Για την "κρίση του ευρώ"

Spiegel, Ιούνιος 2011:

Με πρωτοσέλιδο τίτλο τον επικήδειο για ευρώ κυκλοφορεί τη Δευτέρα το νέο τεύχος της εβδομαδιαίας πολιτικής επιθεώρησης «Der Spiegel».

«Ξαφνικά και αναμενόμενα» είναι ο τίτλος της έκδοσης και ο υπότιτλος «Επικήδειος για ένα κοινό νόμισμα» και στο εξώφυλλο απεικονίζεται το ευρωπαϊκό νόμισμα με μαύρη ταινία πένθους πάνω σε φέρετρο σκεπασμένο με την ελληνική σημαία.

Το Spiegel υποστηρίζει ότι «η ΟΝΕ εξελίσσεται στον μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον της Ευρώπης». Στο σχετικό δημοσίευμα επισημαίνεται ότι «το ευρώ αλυσοδένει μεταξύ τους εθνικές οικονομίες που δεν ταιριάζουν. Ωστόσο οι πολιτικοί ποντάρουν σε ολοένα νέα προγράμματα. Πρόκειται για λάθος δρόμο».
Επίσης, το Spiegel εκτιμά ότι «η Ευρώπη κλυδωνίζεται οικονομικοτεχνικά και ως ιστορικό εγχείρημα έχει ήδη χρεοκοπήσει», ενώ προειδοποιεί ότι «οι πολίτες, ιδιαίτερα οι νέοι, δεν ξέρουν πια τι να κάνουν με την ΕΕ, είναι ανάστατοι με το τι κάνουν οι κυβερνήσεις με τα χρήματά τους και βγαίνουν κατά εκατομμύρια στους δρόμους».

Πηγή: skai.gr

Εμείς βέβαια όλα αυτά τα έχουμε δει εδώ και μερικά χρόνια, και [ελπίζω ότι] δε θα αποτελούν τόσο μεγάλο "σοκ" όσο ήταν για το "ανυποψίαστο κοινό", που πάντα αντιδρά -όπως αντιδρά- "κατόπιν εορτής", μιας και απλά αδυνατεί να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του, πόσο μάλλον να τον διαπλάσει σύμφωνα με τα συμφέροντα του. Ως εκ τούτου, καταλήγει εύκολο θύμα των ορέξεων των "μεγάλων και τρανών" αυτού του κόσμου, που μπορούν να τον κοροϊδεύουν συνεχώς (για παράδειγμα, δεν υπάρχει προς το πρόν καμία σοβαρή ανάλυση για μια πετρελαική κρίση, κανένας δεν ασχολείται, και όταν ξεσπάσει, όλοι θα αρχίσουν πάλι -"κατόπιν εορτής"- να φωνάζουν και να μένουν με το στόμα ανοιχτό, κτλ, κτλ, κτλ, όπως γίνεται δηλαδή σήμερα με την "κρίση του ευρώ").

Τέλος πάντων, ας δούμε και μερικά παλιότερα σχόλια και αναλύσεις μας επί του θέματος του ευρώ:

Άνοιξη 2009 - μια πρώτη ανάλυση που είχα γράψει τότε, μεγέθους 24 σελίδων για τα αίτια της κρίσης, την άνοδο της Κίνας, την πτώση των ΗΠΑ, το "πλησίασμα" Γερμανίας-Ρωσίας, το ευρώ, το χρυσό, κτλ.

Απλά χρησιμοποιώ τη συγκεκριμένη ανάλυση, διότι πρόκειται για κάτι πιο "ολοκληρωμένο", και θα είχε νομίζω ένα ενδιαφέρον για όλους να δούμε αν οι αναλύσεις που έκανε ο καθένας πριν δύο χρόνια "αντέχουν στο χρόνο", ειδικά σε μια ιστορική συγκυρία όπως η σημερινή, όπου τα γεγονότα τρέχουν πολύ γρήγορα:

[...]Το επόμενο ζήτημα που θα μας απασχολήσει είναι ακόμα μεγαλύτερο, είναι η ίδια η ύπαρξη της ευρωζώνης.

Όπως αναφέρθηκε στο άρθρο στις σελίδες 4-8, η κίνηση των κρατών του δυτικού κόσμου (με πρώτες τις ΗΠΑ) να τυπώσουν χρήμα από το πουθενά ΔΕ βρίσκει σύμφωνη τη Γερμανία, η οποία ΔΕΝ έχει τόσα προβλήματα ώστε να επιθυμεί την εκτύπωση πληθωριστικού ευρώ, αλλά και έχει και άσχημο ιστορικό προηγούμενο με τον υπερπληθωρισμό μετά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, και δε θέλει τέτοια μπλεξίματα.

Όπως επισημαίνουν σε άρθρο τους οι Times:

"Την πρώτη δεκαετία της ύπαρξής του, το ενιαίο νόμισμα συνεισέφερε στην ανάπτυξη επιτρέποντας σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Δανία να διατηρούν τεράστια ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και να απολαμβάνουν έκρηξη στην αγορά ακινήτων και τον δανεισμό. Η ανάπτυξη αυτή δημιούργησε αγορές για προϊόντα που παράγονταν στη Γερμανία όπως αυτοκίνητα και άλλα αγαθά.

Τους τελευταίους μήνες όμως το ευρώ από παράγοντας σταθερότητας έγινε παράγοντας αστάθειας και πλέον οι κυβερνήσεις στην ευρωζώνη, αν φτάσουν στο απροχώρητο, δεν μπορούν να τυπώσουν χρήμα για να πληρώσουν τα χρέη τους όπως μπορούν να κάνουν χώρες εκτός ενιαίου νομίσματος"

[...]

Στην ΕΕ υπάρχει ένας κανόνας για όλους, αλλά δεν είναι όλοι ίδιοι

[...]
Όπως καταλαβαίνετε, η κατάσταση είναι ιστορική (και) για την ευρωζώνη, αν όχι για ολόκληρη την ΕΕ.

Είτε η Γερμανία θα πειστεί (πως όμως?) να πληρώσει αυτή ένα μέρος από τα χρέη χωρών όπως η Ελλάδα, είτε θα φύγει από την Ευρωζώνη, και άσε τους άλλους να τυπώνουν τα νομίσματά τους (δραχμή, κτλ), την ίδια ώρα που η Γερμανία θα έχει το μάρκο της.

Eίτε τέλος κράτη θα χρεωκοπήσουν, και απλά θα "αποβληθούν" από την ευρωζώνη.

Και μερικά αποσπάσματα και από το βιβλίο μου (γράφτηκε πριν κάμποσους μήνες):

Ξεκινώντας την ανάλυση για την Ευρώπη, είναι απαραίτητο να γίνει μια σημαντική διευκρίνιση: Σε αντίθεση με την επικρατούσα σήμερα άποψη, δεν υπάρχει μια «ενιαία Ευρώπη», ούτε ένα κοινό «Ευρωπαϊκό συμφέρον». Αντίθετα, εντός της Ευρώπης υπάρχει προφανώς η αντίθεση των συμφερόντων ανάμεσα στην άρχουσα τάξη και την εργατική τάξη κάθε κράτους, αλλά και ο ανταγωνισμός μεταξύ των διάφορων ευρωπαϊκών κρατών. Ειδικά μετά το ξέσπασμα της κρίσης, παρατηρείται μεγάλη έξαρση του ανταγωνισμού ανάμεσα στα διάφορα κράτη, κυρίως της Γερμανίας από τη μία και των υπόλοιπων από την άλλη, καταρρίπτοντας τις διάφορες ανιστόρητες θεωρίες περί «ευρωπαϊκής οικογένειας», όπου τάχα «όλοι είναι αγαπημένοι μεταξύ τους».
[...]
Και παρά την πτώση που όντως υπάρχει, την παρακμή των αριστερών και των κομμουνιστικών κομμάτων, των συνδικάτων (που είτε δεν υπάρχουν καθόλου, είτε υπάρχουν αλλά ελέγχονται σε σημαντικό βαθμό (όχι πλήρως βέβαια-υπάρχουν εξαιρέσεις) από συνδικαλιστές-«λαμόγια» και τσιράκια της άρχουσας τάξης), υπάρχουν θύλακες αγωνιστικότητας, που, ειδικά σε μια κατάσταση όπως η σημερινή, μπορούν να αποτελέσουν το πρόπλασμα για μια εκ νέου συγκρότηση των εργατών, και να έχουμε νέους αγώνες, αντάξιους της συγκυρίας.

Αν λοιπόν είναι οι εργάτες να δώσουν κάπου μεγάλες μάχες στο άμεσο μέλλον, αυτό το «κάπου» είναι (κατά πάσα πιθανότητα) η Ευρώπη. Αυτό προβληματίζει έντονα τους κυβερνώντες, καθώς αντιλαμβάνονται ότι θα δυσκολευτούν πολύ να αρπάξουν από τους λαούς της Ευρώπης κατακτήσεις ενός αιώνα αγώνων. Από την άλλη όμως, όπως είδαμε σε αυτό το βιβλίο, οι τράπεζες χρειάζονται χρήμα, πολύ χρήμα, και άρα η επίθεση δεν θα ακυρωθεί, έχει άλλωστε ήδη ξεκινήσει.

Και τι γίνεται όμως αν ο λαός δεν πείθεται να γυρίσει πίσω σε εποχές μεσαίωνα; Ο Μπαρόζο το λέει ωμά: Αν δεν δεχτείτε την επιστροφή στο μεσαίωνα, τότε ή θα έχουμε επαναστάσεις, ή δικτατορίες, καθώς αν η άρχουσα τάξη δε μπορεί να επιβληθεί «με το καλό», προσπαθεί να επιβληθεί «με το άγριο»...

Έτσι, όπως διαβάζουμε σε δημοσίευμα της Daily Mail, ο Μπαρόζο δήλωσε ότι δύσκολα θα διατηρηθεί η [αστική] δημοκρατία, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, διότι ο λαός δεν δέχεται τα μέτρα που προσπαθεί να του επιβάλλει η άρχουσα τάξη.

Έτσι ο Μπαρόζο φωτογραφίζει την εικόνα ενός μέλλοντος με επιστροφή δικτατοριών, που βέβαια δεν τις πολυθέλουν (λόγω βεβαρυμμένου ιστορικού), αλλά μπροστά το φάσμα του να χάσουν εντελώς την εξουσία που τώρα απολαμβάνουν από μια λαϊκή επανάσταση, ο Μπαρόζο και ο κάθε Μπαρόζο θα τους «ανοίξουν το δρόμο».

Και αυτό μάλιστα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά και πολλές ακόμα χώρες, ειδικά όσες έχουν έντονα ελλείμματα, και αυτό, όπως ο Μπαρόζο μας λέει, θα μπορούσε προφανώς να οδηγήσει και σε διάλυση ολόκληρης της ΕΕ όπως την ξέρουμε σήμερα, είτε προς μια φιλολαϊκή, είτε προς μια ακόμα πιο αντιλαϊκή (ακροδεξιά) κατεύθυνση.

Ειδικά στο βαθμό που οι λαοί αδυνατούν να δώσουν μια σοβαρή απάντηση, η άρχουσα τάξη θα συνεχίσει την επέλαση της (είναι άλλωστε ζήτημα «ζωής και θανάτου» από τη στιγμή που το τραπεζικό σύστημα είναι χρεοκοπημένο), επιστρατεύοντας έως και δικτατορίες, ή «έστω» πολύ πιο αυταρχικά καθεστώτα από το σημερινό, για να περάσει τα μέτρα που θέλει.
[...]
Επιστρέφοντας λοιπόν στα της οικονομίας, η ιδέα μιας ένωσης των κρατών της Ευρώπης δεν είναι καινούργια, αντίθετα τριγύριζε εδώ και πολλά χρόνια: Ακόμα και στην εποχή του Λένιν υπήρχε σχετική συζήτηση για τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» όπως ονόμαζαν τότε την -ανύπαρκτη ακόμα- Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως είχε από τότε παρατηρήσει ο Λένιν, μια τέτοια ένωση όχι απλά δε θα έφερνε «ευημερία για όλους», αλλά αντίθετα θα εξυπηρετούσε 2 σκοπούς: (α) Θα έδινε τη δυνατότητα στους μεγάλους ευρωπαίους ιμπεριαλιστές (κυρίως Γερμανία, Γαλλία) θα κυριαρχήσουν ακόμα περισσότερο έναντι των άλλων κρατών, και να αυξήσουν έτσι την εκμετάλλευση και τον έλεγχο τους επί αυτών, και (β) θα έδινε τη δυνατότητα στους ευρωπαίους ιμπεριαλιστές να αντιπαλέψουν με καλύτερους όρους την επιρροή των ΗΠΑ στον ευρωπαϊκό χώρο.
[...]
Δεν είναι λίγοι όμως σήμερα αυτοί που θεωρούν ότι η «ενωμένη Ευρώπη» ίσως και να διαλυθεί, με διάσπαση του ευρώ, κτλ.. Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Στην ευρωζώνη υπάρχει ένας [νομισματικός] κανόνας για όλους, αλλά δεν είναι όλοι ίδιοι.

Η θεωρία πίσω από το κοινό νόμισμα είναι πως θα πρέπει τα κράτη που το υιοθετούν να είναι «ίδιου επιπέδου». Εδώ όμως έχουμε φτάσει στο σημείο η Γερμανία να έχει το ίδιο νόμισμα με την Ελλάδα! (κάτι το οποίο μάλιστα χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα ως «επιχείρημα» από την άρχουσα τάξη προκειμένου να πείσει τον κόσμο ότι… «γίναμε Ευρώπη» - μιλάμε για έσχατο λαϊκισμό που πάντως όμως απέδωσε).

Κράτη όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, κτλ., έχουν βρεθεί να χρησιμοποιούν το πιο «σκληρό» νόμισμα του κόσμου, χωρίς να μπορούν να το υποτιμήσουν (τυπώνοντας χρήμα από το πουθενά), ενώ είναι εμφανές πως δεν το αντέχουν. Ο νομισματικός έλεγχος έχει χαθεί για τις κυβερνήσεις αυτών των κρατών, που παλιότερα μπορούσαν να υποτιμήσουν τα εθνικά τους νομίσματα (π.χ. στην Ελλάδα έχουμε υποστεί πολλές υποτιμήσεις της δραχμής) – πλέον, ο νομισματικός έλεγχος για όλες της περιοχές της ευρωζώνης έχει συγκεντρωθεί στα χέρια της ΕΚΤ, τα κεντρικά της οποίας βρίσκονται στη Φρανκφούρτη
[...]
Τι γίνεται όμως με τους υπόλοιπους; Οι υπόλοιπες χώρες, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο, αδυνατούν να ανταγωνιστούν τα [φτηνότερα] κινέζικα προϊόντα και τα [ποιοτικότερα] γερμανικά προϊόντα, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις τους να κλείνουν, και η παραγωγική τους βάση να συρρικνώνεται.
[...]
Παλιότερα, προ ευρώ, τα κράτη που είχαν πρόβλημα θα μπορούσαν να κάνουν μια υποτίμηση και να δώσουν έτσι μια, προσωρινή βέβαια, «ανάσα» στην οικονομία τους. Η υποτίμηση αυτή ουσιαστικά μείωνε το μισθό των εργατών, διότι η αξία του νομίσματος στο οποίο πληρώνονταν έπεφτε, αλλά ταυτόχρονα έπεφτε και η τιμή των προϊόντων – οπότε οι εξαγωγές τους γίνονταν πιο φτηνές (ανταγωνιστικές).

Τώρα, είναι «κλειδωμένα» στο ισχυρό ευρώ, που τα καταδικάζει στο να μην είναι ανταγωνιστικά, λόγω ακριβώς του ακριβού νομίσματος που χρησιμοποιούν.
[...]
Όμως, το «πάγωμα» αυτό δε διήρκησε και πολύ, καθώς, όπως είδαμε και σε προηγούμενο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα είναι και αυτό χρεοκοπημένο – θυμηθείτε και τη δήλωση του Τρισέ ότι «Όλες [οι τράπεζες] θα είχαν εξαφανιστεί εάν δεν τις είχαμε σώσει, αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε». Άλλωστε, οι μικρότερες ειδικά χώρες της ευρωζώνης έχουν δανειστεί τόσο πολύ, και η παραγωγική τους βάση έχει μειωθεί επίσης τόσο πολύ, που αμφισβητείται έντονα το αν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια που έχουν πάρει. Και αν κάποιος αμφιβάλλει για την ικανότητα σου να αποπληρώσεις ένα δάνειο, είτε δε σου δανείζει (και άρα οδηγείσαι στη χρεοκοπία), είτε σου δανείζει με εξωφρενικούς όρους (και επιβιώνεις, για να χρεωκοπήσεις αργότερα όμως, με ακόμα χειρότερους όρους για εσένα).

Όμως, βασικός δανειστής των χωρών της ευρωζώνης, με πρώτη την Ελλάδα, είναι… οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες. Έτσι, άρχισαν και στην Ευρώπη τα «πακέτα σωτηρίας», με τη Γερμανία να αλλάζει γνώμη (έστω και με πολλές αμφιταλαντεύσεις και συγκρούσεις – μάλιστα, αίσθηση προκάλεσε η διαρροή στον τύπο ότι ο Σαρκοζί απείλησε με έξοδο της Γαλλίας από το ευρώ αν δεν τυπωνόταν χρήμα για το «πακέτο σωτηρίας» των τραπεζών) και να τυπώνονται λεφτά από το πουθενά, ώστε να σωθούν οι τράπεζες, που εκτός από τα κάθε λογής «τοξικά δάνεια» έχουν πλέον και τα «τοξικά» ομόλογα των χρεοκοπημένων κρατών-μελών της ευρωζώνης.
[...]
Η BIS (Bank of International Settlements), η κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών δηλαδή, παρότρυνε μάλιστα τις ευρωπαϊκές τράπεζες να αρχίζουν να αναγνωρίζουν μερικές απώλειες, αντί να «καθυστερούν το αναπόφευκτο», απλά αναχρηματοδοτώντας δάνεια που δεν πρόκειται ποτέ να εισπραχθούν από κράτη όπως π.χ. η Ελλάδα – η αναχρηματοδότηση απλά χειροτερεύει τα πράγματα. Ακόμα και στελέχη μεγάλων τραπεζών όπως η Deutsche Bank κάνουν παρόμοιες σκέψεις, διότι απλούστατα η χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη, και με το να το καθυστερούν, ναι μεν κερδίζουν χρόνο, διογκώνοντας όμως το μέγεθος του προβλήματος.

Όμως, οι τράπεζες ως τώρα δεν δέχονται καμία απώλεια – άλλωστε, αν το έκαναν αυτό, πολλές θα εξαφανίζονταν. Έτσι, προς το παρόν αρπάζουν χρήμα μέσω των «πακέτων σωτηρίας»[...]

Κάθε δευτερόλεπτο που περνά με τους λαούς να επιτρέπουν στις τράπεζες να αρπάζουν τα διάφορα -άμεσα ή έμμεσα- "πακέτα σωτηρίας", απλά ενδυναμώνει την εξαθλίωση μας για χατήρι μιας μικρής ολιγαρχίας, που στερεώνει ολοένα και πιο έντονα την εξουσία της πάνω στους λαούς.

Οι βιομήχανοι καταστρέφουν προκειμένου πάνω στα ερείπια να χτίσουν μια πιο νέα, πιο "κινεζοποιημένη" γενιά εργατών, καθώς όσοι εργάτες επιβιώσουν (μερικοί απλά θα ψοφήσουν της πείνας) θα είναι τόσο απελπισμένοι να βρουν μια δουλειά, που θα δεχτούν να εργασθούν για ψίχουλα. Τότε θα ικανοποιηθεί -κάπως- η ακόρεστη λαχτάρα των κεφαλαιοκρατών για πλουτισμό, και τότε και μόνο τότε θα πειστούν να ξαναεπενδύσουν στη Δύση.

Όσο για τους τραπεζίτες, δίνουν μια "μάχη μέχρις εσχάτων", διότι από την πλευρά τους είναι χρεωκοπημένοι, και χρειάζονται να αρπάξουν ότι βρίσκουν μπροστά τους, ώστε να μη πτωχεύσουν. Μόνο που αυτό βυθίζει την κοινωνία σε ακόμα χειρότερη φτώχεια και μιζέρια απ' ότι ήδη βρίσκεται (γι' αυτό και η ψαλίδα ανάμεσα στην άρχουσα τάξη και τους υπόλοιπους σπάει διαρκώς το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, όπως οι μελέτες των ίδιων των κυβερνώντων αποδεικνύουν).

Μόνη λύση για το λαό είναι πλέον αρχικά η στάση πληρωμών έναντι της χρηματοπιστωτικής ολιγαρχίας, και στη συνέχεια η ανάληψη του ελέγχου της παραγωγής από τους εργάτες, όχι τους βιομήχανους, που αν αφεθούν ελεύθεροι (όπως αφέθηκαν εδώ και πολύ καιρό), μέχρι και στο 1 ευρώ/ημέρα είναι ικανοί να κατεβάσουν τα μεροκάματα, καθώς μοναδικό κίνητρο για αυτούς είναι η ατομική συσσώρευση κέρδους, με τις συνέπειες που όλοι πλέον συνειδητοποιούν ότι αυτό έχει.

Για να γίνουν όλα αυτά βέβαια, απαιτείται ένα λαός οργανωμένος, μια εργατική τάξη συνειδητοποιημένη, που ξέρει τι θέλει, και πώς να το πετύχει. Αυτό είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο και προσπάθεια, και η αλήθεια είναι πως ούτε πολύ χρόνο έχουμε, ούτε πολύ προσπάθεια βλέπω (αν και προφανώς υπάρχει βελτίωση).

ΥΓ: Μια τελευταία είδηση, για να μην τη βάζω σε άλλο άρθρο, ειδικά από τη στιγμή που δεν έχω πολύ χρόνο αυτό το διάστημα: "Διατεθειμένο να δανείσει στις ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα δανεισμού είναι το Πεκίνο", όπως δήλωσε ο Κινέζος πρωθυπουργός Γουέν Ζιαμπάο, από τη Βρετανία.

Η επιρροή των ΗΠΑ πέφτει. Η Κίνα έχει στη διάθεση της μεγάλα κεφάλαια, και τα χρησιμοποιεί για να επεκτείνει τη "σφαίρα επιρροής" της και στην Ευρώπη. Έχουμε ξαναπεί ότι η Γερμανία θα έλκεται από τη Ρωσία (από την οποία παίρνει ενέργεια), αλλά και την Κίνα (η οποία είναι "η αγορά του μέλλοντος" για τις γερμανικές εξαγωγές, καθώς οι δυτικοί εργάτες έχουν πλέον φτωχύνει, και δε θα μπορούν για πολύ ακόμα να καταναλώνουν όλα τα εμπορεύματα που τώρα εξάγουν εδώ η Κίνα και η Γερμανία. Οι κινέζοι εργάτες θα μπορούσαν να πάρουν αυξήσεις και να καταναλώσουν εκεί περισσότερο).

Αλλά και η Κίνα έχει συμφέρον να κρατήσει ζωντανό το ευρώ (ή όποιο άλλο νόμισμα ή νομισματική ένωση υπάρχει στο μέλλον για τη Γερμανία). Κι αυτό διότι το ευρώ είναι μια "εναλλακτική λύση" τώρα που το δολάριο διαρκώς πληθωρίζεται, και άρα χάνει σε αξία, με αποτέλεσμα να είναι εντελώς ακατάλληλο για αποθήκευση πλούτου...