Η σημερινή δολοφονία συνεργάτη του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη είναι βέβαιο ότι θα επιτείνει την διαδικασία μαζικής αλλεργίας προς την πολιτική που παραδοσιακά χαρακτηρίζει τους καλοκαιρινούς μήνες, συνεπικουρώντας την απελπισμένη θέληση για διαφυγή, στο χορτάρι τηλεοπτικών ποδοσφαιρικών μαχών ή στην κοντινότερη παραλία.
Από τον Δεκέμβρη του 2008, γίναμε μάρτυρες μιας παράδοξα ειρωνικής τροχιάς που μόνο η πραγματική ιστορία είναι ικανή να αποκαλύψει: το ξέσπασμα έγινε υπερβολικά νωρίς. Η κοινωνία παρουσιάζεται εξαντλημένη, φοβισμένη και αμήχανη την πιο κρίσιμη ώρα.
Από την άλλη πλευρά, δεν πρέπει να παραναγνωρίζεται ο θεμελιώδης ρόλος που παίζουν οι αντιστάσεις της ιδεολογικής αυτο-αντίληψης μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού ως "μεσαία", αντίληψης που είναι απόλυτα φυσικό να τα κάνει να ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την διάσωση του εναπομείναντος στάτους τους, της υπερηφάνειας τους ως "νοικοκύρηδες" και "σύννομοι" πολίτες, από ό,τι για τις προοπτικές ανατροπής της τάξης πραγμάτων. Δεν μπορούμε όμως να περιφρονήσουμε τον άνθρωπο που φοβάται να κατέβει σε απεργία γιατί φοβάται ότι θα χάσει τη δουλειά του και την ικανότητά του να ανταπεξέλθει σε ατομικά και οικογενειακά βάρη και υποχρεώσεις. Ο άνθρωπος αυτός είναι στην πραγματικότητα ο κατεξοχήν λόγος ύπαρξης μιας αριστερής πολιτικής. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το καράβι που βυθίζεται είναι για έναν τέτοιο άνθρωπο το μόνο καράβι στο λιμάνι· πολύς κόσμος θα κάνει το παν για να μείνει πάνω απ' την επιφάνεια του νερού, έστω κουβαδίζοντας απελπισμένα στα αμπάρια που γεμίζουν διαρκώς νερό.
Την ίδια ώρα, στο πολιτικό επίπεδο, η κοινοβουλευτική αριστερά παρακολουθεί απλώς την κοινωνική απελπισία να αυξάνεται, όταν δεν είναι απασχολημένη με τους δικούς της εσωτερικούς καυγάδες και υπολογισμούς εν όψει των επόμενων εκλογών. Το περισσότερο ακτιβιστικό της, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, κομμάτι, φαίνεται να έχει σπαταληθεί σε έναν μοναχικό βολονταρισμό υπό συνθήκες που πολύ απλά αποδεικνύονται ανώριμες. Χωρίς την στράτευση στην πολιτική δράση των μεσαίων στρωμάτων των μισθωτών, δημοσίων και ιδιωτικών υπαλλήλων, και των συνταξιούχων, τα "Μέτωπα" θα παραμένουν ευγενείς ίσως αλλά καθαρά ρητορικές φιλοδοξίες.
Στη διαδικασία αυτή της αποτίμησης της πασιφανούς αποτυχίας εύρεσης μιας πολιτικής απάντησης σε όσα τραγικά συμβαίνουν, είναι καλό να αποφευχθεί η υπερβολική απαισιοδοξία. Οι συσπειρώσεις δεν επιτυγχάνονται ούτε δια της απλής πολιτικής βούλησης, ούτε δια αυτόματης και ανακλαστικής αντίδρασης των μαζών στα γεγονότα, αλλά απαιτούν διαρκή και επιτυχημένο συντονισμό μεταξύ του βουλητικού στοιχείου και της ικανότητας ανταπόκρισης συσπειρωτικών και κινηματικά αποτελεσματικών ιδεών στους συσχετισμούς που υπάρχουν.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό εδώ να ληφθεί υπόψη ότι η παράδοση της μαχητικής αριστεράς στη χώρα είναι ιστορικά κυρίως αντιδικτατορική, προσαρμοσμένη σε εποχές όπου το κυρίαρχο στοιχείο ήταν η πολιτική καταστολή, και όχι αντικαπιταλιστική, ικανή δηλαδή να χτίσει επαρκείς άμυνες απέναντι στις πολύ διαφορετικές εμφάσεις της "ελεύθερης αγοράς", του αναπτυξιακού/εκσυγχρονιστικού λεξιλογίου, και της έμμεσης, οικονομικής φύσης βίας και καταστολής. Ουσιαστικά, η ελληνική αριστερά έχει μικρή, ελάχιστη πείρα σε ό,τι αφορά τις ιδεολογικές προαπαιτήσεις της παρούσας συγκυρίας, και ο απογαλακτισμός της, όπως άλλωστε και όλων των ευρωπαϊκών, από τον ιστορικό μαρξισμό, επιτείνει το πρόβλημα της σύγχυσης σε ό,τι αφορά τον εντοπισμό ενός σταθερού ιδεολογικού και πολιτικού πλαισίου αναφοράς. Είναι ανώφελο να διαμαρτύρεται κανείς για αυτό, μιας και αυτή είναι η συνθήκη υπό την οποία καλείται να λειτουργήσει.
Πώς μπορεί να καταφέρει να υπερκεράσει τις τεράστιες δυσκολίες του εγχειρήματος; Μερικές πρακτικές γραμμές κατεύθυνσης:
1. Αποφυγή άσκοπων και ανώφελων συγκρούσεων με τους ιδεολογικούς εκπροσώπους της κατεστημένης τάξης. Στην Ελλάδα έχει πλήρως εκφυλιστεί αυτού του είδους η μηχανική αντιπαράθεση. Οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι στρατηγικά ζυγισμένες για να πετυχαίνουν το μέγιστο εφικτό αποτέλεσμα και να μην αναλώνονται σε ένα ρητορικό πόλεμο χαρακωμάτων με τους επαγγελματίες της στρέβλωσης και της παραπληροφόρησης. Με τα απλά λόγια του Απ. Παύλου: Μην αναλώνεστε σε διαξιφισμούς "απόψεων." Μην περιστέλετε την αντικαπιταλιστική προοπτική σε άλλη μία "άποψη" στις αδηφάγες αρένες των ΜΜΕ. Όταν μιλάμε, πρέπει να είναι εμφανής η ποιοτική διαφορά του τι λέμε και πώς το διατυπώνουμε από τον καθημερινό συρφετό των "απόψεων."
2. Διαρκής ενημέρωση για το παγκόσμιο τοπίο της κρίσης, την μεταμόρφωση οικονομικών, ταξικών και εθνικών συσχετισμών. Σε ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα, δεν υπάρχει καμμία δυνατότητα για παρεμβάσεις στο "εθνικό" επίπεδο χωρίς γνώση για το διεθνές. Αντιθέτως, ο περιορισμός της οπτικής στο "εθνικό" επίπεδο είναι η χαρακτηριστική υπογραφή της ιδεολογικής συντήρησης, της οποίας η αταξική ηθικολογία προϋποθέτει την απομόνωση των όσων συμβαίνουν από τα διεθνή τεκταινόμενα και την ανακήρυξη της χώρας σε παγκόσμια εξαίρεση, εξωτικό ανθρωπολογικό φαινόμενο, "ιδιότυπη" περίπτωση, κλπ.
3. Ειλικρίνεια και καθαρότητα στην διατύπωση αρχών και ιδεολογικών πλαισίων αναφοράς. Η υπομονή για "πολιτικάντικους" χειρισμούς είναι, ευτυχώς, μικρότερη από ποτέ. Η μη άμεση ή κραυγαλέα αντίδραση απέναντι στον οπορτουνισμό δεν σημαίνει μη κατανόηση μιας στάσης ως οπορτουνιστικής. Σημαίνει απλώς κορεσμό και αναζήτηση διαφυγής από αυτό που είναι διαπιστωμένα χρεωκοπημένο.
4. Αναγνώριση της απόλυτης ιδεολογικής εξάρτησης του αντιπάλου από την ωμή κυριαρχία μιας "ντε φάκτο" κατάστασης. Ποτέ ο φιλελευθερισμός δεν ήταν τόσο φτωχός από ιδέες, ποτέ δεν ήταν τόσο αδρανής στο επίπεδο της σκέψης, τόσο ολοκληρωτικά εξαρτημένος από την διανοητική μετριότητα τριτοκλασάτων γραφιάδων όσο σήμερα. Αυτό που τον κρατάει όρθιο είναι απλώς η ωμή πραγματικότητα του ότι ελέγχει την πολιτική και οικονομική εξουσία. Φυσικά, αυτό δεν είναι μικρό πράγμα. Όσο σημαντικό είναι να μην υπερτιμάται η ιδεολογική αυτοπεποίθηση του αντιπάλου, τόσο είναι και να μην υποτιμάται το πραγματικό υπόβαθρο της δύναμής του, που δεν είναι οι ιδέες, αλλά αντίθετα, η απαγόρευση του σκέπτεσθαι υπό την απειλή της δαμόκλειου σπάθης της "ωμής πραγματικότητας."
5. Τούτο είναι ακόμη σημαντικότερο στην Ελλάδα, όπου η πλουτοκρατική ελίτ έχει ιστορικά επιδείξει εξαιρετική αδιαφορία για την μετατροπή των ιδεών της σε πραγματικά ηγεμονικές, βασιζόμενη μάλλον στον απευθείας έλεγχο της εξουσίας μέσω των διαπλοκών της με την κάστα των επαγγελματιών της πολιτικής και μέσω του άμεσου ελέγχου των ΜΜΕ. Η απουσία πραγματικής αστικής τάξης στην Ελλάδα, η σχάση της δηλαδή σε μια πειρατικού τύπου, πλιατσικολογική και μαφιόζικη πλουτοκρατία από τη μία πλευρά, και στην στρατιά των μισθοσυντήρητων από την άλλη, δημιουργεί τις προοπτικές τάχιστης εξασθένισης κάθε λειτουργικά συναινετικής και συνεκτικής ιδεολογίας "κοινών στόχων." Στις ΗΠΑ, όπου υπάρχει μια πολυάριθμη μεσαία τάξη μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών, η κρίση δεν θα μπορούσε ποτέ να απειλήσει τις ίδιες τις αστικές αξίες σε ιδεολογικό επίπεδο, παρά να εστιαστεί στις "ακρότητες" μιας υπέρ του δέοντος άπληστης μειοψηφίας με έδρα την Γουολ Στριτ. Στην Ελλάδα, το ιδεολογικό/εμπειρικό χάσμα ανάμεσα στον εφοπλιστή και τον μισθωτό είναι χαώδες και συγκαλύπτεται μόνο φαινομενικά από τους έμμισθους εκπρόσωπους του πρώτου που γεμίζουν τις τηλεοπτικές και μηντιακές ώρες του δεύτερου.
6. Η στάση "απορρίπτω το κάθε Χ ή Ψ μοντέλο κοινωνικής κινητοποίησης επειδή δεν με ικανοποιεί σε αυτό ή εκείνο το επίπεδο" είναι στάση καταναλωτή και όχι συμμετέχοντος. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να είναι ενθουσιασμένος με το ΠΑΜΕ ή με το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής, πλην όμως κανείς δεν έχει την πολυτέλεια να δηλώνει ότι περιμένει κάτι καλύτερο για να εμπλακεί. Η ανεπάρκεια των μέσων αντίδρασης είναι δεδομένη. Εξίσου δεδομένη όμως θα έπρεπε να είναι η ανεπάρκεια της αφ' υψηλού κριτικής στην ανεπάρκεια των μέσων αντίδρασης. Δουλεύει κανείς πάντα με αυτό που έχει και όχι με το ανύπαρκτο. Και αν δεν θέλει να δουλέψει με αυτό που έχει, τότε οφείλει να αντιπροτείνει κάτι απτό στη θέση του. Σε κάθε επίπεδο, πρέπει να πούμε ένα σθεναρό "αρκετά!" στην κριτική απ' τον καναπέ, την κριτική που δεν προτείνει απολύτως τίποτε, περιοριζόμενη στο να απαξιώνει μέσα αντίστασης που όλοι είμαστε αρκετά έξυπνοι για να γνωρίζουμε ότι δεν έχουν φέρει, και δεν πρόκειται να φέρουν, την κοινωνική επανάσταση.
7. Πιστότητα σε σταθερές αξίες που δεν αφορούν στενά την πολιτική, αλλά χωρίς τις οποίες είμαστε εξ αρχής χαμένοι: θάρρος, παρρησία, φιλαλήθεια, πειθαρχεία, αυτοσυγκράτηση, εργατικότητα, αφοσίωση, αγάπη, συμπόνοια, τιμή. Οι πολιτικές νίκες απαιτούν πολύ περισσότερα, αλλά καλό είναι να μην ξεχνούμε ποτέ ότι οι προσωπικοί διασυρμοί μπορούν να αποφευχθούν μόνο με την υψηλότερη δυνατή συγκέντρωση τέτοιων παλιομοδίτικων αρετών.
Αναδημοσίευση από Radical Desire
Δημοσίευση σχολίου