Εξελίξεις στην ευρωζώνη - τα παπαγαλάκια, εγχώρια και αλλοδαπά, πλέον ανησυχούν πολύ

Pink Floyd, The Dark Side Of The Moon

Σε σημερινό άρθρο του, που το μεταφράσαμε στα ελληνικά, ο Wolfgang Münchau, αρχι-φερέφωνο των Financial Times κάνει μια καλή ανάλυση των κινήσεων στην ευρωζώνη, σχετικά με το "σύμφωνο ανταγωνιστικότητας" που προωθεί η Γερμανία, και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι υπόλοιποι απλά θα πρέπει να το απορρίψουν. Ο λόγος είναι βέβαια πως επιθυμεί μια πιο "ευρωπαική" ευρωζώνη, ενώ αυτό που βλέπει είναι μια γερμανοκρατούμενη ευρωζώνη. Έχει όμως αξία η ανάλυση του:

Πείτε όχι στο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας της Γερμανίας

Είναι καιρός να σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι είμαστε έτοιμοι να δούμε μια "φοβερή ευκαιρία" για για την ευρωζώνη το Μάρτιο. Την περασμένη εβδομάδα, οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία, μετατοπίστηκαν δραστικά προς τη λάθος κατεύθυνση. Η Bundesbank, το κοινοβούλιο, η κοινότητα των μικρών επιχειρήσεων και επιφανείς ακαδημαϊκοί βγαίνουν όλοι ανοιχτά κατά της επέκτασης των διαφόρων μηχανισμών στήριξης. Η γερμανική κοινωνία ως σύνολο, είναι σε ανοιχτή εξέγερση εναντίον της ευρωζώνης. Το σημαντικότερο γεγονός ήταν η απόφαση από τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού στη Βουλή να απορρίψει, κατηγορηματικά, τις αγορές ομολόγων από τον Ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας (ESM). Ο ESM θα είναι ο μόνιμος μηχανισμός κατά της κρίσης από το 2013. Η Bundesbank κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα στην μηνιαία έκθεσή της. Την Πέμπτη, 189 γερμανοί οικονομολόγοι έγραψαν μια επιστολή προς μια εφημερίδα καταγγέλλοντας το ESM, ζητώντας την άμεση διαδικασία πτώχευσης των αφερέγγυων χωρών της ευρωζώνης. Δεν είναι πλέον μόνο το συνταγματικό δικαστήριο που βάζει ένα φρένο στη διαδικασία (σ.σ. το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας από την αρχή είχε ταχθεί κατά των "πακέτων σωτηρίας", κτλ). Την περασμένη εβδομάδα, σε αυτήν εδώ τη στήλη, προσπάθησα να εξηγήσω την προέλευση αυτού του αισθήματος. Σήμερα, θα εστιάσω στις συνέπειες. Το καλύτερο αποτέλεσμα, κατά την άποψή μου, θα ήταν μια αποτυχία της τρέχουσας στρατηγικής επίλυσης των κρίσεων, που θα ακολουθηθεί από μια πλήρη επανεκκίνηση. Το χειρότερο θα ήταν μια ατελείωτη κρισιακή κατάσταση, ακολουθούμενη από μια οικονομική καρδιακή συγκοπή. Το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι ένας πολύ μικρός συμβιβασμός, από εκείνους που δεν επιλύουν τίποτα. Οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις περιστρέφονται γύρω από τέσσερις άξονες: την τρέχουσα διαχείριση των κρίσεων? Το ESM? Ένα νέο σύμφωνο σταθερότητας με δημοσιονομική εποπτεία (σ.σ. εννοεί πως πχ η Γερμανία θα ελέγχει τον προυπολογισμό της Ελλάδας)? Και τον συντονισμό των κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών. Οι διαπραγματεύσεις για τη χρηματοδότηση του ESM έχουν πάει καλά, όπως και οι συζητήσεις σχετικά με το σύμφωνο σταθερότητας. Αλλά δεν υπάρχει καμία συμφωνία σχετικά με τις αγορές ομολόγων, και δεν σημειώθηκε καμία απολύτως πρόοδος σχετικά με την τρέχουσα διαχείριση των κρίσεων. [B]Ο λιγότερο σταθερός από τους τέσσερις πυλώνες είναι η πολιτική συντονισμού. Η Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ επιμένει σε ένα γερμανό-κεντρικό σύμφωνο ανταγωνιστικότητας ως αντάλλαγμα για τα κονδύλια που θα παρέχει η Γερμανία ως πιστωτική εγγύηση. Αλλά τι να κάνουν οι άλλες χώρες; Η απάντησή μου είναι: να την απορρίψουν.[/B] Προτείνω στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης να ασκήσουν βέτο στο σύμφωνο ανταγωνιστικότητας, ακόμη και αν αυτό θέτει σε κίνδυνο ολόκληρο το πακέτο. Εάν η Γερμανία δεν μπορεί να τηρήσει τις δικές της υποσχέσεις, δε βλέπω το λόγο γιατί κάποιος θα δεχόταν την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας του - που αυτό ουσιαστικά συνεπάγεται ο "συντονισμός των πολιτικών". Ο μόνος λόγος για να αποδεχθούν μια τέτοια απώλεια της εθνικής τους κυριαρχίας, θα ήταν η ανταμοιβή μιας οικονομικής ένωσης με ακόμα πιο στενούς δεσμούς. Αλλά αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα κοινό ευρωομόλογο. Μέσα από τις αγορές ομολόγων, το ESM θα μπορούσε ενδεχομένως να μεταλλαχθεί σε μια ευρωπαϊκή υπηρεσία χρέους, η αντίστοιχη χρηματοοικονομική αρχή μιας οικονομικής ένωσης. Αλλά αν το ESM έχει τα φτερά του ψαλιδισμένα από την αρχή, αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Υπάρχει επίσης το πρόβλημα που είναι συνυφασμένο με το διακυβερνητικό σύστημα συντονισμού της πολιτικής που ζητούν η Γαλλία και η Γερμανία. Σε ένα τέτοιο σύστημα, οι μεγάλες χώρες επιβάλλουν τη θέλησή τους στις μικρές. Απλά παρακολουθήστε την αλαζονεία με την οποία η κ. Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί παρουσίασαν τα έξι σημείων του συμφώνου ανταγωνιστικότητά τους στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αλλά οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα βρεθούν σε πανικό αν αποτύχουμε να συμφωνήσουμε μια διαπραγμάτευση; Πολύ πιθανόν. Αλλά κανένας δεν θα πρέπει να έχει αυταπάτες ότι η αντίδραση των αγορών σε μια συμφωνία "της πλάκας", θα ήταν καλύτερη. Θα μπορούσε να έρθει λίγο αργότερα, αλλά θα έρθει. Και τότε θα είμαστε σε πολύ χειρότερη θέση. Μόλις υπογράψετε μια κακή συμφωνία το Μάρτιο, δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να πάτε πίσω στην Ομοσπονδιακή Βουλή για ένα επιπλέον δάνειο τον Μάιο. Ο λόγος που βρισκόμαστε σε αυτή τη δύσκολη θέση είναι, κατά ειρωνεία της τύχης, η έλλειψη πίεσης από την αγορά. Με τον ενθουσιασμό τους για μια συμφωνία, οι χρηματοπιστωτικές αγορές μπορεί και να της έδωσαν τη χαριστική βολή. Οι χώρες της ευρωζώνης ενεργούν μόνο όταν είναι κάτω από άμεση πίεση. Η Γερμανία, για παράδειγμα, έχει ένα τεράστιο πρόβλημα στον κρατικό τραπεζικό τομέα της, αλλά πέρα από μια απρόθυμη αναδιάρθρωση της WestLB, αυτό δεν είναι προς το παρόν πολιτική προτεραιότητα για αυτήν. Η Bundesbank λέει σε όλους ότι δεν είναι ικανοποιημένη με τη διαφάνεια στα τεστ αντοχής, και δεν υπάρχει κανένας νόμος που να εξωθεί τις τράπεζες σε ανακεφαλαιοποιήσεις. Η σχετικά ήρεμη κατάσταση της αγοράς εξηγεί επίσης γιατί 189 οικονομολόγοι βρήκαν το χρόνο να γράψουν μια μακρά επιστολή, επικρίνοντας αυτό που προφανώς θεωρούν ότι είναι η επίλυση της κρίσης "κάποιου άλλου". Φοβάμαι ότι χωρίς ένα γεγονός "ανωτέρας βίας", δεν θα υπάρξει επίλυση της κρίσης. Ένα καλό παράδειγμα είναι η ισπανική ανακεφαλαιοποίηση των ταμιευτηρίων. Η ισπανική κυβέρνηση ποτέ δεν θα είχε το θάρρος να την κάνει χωρίς το φόβο ότι ήταν "η επόμενη στη λίστα" για μια κερδοσκοπική επίθεση. Η στρατηγική της ευρωζώνης για την επίλυση κρίσεων είναι να επιστήσει την προσοχή μακριά από τα βαθύτερα αίτια της κρίσης: ότι δηλαδή δεν μπορείς να έχεις τραπεζικά συστήματα που είναι εθνικώς ελεγχόμενα και υποκεφαλαιοποιημένα, μέσα σε μια νομισματική ένωση με διαρθρωτικές ανισορροπίες στο ισοζύγιο των κρατών. Η δύσκολη δουλειά είναι να μεταφράσεις αυτό το τεχνικό δελτίο σε μια γλώσσα κατανοητή από τους πολιτικούς και τους ψηφοφόρους τους, και να το κάνεις χωρίς ψέματα. Αυτή δεν είναι μια δημοσιονομική κρίση. Δεν πρόκειται για κρίση του νότου. Είναι μια κρίση του ιδιωτικού τομέα και της υποκεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Είναι μια γερμανική κρίση, όσο είναι και ισπανική κρίση. Αυτή η παραδοχή πρέπει να είναι η αφετηρία κάθε αποτελεσματικού συστήματος επίλυσης. Ένα βέτο το Μάρτιο έτσι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για την επίλυση της κρίσης.

Η φράση-κλειδί είναι βέβαια το ότι "Είναι μια κρίση του ιδιωτικού τομέα και της υποκεφαλαιοποίησης των τραπεζών".

Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει ότι

α)Για τον ιδιωτικό τομέα, πρέπει οι μισθοί/συντάξεις/δικαιώματα, κτλ να πέσουν κατά πολύ, ώστε οι εργάτες να "κινεζοποιηθούν" όσο το δυνατόν περισσότερο. Έτσι, το κεφάλαιο θα βγάζει περισσότερα κέρδη απ' ότι τώρα αν επενδύσει σε αυτές τις χώρες, και άρα θα προσελκυσθεί να επενδύσει, ενώ τώρα το κεφάλαιο απλά αρνείται να επενδύσει, προτιμώντας χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, κτλ.

β)Για τις τράπεζες, πρέπει να δωθούν τεράστια ποσά ("πακέτα σωτηρίας", κτλ), προκειμένου να έχουν αρκετά κεφάλαια για να αντέξουν τα "τοξικά" δάνεια που ε΄χουν δώσει, τα δάνεια δηλαδή που δε μπορούν να αποπληρωθούν από τους δανειολήπτες (είτε μιλάμε για ομόλογα κρατών, είτε για στεγαστικά δάνεια, κτλ, κτλ, κτλ).

Αυτά είναι λίγα πολύ όσα μας λέει ο Wolfgang Münchau, και βέβαια παραδέχεται ότι είναι δύσκολο να τα πουν αυτά χωρίς να λένε ψέματα, διότι αντιλαμβάνεται πως αν τα πουν αυτά δημοσίως, τότε ο κόσμος θα εξεγερθεί. Και προφανώς φοβούνται.

Πάντως, οι Financial Times δε σταμάτησαν εκεί, αλλά είχαν σήμερα κι άλλα άρθρα ειδικά για την Ελλάδα.

Σε άλλα άρθρα τους λοιπόν, που τα βρίσκουμε μεταφρασμένα από το euro2day, διαβάζουμε τα εξής:

Την αγωνία τους για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα εκφράζουν οι Financial Times με δύο άρθρα τους, ένα στη γνωστή στήλη LEX και ένα στο editorial της εφημερίδας. Οι F.T. κάνουν λόγο για το «μαρτύριο του Σίσυφου» της Ελλάδας. Αναφέρουν το ενδεχόμενο για ελεγχόμενη αναδιάρθρωση των κρατικών χρεών της χώρας αλλά και για πρόωρες εκλογές, τις οποίες όμως, σχολιάζουν, αξίζει να κερδίσει ο κ. Γ. Παπανδρέου. (που αλλού θα βρουν καλύτερο υπηρέτη για το διεθνές τραπεζικό κεφάλαιο; Παράλληλα, καλούν την Ε.Ε. να γίνει «πιο γενναιόδωρη» στις συμφωνίες στήριξης των χωρών - μελών. ... Οι προσπάθειες της Ελλάδας μοιάζουν, όμως, με το μαρτύριο του Σίσυφου. Όσο περισσότερο μειώνει η κυβέρνηση τις δαπάνες για να ανταποκριθεί στους στόχους, τόσο περισσότερο απομακρύνονται οι στόχοι. Το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 4,5% το 2010, σε γενικές γραμμές όπως αναμενόταν. Η εγχώρια ζήτηση, παρ' όλα αυτά, είναι ετοιμοθάνατη, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη βρίσκεται στο ναδίρ, οι εξαγωγές είναι αδύναμες και η φοροδιαφυγή παραμένει ισχυρή. Το δανειακό βάρος της κυβέρνησης είναι ολύμπιο, αφού εκτιμάται ότι θα κορυφωθεί στο 150% του ΑΕΠ. Η Αθήνα αντιμετωπίζει δυσθεώρητες ανάγκες χρηματοδότησης μετά το πέρας του τρέχοντος προγράμματος μεταρρυθμίσεων: 57 δισ. ευρώ το 2013, 81 δισ. ευρώ το 2014 και 73 δισ. ευρώ το 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Ε. Επί τάπητος έχει τεθεί πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, με στόχο την άντληση 50 δισ. ευρώ, το οποίο θα μπορούσε να μειώσει τον λόγο χρέους ίσως κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες. Το ερώτημα, όμως, είναι εάν οι επενδυτές θα θελήσουν να τοποθετηθούν σε μία χώρα με τόσα προβλήματα όπως η Ελλάδα. «Τα επεισόδια που έγιναν στην Αθήνα την προηγούμενη εβδομάδα ανάμεσα στην αστυνομία και τους διαδηλωτές αποτελούν υπενθύμιση των σημαντικών αλλαγών που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην εφαρμογή των όρων του πακέτου στήριξης των 110 δισ. ευρώ από την ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αν και το λαϊκό αίσθημα φαίνεται πως κλίνει περισσότερο στην αγωνία και τον φόβο για το μέλλον, παρά στην οργή, ίσως επιδεινωθεί περισσότερο αφού περισσότεροι Έλληνες θα μείνουν εκτός αγοράς εργασίας με την προγραμματισμένη διακοπή λειτουργίας των αναποτελεσματικών κρατικών μονάδων. Η ανεργία έχει ήδη βρεθεί σε υψηλό 7 ετών και αγγίζει σχεδόν το 14%, ενώ για τους νέους ανέρχεται στο 35%. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το προσάναμμα είναι αρκετό για να διατηρηθεί η φωτιά της αγανάκτησης ανάμεσα στα μέλη του κυβερνώντος κόμματος ΠΑΣΟΚ ως προς το εύρος των μέτρων λιτότητας που απαιτούνται από το πρόγραμμα της Ε.Ε. και του ΔΝΤ. Είναι πολύ νωρίς, πάντως, για να καταλήξουν οι χρηματαγορές στο ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης αποτυγχάνουν. Σωστά η Ε.Ε. σχεδιάζει μία διαδικασία ελεγχόμενης αναδιάρθρωσης κρατικών χρεών, αλλά σε αυτό το σημείο θα πρέπει να εξεταστεί περισσότερο η επιβολή περισσότερων ζημιών για τους κατόχους ελληνικών κρατικών ομολόγων. Η επιτακτική ανάγκη να διατηρηθεί η χρηματοοικονομική σταθερότητα στα 17 μέλη της ευρωζώνης είναι ισχυρός λόγος για να διατηρηθεί ο έλεγχος.

Σόιμπλε: «Λάθος» θα ήταν η επιστροφή στη δραχμή

Η επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή δεν είναι ταμπού αλλά τη θεωρεί λάθος, δηλώνει ο υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε. Ο υπ. Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αντικρούει το ενδεχόμενο εξόδου, έστω και πρόσκαιρα, μεμονωμένων, προβληματικών χωρών από το Ευρώ. «Αυτό θα ήταν η αρχή του τέλους για το κοινό νόμισμα», λέει ο κ. Σόιμπλε σε προδημοσίευση συνέντευξής του στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Fokus» (τεύχ. Δευτ. 28.02.11). Στην ερώτηση, εάν η επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή είναι ταμπού, ο κ. Σόιμπλε απαντά: «Δεν είναι ταμπού. Αλλά το θεωρώ λάθος». Ο υπ. Οικονομικών αποφεύγει να απαντήσει στην ερώτηση αν υπολογίζει με αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας και παραπέμπει στην πρόσφατη εκτίμηση του ΔΝΤ και της ΕΚΤ που διαπίστωσαν εκ νέου ότι η Ελλάδα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος της. Ο Γερμανός υπ. Οικονομικών προειδοποιεί ότι το τέλος του κοινού νομίσματος θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τη γερμανική οικονομία. «Θα ζήσουμε μία ισχυρή ανατίμηση του δικού μας νομίσματος και - συνδεδεμένη με αυτό - μια δραστική μείωση των εξαγωγών μας», λέει ο κ. Σόιμπλε.

Και μια ανάλυση του Πρετεντέρη, που φοβάται ότι πλέον ότι και να κάνουν, οι κυβερνώντες αδυνατούν να πείσουν το λαό να συνεχίσει να έχει "σκυμμένο το κεφάλι", και βέβαια ξέρει πολύ καλά πως αν το λαός "σηκώσει το κεφάλι", τότε ο Πρετεντέρης θα είναι από τους πρώτους που θα "τρέχει να σωθεί":

Το φρενοκοµείο

ΛΕΣ ΟΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΕΣ δηµοσκοπήσεις συγκλίνουν στην ίδια εικόνα. Αν είχαµε σήµερα εκλογές, θα έβγαζαν µια Βουλή µε οκτώ κόµµατα (ή και περισσότερα...)από τα οποία το µεγαλύτερο µε το ζόρι θα είχε πάρει 32-33%. ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ που έχω αποκαλέσει «το σενάριο του φρενοκοµείου». Και το οποίο αποτελεί, επιτρέψτε µου να πω, το ισχυρότερο επιχείρηµα εναντίον οιασδήποτε σκέψηςγια πρόωρες εκλογές. ΑΚΟΜΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ που οι ίδιες δηµοσκοπήσεις περιέχουν κι ένα δεύτερο εύρηµα, το οποίο εν µέρει εξηγεί το πρώτο: ότι ένα ποσοστό συµπολιτών µας που κινείται κάπου µεταξύ 20% και 30% θέτει όλο και περισσότερο τον εαυτό του εκτός πολιτικών και κοινωνικών πλαισίων. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ αµελητέο. Είτε αισθάνονται απόρριψη και αποκλεισµό, είτε εκφράζουν οργή και αγανάκτηση. Είτε καταφεύγουν στην αποχή και την αντιπολιτική ρητορική, είτε τροφοδοτούν συµπεριφορές ανυπακοής και κοινωνικής βίας. ... ΔΕΝ ΞΕΡΩ αν οι δυο µείζονες παρατάξεις έχουν συνείδηση των κινδύνων και αν διαµορφώνουν κάποιο σχέδιο για να τους αντιµετωπίσουν. ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΝΑ ΛΗΣΜΟΝΟΥΝ πως το µέλλον τους είναι αλληλένδετο. Καλώς ή κακώς, είναι καταδικασµένοι µαζί να ζήσουν ή µαζί να πεθάνουν αφού αποτελούν τις δύο κυρίαρχες εκδοχές του ίδιου κόσµου. Ηδη,ο κατακερµατισµός του πολιτικού συστήµατος δεν πλήττει µόνο το ΠΑΣΟΚ, ούτε µόνο τη Ν.∆.: πλήττει και τους δύο. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ, ούτε η λαϊκιστική Αριστερά δείχνει να επωφελείται από την αναταραχή που παράγει. Και το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ κινούνται στα ποσοστά που ούτως ή άλλως θα είχαν σε αυτήν τη δύσκολη κοινωνική συγκυρία, ακόµη κι αν δεν αναστάτωναν τον τόπο.