190 χρόνια από τη γέννησή του Ενγκελς (28/11/1820)

Ο Ένγκελς για τα οδοφράγματα (190 χρόνια από τη γέννησή του. 28/11/1820)

Του Β. Τα αποσπάσματα είναι από τον πρόλογο του Ένγκελς στην επανέκδοση του βιβλίου του Μαρξ «Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία από το 1848 ως το 1850» Ο πρόλογος γράφτηκε τον Μάρτη του 1895. 45 χρόνια από το τέλος των ταξικών αγώνων στη Γαλλία, που διαπραγματεύεται το βιβλίο του Μαρξ και 24 χρόνια μετά την Κομμούνα του Παρισιού. Λίγο πριν το επαναστατικό κίνημα μπει στη μεγάλη περιπέτεια του 20ου αιώνα. Έχει σημασία για το σήμερα. Για τις συζητήσεις που γίνονται για τις διαδηλώσεις και τα χαρακτηριστικά τους. Είχε μεγάλη σημασία και για τότε. Θα την αναφέρουμε μετά τα αποσπάσματα.

Φ. Ένγκελς: «Το έργο αυτό, που ξαναεκδίδεται (δυστυχώς οι μεταφράσεις πολλών έργων, όχι μόνο του Ένγκελς, δεν είναι οι καλύτερες δυνατές) τώρα, ήταν η πρώτη προσπάθεια του Μαρξ να εξηγήσει ένα κομάτι της σύγχρονης ιστορίας με τον υλιστικό τρόπο αντίληψης, ξεκινώντας απ’ τη δοσμένη οικονομική κατάσταση…

…Έτσι, ακόμα και στην κλασική εποχή των οδομαχιών, το οδόφραγμα είχε περισσότερο ηθική παρά υλική επίδραση. Ήταν ένα μέσο για να κλονίζει τη σταθερότητα του στρατού. Αν κρατούσε ώσπου να πετύχει το σκοπό του, η νίκη ήταν κερδισμένη. Αν όχι, τότε είχαμε ήττα. Αυτό είναι το κύριο σημείο που πρέπει να έχει κανείς υπόψη του ακόμα και όταν εξετάζει τις πιθανότητες επιτυχίας σε ενδεχόμενες μελλοντικές οδομαχίες.

Από το 1849 κιόλας οι πιθανότητες αυτές ήταν αρκετά ισχνές. Η αστική τάξη είχε παντού περάσει με το μέρος των κυβερνήσεων. Οι εκπρόσωποι του «πολιτισμού και της ιδιοκτησίας» χαιρετίζανε και κερνούσανε τους στρατιώτες που ξεκινούσαν για την καταστολή των εξεγέρσεων. Το οδόφραγμα είχε χάσει τη γοητεία του. Ο φαντάρος δεν έβλεπε πια πίσω από το οδόφραγμα το «λαό», αλλά στασιαστές, ταραχοποιούς, οπαδούς της λεηλασίας και της μοιρασιάς, το απόβρασμα της κοινωνίας…

…Από τη μεριά των εξεγερμένων, αντίθετα, έγιναν χειρότεροι οι όροι. Δύσκολα θα ξαναπαρουσιαστεί μια εξέγερση που θάχει τη συμπάθεια όλων των λαϊκών στρωμάτων. Στον ταξικό αγώνα δε θα συσπειρωθούν ποτέ όλα τα μεσαία στρώματα τόσο αποκλειστικά από το προλεταριάτο που να εξαφανιστεί σχεδόν το συνταγμένο γύρω από την αστική τάξη κόμμα της αντίδρασης. Ο «λαός» θα παρουσιάζεται παντού διχασμένος….

…Μήπως αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον ο αγώνας στους δρόμους δεν πρόκειται να παίξει κανένα ρόλο; Καθόλου. Αυτό σημαίνει μονάχα ότι από το 1848 και δω οι όροι έγιναν ακόμα πιο δυσμενείς για τους πολίτες μαχητές και ακόμα πιο ευνοϊκοί για το στρατό. Στο μέλλον, ένας αγώνας στους δρόμους μπορεί λοιπόν να νικήσει μονάχα αν η δυσμενής αυτή κατάσταση αντισταθμιστεί από άλλους παράγοντες…
…Καταλαβαίνει λοιπόν ο αναγνώστης γιατί οι κυρίαρχες εξουσίες θέλουν οπωσδήποτε να μας σπρώξουν εκεί όπου λαλεί το τουφέκι κα χτυπά το σπαθί. Γιατί σήμερα μας κατηγορούν για δειλία επειδή δεν κατεβαίνουμε αμέσως στους δρόμους, όπου είμαστε από πριν βέβαιοι ότι θα νικηθούμε; Γιατί μας ικετεύουν τόσο θερμά να δεχτούμε επιτέλους να παίξουμε μια φορά το ρόλο του κρέατος για τα κανόνια;

Οι κύριοι αυτοί σπαταλούν ολωσδιόλου ανώφελα τις παρακλήσεις και τις προκλήσεις τους. Τόσο βλάκες δεν είμαστε. Θα μπορούσαν οι ίδιοι να απαιτήσουν απ’ τον εχθρό τους στον προσεχή πόλεμο να παραταχτεί απέναντί τους σε σχηματισμούς όπως στον καιρό του γερο-Φριτς ή σε φάλαγγες κατά ολόκληρες μεραρχίες, όπως έγινε στο Βαγκράμ και στο Βατερλώ, και μάλιστα κρατώντας στο χέρι τουφέκια, που παίρναν φωτιά με τσακμακόπετρα. Αν άλλαξαν οι όροι για τους πολέμους ανάμεσα στα έθνη, άλλαξαν όχι λιγότερο και για τον ταξικό αγώνα. Πέρασε ο καιρός των αιφνιδιασμών, των επαναστάσεων που γίνονταν από μικρές συνειδητές μειοψηφίες επικεφαλής όχι συνειδητοποιημένων μαζών. Εκεί όπου πρόκειται για μια ολοκληρωτική μετατροπή της κοινωνικής οργάνωσης εκεί πρέπει να πάρουν μέρος οι ίδιες οι μάζες, πρέπει οι ίδιες νάχουν κιόλας καταλάβει γιατί πρόκειται, γιατί δίνουν το αίμα τους και τη ζωή τους. Αυτό μας δίδαξε η ιστορία των τελευταίων πενήντα χρόνων…»

Ο πρόλογος αυτός του Ένγκελς γνώρισε μια «μικρή» λογοκρισία από τον Βίλχελμ Λήμπνεχτ όταν τον δημοσίευσε στο «Φόρβερτς». Ο Ένγκελς έγραφε στον Λαφάργκ, καταγγέλλοντας του το γεγονός, ότι ο Λήμπνεχτ επέλεξε από τον πρόλογο όλα «όσα μπορούσαν να τον εξυπηρετήσουν για να στηρίξει την με κάθε θυσία ειρηνική τακτική, που απόρριπτε τη χρησιμοποίηση βίας…».

Αμέσως έγραψε στον Κάουτσκι τα εξής: «…Με κατάπληξη βλέπω σήμερα στο «Φόρβερτς» ένα απόσπασμα από την εισαγωγή μου που τυπώθηκε χωρίς να ξέρω τίποτα από πριν, και που έχει κουτσουρευτεί με τέτοιον τρόπο, που εμφανίζομαι σαν ένας ειρηνόφιλος λάτρης της με κάθε θυσία νομιμότητας. Γι’ αυτό ακόμα πιο πολύ θα ήθελα να δημοσιευτεί ολόκληρη η εισαγωγή τώρα στη «Νόϊε Τσάιτ»(θεωρητική επιθεώρηση του γερμανικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος), για να σβήσει έτσι η ελεεινή αυτή εντύπωση».

Αυτός ήταν ο Φρίντριχ Ένγκελς.