. Πρέπει να το πούμε αυτό, κι ας γινόμαστε δυσάρεστοι. Αυτή η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσουν οι ιδέες της αριστεράς όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να συγκροτηθούν σε ένα πραγματικά νικηφόρο ρεύμα ανατροπής.

Επειδή σίγουρα κάποιοι θα μιλήσουν για… «αριστερόμετρο»: Αν δεχτούμε τον ευρύτερο δυνατό χαρακτηρισμό της αριστεράς από τον Νορμπέρτο Μπόμπιο, ότι δηλαδή η αριστερά είναι το μέρος εκείνο του πολιτικού φάσματος που προάγει την ισότητα και την απελευθέρωση, για να μην πηγαίνουμε μακριά, αυτά δεν μπορούν να υπηρετηθούν με τη θηλιά του χρέους και μέσα στα πλαίσια της όλο και πιο αυταρχικής ΕΕ, με την ΕΚΤ να ελέγχει το νόμισμα. Και αν επιμένουμε για την ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε τι συνιστά σήμερα αριστερή πολιτική και τι όχι, δεν είναι από κάποιο… φετίχ με τον όρο «αριστερά», αλλά ακριβώς για να δούμε τι προωθεί σήμερα την πάλη για ισότητα και απελευθέρωση και τι όχι.

Να τελειώνουμε λοιπόν με τις ηττοπαθείς «αριστερές της ευθύνης». Υπεύθυνοι για την ομαλή λειτουργία του καπιταλισμού, είναι όσοι πιστεύουν σε αυτόν. Η μόνη ευθύνη που έχει αναλάβει η αριστερά, είναι αυτή της ανατροπής του!

Πάνος Δαμέλος

Β.K: Αυτονόητο είναι ότι το κείμενο εκφράζει τον συγγραφέα του