Αντιγόνη του Μπέρτολτ Μπρεχτ στο Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων

Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες

(Μπέρτολτ Μπρεχτ)

  Το θεατρικό εργαστήρι του 3ου ΓΕΛ Χανίων θα παρουσιάσει την Τετάρτη και την Πέμπτη, 15 και 16 Μαΐου, στο Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων (Νικηφόρου Φωκά 3) δύο μοναδικές παραστάσεις, την απόδοση της τραγωδίας του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Αντιγόνη» σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Δαμασκηνού.

  Λίγα λόγια για το έργο: Η Αντιγόνη είναι αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή που παρουσιάστηκε πιθανότατα στα Μεγάλα Διονύσια του 441 π.Χ. Το θέμα της προέρχεται από τον Θηβαϊκό κύκλο, απ' όπου ο Σοφοκλής άντλησε υλικό και για δύο άλλες τραγωδίες του, τον «Οιδίποδα Τύραννο» και τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ». Τα «γεγονότα» της «Αντιγόνης» είναι μεταγενέστερα χρονολογικά από εκείνα των τραγωδιών για τον Οιδίποδα, αλλά η «Αντιγόνη» παρουσιάστηκε πριν από αυτές. Θέμα της είναι η προσπάθεια της Αντιγόνης να θάψει τον νεκρό αδελφό της Πολυνείκη, παρά την αντίθετη εντολή του Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας, θέτοντας την τιμή των θεών και την αγάπη για τον αδερφό της υπεράνω των νόμων των ανθρώπων. Η «Αντιγόνη» είναι η δεύτερη αρχαιότερη σωζόμενη τραγωδία του Σοφοκλή, μετά τον «Αίαντα».

  Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ χρησιμοποιώντας τη μετάφραση που έκανε το 1804 ο Γερμανός λυρικός ποιητής Φρήντριχ Χαίλντερλιν (Friedrich Hölderlin) διασκεύασε την τραγωδία του Σοφοκλή το χρονικό διάστημα ανάμεσα στις 29 Νοεμβρίου και στις 12 Δεκεμβρίου του 1947, όταν βρισκόταν στην μικρή ελβετική πόλη Chur. Σ' αυτήν, άλλωστε, έγινε στις 15 Φεβρουαρίου του 1948 η πρεμιέρα του έργου που για πρώτη φορά παίχτηκε στη Γερμανία στη μικρή πόλη Greitz.

  Σύμφωνα με τον Αυστριακό συγγραφέα, κριτικό και καθηγητή πανεπιστημίου στις θεατρικές σπουδές Βάλτερ Πούχνερ, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ με τη διασκευή του αυτή στρέφεται σαφώς εναντίον μιας ενδογερμανικής παράδοσης στην πρόσληψη του αρχαίου ελληνικού δράματος και ιδιαίτερα της Αντιγόνης του Σοφοκλή, που παρίστανε τα γεγονότα του εμφύλιου πόλεμου των Θηβών ως μια τελετουργία ανθρώπινης θυσίας, με θύμα την Αντιγόνη και θύτη τον Κρέοντα. Γι' αυτό μεθερμηνεύει την τραγωδία του Σοφοκλή σύμφωνα με τον σκοπό του να γράψει ένα δράμα αντίστασης στο ναζιστικό regime, αν και παραδέχεται πως η Αντιγόνη δεν είναι και πολύ κατάλληλη μορφή επαναστάτριας. Μετατρέπει την εκδικητική εκστρατεία του Πολυνείκη ενάντια στη Θήβα σ' ένα επιθετικό πόλεμο του Κρέοντα εναντίον του Άργους∙ κίνητρο είναι τα πολύτιμα μέταλλα. Ο Κρέων θανατώνει τον Πολυνείκη ως λιποτάκτη, πράγμα που δίνει μια κάπως διαφορετική σημασία την επιθυμία της Αντιγόνης να τον κηδεύσει. Ο Μπρεχτ επιθυμεί να «ορθολογικοποιήσει» το μύθο, να αποκρυσταλλώσει από την ιδεολογική ομίχλη τη ρεαλιστική λαϊκή παράδοση, να απαλλάξει την ιστορία από τα θεολογικά, μεταφυσικά και ιδεολογικά στοιχεία του αρχαίου ποιητή και του Γερμανού θρησκόληπτου ρομαντικού διασκευαστή του. Η ερμηνευτική φόρμουλα είναι να δείξει τον ρόλο της άσκησης βίας στην περίπτωση της αποσύνθεσης της κρατικής μηχανής. Αυτούς τους στόχους διαβάζει κανείς στο επεξηγηματικό Antigone-Modell του 1948, που περιγράφει και την πρώτη παράσταση στη σκηνή του Caspar Neher.

  Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Μπέρτολτ Μπρεχτ: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (Berthold Brecht) γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1898 στο Άουγκσμπουργκ. Το 1917 γράφτηκε στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Μονάχου, αλλά εγκατέλειψε τις σπουδές του, ξαναγύρισε στο Άουγκσμπουργκ, και υπηρέτησε για ένα διάστημα σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Οι θεατρικές του αναζητήσεις γνώρισαν πολύ γρήγορα την καταξίωση, με το βραβείο Κλάιστ (1922). Αντικομφορμιστής, ορκισμένος εχθρός του πολέμου και του καπιταλισμού, βρίσκεται ήδη από το 1923 πέμπτος στον μαύρο πίνακα του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας. Όταν οι Εθνικοσοσιαλιστές καταλαμβάνουν την εξουσία το 1933, ο Μπρεχτ παίρνει το δρόμο της εξορίας: Ελβετία, Δανία, Φινλανδία, Ρωσία, και τέλος Αμερική, όπου συνεργάζεται στην Καλιφόρνια με τον Τσάρλι Τσάπλιν και τον Τσαρλς Λώτον. Το 1949 εγκαθίσταται οριστικά στο Ανατολικό Βερολίνο, όπου πεθαίνει το 1956.

Τα πρόσωπα του έργου

Πρώτη αδελφή: Κατερίνα Πετρογλάκη

Δεύτερη αδελφή: Μαρία Παρρά

Στρατιώτης αδελφός: Γιάννης Ντάλιος

ΕΣ-ΕΣ: Στέλιος Μακρής

Αντιγόνη: Χριστίνα Παπακώστα

Ισμήνη: Μαρία Παρρά

Χορός (λαός της Θήβας): Αργυρώ Γαλανάκη, Γιάννης Ντάλιος, Στέβη Παπαδημητράκη, Κατερίνα Πετρογλάκη, Αλέξανδρος Πρίφτης, Χρήστος Φραδέλλος, Στεφανία Φραντζεσκάκη

Κρέων: Μανώλης Δρακάκης

Στρατιώτες (συνοδοί του Κρέοντα): Πέτρος Κελαϊδής, Γιώργος Σπάρταλης, Γιάννης Σταματάκης

Φύλακας: Χρήστος Φραδέλλος

Αίμονας: Στέλιος Μακρής

Τειρεσίας: Γιώργος Αντωνιάδης

Συνοδός του Τειρεσία: Μαρίνα Χριστοδουλάκη

Μαντατοφόρος: Γιάννης Παπαδομανωλάκης

Γυναίκα της Θήβας: Κατερίνα Πετρογλάκη

Συντελεστές της παράστασης

Συγγραφέας: Μπέρτολτ Μπρεχτ (διασκευή στη σκηνή της Αντιγόνης του Σοφοκλή βασισμένη στη μετάφραση στα Γερμανικά του Χαίντερλινγκ)

Μετάφραση (από τα Γερμανικά): Αλέξης Σολομός

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Δαμασκηνός

Σκηνικά: Δημήτρης Δαμασκηνός, Σεραφείμ Κανδύλας

Κοστούμια: Δημήτρης Δαμασκηνός, Μανώλης Δρακάκης

Μουσική επιμέλεια-πιάνο: Αλκυόνη Μαλεκάκη

Τραγούδι: Diana Antjie Becker, Χρήστος Φραδέλλος

Μακιγιάζ: Ευγενία Λαλαϊτά, Ανδρονίκη Παντελίδου (καθηγήτριες του Εσπερινού ΕΠΑΛ Πλατανιά)

Ήχοι-φωτισμός: Μιχάλης Ξενάκης

Φωτογραφίες: Στέλιος Ροδομαγουλάκης

Υποβολέας: Γιώργος Τζεράκης

Αφίσα-πρόσκληση-πρόγραμμα: Βασίλης Πιτσώνης-scripta

Αναδημοσίευση από τα Ρεθεμνιώτικα Νέα