Αναδημοσιεύουμε στη συνέχεια ένα άρθρο του Robert Reich, καθηγητή στο Μπέρκλευ και πρώην υπουργού εργασίας των ΗΠΑ επί Κλίντον. Στο άρθρο, ο Reich εξηγεί με αρκετά εύστοχο και κατανοητό τρόπο το γιατί δε μπορεί να υπάρξει καπιταλιστική ανάπτυξη στις ΗΠΑ (αλλά και στη δύση γενικότερα):Το κεφάλαιο λαχταρά να επενδυθεί, και να επενδυθεί εκεί που θα έχει το μέγιστο δυνατό κέρδος. Δηλαδή όχι στη δύση, αλλά στην Ασία. Έτσι, ακόμα και στο αισιόδοξο (μέχρι τέλους) σενάριο, τα προϊόντα που παράγουν οι εργάτες θα πουληθούν μεν, αλλά θα πουληθούν στην Ασία, με άνοδο των μισθών των εκεί εργατών, ενώ σε ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο, οι μισθοί στην Ασία είναι τόσο φτηνοί, που δε θα φτάνουν, όσο και να αυξηθούν, για να καταναλώσουν όλα όσα παράγουν οι εργάτες. Άρα, προϊόντα θα μένουν απούλητα, λουκέτα, ανεργία, κτλ (φαύλος κύκλος).
Ειδικά μάλιστα από τη στιγμή που όλα τα κράτη, στα πλαίσια του μεταξύ τους ανταγωνισμού, όχι
απλά δε μπορούν να συνεργαστούν, αλλά αντίθετα κοιτάζουν να δουν πιο θα εξάγει στο άλλο, με αποτέλεσμα όλα να προσπαθούν να χτυπήσουν τους εργάτες τους, για να γίνουν έτσι πιο φτηνά τα προϊόντα τους. Έτσι όμως δε θα υπάρχουν καταναλωτές, ενώ ο Reich στο τέλος παρατηρεί πως δεν αποκλείεται να έχουμε και αναβίωση μέτρων προστατευτισμού, ώστε να εμποδιστεί αυτή η μαζική φυγή κεφαλαίων προς την Κίνα:
Η εξαφάνιση του αμερικάνου «καταναλωτή» και η επερχόμενη όξυνση των εμπορικών πολέμων (trade wars)
Ο Πρόεδρος Obama έχει υποσχεθεί να διπλασιάσει τις εξαγωγές των ΗΠΑ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Αυτό το θέλει διότι οι εξαγωγές έχουν καίρια σημασία για την επανεκκίνηση της αμερικανικής οικονομίας. Είναι σαφές ότι οι αμερικανοί καταναλωτές δεν μπορούν να φέρουν την ανάκαμψη [σημ: Εννοεί ότι, ειδικά τώρα που τελείωσαν και τα δάνεια, οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ δεν έχουν την «αγοραστική δύναμη» για να ψωνίζουν όπως πριν, και έτσι η κατανάλωση πέφτει, τα μαγαζιά και οι επιχειρήσεις κλείνουν, κτλ]. Δεν είναι δυνατή η δημιουργία νέων θέσεως εργασίας. Δεν έχουν πλέον ούτε χρήματα ούτε δανεικά.
Δεν είναι μόνο ότι ένας στους τέσσερις Αμερικανούς είναι άνεργος ή υποαπασχολούμενος (μερική απασχόληση, εργασία σε δουλειά κάτω των προσόντων του, ή με χαμηλότερες αποδοχές από ό, τι πριν). Το πιο σημαντικό είναι ότι η «Μεγάλη Ύφεση» έχει σκάσει τη φούσκα ακινήτων που είχε οδηγήσει τους αμερικάνους εργάτες να βλέπουν τα σπίτια τους ως μηχανήματα αυτόματης ανάληψης. Τώρα το ΑΤΜ είναι κλειστό [σημ: Εννοεί ότι λόγω της διαρκούς αύξησης των τιμών στα ακίνητα, ο κόσμος τα αγόραζε και περίμενε ότι σε μερικά χρόνια η τιμή του σπιτιού τους θα αυξανόταν, και θα έβγαζε κέρδος. Και όντως, για μερικά χρόνια, έτσι ήταν. Όχι πια βέβαια].
Άρα, η κυβέρνηση στρέφεται προς τους ξένους καταναλωτές για να καλύψουν το κενό.
Το πρόβλημα είναι πως και οι περισσότερες άλλες οικονομίες επίσης επικαλούνται με τη σειρά τους τους Αμερικανούς καταναλωτές. Σκεφτείτε το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ ανάμεσα σε εισαγωγές και εξαγωγές:
Οι Αμερικάνοι ήταν ως τώρα οι πιο μεγάλοι και πιο αξιόπιστοι πελάτες του κόσμου - καταναλώνοντας τις συσκευές υψηλής τεχνολογίας που συναρμολογούνται στην Κίνα, τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων από την Ιαπωνία, τα πουκάμισα και παπούτσια από τη Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και διάφορα όργανα ακριβείας από τη Γερμανία.
Με τους αμερικανούς καταναλωτές να χάνονται, οι άλλες οικονομίες έχουν επίσης επιβράδυνση. Η ανεργία τους αυξάνεται.
Την περασμένη εβδομάδα έλαβα μέρος σε μια διάσκεψη με διάφορα παγκόσμια στελέχη επιχειρήσεων. Όταν τους ρώτησα που αναμένουν να βρουν νέους πελάτες για να αντικαταστήσουν τους Αμερικανούς που χάνονται, όλοι μου είπαν στην Κίνα και στην Ινδία και μάλιστα μου έδωσαν τον ίδιο αριθμό: 800 εκατ. νέους καταναλωτές μεσαίας τάξης από αυτές και άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες μέσα στην επόμενη δεκαετία.
«Ναι μεν αλλά».
Έως και σήμερα η Κίνα και η Ινδία εξακολουθούν να στηρίζονται στις εξαγωγές για να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη τους. Ακόμα κι αν θεωρεί κανείς ότι οι μεσαίες τάξεις τους θα γίνουν τελικά τόσο μεγάλες και πλούσιες ώστε να μπορούν να αγοράσουν όλα όσα παράγουν ως χώρες, αυτό δεν σημαίνει ότι θα αγοράζουν επίσης ότι παράγει και ο υπόλοιπος κόσμος.
Βέβαια, οι πολυεθνικές εταιρείες θα τα πάνε θαυμάσια. Η General Motors ήδη πουλάει περισσότερα αυτοκίνητα στην Κίνα από ό, τι στις ΗΠΑ, αλλά οι αμερικάνοι εργαζόμενοι δεν θα πάρουν αυτές τις θέσεις εργασίας, και ούτε οι εργαζόμενοι στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία ή στον υπόλοιπο κόσμο. Η GM παράγει τα αυτοκίνητα που πουλάει στον κινέζο καταναλωτή...στην Κίνα.
Εν τω μεταξύ, η παραγωγική ικανότητα της Κίνας και της Ινδίας θα συνεχίσει να αυξάνεται: Περισσότεροι εργαζόμενοι, περισσότερα εργοστάσια, πιο υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμός, περισσότερα γραφεία. Η αγοραστική δύναμη των μεσαίων τάξεων τους θα πρέπει να επεκταθεί γρήγορα ακριβώς για να καλύψει τη διαφορά με το πόσο μεγάλη είναι η παραγωγή αυτών των χωρών.
Αυτό σημαίνει ότι ο Obama και οι υπόλοιποι δεν θα βρουν εύκολα τις εξαγωγικές αγορές που χρειάζονται για να δημιουργήσουν αρκετές θέσεις εργασίας ώστε να αντισταθμιστεί η εξαφάνιση του Αμερικάνου καταναλωτή.
Όταν η παραγωγική ικανότητα στον πλανήτη υπερβαίνει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών ανά τον κόσμο, κάθε κυβέρνηση θέλει να αυξήσει τις εξαγωγές και να αποθαρρύνει τις εισαγωγές. Αυτό σημαίνει ευθέως εμπορικό πόλεμο. [σημ: ο οποίος που οδηγεί, αν οξυνθούν τα πράγματα?]
Την περασμένη εβδομάδα οι εκπρόσωποι των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου συμφώνησαν να μειώσουν το δημοσιονομικό τους έλλειμμα κατά το ήμισυ έως το 2013. Το αποτέλεσμα θα είναι ακόμη λιγότερη εγχώρια ζήτηση και ακόμη μεγαλύτερη πίεση για εξαγωγές προκειμένου να αποφευχθεί η υψηλότερη ανεργία.
Είναι απίθανο να δούμε μια επανάληψη της δασμών Smoot-Hawley που είχαμε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, με το ένα κράτος να βάζει δασμούς στις εξαγωγές του άλλου. Αλλά σίγουρα μπορείτε να ξεχάσετε τις συμφωνίες «ελεύθερου εμπορίου». Στο Τορόντο την περασμένη εβδομάδα, οι ηγέτες των G-20 απέσυραν τη δέσμευσή τους να ολοκληρωθεί ο γύρος της Ντόχα εντός του τρέχοντος έτους. Στις ΗΠΑ, οι συμφωνίες με τη Νότια Κορέα, τον Παναμά, και η Κολομβία φθίνουν.
Και προσέξτε για «σιωπηλές» κινήσεις προστατευτισμού. Από την αρχή του 2008, όταν η ύφεση άρχισε, οι χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν ήδη επιβάλλει τουλάχιστον 443 μέτρα για να εμποδίσουν τις εισαγωγές, σύμφωνα με το Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής.
Αυτή είναι μόνο η αρχή [καθώς ο παραλογισμός του καπιταλισμού αναδεικνύεται πλέον σε όλο του το «μεγαλείο», αφού η σύγκρουση του κάθε καπιταλιστή με τον άλλο χτυπά τους εργάτες, τους πραγματικούς παραγωγούς του πλούτου].
Δημοσίευση σχολίου