Ιστορία: Για την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Σε συνέχεια προηγούμενης ανάρτησης μας για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου:

21 Απριλίου 1967
Παρασκευή, 21 Ιουλίου 1967, ώρα 1 και 15 μετά τα μεσάνυχτα. Ο Παττακός (σ.σ. Συνταγματάρχης Τεθωρακισμένων Ελληνικού Στρατού) ξεκινάει ένα νυχτερινό περίπατο μέχρι τους Αμπελόκηπους με τα τανκς του, έχοντας ξεκινήσει από το Γουδί. Μάλλον αργοπορημένα κατάλαβε ο κόσμος ότι δεν πρόκειται για παρέλαση. Ήταν τανκς αμερικάνικα, όπως αυτά που προμήθευε το ΝΑΤΟ τις χώρες που συμμετείχαν σε αυτό. Επίσης αμερικάνικο ήταν το σχέδιο Προμηθέας, το σχέδιο δηλαδή με το οποίο το ΝΑΤΟ ενέκρινε το πραξικόπημα. 5.30 το πρωί, οι τρεις καμπαλέρος Γ. Παπαδόπουλος, Στ. Παττακός και Ν. Μακαρέζος φτάνουν στο βασιλιά και πουλάνε παραμύθι για κομμουνιστική απειλή στη χώρα. Και αν απορείτε για την επιπολαιότητα και αφέλεια του παραμυθιού, να σας πούμε ότι ο βασιλιάς το έχαψε! Στις 8 Μαΐου του 1968 δολοφονείται ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργος Τσαρούχας. Η αστυνομία δηλώνει πως ο θάνατός του οφείλεται σε καρδιακό, αλλά όταν η γυναίκα του ανοίγει το φέρετρο, αποκαλύπτει την κτηνωδία. Ένα λιωμένο, άμορφο κρανίο, ενώ το θύμα φορούσε ακόμα τις χειροπέδες. Τόση ασέβεια και προς τους νεκρούς ακόμα…
Η πρώτη κυβέρνηση σχηματίζεται με πρωθυπουργό τον Κ. Κόλλια. Τα υπουργεία μοιράζονται σε ανθρώπους της CIA και οι συνταγματάρχες διορίζονται ως γενικοί γραμματείς των υπουργείων. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός της περιόδου εκείνης είναι ένα έντεχνα στημένο θέατρο των χουντικών με πρωταγωνιστές τον «καλό» Παπαδόπουλο και τον «κακό» Λαδά. Ο μεν Παπαδόπουλος δηλώνει για την ώρα φιλοβασιλικός και φιλοαμερικάνος και κρατάει μια ήπια στάση, ενώ από την άλλη ως άλλος υπερδεξιός βγαίνει στους δρόμους και δέρνει χωρίς προσχήματα. Είναι φανερό ότι η εικόνα των δυο δημιουργεί μια αίσθηση συμπάθειας προς τον καλό Παπαδόπουλο και ταυτόχρονα εδραιώνει μαζί του την νομιμοποίηση στο μυαλό του κόσμου τη χούντα.

Αλέξανδρος Παναγούλης και αντίσταση
Είναι αλήθεια ότι οι αντιστασιακές οργανώσεις την περίοδο της χούντας είχαν ένα μάλλον συναισθηματικό παρά αντιστασιακό χαρακτήρα. Μόνον οι αριστεροί μπήκαν στον αγώνα από την πρώτη μέρα, και ενώ οι αντιφασίστες αστοί περίμεναν από αυτούς να βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Ένας πραγματικός αγωνιστής στη χούντα ήταν ο Αλέξανδρος Παναγούλης, που έπαιξε τη ζωή του κορώνα γράμματα για να σκοτώσει τον Γ. Παπαδόπουλο με εκρηκτικό μηχανισμό σε μια μικρή γέφυρα στο Λαγονήσι. Αστόχησε για δυο δευτερόλεπτα. Και αν δεν σκοτώθηκε τελικά, παρά την απόφαση του στρατοδικείου, δεν ήταν από τον ανύπαρκτο ανθρωπισμό του των χουντικών αλλά από διαταγή εξ Αμερικής που είχε να αντιμετωπίσει τη λαϊκή δυσφορία. Αν και είναι προφανές ότι δεν ρίχνεις τη χούντα με το να σκοτώσεις τον επικεφαλή της, ο Αλέξανδρος Παναγούλης παραμένει ήρωας. Μαζί του, ο καθηγητής της Παντείου Σάκης Καραγιώργας, που συνελήφθη ενώ μια αυτοσχέδια βόμβα έσκασε στα χέρια του, και παρά τα βασανιστήρια δεν αποκάλυψε κανέναν από τους συνεργάτες του για τις βομβιστικές επιθέσεις στο Χίλτον και την Εθνική Τράπεζα. Το Πολυτεχνείο θα έρθει 5 χρόνια αργότερα για να εδραιώσει και να αποτελέσει εφαλτήριο της λαϊκής έκδηλης δυσαρέσκειας. Άλλη μια σημαντική μορφή ήταν ο καθηγητής της Γεωπονικής, Θεόφιλος Φραγκούλης που προτίμησε να αυτοκτονήσει στο εργαστήριο του, αφήνοντας το εξής σημείωμα:

Προτιμώ να πεθάνω όρθιος παρά να ζω γονατιστός
Οι φίλοι θα πάρουν την εκδίκησή τους για μένα.



Μέχρι το ‘73
Μετά τον αρχικό οικοδομικό οργασμό των πρώτων χρόνων που έδωσε δουλεία σε πολλούς, από το ’69 και μετά αρχίζουν τα δύσκολα για τη χούντα και τους «εθνοσωτήρες». Η λαϊκή δυσαρέσκεια αυξάνεται, οι αντιστασιακοί κρατούν στάση αναμονής, οι μαζικές μεταναστεύσεις προς τη Γερμανία και την Αυστραλία πλέον σταματούν και άρα οι Έλληνες δε λιγοστεύουν και η οικονομία αρχίζει να ταλανίζεται. Διοργανώνονται εκλογές για την αστειότητα της «Μικρής Βουλής» όπου ψηφίζουν περίπου 1000 Έλληνες 94 βουλευτές, εκ των οποίων ο Παπαδόπουλος διαλέγει τους 48 και βάζει και 10 δικούς του. Η χούντα κάνει ψευτοδημοκρατικά ανοίγματα για να ισοσκελίσει τη δυσφορία από την οικονομικά ύφεση. Και ενώ η Αμερική σχεδιάζει ένα πέρασμα από την άκρα δεξιά σε μια πιο μετριοπαθή δεξιά του Κ. Καραμανλή, την ίδια στιγμή δημιουργείται το (παράνομο τότε) ΠΑΣΟΚ ως παραδοσιακό κέντρο, για να αποκρούσει τα εξ αριστερών κύματα... Το πιο αστείο εκείνης της περιόδου είναι η δήλωση του υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ ύστερα από ερωτήσεις αυτοεξόριστων Ελλήνων δημοσιογράφων:
«Το μόνο που ενδιαφέρει τις ΗΠΑ στην Ελλάδα είναι η ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών (!!!)»

1973, η χρονιά των μεγάλων γεγονότων
Το Φεβρουάριο και το Μάρτιο έχουμε μια αλυσίδα επεισοδίων στις πανεπιστημιακές σχολές και κυρίως στη Νομική, που είναι ο πρόλογος της μεγάλης εξέγερσης στο Πολυτεχνείο. Και ο αχρείος Παπαδόπουλος να δηλώνει πως «Εγώ ο ίδιος, με το πιστόλι στο χέρι, θα τσακίσω τους ταραξίες των πανεπιστημίων». Την ίδια στιγμή ο διάσημος ηθοποιός Λόρενς Ολιβιέ, ενοποιών της βασίλισσας της Αγγλίας, διαβάζει απόσπασμα από το γράμμα του Γ. Μαγκάκη, που κρατείται στις φυλακές του Κορυδαλλού και περιγράφει τα φρικτά βασανιστήρια της χούντας που έμειναν στη ιστορία και περιγράφονται στο βιβλίο «Οι Ανθρωποφύλακες». Το ελληνικό πρόβλημα γίνεται πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο. Και ο Παπαδόπουλος βλέπει το τέλος να πλησιάζει και το ’72 εκδίδει διάταγμα που επιτρέπει την απεριόριστη και κατά βούληση χρήση των όπλων από την αστυνομία. Παράλληλα φοβάται και τους δικούς του ανθρώπους: Ενώ θέλει να προσφύγει στη λύση Καραμανλή, ξέρει πως ο Λαδάς και ο Ιωαννίδης θα αντιδράσουν. Οπότε μαζεύει στοιχεία που αποδεικνύουν τις λεηλασίες τους και έτσι τους αναγκάζει να υποβάλλουν παραίτηση. Στις 23 Μαΐου του ’73 εκδηλώνεται ανταρσία στο ναυτικό από τον Ευάγγελο Αβέρωφ. Και εκεί αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τον Παπαδόπουλο.


Τα Γεγονότα του Πολυτεχνείου και το Χρονικό της Εξέγερσης

Νοέμβριος ’72
Πραγματοποιούνται από τα διορισμένα διοικητικά συμβούλια της χούντας φοιτητικές εκλογές. Στη Νομική 1500 φοιτητές καλούν σε αποχή, καταγγέλλοντας τις εκλογές. Τους επιτίθονται φασίστες της ΕΚΟΦ (χουντική φοιτητική οργάνωση). Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στο Πολυτεχνείο, Φιλοσοφική, Πάντειο, Χημικό, Φαρμακευτικό, Γεωπονική. Η χουντική ΕΦΕΕ (Εθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδος) απειλεί με δελτίου τύπου τους χιλιάδες φοιτητές που απέχουν, με δικαστικές διώξεις καθώς και τους «υποκινητές» αυτών.
Φλεβάρης ’73
Παραπέμπονται σε πειθαρχικό 12 φοιτητές της ΑΣΟΕΕ επειδή συνέταξαν κείμενο με τα προβλήματα της σχολής. Άλλοι 10 παραπέμπονται για τεντιμποϊσμό. Γενικεύεται η αποχή σε όλες τις σχολές του Ε.Μ.Π. με αιτήματα:
α) Συμμετοχή των φοιτητών στη σύνταξη του Καταστατικού Χάρτη Ανώτατης Παιδείας
β) Κατάργηση των χουντικών νομοσχεδίων σχετικά με την στράτευση των φοιτητών
γ) Κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου.
Για την τροποποίηση του διατάγματος περί στρατολογίας: μπορεί πλέον ο υπουργός Άμυνας να διακόπτει την αναβολή στράτευσης σε όσους «…υποκινούν ή προτρέπουν σε αποχή από τα μαθήματα ή τις εξετάσεις». Πραγματοποιείται συγκέντρωση διαμαρτυρίας από 1500 φοιτητές του Ε.Μ.Π. έξω από αυτό. Επεμβαίνει η Αστυνομία. Οι φοιτητές ξυλοκοπούνται άγρια και συλλαμβάνονται 100 ενώ παραπέμπονται 11.
Στις 15/2 στρατεύονται 37 φοιτητές ενώ στις 16/2 πάλι με απόφαση του υπουργού στρατεύονται άλλοι 51 συνδικαλιστές. Την ίδια μέρα ολοκληρώνεται η συγκέντρωση των φοιτητών της Νομικής στο δεύτερο όροφο του κτιρίου με τα ίδια αιτήματα και ταυτόχρονα ανάκληση του νομοσχεδίου για τις στρατεύσεις καθώς και να τους δοθεί άδεια για να πραγματοποιήσουν γενική συνέλευση. Την ίδια ώρα, φασίστες έχουν συγκεντρωθεί απ’ έξω φωνάζοντας συνθήματα όπως: «έξω οι κομμουνιστές», «Ελλάς-Παπαδόπουλος» κ.α. Δημιουργούνται αψιμαχίες και χουντικοί κλείνουν την είσοδο της Νομικής απαγορεύοντας σε οποιονδήποτε να μπει μέσα. Οι φοιτητές που ήταν μέσα στο κτίριο, το καταλαμβάνουν εξ ολοκλήρου και κατεβάζουν μεσίστια τη σημαία σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σύλληψη και παραπομπή των 11. Ζητούν συνάντηση με τον Πρύτανη ο οποίος έρχεται και τους υπόσχεται ότι θα μεριμνήσει. Κατόπιν αρχίζουν να αποχωρούν ομαδικά και συγκρούονται με τους φασίστες ώσπου επεμβαίνει η αστυνομία και τους διαλύει. Συγκροτείται διαδήλωση μέχρι την Ομόνοια.
Στις 21/2 πάνω από 1000 φοιτητές των Θετικών Επιστημών συγκεντρώνονται έξω από το Χημείο και ζητούν άδεια για συνέλευση, κάτι το οποίο τους το αρνήθηκε ο πρύτανης.

Ξεκινάει έπ’ αόριστον αποχή με τη συμπαράσταση των καθηγητών. Γύρω στη 1 το μεσημέρι πάνω από 4000 φοιτητές της Νομικής και της Φιλοσοφικής συγκεντρώνονται έξω από τη Νομική τραγουδώντας και φωνάζοντας συνθήματα. Κατά τις δύο το μεσημέρι οι φοιτητές έδωσαν όρκο ενάντια στη χούντα που ειπώθηκε από όλους ενώ η συγκέντρωση ολοένα μεγάλωνε και απλωνόταν στους γύρω δρόμους. Οι φοιτητές μένουν μέχρι το βράδυ ενώ πλήθος κόσμου έχει συγκεντρωθεί στους γύρω δρόμους και απωθούνται από την αστυνομία που ταυτόχρονα έχει εκκενώσει τους δρόμους από τα αυτοκίνητα. Το βράδυ συνεδριάζει η επιτροπή κατάληψης που αποτελείται κυρίως από μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ (συγκροτημένης και καθοδηγούμενης από το ΚΚΕ) και θέτει θέμα λήξης της κατάληψης. Πολλοί θέλουν να τοποθετηθούν μεγάφωνα στα παράθυρα, η επιτροπή όμως το απαγορεύει. Την επομένη μέρα η επιτροπή έχοντας αποφασίσει τη λήξη της κατάληψης προσπαθεί να εκκενώσει το χώρο ενώ οι
περισσότεροι διαφωνούν. Δημιουργούνται αψιμαχίες τελικά όμως οι πόρτες ανοίγουν και οι φοιτητές αρχίζουν να βγαίνουν έξω. Μαζί με το πλήθος συγκροτούν πρωτοφανή σε μαζικότητα διαδήλωση άνω των 30.000 ανθρώπων με συνθήματα ενάντια στη χούντα.
Μάρτης ’73
Γίνεται προσπάθεια κατάληψης της Νομικής από 2500 χιλιάδες άτομα. Οι πρυτανικές αρχές δίνουν διορία να εκκενωθεί ο χώρος και όταν αυτό δε γίνεται δίνουν εντολή στην αστυνομία να εισβάλλει. Ακολουθεί άγριος ξυλοδαρμός και πάνω από 100 συλλήψεις. Πραγματικό μακελειό!
Μάης ’73
Εκδηλώνεται ανταρσία του Πολεμικού Ναυτικού με επίκεντρο το αντιτορπιλικό «Βέλος». Συλλαμβάνονται ναύαρχος, αντιναύαρχος κ.α. Στις 25 στασιάζει εκ νέου το «Βέλος» που συμμετείχε σε άσκηση του ΝΑΤΟ στην Ιταλία. Στις 31 γνωστοποιείται η θέση της Ουάσιγκτον σχετικά με το πολιτειακό ζήτημα της Ελλάδας: Ο μόνος τρόπος για την κατάργηση της συνταγματικής Μοναρχίας είναι η αλλαγή πολιτεύματος σε Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.


Ιούνης ’73
Ο Παπαδόπουλος καταργεί αιφνιδιαστικά τη Μοναρχία και ανακηρύσσει την Προεδρική Δημοκρατία ως πολίτευμα της χώρας με πρόεδρο τον ίδιο και αντιπροέδρους τον Παττακό και Μακαρέζο. Καθορίζεται η μορφή του πολιτεύματος ως Αντιπροσωπευτική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με 7ετή θητεία του προέδρου χωρίς δικαίωμα επανεκλογής. Ορίζεται σαν ημέρα του δημοψηφίσματος η 29η Ιουλίου του 1973.
Ιούλης ’73
Ξεκινούν οι πρώτες απεργίες με πρώτους τους εργάτες Τύπου για πρώτη φορά μέσα στην 7ετία. Ο Μαρκεζίνης δηλώνει ότι θα ψηφίσει «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα και σύσσωμη η αντιπολίτευση τάσσεται υπέρ του «ΟΧΙ». Το ΚΚΕ με απόφαση της κεντρικής επιτροπής δηλώνει ότι θα συμμετάσχει στο δημοψήφισμα. Τελικά το δημοψήφισμα αποδίδει: 77,2% «ΝΑΙ», 21,7% «ΟΧΙ», 1,1% Άκυρο.
Αύγουστος ’73
Γίνεται η πρώτη μυστική συνάντηση Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη. Θα ακολουθήσουν κι άλλες μέχρι να ανατεθεί στο Μαρκεζίνη η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο Παπαδόπουλος ορκίζεται πρόεδρος της Δημοκρατίας για 8 χρόνια.
Σεπτέμβρης ’73
Πραγματοποιείται συγκέντρωση χιλιάδων φοιτητών ενάντια στη στράτευση των συναδέλφων τους, την οποία η σύγκλητος θεωρεί παράνομη. Πραγματοποιείται διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας με

συνθήματα αντιχουντικά και αντιιμπεριαλιστικά. Το πλήθος συνεχώς μεγαλώνει και τραγουδάει το «Πότε θα κάνει ξαστεριά». Στην πλατεία Κλαυθμώνος η αστυνομία διαλύει βίαια τους διαδηλωτές.
Οκτώβρης ’73
Στην 1η του Οκτώβρη ο Μαρκεζίνης δέχεται την εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης το οποίο πραγματοποιείται μία εβδομάδα μετά.
Νοέμβρης ’73
Ξεκινάει η «φιλελευθεροποίηση» της χούντας.

1η Νοέμβρη: Η κυβέρνηση παίρνει πίσω το νομοσχέδιο της στράτευσης και υπόσχεται αδιάβλητες φοιτητικές εκλογές. Οι φοιτητές επιμένουν και στα υπόλοιπα αιτήματά τους.
4 Νοέμβρη: Με αφορμή το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου ξεσπούν επεισόδια μετά το τέλος αυτού με πολλούς τραυματίες. 15-20.000 συγκεντρωμένοι ξεκινούν πορεία προς το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Η αστυνομία προβαίνει σε συλλήψεις. Το εξαγριωμένο πλήθος όμως με πέτρες και ξύλα καταφέρνει να απελευθερώσει συλληφθέντες μέσα από τα χέρια των αστυνομικών. Ήταν το πρώτο σοβαρό πλήγμα για την κυβέρνηση Μαρκεζίνη.
8 Νοέμβρη: Ξεκινάει η δίκη για 17 συλληφθέντες από το μνημόσυνο του Παπανδρέου. Έξω από τα δικαστήρια υπάρχει πλήθος διαδηλωτών υπέρ των συλληφθέντων. Η αστυνομία επεμβαίνει και μαζί με φασίστες της ΕΚΟΦ τους απομακρύνει από το χώρο.
9 Νοέμβρη: Συνεχίζεται η δίκη των 17. Αναβρασμός στους φοιτητές. Η πλατιά δημοσίευση των πρακτικών της δίκης προκαλεί αναταραχή στο λαό.
12 Νοέμβρη: Η υπεράσπιση παρουσιάζει φιλμ όπου ανάμεσα στα άλλα εμφανίζονται και αστυνομικοί να πατούν στο κεφάλι πεσμένους πολίτες.

Άρχισε ήδη να διαφαίνεται ότι όλα αυτά τα γεγονότα αποτελούν προάγγελο, το πρώτο δυναμικό βήμα για το Πολυτεχνείο. Το μνημόσυνο ήταν απλά η αφορμή για να εκδηλώσει ο λαός έμπρακτα τη μέχρι τότε καταπιεσμένη αντίθεση του

13 Νοέμβρη: Το δικαστήριο αθωώνει τους 12 από τους 17 κατηγορούμενους ενώ στους 5 επιβάλλει ποινές με αναστολή. Αναγγέλλονται φοιτητικές συγκεντρώσεις για την επόμενη σε διάφορες σχολές. Το «ξέσπασμα» εναντίον του χουντικού καθεστώτος αρχίζει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις.
14 Νοέμβρη: Ξεκινούν φοιτητικές συνελεύσεις από το πρωί. Στη Νομική γύρω στο μεσημέρι φτάνει η πληροφορία ότι στο Πολυτεχνείο δημιουργούνται προκλήσεις από την αστυνομία κι ότι χτυπούν φοιτητές. Γίνεται πρόταση να γίνει διαδήλωση προς το Πολυτεχνείο. Τα μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ(συγκροτημένης και καθοδηγούμενης από το ΚΚΕ) αντιδρούν και δε συμμετέχουν. Γύρω στους 1500 φοιτητές ξεκινούν πορεία από τη Σόλωνος η οποία συγκρούεται με την αστυνομία κοντά στο Πολυτεχνείο. Λίγοι κατορθώνουν να μπουν μέσα και να ενωθούν με τους φοιτητές του Πολυτεχνείου.

Αυτοί οι φοιτητές δυο μήνες αργότερα θα καταγγελθούν μέσα από την εφημερίδα «ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ» αρ. φύλλου 8, όργανο της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ, σαν πράκτορες της ΚΥΠ και των Αμερικάνων που προσπαθούν να προβοκάρουν τον αντιδικτατορικό αγώνα του λαού. Η αστυνομία εντείνει την επίθεση και κυνηγάει όσους βρίσκονται τριγύρω.
Τα μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ προσπαθούν να πείσουν τους φοιτητές να εγκαταλείψουν το χώρο. Αποτυγχάνουν και το απόγευμα αποχωρούν επιδεικτικά. Μέσα στο χώρο συγκροτείται επιτροπή κατάληψης και οι φοιτητές φωνάζοντας συνθήματα ενώνονται με τους πολίτες που ήταν στην Πατησίων. Σε λίγο διάστημα, ενώ ερχόταν συνέχεια πολίτες, οι συγκεντρωμένοι ξεπερνούσαν τους 30.000. Προς τα μεσάνυχτα ο κόσμος άρχισε να αποχωρεί ενώ εκλέγεται συντονιστική επιτροπή από φοιτητές και ταυτόχρονα ξεκινούσε η πρώτη εργατική συνέλευση.

15 Νοέμβρη: Όλη τη νύχτα γίνονται συνελεύσεις κατά σχολές. Ταυτόχρονα στο κτίριο Γκίνη ξεκινάει η πρώτη συνέλευση με περίπου 300 άτομα, των εργατών. Μετά από μια επεισοδιακή συνέλευση το πρωί βγαίνει η πρώτη εργατική διακήρυξη. Γύρω στις 9 ανοίγουν οι πόρτες ενώ η αστυνομία έχει αποκλείσει με κλοιό τους γύρω δρόμους. Πλήθος κόσμου στέκεται μπροστά από τους κλοιούς της αστυνομίας ,ενώ οι φοιτητές τους καλούν με συνθήματα να συγκρουστούν και να εισέλθουν στο χώρο της κατάληψης. Μαθαίνεται ότι καταφθάνουν φοιτητές από την Πάτρα και αγρότες από τα Μέγαρα. Μπαίνει σε λειτουργία ο ραδιοφωνικός σταθμός στους 1150 χιλιοκύκλους. Τα συνθήματα γίνονται ολοένα και πιο μαχητικά. Ο λαός τόσο από τους συγκεντρωμένους όσο και από τους πομπούς καλείται σε ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ και ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ. Συγκεντρώνονται τρόφιμα και χρήματα. Η Εργατική Επιτροπή Κινητοποίησης από τη συνέλευση των εργατών βάζει σαν άμεσο στόχο τη Γενική Απεργία Διαρκείας και βγαίνει η δεύτερη διακήρυξη έπειτα από συνέλευση. Μέσα στο πολυτεχνείο λειτουργεί υπηρεσία τύπου και ραδιοφώνου, υπηρεσία συσσιτίου, υπηρεσία νοσοκομείου, υπηρεσία υπνωτηρίου και υπηρεσία τάξεως.
16 Νοέμβρη: Στις 3 τα ξημερώματα αρχίζουν οι συνελεύσεις κατά σχολές ενώ στο Πολυτεχνείο δε σταματάνε ούτε λεπτό να φωνάζουν συνθήματα. Πολλά γυμνάσια μένουν άδεια αφού οι μαθητές κατεβαίνουν προς το Πολυτεχνείο ενώ στις 10 το πρωί γίνεται οργανωμένη είσοδος 500 οικοδόμων με πανό ενώ φωνάζουν με ενθουσιασμό ΟΙΚΟΔΟΜΟΙ - ΦΟΙΤΗΤΕΣ. Ταυτόχρονα μηνύματα συμπαράστασης καταφθάνουν από πολλούς συλλόγους της χώρας (μηχανικών, δικηγόρων, ηθοποιών κ.α.). Ως τις 8 το βράδυ το πλήθος γύρω ήταν πάνω από 50.000. Ξεκινούν οι συμπλοκές με την αστυνομία. Οι τραυματίες μεταφέρονται στο Πολυτεχνείο και από το ραδιοφωνικό σταθμό γίνεται έκκληση για φάρμακα και τρόφιμα. Η συνέλευση των εργατών βγάζει την 3η διακήρυξη της που καλεί σε ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ενώ υπάρχουν ήδη 2 νεκροί. Η Αθήνα έχει μετατραπεί σε θάλαμο αερίων από τα δακρυγόνα και οι συγκρούσεις γενικεύονται. Από την Αλεξάνδρας ως την Πανεπιστημίου και από τα Χαυτεία ως το Σύνταγμα. Πλησιάζουν μεσάνυχτα και οι φωτιές που έχουν ανάψει οι διαδηλωτές για να καθαρίσει η ατμόσφαιρα από τα αέρια όλο και πληθαίνουν ενώ ασθενοφόρα γεμάτα αστυνομικούς περνούν έξω από το Πολυτεχνείο και ρίχνουν μέσα δακρυγόνα. Μέσα δέχονται συνέχεια τραυματίες και νεκρούς. Γύρω στις 11 οι πυροβολισμοί γενικεύονται και τα οδοφράγματα ενισχύονται. Οι διαδηλωτές πλέον ελέγχουν την περιοχή από την Αλεξάνδρας μέχρι την Πειραιώς.
17 Νοέμβρη: Τα πρώτα τανκ βγαίνουν στους δρόμους λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τεθωρακισμένα, στρατιώτες και αστυνομικοί κάνουν κυκλωτικές κινήσεις γύρω από το Πολυτεχνείο. Φτάνουν στη Στουρνάρη και ελεύθεροι σκοπευτές καταλαμβάνουν θέσεις στα γύρω κτίρια. Τα μεγάφωνα μεταδίδουν ότι οι στρατιώτες δε θα κτυπήσουν: «Δε μπορείτε να χτυπήσετε τα αδέρφια σας». Το σύνθημα που κυριαρχεί είναι: «ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΑΣ ΦΑΝΤΑΡΟΙ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ». Γύρω στις 3 τα ξημερώματα οι πυροβολισμοί πληθαίνουν ενώ οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας έχουν συνταχθεί σε θέση μάχης έξω από το Πολυτεχνείο.

3:03 τα τανκς εφορμούν! Γίνεται πραγματική σφαγή! Στις 4 το Πολυτεχνείο έχει αδειάσει. Την ίδια ώρα αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις για να εκκενωθεί το Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης που είναι κατειλημμένο από 3000 φοιτητές. Γύρω στις 7 η Αθήνα μοιάζει βομβαρδισμένη πόλη. Κυκλοφορούν οι πρώτες εφημερίδες. Ο κόσμος διαβάζει τις ειδήσεις και κατά τις 8 ξεκινούν οι πρώτες διαδηλώσεις. Ομάδες οικοδόμων στήνουν οδοφράγματα και συγκρούονται με την αστυνομία. Στις 11 κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος. Γίνονται χιλιάδες συλλήψεις ενώ οι διαδηλώσεις συνεχίζονται μέχρι αργά το βράδυ.