Ο Μ. Γλέζος για την παρ' ολίγο ανατίναξη του ξενοδοχείου Μ. Βρετανία (Βίντεο) - Σχετικό κείμενο του ιστορικού Γ. Πετρόπουλου

Στο βίντεο που παραθέτουμε παρακολουθούμε τις  αναμνήσεις του Μανώλη Γλέξου, όπως τις παρουσίασε μιλώντας στην τηλεόραση του Μέγκα για ένα συγκλονιστικό περιστατικό που συνέβη τον Δεκέμβρη του 1944. Όπως λέει ο ευρωβουλευτής του Σύριζα, ενώ κρατούσε το φιτίλι για να ανατινάξει το ξενοδοχείο  Μεγάλη Βρετανία στο Σύνταγμα  σταμάτησε όταν έμαθε ότι μέσα ήταν ο Τσόρτσιλ.

Για το συγκεκριμένο γεγογός και αν ήταν σωστή η τελική απόφαση να αναβλήθεί η ανατίναξη του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία, μια επιχείρηση του σχεδιάστηκε και οργανώθηκε, με απόλυτη μυστικότητα, από το ΚΚΕ στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, δηλαδή στο Π.Γ. της Κ.Ε. του κόμματος, έχουν γραφεί πάρα πολλά και αρκετές φορές διαμετρικά αντίθετα.

Για την συμμετοχή του Μ. Γλέζου σ' αυτή την επιχείρηση πρώτη φορά ακούμε. Πιθανόν δεν έχουμε σωστή ενημέρωση γ' αυτό το γεγονός.

>
Εδώ να προσθέσουμε απόσπασμα από σχετικό κείμενο που έχει ο ιστορικός Γιώργος Πετρόπουλος.

... Ο Βασίλης Μπαρτζώτας (Φάνης), μέλος τότε τού Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ και γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ), έχοντας πλήρη γνώση του θέματος, σε μαρτυρία του αναφέρει:

«Δυνάμεις του ΕΛΑΣ Αθήνας, πλαισιωμένες από στελέχη της ΚΟΑ με επικεφαλής στον σ. Σπύρο Καλοδίκη, έκαναν μια άλλη τολμηρή και ηρωική επιχείρηση. Εχοντας στα χέρια τους το γενικό σχεδιάγραμμα των υπονόμων της Αθήνας, έπειτα από πορεία 12 ωρών μέσα στα βρόμικα νερά των οχετών, με άμεσο κίνδυνο της ζωής τους, κατόρθωσαν να κουβαλήσουν κάτω από την πλατεία Συντάγματος, ακριβώς στο ξενοδοχείο της “Μεγάλης Βρεταννίας”, όπου ήταν η έδρα της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου, του “Κράτους Παπανδρέου”, περίπου έναν τόνο εκρηκτικής ύλης, τροτύλης, και με ηλεκτρικό σύρμα συνέδεσαν την τροτύλη με ειδικό ηλεκτρικό μηχάνημα ανατίναξης, που βρισκόταν στη δική μας περιοχή. Ο σ. Καλοδίκης ανέφερε σε μένα, τη μέρα των Χριστουγέννων (25 Δεκέμβρη 1944), για την επιχείρηση αυτή, με τη δήλωση ότι είναι έτοιμοι να τινάξουν στον αέρα το άντρο της κυβέρνησης Παπανδρέου και των Αγγλων. Εγώ ανέφερα στο Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ που θα “δινε και την τελική έγκριση. Το Π.Γ. της Κ.Ε., έχοντας υπόψη τον ερχομό του Τσόρτσιλ και τις διαπραγματεύσεις μαζί του, μας είπε να περιμένουμε μερικές μέρες».

Η μαρτυρία του Ν. Κυριακίδη

Τη μαρτυρία του Βασ. Μπαρτζώτα επιβεβαιώνει πλήρως και ο Νίκος Κυριακίδης, ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ στη δικτατορία και τη μεταπολίτευση, ο οποίος πήρε μέρος στην επιχείρηση των υπονόμων στα Δεκεμβριανά. Σε άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» στις 21/1/2001, ο Νίκος Κυριακίδης δίνει τα εξής στοιχεία. Ο ΕΛΑΣ είχε πάρει από τον Δήμο Αθηναίων τους χάρτες των υπονόμων της Αθήνας, τους οποίους μελέτησε ειδική ομάδα ΕΛΑΣιτών. Στη συνέχεια δύο ΕΛΑΣίτες, ένας μηχανικός ειδικευμένος στους υπονόμους του Βελγίου κι ένας υπολοχαγός ειδικευμένος στα εκρηκτικά, κατέστρωσαν το σχέδιο της επιχείρησης.

Στις 22 Δεκεμβρίου του 1944 μια ομάδα από 150 ΕΛΑΣίτες (άλλες πηγές κάνουν λόγο για 80) ξεκίνησε την επιχείρηση από υπονόμους του Μεταξουργείου με στόχο, μέσω αυτών, να φτάσει στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία». Λόγω όμως δυσκολιών η επιχείρηση από το Μεταξουργείο εγκαταλείφθηκε και ξανάρχισε από τους υπονόμους της Λένορμαν για να ολοκληρωθεί, μετά από 12 έως 15 ώρες, με απόλυτη επιτυχία. Το ξενοδοχείο είχε παγιδευτεί. Η πυροδότηση του εκρηκτικού υλικού θα γινόταν με ηλεκτρική εκκένωση και για τον λόγο αυτόν υπήρχε αυτοκίνητο με ηλεκτρογεννήτρια. Γράφει ο Νίκος Κυριακίδης: «Το αυτοκίνητο με την ηλεκτρογεννήτρια θα έδινε την κατάλληλη στιγμή τον σπινθήρα στα εκρηκτικά που ήταν τοποθετημένα στα θεμέλια και κάτω από τα υπόγεια της “Μεγάλης Βρεταννίας”. Ερχεται όμως ξαφνικά ο Σπύρος Καλοδίκης, β” γραμματέας της ΚΟΑ, με μοτοσικλέτα (δολοφονήθηκε τον Νοέμβρη του 1947 από όργανα της Ασφάλειας στη Λάρισα) και σε έξαλλη κατάσταση φώναξε στους άνδρες που χειρίζονταν τη γεννήτρια:

“Σταματήστε, σβήστε τη γεννήτρια αμέσως. Σταματήστε! Η ανατίναξη δεν θα γίνει. Ηρθε ο Τσόρτσιλ στη «Μεγάλη Βρετανία». Σταματήστε!…”.

Ολοι όσοι βρεθήκαμε εκεί και πήραμε μέρος στην επιχείρηση, βρεγμένοι ώς το κόκαλο από τα νερά των υπονόμων, αισθανθήκαμε αγανάκτηση για τη ματαίωση αυτής της ανατίναξης».

Σκέψεις και συμπεράσματα

Απ’ όσα προαναφέραμε και από το σύνολο των ιστορικών στοιχείων που υπάρχουν μπορούμε να υποστηρίξουμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι η επιχείρηση υπονόμευσης του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία» σχεδιάστηκε και οργανώθηκε, με απόλυτη μυστικότητα, από το ΚΚΕ στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, δηλαδή στο Π.Γ. της Κ.Ε. του κόμματος. Ανατέθηκε στον Σπ. Καλοδίκη, μέλος της Κ.Ε. και β’ γραμματέα της ΚΟΑ, άνθρωπο δηλαδή της απολύτου εμπιστοσύνης της κομματικής ηγεσίας, ενώ τον έλεγχο είχε ο Βασ. Μπαρτζώτας.

Η επιχείρηση δεν εκτελέστηκε την ώρα που είχε προβλεφθεί λόγω του ερχομού του Τσόρτσιλ στην Αθήνα. Και ματαιώθηκε οριστικά επειδή στη συνέχεια αποκαλύφθηκε. Τίθεται όμως ένα καίριο ερώτημα: Αν δεν είχε αποκαλυφθεί, θα πραγματοποιούνταν κάποια στιγμή; Ο γράφων πολύ αμφιβάλλει γι’ αυτό για τους παρακάτω λόγους: Ο Β” Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είχε ακόμη τελειώσει και, ανεξαρτήτως του τι συνέβαινε στην Αθήνα με τα Δεκεμβριανά, η Αγγλία ήταν βασική δύναμη της αντιχιτλερικής συμμαχίας. Το ΚΚΕ, που είχε διευθύνει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ, τον Δεκέμβρη, με πολύ συντηρητικό τρόπο, προσέχοντας πάντα να μη δημιουργήσει προβλήματα στην αντιχιτλερική συμμαχία της Αγγλίας με την ΕΣΣΔ, φαίνεται μάλλον απίθανο να αποφάσιζε ποτέ την εκτέλεση της βρετανικής στρατιωτικής ηγεσίας στην Ελλάδα. Γιατί αυτό θα σήμαινε η εκτέλεση της επιχείρησης. Επιπλέον, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία» εκείνη την περίοδο έμενε και ο συνταγματάρχης Γκριγκόρι Ποπόφ, επικεφαλής της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα. Μοιάζει απίθανο το ΚΚΕ να μη γνώριζε αυτό το γεγονός. Και αν το γνώριζε -που είναι και το πιο πιθανό- μοιάζει αδιανόητο να έδινε εντολή εκτέλεσης μιας επιχείρησης που θα έθετε, έστω, σε κίνδυνο τη ζωή ενός Σοβιετικού αξιωματούχου, αυτού του επιπέδου, στη χώρα μας.

Αλλά τότε γιατί υπονομεύτηκε το ξενοδοχείο; Μάλλον για να αξιοποιηθεί η υπονόμευσή του, εφόσον χρειαζόταν, ως μέσο πίεσης -για απόσπαση κάποιων ανταλλαγμάτων- απέναντι στους Αγγλους. Αλλη λογική εξήγηση δεν υπάρχει.

Σχετικό κείμενο του "Ριζοσπάστη"