TERRA INCOGNITA: Ανταγωνισμός, βία και ο φόνος ενός επόπτη (Βίντεο)

 Του Μάκη Γεωργιάδη

Η συσσώρευση της βίας είναι ικανή να οδηγήσει στη φρίκη  Ένα φαινομενικά ήρεμο βράδυ Δευτέρας καταλήγει να σε οδηγεί σε τέτοιες σκέψεις  ειδικά στο άκουσμα μιας είδησης. Όχι ότι η βία σε όλες της τις εκφάνσεις δεν είναι πια μόνιμο συστατικό της καθημερινότητας.

Παρακολουθώντας ακόμη και τα αθλητικά ραδιόφωνα κατά τις μεταμεσονύχτιες ώρες, αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο κόσμος εκεί  έξω είναι μια χύτρα που βράζει. Το ποδόσφαιρο είναι η αφορμή για να πει δύο κουβέντες παραπάνω. Να δώσει διέξοδο στην πνιγηρή αγωνία που τον κατατρέχει. Μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου, αλλά κυρίως εκτός αυτών. Μαζί με την αγένεια των ομοϊδεατών μου για τη σωτηρία της αγαπημένης μας ΑΕΚ όμως το βράδυ της Δευτέρας, ένιωσα  από τα ερτζιανά την πρώτιστη αγωνία για τη σωτηρία της ζωής μας της ίδιας. Γεγονός  το οποίο εκ των πραγμάτων υποβιβάζει  σε πολύ κατώτερο επίπεδο ποδοσφαιρικά άγχη και αγωνίες. Είναι πολύ διδακτικό να ακούει κανείς ανθρώπους που ούτε καν τους γνωρίζει και στην πλειονότητα των περιπτώσεων  δεν έχει συμφωνία σε κοσμοθεωρητικό επίπεδο  μαζί τους,  να συνθέτουν μια γλαφυρή εικόνα της προϊούσας πλέον κοινωνικής κατάρρευσης. Όλος αυτός ο κόσμος, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αναζητά τη λύση. Δε θεωρεί τίποτα δεδομένο, ίσως και να κραυγάζει επανάσταση, αλλά κι ο καθένας να το εννοεί και να το πιστεύει με έναν δικό του τόπο. Όπως τα χρώματα της φανέλας, κιτρινόμαυρο, ερυθρόλευκο ή πράσινο. Μην ξεχνιόμαστε σε αθλητικά ραδιόφωνα αναφερόμαστε…

Ωστόσο το θέμα μου ξεφεύγει από το αρχικό πλαίσιο που ήθελα να βάλω. Έρχεται κάποια στιγμή και ο σταθμός μεταδίδει στα πεταχτά την παρακάτω είδηση για την ακριβή αντιγραφή της οποίας ανέτρεξα σε διαδικτυακή ιστοσελίδα : «Σοκ έχει προκαλέσει στην Ολλανδία και σε όλο τον κόσμο η είδηση πως επόπτης στην χώρα των «τουλιπών» έφυγε από την ζωή σε νοσοκομείο, όπου είχε μεταφερθεί εσπευσμένα, μετά από ξυλοδαρμό από παίκτες ομάδας νέων της χώρας!

Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με τον Τύπο της Ολλανδία, η Αστυνομία έχει προχωρήσει στην σύλληψη τριών παικτών της Νιούεβ Σλότεν. Μιλάμε για παιδιά ηλικίας 15-16 ετών που είναι κατηγορούμενοι για τον θάνατο του Ρίτσαρντ Νιουεβενχουισεν.Ο άτυχος διαιτητής, έπαιζε βοηθός σε αγώνα των μικρών της συγκεκριμένης ομάδας κόντρα στη SC Μουιτενμπόις και δέχθηκε επίθεση με γροθιές και κλωτσιές! Όπως αναφέρει ο τοπικός Τύπος ακόμα και όταν ήταν πεσμένος στο έδαφος οι νεαροί παίκτες δεν σταμάτησαν να τον χτυπούν βάναυσα! «Είναι απολύτως εξωφρενικό ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συνέβη σε ένα ολλανδικό γήπεδο», δήλωσε σοκαρισμένος η Υπουργός Αθλητισμού της χώρας, Έντιθ Σκχίπερς». Τι συμβαίνει λοιπόν; Μια τέτοια είδηση προκαλεί πραγματικά σοκ. Κατά μια έννοια μπορεί να είναι και αποκαλυπτική του μεγέθους των αντιδραστικών μεταλλάξεων που υφίσταται εδώ και δεκαετίες πλέον το σύστημα αξιών του δυτικού κόσμου που κάποτε βασίστηκε στο διαφωτισμό

 . Μεμονωμένο περιστατικό, θα μπορούσε να αντικρούσει κάποιος. Μεμονωμένα περιστατικά βαρβαρότητας συνθέτουν δυστυχώς πλέον την καθημερινότητα. Όταν αυτά αθροιστούν αποκαλύπτουν τη φρικιαστική εικόνα  που συνθέτει  η «νέα τάξη πραγμάτων» που έχει εγκατασταθεί στον πυρήνα των προηγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών τα τελευταία τριάντα τουλάχιστον χρόνια. Τα δε περιστατικά βαρβαρότητας, ποτέ δεν είναι μεμονωμένα και πάντα είναι ο τυπικός προπομπός μιας ευρύτερης κοινωνικής αναταραχής  και συγκρούσεων. Τα φαινόμενα του χουλιγκανισμού στη Βρετανία στα τέλη της δεκαετίας του  ΄70  αναπτύχθηκαν πάνω στο έδαφος του απελαύνοντος  νεοσυντηρητισμού της Θάτσερ. Το Χέιζελ του ΄85  επισφράγισε το πέρασμα σε μια ακραία νεοφιλελεύθερη  αντίληψη εντός των αγωνιστικών χώρων που είχε στο επίκεντρο την εκδίωξη των «ταραξιών» από τα γήπεδα και τη μεταφορά τους σε περιφερειακά σημεία. Ποτέ δεν έπαψαν οι συγκρούσεις εκτός των γηπέδων και στους σταθμούς του μετρό του Λονδίνου  αντίπαλες συμμορίες συμπλέκονταν και έριχναν τους  «αλλόθρησκους» στις γραμμές την ώρα που διερχόταν το τρένο…

Εντός των συνόρων δεν είναι και τόσο μακρινή η εποχή της λεωφόρου Λαυρίου όπου η μανιασμένη αντιπαράθεση των οπαδών των «αιωνίων αντιπάλων» κατέληξε σε έναν νεκρό. Προανάκρουσμα κι αυτό της εποχής οικονομικής κρίσης και της ακραίας κοινωνικής σήψης που ανέδειξε και φαινόμενα τύπου Χρυσής Αυγής.  Η ποιοτική διαφορά του περιστατικού της Ολλανδίας ωστόσο συνίσταται στο γεγονός ότι πλέον δε μιλάμε για συγκρούσεις μεταξύ οπαδών στις κερκίδες ή  σε ραντεβού σε αρένες θανάτου. Μιλάμε για την έκφραση μιας απόλυτης και κτηνώδους βίας εντός του αγωνιστικού χώρου. Από παιδιά. Εκεί όπου η τρομερή θανατηφόρος ενεργητικότητα των πρωταγωνιστών συναντά την παθητικότητα και την αδυναμία των υπολοίπων να αντιδράσουν, γιατί δεν είναι δυνατόν να μην υπήρχαν έστω κι ελάχιστοι θεατές. Να μην υπήρχαν προπονητές, γυμναστές και υπεύθυνοι των συλλόγων…

Όλα αυτά σε μια χώρα «προηγμένη», του δυτικού και πολιτισμένου κόσμου. Σε αυτές τις κοινωνίες η ασφυξία γίνεται  πλέον μόνιμο χαρακτηριστικό. Πολιτισμική και πολιτική ασφυξία ταυτόχρονα. Διότι ακόμη κι αυτού του τύπου η βία έχει πολιτικό υπόβαθρο. Όσο μεγαλώνουν οι αντιθέσεις και οξύνεται η εκμετάλλευση  οι ρωγμές στο πολιτικό σύστημα μετατρέπονται σε βάραθρα. Σε βάραθρα βίας τα οποία πληρώνονται από τη μία μεριά με την αναγωγή των οπαδικών  προτιμήσεων σε κοσμοθεωρητική και ιδεολογική σύγκρουση χωρίς αρχές και περιεχόμενο και από την άλλη με την υποταγή στη λογική του ακραίου ανταγωνισμού της, τη μεγιστοποίηση του κέρδους και την αποθέωση του εγώ. Η αποδοχή από τα εκπαιδευτικά συστήματα, από γονείς και από τους ίδιους τους νέους της αντίληψης του ακραίου ανταγωνισμού και του επαγγελματισμού που συνεπάγεται πλουτισμό στη διαπλοκή του με τη βιομηχανία του θεάματος  οδηγεί σε τέτοιου είδους ολέθριες συμπεριφορές. Υποβιβάζει την αξία του πολιτισμού και δημιουργεί τη βάση ενός αξιακού πλαισίου που βασίζεται στο νόμο της ζούγκλας που αποτυπώνεται σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής. Έτσι δύο φάλτσα σφυρίγματα ενός επόπτη ή ακόμη και κάποια προσβλητικά λόγια ή χειρονομίες, που μπορεί να μην υπήρξαν καν, μπορούν να αποτελέσουν αφορμή ακόμη και για ανθρωποκτονία!

Το δύσκολο σε αυτό το πλαίσιο είναι η αναζήτηση των λύσεων. Των εναλλακτικών προτάσεων. Το ίδιο  βράδυ άκουγα με πόση αγωνία περιέγραφε η πρόεδρος ενός ερασιτεχνικού ποδοσφαιρικού σωματείου στον Πειραιά, τις συνθήκες και τα ανυπέρβλητα εμπόδια που αντιμετωπίζει πλέον ο ερασιτεχνικός αθλητισμός. Χωρίς καμία μέριμνα, χωρίς χρηματοδότηση και χωρίς στρατηγικό σχέδιο η ίδια επισήμαινε  τον κόπο που καταβάλουν κάποιοι άνθρωποι με μεράκι να βοηθήσουν τα παιδιά να βρουν μια ενεργητική δημιουργική διέξοδο. Παιδιά τα οποία  υποσιτίζονται και μοιάζουν πλέον ανέστια και χωρίς ελπίδα  μέσα στο ζόφο που βιώνουν τα ίδια και οι οικογένειες τους. Παιδιά που μπορεί να είναι η επόμενη σειρά  στρατολογίας συμμοριών με καθαρά εγκληματικό περιεχόμενο ή  πολιτικών συμμοριών σαν τη Χρυσή Αυγή. Παιδιά που θα σπαταλούν τις ζωές τους  στον αγώνα για ένα ξεροκόμματο, όσα σταθούν τυχερά, και στις συγκρούσεις με «αλλοφύλους», «αλλοθρήσκους» και αλλοεθνείς…

Για να μη συμβεί αυτό χρειάζεται συνολικό πολιτικό και στρατηγικό σχέδιο το οποίο είναι ασφαλώς μεγάλη συζήτηση. Πάντως ούτε ο πολιτισμός, ούτε ο αθλητισμός και μαζί με αυτόν το ποδόσφαιρο, δεν είναι πολυτέλεια. Αντιθέτως είναι δικαίωμα  αναφαίρετο της νεολαίας. Ίσως ο συλλογικός πολιτισμός και ο ερασιτεχνικός αθλητισμός να είναι και οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη  των δεξιοτήτων και της απαραίτητης κουλτούρας που θα οδηγήσουν στην υπέρβαση και την ανατροπή. Αν η Αριστερά δεν τα καταφέρει, τότε  είναι πιθανόν τα φαινόμενα τύπου Ολλανδίας να πολλαπλασιαστούν και να γίνουν ρουτίνα…

 IV – XII - 2012