Internet: Πνευματικά δικαιώματα και στα links;

"Ωτοστόπ"

Η εμφάνιση του internet "άλλαξε τα δεδομένα", και δημιουργεί τις προυποθέσεις για να αλλάξει κατά πολύ η "σκέψη" της ανθρωπότητας" - μια διαδικασία που ήδη συμβαίνει άλλωστε, και τη ζούμε καθημερινά. Η προσπάθεια της άρχουσας τάξης να μη "χάσει τον έλεγχο" είναι λυσσασμένη - Διαβάζουμε στην "Καθημερινή" το νεότερο επεισόδιο του "σίριαλ":

Πνευματικά δικαιώματα και στα links;
Διαμάχη της ΑΕΠΙ με ιστότοπους για τη διάχυση πληροφοριών στο Διαδίκτυο

Με πιθανότητα που αγγίζει το 100%, είναι η μοναδική πράξη που δεν μπορείς να αποφύγεις όταν μπεις στο Ιντερνετ: να «κλικάρεις» πάνω σε links. Για να «μεταφερθείς», να παραπέμψεις, να προτείνεις, να μοιραστείς. Οι σύνδεσμοι υπερκειμένου (ελληνιστί) είναι οι «νευρώνες» του Διαδικτύου· μέσω αυτών γίνεται ο διαμοιρασμός και η διάχυση πληροφοριών, ειδήσεων και πολιτιστικών προϊόντων. Μπορεί όμως ένα link να γυρίσει «μπούμερανγκ» σ’ αυτόν που το αναρτά; Πού ξεκινούν και πού τελειώνουν τα όρια της πνευματικής ιδιοκτησίας; Εντοπίσαμε μια δικαστική διαμάχη η οποία αφορά links που παραπέμπουν σε έργα τα οποία προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Πρόσφατα, η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας (www. aepi. gr) κατέθεσε μήνυση εναντίον του ιδιοκτήτη του site www. livemovies. gr («ευρετήριο» ελληνικών εκπομπών και ταινιών) για ηθική βλάβη, διεκδικώντας αποζημίωση πολλών χιλιάδων ευρώ. Η υπόθεση προχώρησε, με αποτέλεσμα ο εισαγγελέας να διατάξει την έναρξη προκαταρκτικής εξέτασης για κακούργημα. Ο ισχυρισμός της ΑΕΠΙ εδράζεται στο ότι ορισμένα από τα links του livemovies καθιστούν «προσιτά στο κοινό» έργα για τα οποία η ΑΕΠΙ έχει δικαιοδοσία – και άρα νομιμοποιείται να ζητήσει άδεια, καθώς και το προβλεπόμενο αντίτιμο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον δικηγόρο του livemovies. gr, Βασίλη Σωτηρόπουλο, η αξίωση της ΑΕΠΙ δεν είναι βάσιμη. «Το livemovies. gr είναι ένα καθαρά ευρετηριακό site, το οποίο σέβεται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και μάλιστα καλύπτεται από τον νόμο 2121/1993 (άρθρο 2, παρ. 2-α) περί “βάσης δεδομένων”». «Πρόκειται για απλή παράθεση links», εξηγεί ο κ. Σωτηρόπουλος. «Δεν συνιστά παραβίαση της πνευματικής ιδιοκτησίας, αφού δεν αποτελεί αναπαραγωγή ούτε μετάδοση στο κοινό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ισοδυναμεί με την παραπομπή σ’ ένα βιβλίο. Δεν υπάρχει κανένα έννομο συμφέρον για είσπραξη δικαιωμάτων». Η υπόθεση ξεκινάει το 2008, όταν η ΑΕΠΙ είχε πρωτοεπικοινωνήσει με τον διαχειριστή της ιστοσελίδας ζητώντας ενημέρωση για το καθεστώς λειτουργίας της. Παρά τις εξηγήσεις από την πλευρά του livemovies. gr, η Εταιρεία επέμεινε στη διεκδίκηση αντιτίμου. Σημειώνεται πως τα επίμαχα links «ανοίγουν» σε ιστοσελίδες τηλεοπτικών σταθμών οι οποίες νόμιμα φιλοξενούν το οποιοδήποτε οπτικοακουστικό έργο. «Από το 2008 μέχρι σήμερα, έχω χάσει τον ύπνο μου και μερικές χιλιάδες ευρώ», λέει ο ιδιοκτήτης του livemovies. gr. «Δεν θεωρώ ότι παραβιάζω πνευματικά δικαιώματα – υπάρχουν εκατοντάδες ιστοσελίδες που παραπέμπουν με link σε διαθέσιμα οπτικοακουστικά έργα. Μάλιστα, θεωρώ εξωφρενική την απαίτηση της ΑΕΠΙ, όταν τα ίδια τα τηλεοπτικά κανάλια έχουν το κουμπί “share” για διαμοιρασμό του οπτικοακουστικού υλικού». Πρόκειται για μια υπόθεση που έχει πολλές προεκτάσεις, καθώς αφορά και τους χρήστες των social media, τους bloggers, αλλά και τα διαδικτυακά ραδιόφωνα. Η συχνή χρήση links για τραγούδια, φωτογραφίες και κείμενα, το live-streaming και η οn demand αναπαραγωγή έργων αποτελούν παγιωμένες συμπεριφορές στο Διαδίκτυο. Την τελευταία τριετία, μάλιστα, με την αυξανόμενη διείσδυση του Twitter στην ελληνική διαδικτυακή σφαίρα, η τοποθέτηση links αφορά σε μεγάλο ποσοστό το καθημερινό «τιτίβισμα». Ο διαμοιρασμός οπτικοακουστικών αρχείων είναι ένα εγγενές στοιχείο της διαδικτυακής δομής, ωστόσο, όπως εξηγεί ο Νίκος Σμυρναίος, λέκτορας της Επιστήμης της Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζ, στο blog του (smyrnaios. net) αναφερόμενος στους περιορισμούς που θέτει η πολιτιστική βιομηχανία στους χρήστες. «Το ζήτημα είναι κατά πόσον το ισοζύγιο αυτών των μέτρων μεταξύ προσδοκώμενων αποτελεσμάτων και ανεπιθύμητων παρενεργειών είναι θετικό ή αρνητικό». Επικοινωνήσαμε με την ΑΕΠΙ προκειμένου να φιλοξενήσουμε την άποψή της για τη συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά αρνήθηκε να σχολιάσει, «δεδομένου ότι η υπόθεση εκκρεμεί στη Δικαιοσύνη». Τις τελευταίες ημέρες, μια παρόμοια υπόθεση που αφορά την τοποθέτηση συνδέσμων που οδηγούν σε άλλο δικτυακό τόπο ήρθε στη δημοσιότητα από την ιστοσελίδα XanthiPress. gr. Η υπόθεση αφορά τον 22χρονο διαχειριστή του tainies. org, στον οποίο έχει επιβληθεί απαγόρευση εξόδου από τη χώρα. Ο νεαρός συνελήφθη πρόσφατα έπειτα από διαδικασίες που κίνησε εναντίον του η Εταιρεία Προστασίας Οπτικοακουστικών Eργων, ενώ, μεταξύ άλλων, κατηγορείται για διαφυγόντα κέρδη της τάξεως των 15 - 25 εκατ. ευρώ. Aπό την πλευρά του, ο 22χρονος υποστηρίζει ότι μέσω της ιστοσελίδας του παρέπεμπε σε τρίτο διαδικτυακό τόπο, όπου οι χρήστες έβρισκαν οδηγίες για να δουν ταινίες μέσω file sharing· διευκρίνιζε, μάλιστα, ότι δεν επρόκειτο για downloading.

Η ΑΕΠΙ έχει κάνει κι άλλες μηνύσεις - και το ίδιο έχουν κάνει και άλλες παρόμοιες κρατικές υπηρεσίες και μεγάλες εταιρείες και στο εξωτερικό. Μερικές επιτυχημένες, μερικές αποτυχημένες.

Εννοείται πως θα πρέπει να πάρουμε θέση και να αγωνιστούμε απέναντι σε αυτή την κίνηση, που βέβαια δημιουργεί και "δικαστικό προηγούμενο", με ευρύτερες προεκτάσεις και για το μέλλον.

Ωστόσο, οι προεκτάσεις είναι έτσι κι αλλιώς ευρύτερες.

Η έννοια του "διαμοιρασμού δεδομένων", όπως το ονομάζουν στο internet, είναι στην πραγματικότητα μια κίνηση κομμουνιστικού χαρακτήρα- άλλο αν το πεις αυτό το ρπάγμα στους περισσότερους, αυτοί θα βάλουν τα γέλια και δε θα σε πάρουν και πολύ στα σοβαρά. Αυτό απλά δείχνει ότι η πλειοψηφία των λαών σήμερα είναι από πολιτικής άποψης σε "βρεφική" κατάσταση: Ούτε ξέρουν πολλά, ούτε καταλαβαίνουν εύκολα πολλά πράγματα. Μπορούν όμως να καταλάβουν, και σίγουρα μπορούν να "μεγαλώσουν". Αυτό άλλωστε κάνουν τα παιδιά, μεγαλώνουν. Βέβαια το ότι μεγαλώνουν, δε σημαίνει ότι μεγαλώνουν απαραιτήτως προς μια "σωστή" κατεύθυνση, αλλά πάντως η δυνατότητα υπάρχει.

Αυτό που διαφοροποιεί τα πράγματα στην περίπτωση πάντως του internet, είναι πως ο κομμουνιστικός τρόπος σκέψης όχι απλά υπάρχει, αλλά είναι ουσιαστικά κυρίαρχος στο μυαλό των περισσότερων (έστω και σε μια μη επεξεργασμένη-μη συνειδητοποιημένη μορφή).

Τέτοια παραδείγματα κομμουνιστικής σκέψης υπάρχουν και υπήρχαν πάντοτε - ο καπιταλισμός γεννά το "σπόρο" του κομμουνισμού, ειδικά όταν πλέον σαπίσει, και είναι "ιστορικά ξεπερασμένος", όπως σήμερα. Για παράδειγμα, υπάρχει η λύση του ταξί αν θες να πας κάπου, αλλά υπάρχει και το ωτοστόπ, ή το να μπεις στο αυτοκίνητο ενός φίλου και να πάτε μαζί. Και τα δύο είναι αποδεκτές καταστάσεις στο μυαλό του κόσμου.

Ωστόσο, η πρώτη επιλογή είναι ας που΄με "καπιταλιστικού χαρακτήρα", με την έννοια ότι ο ταξιτζής είναι επαγγελματίας και ο τρόπος που έχει βρει για να τρώει ένα πιάτο φαί στη ζωή του, είναι να εκμεταλλεύεται την ανάγκη του κόσμου να μετακινείται. Αν δε μπορεί να το κάνει αυτό, αν δε μπορεί να ζήσει ως ταξιτζής. Ο δεύτερος τρόπος βασίζεται στο "διαμοιρασμό δεδομένων", για να χρησιμοποιήσουμε και την ιντερνετική ορολογία. Ωστόσο, δεν έγινε ποτέ ο "κανόνας" - αντίθετα πάντα ήταν κάτι το "ασυνήθιστο" (βέβαια γνώρισε μια άνθιση σε παλαιότερες δεκαετίες, όταν υπήρχε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους σε σχέση με τώρα, αλλά και πάλι ποτέ δεν έγινε ο κυρίαρχος τρόπος μετακίνησης).

Στην περίπτωση του ίντερνετ, δεν είναι έτσι τα πράγματα: Ο "διαμοιρασμός δεδομένων" είναι ο κυρίαρχος τρόπος σκέψης στα μυαλά των περισσότερων ανθρώπων, που μπορεί να είναι είναι πολιτικά βρέφη, αλλά από την άλλη καταλαβαίνουν 100% το ότι αν περιοριστεί ο "διαμοιρασμός δεδομένων", θα βγουν χαμένοι. Η πλειοψηφία τους βέβαια δε μπορεί να προεκτείνει αυτή τη σκέψη, ούτε να κατανοήσει την πλήρη σημασία της - πόσο μάλλον να
συνθέσει μια πλήρη και συγκροτημένη εικόνα του κόσμου με βάση της αρχή του "διαμοιρασμού δεδομένων", αντί για τον κόσμο των "πνευματικών δικαιωμάτων" (δηλαδή: της συλλογικής ιδιοκτησίας αντί για την ατομική ιδιοκτησία).

Αυτό βέβαια προκαλεί τρομερές αναταράξεις: Καταρχήν, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι καπιταλιστές, αλλά και καλλιτέχνες, κτλ προσπαθούν να προστατέψουν την ατομική τους ιδιοκτησία, και τα λεφτά που βγάζουν απ' αυτή. Άλλωστε, στον καπιταλισμό ζούμε, και άρα είναι εντελώς αντιφατικό ο καλλιτέχνης να πληρώνει πχ το φούρναρη για το ψωμί που αγοράζει, αλλά ο φούρναρης να μην πληρώνει τον καλλιτέχνη για τη μουσική του που την ακούει μέσω internet. Όσο για τις εταιρείες, μεγάλες και μικρές, οι μηνύσεις πέφτουν βροχή, προσπαθώντας "να επαναφέρουν την τάξη".

Πώς μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ο κόσμος, όταν ο κόσμος αποδέχεται να πληρώνει για μερικά από τα εμπορεύματα, αλλά όχι για μερικά άλλα;

Ο καπιταλισμός όλα τα βλέπει ως εμπορεύματα, ή τουλάχιστον αυτή είναι η τάση. Ως εκ τούτου, επιζητά να πληρώνει κανείς για ταινίες, βίντεο, μουσική, βιβλία,άρθρα, εικόνες και ότι άλλο υπάρχει τέλος πάντων στο internet.

Έλα όμως που η σκέψη του κόσμου για το internet είναι διαφορετική. Η ιδέα ότι θα πρέπει να πληρώσει για να δει ένα βίντεο στο youtube είναι κάτι το οποίο δύσκολα θα δεχτεί η πλειοψηφία του κόσμου. Όπως θα έλεγε και η -πάντα ενθουσιώδης στα συνθήματα της- αριστερά "το ποτάμι πίσω δε γυρνά". Άντε να πείσεις τον κόσμο να πληρώνει για τα βίντεο του youtube.

Από την άλλη όμως, βρισκόμαστε σε σταυροδρόμι: Ο κόσμος δηλώνει ότι υποστηρίζει τον καπιταλισμό, την ατομική ισοκτησία, αλλά από την άλλη...δεν τη δέχεται (ειδικά στο ιντερνετ).

Και επειδή ακριβώς δεν μπορεί να αντιληφθεί τις ευρύτερες πολιτικές προεκτάσεις της σκέψης του, αδυνατεί να συνθέσει και μια "άλλη κοινωνία", όπου εγώ ως φούρναρης δε θα πληρώνω για τα βίντεο ενός καλλιτέχνη στο youtube, αλλά και αυτός δε θα πληρώνει για το ψωμί που χρειάζεται για να φάει.

Πόσο καιρό μπορεί η κοινωνία να βρίσκεται σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση, όπου ισχύει η ατομική ιδιοκτησία και οι νόμοι την προστατεύουν, ενώ ο κόσμος δεν τη δέχεται, ή τέλος πάντων "την αμφισβητεί";

Προφανώς αυτή είναι μια κατάσταση που δε μπορεί να διαρκέσει για πολύ. Θα πρέπει ο κόσμος να επιλέξει τι θέλει, και να παλέψει για την κοινωνία που θέλει να φτιάξει. Οι καπιταλιστές ήδη το κάνουν πολύ πιο οργανωμένα (διότι αντιλαμβάνονται καλύτερα την πολιτική πραγματικότητα, είναι πιο "συνειδητοποιημένοι" σε σχέση με την πλειοψηφία του κόσμου, που δυσκολεύεται να ορίσει το πια είναι τα πολιτικά του συμφέροντα, πόσο μάλλον να παλέψει γι' αυτά).

Η σαπίλα τους πάντως φαίνεται - όπως φαίνεται όμως, έστω και σε "βρεφική" μορφή το πως ο καπιταλισμός μόνος του οδηγεί στην αμφισβήτηση και τελικά στην ανατροπή του, αν ο κόσμος παλέψει, καθώς ειδικά στο internet, είναι ξεκάθαρη η υπεροχή ενός συστήματος "διαμοιρασμού δεδομένων", σε σχέση με ένα σύστημα "πνευματικής ιδιοκτησίας", που ναι μεν μας έφερε ως εδώ από ιστορικής άποψης, βγάζοντας μας από τη φεουδαρχία, αλλά πλέον δεν εξυπηρετεί τίποτα άλλο πέρα από τα συμφέροντα μιας μικρής ολιγαρχίας, που θα πρέπει να θεωρείται ω "ξένο σώμα" για την κοινωνία, ως κάτι το εχθρικό που θα πρέπει να αποβληθεί, ώστε εμείς να συνεχίσουμε μπροστά, αντί να γυρίσουμε πίσω σε μεσαιωνικές καταστάσεις αντίστοιχες με αυτές από τις οποίες κάποτε κατάγγελναν και ανέτρεψαν οι σημερινοί "μοντέρνοι φεουδάρχες".