30η Οκτώβρη 1944: Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη από τους Γερμανούς κατακτητές

“Αποτέλεσμα σκληρών συγκρούσεων”

Η επίθεση για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς, όπως εξηγεί ο τότε  επιτελάρχης 11ης Μεραρχίας ΕΛΑΣ, Θανάσης Παπαθανασίου, που υπήρξε αργότερα βουλευτής της ΕΔΑ, μέσα στην πόλη και όλη την γύρω περιοχή, εκτός από τους Γερμανούς δρούσαν και οι συμμορίες των Ταγμάτων Ασφαλείας που είχαν καταντήσει ο φόβος και ο τρόμος του πληθυσμού.

Η απελευθέρωση της πόλης δεν ήταν κάτι που έγινε ως εκ θαύματος. Ήταν το αποτέλεσμα σκληρών συγκρούσεων από τη μία μεριά ανάμεσα στο ΕΛΑΣ και τις άλλες εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις, εναντίον των Γερμανών, οι οποίοι ήταν ασύγκριτα αριθμητικά υπέρτεροι και άριστα εξοπλισμένοι, και των συνεργατών τους, οι οποίοι στην περιοχή αυτή στην οποία κι εγώ θα αναφερθώ, στην περιοχή αυτή δρούσαν ο Δάγκουλας μέσα στην πόλη, που έστειλε στα στρατόπεδα εκτέλεσης, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, και στη Γερμανία και σε εκτελέσεις εκατοντάδες ανθρώπους εδώ, ήταν ο Πούλος ο οποίος δρούσε στην εκείθεν του Αξιού περιοχή και η ΠΑΟ η οποία αγκάλιαζε όλο τον χώρο της Κεντρικής Μακεδονίας μεταξύ του Στρυμώνα και του Αξιού. 

Έτσι λοιπόν ο ΕΛΑΣ αντιμετώπιζε όχι μόνο τις εχθρικές δυνάμεις, αλλά και όλες τις άλλες δυνάμεις οι οποίες ήταν σημαντικές και οι οποίες δρούσαν κατά ένα τρόπο πιο έμπειρο απ΄ ότι οι Γερμανοί, διότι γνώριζαν πρόσωπα και πράγματα, τόπους κ.λπ.

Τα πλήγματα που καταφέρει ο ΕΛΑΣ κατά των γερμανικών τμημάτων είναι συνεχή. 

Οι σκληρότερες μάχες γίνονται στα ανατολικά της πόλης όπου οι δυνάμεις του 31ου Συντάγματος, κατορθώνουν, έχοντας και θύματα, να εκδιώξουν τους χιτλερικούς κατακτητές από τα Βασιλικά και στη συνέχεια από το αεροδρόμιο του Σέδες και τη Γεωργική Σχολή, ενώ άλλα τμήματα εισέρχονται από τους Καπουτζήδες, τη σημερινή Πυλαία και τη Χαριλάου. 

Παράλληλα, δυνάμεις των 13ου, 16ου και 19ου Συνταγμάτων του ΕΛΑΣ εκδιώκουν τους Γερμανούς από τα βόρεια της Θεσσαλονίκης και απελευθερώνουν την Άνω Πόλη ακόμη από τις 26 Οκτωβρίου, την ημέρα του Αγίου Δημητρίου. Ενώ η περικύκλωση της Θεσσαλονίκης ολοκληρώνεται από τα τμήματα του 50ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που δρούσε στα Πιέρια και τμήμα του ΕΛΑΝ, του ναυτικού των ανταρτών, ξεκινώντας από την Ιερισσό, καταλάμβανε τμήμα του λιμανιού.