Για τη συγκυρία και την αριστερά: Ποιός θα πάει στο ραντεβού της ιστορίας;

Ξεκινώντας το πολύ σημαντικό βιβλίο του, Σφυρηλατώντας τη δημοκρατία. Η ιστορία της αριστεράς στην Ευρώπη, 1850-2000 (Σαβάλλας, Αθήνα 2010), ο ριζοσπάστης ιστορικός Τζεφ Έλυ ανιχνεύει, στην πορεία αυτού του ενάμιση αιώνα, στιγμές σαν τη δική μας:

Σε κάποιες χρονικές περιόδους και περιστάσεις, οι κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις μοιάζουν αδρανείς και παγιωμένες. Η κουλτούρα σημαίνει την προβλέψιμη και αδήριτη αναπαραγωγή αυτού που «είναι». Αξιώνει την αλήθεια της παράδοσης κι εγκρίνει το ένα ή το άλλο γνώριμο μέλλον, που δεν αποτελεί παρά επανάληψη ενός φυσικοποιημένου παρελθόντος («πάντοτε έτσι γινόταν»). Η πολιτική γίνεται μηχανισμός συντήρησης και ρουτίνας. Η εικόνα ενός διαφορετικού μέλλοντος εκτοπίζεται στο χώρο της φαντασίας, ώσπου εύκολα παραμερίζεται. Ρωγμές και σχισμές δεν είναι εύκολο να βρεθούν.

Σ’ άλλες περιπτώσεις όμως η κατάσταση αλλάζει δραματικά. Οι γνωστοί τρόποι δεν πείθουν πια κανέναν. Το παρόν χαλαρώνει τη λαβή του στο μέλλον. Οι ορίζοντες ανοίγουν. Η ιστορία επιταχύνεται. Μπορούμε τότε να δούμε θραύσματα ή και περιγράμματα άλλων, διαφορετικών τρόπων ζωής. Οι λαοί αποτινάζουν τις αβεβαιότητες και τους δισταγμούς τους, παραμερίζουν τους φόβους τους. Σε σπανιότερες περιπτώσεις, στο μέσο συνήθως μιας ευρύτερης κοινωνιακής κρίσης, οι φαινομενικά άκαμπτες δομές της κανονικής πολιτικής ζωής κλονίζονται. Οι προσδοκίες αναπτερώνονται παρασύροντας το αργόσυρτο μέλλον και ανατρέποντας τις παλιές συνήθειες. Ακόμη πιο σπάνια, δημιουργείται ένα συλλογικό υποκείμενο εμπρόθετης δράσης, μερικές φορές με τρόπο εκρηκτικό και με βίαιες συνέπειες. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, οι επίσημοι θεσμισμένοι κόσμοι της πολιτικής σ’ ένα έθνος ή σε μια πολιτεία, καθώς και οι αναρίθμητοι πεζοί κόσμοι της ιδιωτικής, της προσωπικής και της καθημερινής ζωής συγκλίνουν. Το παρόν μπαίνει σε κίνηση. Ανοίγει μια εποχή εξαιρετικών δυνατοτήτων κι ελπίδων. Αχνοφέγγουν νέοι ορίζοντες. Το συνεχές της ιστορίας θρυμματίζεται. Όταν έπειτα η επαναστατική κρίση υποχωρήσει, λίγα πράγματα μοιάζουν με κείνα που υπήρχαν προηγουμένως.

Το σημερινό κράτος μπορεί εύκολα να καταστείλει εξεγέρσεις περιθωριακών πολιτικών ή κοινωνικών ομάδων, ας πούμε κάποιων μεταναστών ή αναρχικών. Ίσως είναι ικανό ακόμη και να νικήσει μια ενδεχόμενη εξέγερση ενός κοματιού της αριστεράς ή των απόκληρων, μολονότι βέβαια η ίδια η αριστερά δεν σκοπεύει να εξεγερθεί ούτε είναι οργανωμένη με τέτοιους στόχους. Ωστόσο το ελληνικό και τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη είναι εντελώς ανήμπορο απέναντι σ’ έναν ευρύ λαϊκό ξεσηκωμό με αιτήματα δημοκρατίας κι επιβίωσης. Δεν έχει ούτε υλικούς ούτε ιδεολογικούς μηχανισμούς καταστολής του –και από αυτή την άποψη είναι ευτύχημα ότι τα τηλεοπτικά παπαγαλάκια απαξιώνονται τόσο γρήγορα και τελικά καίγονται τόσο άσκοπα αυτούς τους μήνες. Τα ΜΑΤ δεν διατηρούν πολύ καιρό τον δαρτικό τους ζήλο αν ο πατέρας τους έχει χάσει τη δουλειά του, η μάνα τη σύνταξή της, η γυναίκα τους το μισό της μισθό και ο αδερφός τους βολοδέρνει ανάμεσα σε μαθητεία και ανεργία. Ούτε και οι ιδιωτικοί στρατοί των σεκιουριτάδων τα καταφέρνουν καλύτερα σε τέτοιες περιστάσεις.
Μια γενική απεργία δεν καταστέλλεται από αστυνομία ή στρατό. Ούτε η συγκέντρωση κάθε βδομάδα εκατό χιλιάδων ανθρώπων στο Σύνταγμα και στις άλλες κεντρικές πλατείες της χώρας. Δυστυχώς, αντίθετα από τους ισλανδούς, δεν έχουμε ούτε αντάξιο του αξιώματός του πρόεδρο της δημοκρατίας ούτε δημοψηφισματικούς θεσμούς που να διευκολύνουν την επαναφορά της χώρας στη συνταγματική πορεία. Επομένως γίνεται πιθανότερη μια λύση τύπου Αργεντινής, όπου η λαϊκή κινητοποίηση, εστιασμένη στην επιβίωση και έχοντας αμυδρούς μόνο πολιτικούς στόχους, ανατρέπει μια αντιδημοκρατική κυβέρνηση. Η αμηχανία της επίσημης αριστεράς δυστυχώς διευκολύνει μια τέτοια έκβαση, που δεν είναι η καλύτερη δυνατή, αλλά πάντως παραμένει απείρως προτιμότερη από την καταστροφή στην οποία μας οδηγεί η κυβέρνηση.

Από το youpayyourcrisis

---

Η Αριστερά μοιάζει να κοιτάει τον «κόσμο» της και όχι τον κόσμο, να δικαιώνεται στα γραφεία της και όχι στα πεδία των συσχετισμών. Ζούμε σε ένα νέο πολιτικό σύστημα, σε ένα νέο «κράτος»-καθεστώς. Ένα άγρια νεοφιλελεύθερο κατοχικό καθεστώς, το οποίο δρα για λογαριασμό κυρίως ξένων αλλά και ντόπιων τραπεζικών συμφερόντων.

Πριν από 163 χρόνια ακριβώς ο Μαρξ γράφει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο με την αγαπημένη σε εκατομμύρια κομμουνιστές και αριστερούς ανθρώπους φράση του: «Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του κομμουνισμού». Είναι η αρχή της Άνοιξης των λαών.

Σήμερα, στην εποχή του άγριου ανταγωνισμού, της πολιτιστικής φτώχειας και ολοκληρωτικής εμπορευματοποίησης, της χρεοκοπίας δογμάτων, «ιδεών» και επαναστάσεων, στην εποχή της γενικής κρίσης, ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον κόσμο, το φάντασμα του Μαρξ. Και ενώ οι αστοί πολιτικοί, επιστήμονες, οικονομολόγοι που τον έχουν σκοτώσει πολλές φορές, τώρα τον επαναφέρουν ένοχα, τον ανακαλύπτουν ξανά, οι επαναστάτες, οι κομμουνιστές, οι αριστεροί μοιάζουν να τον απομακρύνουν, να τον φοβούνται, να τον αντιμετωπίζουν σαν ένα φάντασμα σε ένα κακό τους όνειρο.

Το «Προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε» στην Ελλάδα εφαρμόζεται με δημιουργικότητα(!) ως εξής: «Προλετάριοι της Ελλάδας ενωθείτε στο ΠΑΜΕ, οι υπόλοιποι ξέρετε τι να πάτε να κάνετε».

Οι πολλές οργανώσεις, γκρούπες, με τους «ηγέτες» και τους ηγέτες, χάσκουμε αμήχανα μπροστά σε μια νέα κατάσταση, μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση και πρόσκληση της ιστορίας.

Η τεράστια ευκαιρία έχει μετατραπεί σε κίνδυνο και ο καθείς κοιτάει να επιβιώσει στο μικρομάγαζό του; Αντιμετωπίζουμε την περίοδο με φιλόδοξους όρους επέκτασης και ανατροπής ή με μίζερους όρους επιβίωσης, με όρους άμεσης αναμονής της «Δευτέρας Παρουσίας»; Και εν πάση περιπτώσει το πρόβλημα ιατρικά είναι οφθαλομολογικό, δηλαδή μυωπίας, ή ψυχολογικό, δηλαδή αγοραφοβίας;
Διότι η Αριστερά μοιάζει να κοιτάει τον «κόσμο» της και όχι τον κόσμο, να δικαιώνεται στα γραφεία της και όχι στα πεδία των συσχετισμών.

Την ίδια στιγμή, οι οπαδοί, τα μέλη, οι φίλοι, τα κατώτερα και μεσαία στελέχη όλης της Αριστεράς είναι αυτά που μέσα στους χώρους δουλειάς και κατοικίας προσπαθούν έστω και αμήχανα, έστω και μόνοι τους, να αντιδράσουν, να ενθαρρύνουν τον κόσμο, να οργανωθούν χωρίς όμως σχέδιο, χωρίς κεντρική αναφορά, χωρίς σημείο στήριξης, χωρίς «όλα τα σφυριά να βαράνε μαζί» και σε ένα στόχο. Υπάρχουν όμως οι όροι για μια άνοιξη της Αριστεράς, για μια έναρξη ανατροπών μικρής και μεγάλης κλίμακας, για μια άλλη Ελλάδα, για μια άλλη Ευρώπη, όπου τουλάχιστον ο συσχετισμός δύναμης θα είναι διαφορετικός, όπου το φάντασμα του κομμουνισμού θα αποκτά σάρκα και οστά; Ποιες είναι οι δυσκολίες και τα εμπόδια (πολιτικά-οργανωτικά-ψυχολογικά), ποια πρέπει να αντιμετωπιστούν ή να λυθούν ή να παρακαμφθούν; Ποια εύστοχα βήματα απαιτείται να περπατηθούν για να αλλάξουν τα πράγματα στην Αριστερά σαν την βασική προϋπόθεση, για να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα και στην κοινωνία;

1.Σχηματίζεται καθημερινά και αυξάνεται ποσοτικά ο λαός της κρίσης. Το ποιοτικό στοιχείο είναι η ανάπτυξη συνείδησης στα μικρομεσαία στρώματα (ευμεγέθη στον καπιταλισμό της Ελλάδας) αντιλαμβάνονται ότι τελείωσε η συμμαχία με την αστική τάξη, ότι έχουν μείνει όχι μόνο ορφανά αλλά και ανταγωνιστικά αντιμέτωπα με τους μέχρι τώρα συμμάχους τους. Κάτω από ποιους πολιτικούς και τακτικούς όρους (πρόγραμμα-πολιτική και τακτικές) τα στρώματα αυτά μπορούν να συμμαχήσουν με τους εργαζόμενους και την εργατική τάξη και αυτή η συμμαχία να γίνει κίνδυνος για την αστική τάξη και πολιτική; Η συμμαχία που θα αποσκοπεί στην απόκρουση της επίθεσης, στην ανατροπή του «μηχανισμού στήριξης» ΔΝΤ-Ε.Ε. είναι ο αποφασιστικός κρίκος για να γίνουν νικηφόροι οι αγώνες και οι αντιστάσεις του λαού. Για την Αριστερά, αυτό το σημείο είναι όχι απλά ζητούμενο αλλά και προβληματικό, γιατί ο κοινωνικός αυτός χώρος εκφράζεται στην πλειοψηφία του από το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ.

Η Αριστερά οφείλει να τον αποσπάσει ή να τον εκφράσει ή να συμμαχήσει μαζί του, αποδεικνύοντας ότι υπάρχει εναλλακτική λύση. Άραγε απασχολείται από τέτοιου είδους ερωτήματα;

2. Ζούμε σε ένα νέο πολιτικό σύστημα, σε ένα νέο «κράτος»-καθεστώς. Ένα άγρια νεοφιλελεύθερο κατοχικό καθεστώς, το οποίο δρα για λογαριασμό κυρίως ξένων αλλά και ντόπιων τραπεζικών συμφερόντων. Η αστική τάξη της χώρας για άλλη μια φορά στην ιστορία της-αφού υποβαθμίστηκε στην αλυσίδα της Ε.Ε.- βρέθηκε αδύναμη και ανίκανη μαζί με το σύστημά της (δικομματικό), να αναπτύσσεται και αναπαράγεται με τον ίδιο τρόπο, που το έκανε έως τα τέλη του 2009.
Για αυτό και παρέδωσε τη διακυβέρνησήη της στις ύαινες του ιμπεριαλισμού και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Το οικονομικό και νομισματικό γεγονός –το χρέος, η χρεομηχανή και οι όροι του Συμφώνου Σταθερότητας– δημιούργησαν το πολιτικό γεγονός, ένα νέο πολιτικό σύστημα όπου η λαϊκή εντολή έχει αυτόματα υποκατασταθεί από τις εντολές ΔΝΤ-Ε.Ε. Ενάντια στο νέο καθεστώς και όχι μόνο στον εκτελεστή του, στην κυβέρνηση ΓΑΠ. (γιατί αυτή θεωρείται αναλώσιμη) πρέπει ο λαός της κρίσης να γίνει στρατός της κρίσης.
...
Είναι δυνατόν σε αυτόν τον «πόλεμο» να θεωρείται επαρκές το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ του, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι συνιστώσες του, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και οι οργανώσεις της;

Είναι δυνατόν να εμπιστευτεί ο λαός την ενότητά του, να αισθάνεται ότι έχει μπροστά του μια αξιόπιστη Αριστερά, μια Αριστερά που πασχίζει για τα συμφέροντα του και όχι για τα δικά της, με αυτή την εικόνα που βγάζει, μιας ναρκισσιστικής, αυτιστικής, σεχταριστικής, πολυδιασπασμένης Αριστεράς που έχει χάσει από τα μάτια της την κοινωνία και βλέπει μόνο το αμπελάκι της; Είναι δυνατόν να πείσει ότι χρειάζεται ενότητα-πάλη-αλληλεγγύη όταν δεν τα έχει κατακτήσει η ίδια; Απέναντι στα θηρία ΔΝΤ-Ε.Ε. πρέπει να συγκεντρωθεί και αντιπαρατεθεί οργανωμένα και με σχέδιο, έμπνευση και εναλλακτική πολιτική πρόταση ο λαός της κρίσης και τότε τα θηρία θα γίνουν χάρτινες τίγρεις. Υπάρχει όμως τέτοιο σχέδιο;

4.Ομολογείται και κατανοείται διαρκώς η πολιτική και οικονομική χρεοκοπία του συστήματός τους. Είκοσι χρόνια μετά το «τέλος του κομμουνισμού» τελειώνει ο υπαρκτός καπιταλισμός όχι μόνο για τους Έλληνες εργαζόμενους και όχι μόνο στην Ελλάδα. Αλλά εδώ σε αυτό το σημείο του πλανήτη σήμερα συγκεντρώνονται εκατομμύρια μάτια, προσπαθώντας να δουν αν ο μονόδρομος του ΔΝΤ και της Ε.Ε. θα ανατραπεί και θ’ ανοίξει τις λεωφόρους της χειραφέτησης, για να δουν αν το δόγμα που προβλήθηκε ως θεωρία και ιδεολογία μετά το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού θρυμματιστεί από μία εναλλακτική δυνατότητα και λύση που έχει το ίδιο όνομα –αλλά πολύ μεγαλύτερη εμπειρία– με ένα αιώνα πριν, σοσιαλισμός. Αυτό δεν απαντιέται όμως ούτε με ιδεολογισμούς ούτε με γενικόλογους και ανώδυνους κινηματισμούς. Απαιτεί εναλλακτική πολιτική λύση και κοινωνικά στρατευμένη πλειοψηφία. Θα δραπετεύσει η Αριστερά από τα δεσμά μια απολίτικης, γεμάτης «τσιτάτα» ιδεολογίας και θεωρίας για να κάνει μαζική και επικίνδυνη πολιτική, για να δημιουργήσει μια νέα πολιτική εξουσία; Αντιλαμβάνεται την ευκαιρία ή βλέπει μόνο τους κινδύνους και τα είδωλα της στον καθρέφτη; Μπορούμε να κάνουμε βήματα.

Από το youpayyourcrisis