Ότι ζούμε σήμερα εκκολάφθηκε σ’ ένα αυγό του φιδιού,που αφελώς αντιμετωπίζαμε σαν φρούτο της ευημερίας

Η εξεγειρόμενη χαμένη γενιά της Νότιας Ευρώπης

Το φθινόπωρο αυτό η Φραντσέσκα Εσπόζιτο, μια δικηγόρος ηλικίας 31 ετών που διαθέτει μια υγιή αίσθηση της πρόκλησης, αποκάλυψε πόσο σουρεαλιστική και εν τέλει θλιβερή είναι σήμερα η ζωή των νέων στην Ιταλία. Επειτα από μήνες απογοητεύσεων, παραιτήθηκε οργισμένη από την εργασία της. Οργισμένη επειδή δεν επρόκειτο για μια συνηθισμένη εξηρτημένη εργασία, αλλά για μια μη αμειβόμενη απασχόληση. Αποτελεί κοινό τόπο στην Ιταλία η άμισθη απασχόληση όχι μόνο των ασκουμένων δικηγόρων αλλά και εκείνων που έχουν ολοκληρώσει την άσκησή τους, όπως είναι η κυρία Εσπόζιτο. Ομως, η νεαρή δικηγόρος δεν παρείχε τις δωρεάν υπηρεσίες της σε ένα δικηγορικό γραφείο αλλά στο γραφείο τουΤαμείου Συντάξεων Νομικών στο Λέτσε. Στο δημόσιο φορέα, δηλαδή, που υποτίθεται ότι θα της εξασφάλιζε το μέλλον. «Είναι τελείως τρελό... Ως άμισθη εργαζόμενη βοηθούσα το Ταμείο Συντάξεων να ανακαλύψει ποιες από τις αιτήσεις για τη χορήγηση πρόωρων συντάξεων για λόγους υγείας ήταν παράνομες», εξηγεί από το σπίτι της η άνεργη δικηγόρος. Η κυρία Εσπόζιτο αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα του νέου δημογραφικού και κοινωνικού προβλήματος που διογκώνεται με ταχείς ρυθμούς στη Μεσόγειο: την υποαπασχόληση νέων με επαγγελματικά προσόντα περισσότερα από αυτά που ζητούν οι εργοδότες. Spoiler: Το τελευταίο χρονικό διάστημα η νεανική τους ορμή ανακόπτεται βάναυσα και από την οικονομική δυσπραγία. Ετσι, όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία αισθάνονται αποκλεισμένοι από το δικό τους μέλλον, το επαγγελματικό και το κοινωνικό. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η τάση που καταγράφεται μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τα κρατικά ταμεία και για την κοινωνία εν ευρεία έννοια. Τις τελευταίες ημέρες μια πλημμυρίδα από παγιδευμένες με εκρηκτικά επιστολές αναρχικών έβαλαν σε δοκιμασία τις ιταλικές αρχές, λίγες εβδομάδες έπειτα από τις αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών στη Ρώμη, ορισμένες εκ των οποίων κατέληξαν σε βίαια έκτροπα. Αν και σποραδικά, τα περιστατικά αυτά συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας αίσθησης αβεβαιότητας για τις εξελίξεις στη Νότια Ευρώπη. Και αιτία γι' αυτό είναι το γεγονός ότι η γενιά με την υψηλότερη μόρφωση στην Ιστορία της Μεσογείου προσκρούει με πάταγο στη χειρότερη αγορά εργασίας. Η κυρία Εσπόζιτο, κόρη ενός πυροσβέστη και μιας καθηγήτριας Γυμνασίου είναι, όπως πολλοί νέοι της γενιάς της, η πρώτη στην οικογένειά της που αποκτά εξειδικευμένες πανεπιστημιακές σπουδές και γνωρίζει ξένες γλώσσες. Απέκτησε πτυχίο Νομικής στην πατρίδα της την Ιταλία, Μάστερ στη Γερμανία, ενώ έκανε την πρακτική της άσκηση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου. Επέστρεψε στο Λέτσε για να εργαστεί, αλλά τα προσόντα της ουδόλως την βοηθούν για να βρει μια «κανονική εργασία». «Εχω όλα τα πιστοποιητικά που θα μπορούσα να αποκτήσω. Εκτός από το πιστοποιητικό θανάτου...», σαρκάζει. Και προτού ξεσπάσει η οικονομική κρίση οι χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν ήταν ο καλύτερος τόπος διαβίωσης για τους νέους. Η χαμηλή ανάπτυξη των επαγγελματικών δραστηριοτήτων και η έλλειψη αξιοκρατίας αποτελούσαν υψηλά εμπόδια που έπρεπε να υπερπηδήσουν όλοι οι νέοι που αναζητούσαν εργασία στην Ιταλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Σήμερα προστέθηκαν τα μέτρα οικονομικής λιτότητας για να περιορίσουν ακόμη περισσότερο τις ευκαιρίες απασχόλησης. Το αποτέλεσμα είναι κάποιοι να μεταναστεύουν σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης ή και πέρα από τους ωκεανούς, όπου υπάρχει ζήτηση για «δυνατά μυαλά». Αλλοι επιστρέφουν για να ζήσουν, αν και ενήλικοι πλέον, στα παιδικά τους υπνοδωμάτια. Τρώνε το φαγητό που τους ετοιμάζει η μητέρα τους και ζουν σιωπηλοί και κατηφείς, αν όχι στην πλήρη ανεργία, στην υποαπασχόληση ή στην ετεροαπασχόληση. Και βέβαια αμείβονται έτσι ώστε ουδέποτε θα μπορέσουν να απομακρυνθούν από την οικογενειακή εστία και να ανεξαρτητοποιηθούν, να προγραμματίσουν το μέλλον τους και να κάνουν τη δική τους οικογένεια. «Μας αποκαλούν χαμένη γενιά», λέει η ηλικίας 33 ετών Κοράλ Χερρέρα Γκόμεζ, κάτοχος διδακτορικού στις ανθρωπιστικές σπουδές η οποία ζει ακόμη με τους γονείς της στη Μαδρίτη επειδή δεν μπορεί να βρει μια σταθερή δουλειά. «Δεν είμαι νέα, αλλά ούτε μπορώ να ισχυριστώ ότι είμαι μια ενήλικη εργαζόμενη», δηλώνει πίνοντας μια ρουφηξιά από τον καφέ της. Στην Ισπανία κάνουν λόγο για τη «γενιά των 1.000 ευρώ», όπως στην Ελλάδα μιλούν για τη «γενιά των 700 ευρώ». Για ανθρώπους με λαμπρές σπουδές αλλά χωρίς επαγγελματικό μέλλον. Σημειωτέον ότι πρόκειται για ενδεικτικές αμοιβές. Η διδάκτωρ κυρία Χερρέρα, για παράδειγμα, αμείβεται με 600 ευρώ μηνιαίως και μάλιστα «κάτω από το τραπέζι», μαύρα δηλαδή, ως δασκάλα δραματουργικής σε παιδιά του Δημοτικού. Λέει ότι αποφάσισε να μετακομίσει στην Κόστα Ρίκα τον Ιανουάριο, για να διδάξει σε ένα Πανεπιστήμιο. ... «Ανησυχώ βαθιά για την κατάσταση. Αν τα σημερινά ποσοστά γεννήσεων δεν αυξηθούν, σε κάποια χρόνια δεν θα υπάρχουν Ιταλοί, Ισπανοί, Ελληνες, Πορτογάλοι ή και Ρώσοι. Φαντάζομαι το κενό που θα αφήσουν θα καλυφθεί από Κινέζους, που θα μετακινηθούν κατά δεκάδες εκατομμύρια στη Νότια Ευρώπη...», δηλώνει ο Κότλικοφ. Η ανεργία των νέων φθάνει το 40% στην Ισπανία και στο 28% στην Ιταλία, η οποία δαπανά το 14% του ΑΕΠ της για την καταβολή συντάξεων.

Ο Πάγκαλος επιμένει ότι "μαζί τα φάγαμε" (παρότι οι μελέτες των ίδιων των κυβερνώντων δείχνουν ότι οι ανισότητες είναι σε σημείο-ρεκόρ). Πέρα όμως από τον -εντελώς- ανισομερή τρόπο με το οποίο μοιράστηκαν τα δανεικά, που τον κάνει γαργάρα ο Πάγκαλος και το κάθε "παχύδερμο" της άρχουσας τάξης, η αλήθεια είναι πως τα "δανεικά", που συντήρησαν την καπιταλιστική ανάπτυξη (η "αγορά" θα είχε καταρρεύσει εδώ και χρόνια σε όλη τη δύση χωρίς αυτά) ήταν το "τυράκι", για να πέσει ο κόσμος στη "φάκα" του να αποδεχτεί χωρίς πολλά-πολλά την εξουσία μιας μικρής ολιγαρχίας (βιομήχανοι, τραπεζίτες, εφοπλιστές, καναλάρχες, εκκλησία, κτλ), που εμπράκτως γουστάρουν εκμετάλλευση τύπου Κίνας, Βουλγαρίας, κτλ. Επί χρόνια άλλωστε μετακονίζουν εκεί, και κανένας σχεδόν δε μιλά. Αυτό ήταν το λάθος των λαών, και αυτό πληρώνουν. Και θα συνεχίσουν να το πληρώνουν, έως ότου αρχίσουν να το "διορθώνουν", καταπολεμώντας αυτά τα παράσιτα και τον έλεγχο που έχουν επί της παραγωγής.

Ό,τι ζούμε σήμερα εκκολάφθηκε σ’ ένα αυγό του φιδιού, που με αφέλεια αντιμετωπίζαμε σαν φρούτο της ευημερίας.

ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΠΟΥΜΕ μ’ ένα παράδειγμα των ημερών, Κούνεβα είχε και η προ μνημονίου εποχή, Κούνεβα έχει και η εποχή του μνημονίου, όπως μας θύμισε ο τραγικός θάνατος του Αιγύπτιου εργάτη σε κτίριο του υπουργείου Εργασίας! Πολλά από τα ελληνικά αναπτυξιακά θαύματα -ο άθλος του 2004, για παράδειγμα- βασίστηκαν σε Κούνεβες που η θυσία τους πνίγηκε στα χάχανα της γιορτής, στην ανεμελιά της ευημερούσας πλειοψηφίας. Οι διαφορές είναι οι εξής: Πρώτον, ό,τι υπήρχε αθέσπιστο, σαν άτυπος νόμος της ζούγκλας, για ένα σχεδόν αόρατο κομμάτι του κόσμου της εργασίας, τώρα αποκτά υπόσταση θεσμική, γίνεται κανόνας και όρος ύπαρξης. Ή ανυπαρξίας. Διά χειρός τρόικας και όσων συνομολογούν τις εντολές της. Και δεύτερον, οι όροι πλειοψηφίας και μειοψηφίας αντιστράφηκαν ριζικά. Τώρα, στη θέση της Κωνσταντίνας Κούνεβα δυνητικά βρίσκεται η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας. Από τους δημοσίους υπαλλήλους που δέχονται άφωνοι το ένα χαστούκι μετά το άλλο, μέχρι τον στρατό του ενός εκατομμυρίου ανέργων που σε λίγο θα είναι έτοιμοι για τους πιο οδυνηρούς και εξευτελιστικούς συμβιβασμούς προκειμένου να βρουν μια δουλειά. Spoiler: ΕΠΟΜΕΝΩΣ, το ζήτημα δεν είναι η παλινόρθωση ενός συστήματος που βασιζόταν έτσι κι αλλιώς στη ληστρική εκμετάλλευση των πιο αδύναμων στρωμάτων της κοινωνίας, στον εξευτελισμό κοινωνικών ομάδων με ισχνή διαπραγματευτική ισχύ, στον εκμαυλισμό των ανθρώπων, στη διαφθορά και τις σχέσεις διαπλοκής μεταξύ εξουσίας και επιχειρηματικής ελίτ, στην πλασματική και δανεική ευημερία, στην οικολογική αναλγησία, στην αλαζονεία, στην απληστία και στον κυνισμό της ιθύνουσας τάξης, στην άκριτη αποδοχή των νεοφιλελεύθερων επιλογών της ευρωκρατίας, στον ευτελισμό της πολιτικής και της δημοκρατίας. Δεν υπάρχει ίχνος «ονείρου» σε όλα αυτά που αντιδιαστέλλονται στον σημερινό εφιάλτη. Αντιθέτως, όλα αυτά αποτελούν τους αρμούς ενός μηχανισμού που οδήγησε την κοινωνία κατευθείαν σ’ αυτόν. Ως εκ τούτου, ας προσέχουμε πού ονειρευόμαστε να ξυπνήσουμε όταν τελειώσει ο εφιάλτης. ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΑΥΤΗ, το δίλημμα που τίθεται στην κοινωνία (και προφανώς όχι μόνο στην ελληνική) την ώρα που υφίσταται την «παιδαγωγική τιμωρία της ανάπλασής της» από την κακιά μητριά και τις κακομαθημένες αδελφές της (στους αντίστοιχους ρόλους βάλτε όποιους θέλετε: τη Μέρκελ, τον Στρος-Καν, την κυβέρνηση, τους κερδοσκόπους, τους τραπεζίτες, τους ευρωκράτες, τους γραφειοκράτες…) δεν είναι να επιλέξει μεταξύ «του ονείρου του 2009» και «του εφιάλτη του 2010». Το ζήτημα είναι να ξυπνήσει γενικώς. Να βγει από τον φαύλο κύκλο ενός οικονομικού μοντέλου που, ακόμη κι αν από κάποιο θαύμα επιστρέψει σύντομα στην «καπιταλιστική ομαλότητα», απλώς δουλεύει για την επόμενη κρίση. Η καμπή είναι ιστορική. Η απεμπλοκή από το μνημόνιο και ό,τι αυτό συμβολίζει και συμπυκνώνει φέρνει ευρύτατα στρώματα της κοινωνίας μπροστά σε ρήξεις που πριν από έναν χρόνο ήταν αδιανόητες. Αλλιώς… «πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία».