Σαν σήμερα η ιστορική απόφαση του ΚΚΕ για αποχή από τις εκλογές του 1946

Του  Γ. Γ.

Σαν σήμερα το 1946 η ΚΕ του ΕΑΜ εκδίδει ανακοίνωση στην οποία τονίζει ότι  δεν πρόκειται να πάρει μέρος  στις εκλογές που είχαν προκηρυχτεί  ότι θα γίνουν στις 31/3/1946 αν δεν εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για γνήσια διεξαγωγή τους. Μιλάμε για εκλογές που θα γινόταν μέσα σε ένα κλίμα μαζικής λαϊκής τρομοκρατίας που είχε ακολουθήσει μετά την απαράδεκτη συμφωνία της Βάρκιζας.

Ηταν ολοφάνερο ότι στις εκλογές αυτές θα υπήρχε ένα αποτέλεσμα  προϊόν νοθείας, και ότι το ΚΚΕ, που ήταν ο βασικός πυλώνας του ΕΑΜ δεν ήθελε με την συμμετοχή του να νομιμοποιήσει αυτές τις εκλογές – παρωδία.

Πέρα όμως από τις συλλογικότητες που απάρτιζαν το ΕΑΜ (ΚΚΕ, ΑΚΕ, Σοσιαλιστικό κόμμα κ.α) ή συνεργαζόταν μαζί του και άλλες πολιτικές δυνάμεις όπως  το κεντρώο Προοδευτικό Κόμμα του Γεώργιου Καφαντάρη, και ο κεντρώος Εμμανουήλ Τσουδερός καλούσαν τους πολίτες σε αποχή.

(Για την ιστορία να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Εσωτερικών, στις 3/4/1946 το ποσοστό αποχής ήταν  51,5%, ενώ όπως ήταν επόμενο η «Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων» του Θεοτόκη – Μαυρομιχάλη – Στεφανόπουλου, παρουσιάζεται να θριαμβεύει με ποσοστό που ξεπερνάει το 55%).

Για το πώς είχε διαμορφωθεί η κατάσταση στην Ελλάδα 15 μήνες μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας το βλέπουμε στο βιβλίο «Στη δίνη του εμφυλίου», εκδόσεις «Προσκήνιο»: «Φόνοι: 1.289. Τραυματίες: 667. Βασανισμοί: 31.632. Φυλακισμένοι: 8.624, ενώ καθ' όλον το έτος ξεπερνούσαν τις 30.000. Απόπειρες φόνων: 509. Συλληφθέντες: 84.931. Βιασμένες γυναίκες: 165. Λεηλασίες - καταστροφές: 18.767. Καταστροφές γραφείων: 667».  Εξίσου κατατοπιστικό είναι και το βιβλίο του Βασίλη Μπαρτζιώτα «Ο αγώνας του ΔΣΕ», που κυκλοφορεί από την «Σύγχρονη Εποχή» και το οποίο συμπληρώνει στα παραπάνω: «Καταδιωκόμενοι: 100.000. Στη χώρα δρούσαν συμμορίες: 166 Παράνομα οπλοφορούντες συμμορίτες: 20.000»  

Στην συνέχεια και για να αποκτήσει ο αναγνώστης μας ολοκληρωμένη άποψη παραθέτουμε απόσπασμα από ανάρτηση της ιστοσελίδας μας που υπογράφει ο σύντροφος kokkiniotis.

Πολλές απόψεις έχουν ακουστεί γύρω από την ορθότητα ή μη της απόφασης εκείνης για αποχή, μιας απόφασης δύσκολης και εν πολλοίς “υποχρεωτικής” λόγω των συνθηκών βίας και τρομοκρατίας που επικρατούσαν. Συνθηκών που είχαν επιβάλει οι άγγλοι ιμπεριαλιστές και η μοναρχοφασιστική δεξιά.

Με την ασφάλεια των πολλών δεκαετιών που μας χωρίζουν από τότε, έχουμε όλοι την πολυτέλεια να σχολιάζουμε την ορθότητα επιλογών που έγιναν μέσα στη δίνη των γεγονότων, μέσα στο καμίνι της ταξικής πάλης. Αν και βέβαια είναι θεμιτή κάθε άποψη, χρειάζεται κατά τη γνώμη μας η απαραίτητη οριοθέτηση από όσους, στο όνομα των διώξεων που γνώρισαν κατόπιν οι αγωνιστές της εποχής που τήρησαν τη γραμμή του κόμματος και “στιγματίστηκαν” από το κράτος του δοσιλογισμού, φθάνουν να “αποδίδουν” τα εγκλήματα του μοναρχοφασισμού στο ΚΚΕ, το ΕΑΜ και την απόφαση της αποχής.
Δεν μας λένε βέβαια ότι ήταν τέτοιο το κλίμα, που ακόμα και αστοί πολιτικοί του κέντρου τάχθηκαν υπέρ της στάσης της αποχής.

Από τον Α’ τόμο του βιβλίου «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ» (Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2011) παραθέτουμε το πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα που αφορά στην απόφαση της αποχής. (Οι υπογραμμίσεις δικές μας):

8. Η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ.

Το πρόβλημα του ένοπλου αγώνα

Στις 12 του Φλεβάρη 1946, έναν ακριβώς χρόνο μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας, συνήλθε στην Αθήνα η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Στις εργασίες της πήραν μέρος τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ και της ΚΕΕ, που είχαν εκλεγεί στο 7ο Συνέδριο του Κόμματος, εκτός από τους Μ. Παρτσαλίδη και Π. Ρούσο, που βρίσκονταν σε αποστολή στο εξωτερικό.

Η Ολομέλεια εξέτασε την κατάσταση στην Ελλάδα, τα προβλήματα του δημοκρατικού αγώνα και τα καθήκοντα του ΚΚΕ. Εισήγηση έκανε ο Ν. Ζαχαριάδης. Η ευθύνη της Ολομέλειας ήταν σοβαρή, γιατί έπρεπε να αποφασίσει για τη στάση του Κόμματος στις επικείμενες εκλογές (αν θα έπαιρνε μέρος ή θα έκανε αποχή) και να καθορίσει τις μορφές πάλης για την αντιμετώπιση της ωμής βίας και τρομοκρατίας που μαίνονταν σ' ολόκληρη τη χώρα ενάντια στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα.

Στο ζήτημα των εκλογών η Ολομέλεια συζήτησε τη θέση που είχε πάρει η ΚΕ του ΕΑΜ στις 7 του Φλεβάρη 1946, δηλαδή αποχή από τις εκλογές, εφόσον δεν εξασφαλιστούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ελεύθερη έκφραση της θέλησης του λαού, αλλά δεν πήρε απόφαση. Εξουσιοδότησε το Π.Γ ν' αποφασίσει, αφού ζητήσει και τη γνώμη αδελφών κομμάτων, που ήταν βασικά κατά της αποχής. Παρ' όλα αυτά, το Π.Γ πήρε απόφαση για αποχή από τις εκλογές.

Η απόφαση αυτή στηρίχθηκε στις διαπιστώσεις ότι, ένα χρόνο ύστερα από την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας, στην Ελλάδα δεν υπήρχε δημοκρατία ούτε εθνική ανεξαρτησία. Στο εσωτερικό επικρατούσε απόλυτα ο μοναρχοφασιστικός δωσιλογισμός, που πήρε την εξουσία αποκλειστικά και μόνο χάρη στη βίαιη ένοπλη επέμβαση. Το παλαιοδημοκρατικό Κέντρο, που σχημάτισε κυβέρνηση με εντολή των Άγγλων, αρνήθηκε στην πράξη όλα όσα διακήρυχνε στα λόγια. Πρόδωσε ακόμα μια φορά τη δημοκρατία και πούλησε την εθνική λευτεριά και ανεξαρτησία. Με την ολόπλευρη εγγλέζικη υποστήριξη είχε επιβληθεί καθεστώς μονόπλευρου εμφύλιου πολέμου και φυσικής εξόντωσης των λαϊκών αγωνιστών, με σκοπό να στραγγαλιστεί η δημοκρατική θέληση του λαού και να στερεωθεί η κυριαρχία των ντόπιων και ξένων εκμεταλλευτών. Η δολοφονική δράση των συμμοριών της Δεξιάς ξεπερνούσε κάθε προηγούμενο και κάθε όριο.

Σ” αυτές τις συνθήκες, λεύτερες, τίμιες εκλογές ήταν αδύνατο να γίνουν. Οι εκλογές, που ετοιμάζονταν, θα ήταν μία απόπειρα «νομίμου» πραξικοπήματος και προσπάθεια εξαπάτησης της παγκόσμιας δημοκρατικής γνώμης. Η παρουσία ξένων παρατηρητών δε θα άλλαζε τη σκληρή πραγματικότητα. Απλώς θα έδινε μια νομιμοφάνεια στο εκλογικό πραξικόπημα.

Οι διαπιστώσεις αυτές ήταν σωστές. Η οριστική, όμως, απόφαση για αποχή αποδείχτηκε πως δεν ήταν αυτή που επιβαλλόταν. Γιατί, ενώ υπήρχε δυνατότητα πάλης τουλάχιστον στα μεγάλα αστικά κέντρα, αφέθηκαν εντελώς ασύδοτοι και ανεξέλεγκτοι οι εκλογομάγειροι ξένοι παρατηρητές, που αποκαλούνταν ειρωνικά «κουκουβάγιες», να εμφανίσουν την εκλογική δύναμη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ με το απαράδεκτο ποσοστό 9,3%. Επικράτησαν στις εκλογές οι μοναρχικές δεξιές δυνάμεις και αποκλείστηκε εντελώς η Αριστερά. Εξαπολύθηκε άγριος διωγμός ενάντια στους δημοκράτες που δεν πήραν μέρος στις εκλογές. Το «στίγμα» της αποχής τους κυνηγούσε για πολλά χρόνια. Είχε αναγορευτεί σε βασικό κριτήριο της «εθνικοφροσύνης» κάθε Ελληνα και Ελληνίδας.

Παίρνοντας υπόψη ότι, παρά την επέμβαση των Άγγλων και την αιματηρή τρομοκρατία που είχε εξαπολυθεί μετά τη Βάρκιζα, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ διέθεταν ακόμα μεγάλη πολιτική και ηθική επιρροή και οι δυνάμεις της αντίστασης, της δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας παρέμειναν ισχυρές, μπορούμε να θεωρήσουμε βέβαιο ότι, με τη δραστηριοποίηση και κινητοποίησή τους θα ξεπερνιόνταν πολλά εμπόδια, θα έμπαινε κάποιος φραγμός στο τρομοκρατικό όργιο και θα εξασφαλιζόταν μια σημαντική εκπροσώπηση της Αριστεράς στο κοινοβούλιο. Αυτό το γεγονός θα της έδινε άλλες δυνατότητες για άσκηση πίεσης και ανάπτυξης της πάλης για την ομαλότητα και τη δημοκρατία. Η νοθεία, η βία, οι επεμβάσεις μπορούσαν να καταγγελθούν και μετά τις εκλογές και να φανεί πιο καθαρά ακόμα και στους ταλαντευόμενους ότι δεν απέμενε άλλη λύση από τον ένοπλο αγώνα.

Την απόφαση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για αποχή φαίνεται να επηρέασαν και οι παραιτήσεις 15 υπουργών και υφυπουργών της κυβέρνησης Σοφούλη, στο διάστημα από 5 μέχρι και 29 του Μάρτη, σ' ένδειξη διαμαρτυρίας για την κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα και την επίμονη άρνηση της αγγλικής κυβέρνησης να δεχτεί αναβολή των εκλογών.