Στα σκυλιά της αγοράς ενημέρωση και πολιτισμός

 Μαριάνα Τζιαντζή_Θανάσης Σκαμνάκης - "Πριν"

Οσοι αναρωτιούνται επίμονα τα τελευταία χρόνια πού είναι οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες σε
αυτούς τους καιρούς των δοκιμασιών, πήραν ασφαλώς μια ανακουφιστική απάντηση αυτές τις ημέρες στο προαύλιο και στις συχνότητες της ΕΡΤ. Μονάχα μερικοί γνωστοί και εξωνημένοι έλαμψαν διά της αυτονόητης απουσίας τους. Κάθε βράδυ στην εξέδρα παρελαύνουν δεκάδες μουσικοί, τραγουδιστές, συνθέτες, ηθοποιοί. Στις λίγες σχετικά ημέρες υπήρξε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα που σε άλλες εποχές θα χρειαζόταν ένα ολόκληρο μουσικό καλοκαίρι για να τη χωρέσει.

Τα ονόματα είναι πάρα πολλά ώστε να παρατεθούν σε ένα σύντομο δημοσιογραφικό σημείωμα. Ωστόσο, υπάρχουν μερικά στοιχεία που πρέπει να υπογραμμιστούν. Κορυφαίο γεγονός ήταν η εμφάνιση, την Παρασκευή 14/6 το βράδυ, όλων των ορχηστρών συμφωνικής μουσικής της Αττικής στον ίδιο τόπο, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. Και δεν ήταν μόνο οι υπέροχες μουσικές που ακούστηκαν, κλασικά και σύγχρονα κομμάτια, αλλά η βαθύτατη συγκίνηση μουσικών και ακροατών, σε μια από εκείνες τις στιγμές που σημαδεύουν ανεξίτηλα την ιστορική πορεία και τους ανθρώπους.
Ανάλογα ήταν και τα αισθήματα όταν την Κυριακή το βράδυ η ορχήστρα και η χορωδία της ΕΡΤ έπαιξαν το Άξιον εστί. Ποτέ άλλοτε τα τελευταία χρόνια δεν τραγουδήθηκε από τόσους ανθρώπους και με τόσο πάθος και κυριολεξία «της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ» και ποτέ δεν ήταν πιο ακριβές το «Άξιον εστί το τίμημα».

Τις πιο πολλές ημέρες, κυρίως την πρώτη εβδομάδα, οι μουσικές εκδηλώσεις άρχιζαν από νωρίς, το απόγευμα. Το βράδυ οι ορχήστρες της ΕΡΤ εισάγουν στο επόμενο μέρος του προγράμματος με κλασικά και άλλα κομμάτια σε ένα ακροατήριο που τιμά και τιμάται από τη μουσική, επιβεβαιώνοντας πώς και πόσο οι άνθρωποι αυτοί, εμείς, έχουμε ανάγκη τις ορχήστρες και πόσο οι ορχήστρες έχουν ανάγκη εμάς. Στη συνέχεια εναλλάσσονται λαϊκές ορχήστρες, σχήματα και συγκροτήματα και γνωστοί τραγουδιστές, καμιά φορά με συνοδεία μόνο του πιάνου ή μιας κιθάρας, για να πουν δυο, τρία ή τέσσερα τραγούδια και να δυναμώνουν τη φωνή της διεκδίκησης. Και η λειτουργία κρατάει ως το πρωί, όταν αρχίζει να ξημερώνει και πιο μετά.

Η κατάληψη της ΕΡΤ, συνεπώς, δεν έφερε στο προσκήνιο και απέδειξε μόνο ποιες είναι οι πραγματικές δυνατότητες ενός ραδιοτηλεοπτικού φορέα, χωρίς τα βαρίδια των κρατικών και άλλων εγκάθετων και με την αυτοδιαχείριση των ίδιων των εργαζομένων, αλλά έφερε ξανά τους καλλιτέχνες και μεγάλα μουσικά έργα κοντά στον κόσμο.

Η τηλεόραση είναι ένα ακριβό σπορ. Πολλές φορές έχουμε ακούσει αυτή τη φράση, ιδίως από τα χείλη ακριβοπληρωμένων τηλεστάρ. Μια φράση που φαίνεται κυνική, αλλά έχει μια ισχυρή δόση αλήθειας. Η καλή δημόσια τηλεόραση είναι ακριβή, όπως ακριβή είναι η καλή δημόσια παιδεία, η καλή δημόσια υγεία, οι καλές δημόσιες συγκοινωνίες. Όλα τα πιο πάνω είναι δημόσια αγαθά τα οποία ο λαός έχει δικαίωμα να τα διεκδικεί εφόσον με δικά του χρήματα, μέσω της φορολογίας, συντηρούνται οι οργανισμοί που τα παρέχουν. Και αυτό ανεξάρτητα από το πόσο συχνά κάνουμε χρήση αυτών των υπηρεσιών. Δεν χρειάζεται να αναγκαστούμε να μεταφερθούμε στα επείγοντα κάποιου δημόσιου νοσοκομείου για να κατανοήσουμε ότι μας χρειάζονται γιατροί και νοσοκόμες, γάζες και αντισηπτικά, αξονικοί και μαγνητικοί τομογράφοι. Δεν χρειάζεται να είμαστε γονείς για να ανησυχήσουμε επειδή κόβεται το μεσημεριανό γεύμα στους βρεφονηπιακούς σταθμούς. Δεν χρειάζεται να είμαστε «φανατικοί για γράμματα» για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ.

Το συρρικνωμένο σχήμα στο οποίο ενδέχεται να καταλήξουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για τη νέα «δημόσια» τηλεόραση είναι ένας ευφημισμός για τον ενταφιασμό της. Για να λειτουργήσει ένας νέος ραδιοτηλεοπτικός φορέας με μια στοιχειώδη επάρκεια, χρειάζεται και προσωπικό και χρήματα. Φυσικά χρειάζεται και δημοκρατία, όπως χρειάζεται και την ενεργητική και όχι τυπική συμμετοχή των εργαζομένων της στη λήψη των αποφάσεων που καθορίζουν τη φυσιογνωμία και τη λειτουργία της. Χρειάζεται ειδικούς (και δεν εννοώ μάνατζερ σαν τον Γκίκα Μάναλη), χρειάζεται και ανθρώπους με ταλέντο, τόλμη, γνώση του αντικειμένου τους και διάθεση για καινοτομία. Και το ταλέντο συνήθως στοιχίζει, πρέπει να πληρωθεί - εφόσον ζούμε σε μια κοινωνία της αγοράς και όχι σε μια σοσιαλιστική κοινωνία όπου ο καθένας αμείβεται ανάλογα με τις ανάγκες του.

Ωστόσο, στις σημερινές συνθήκες μια πραγματικά δημόσια τηλεόραση θα μπορούσε να προσελκύσει τους καλύτερους στο είδος τους. Ας αναλογιστούμε πόσοι άνθρωποι έχουν μπει με τις καλύτερες προθέσεις στην ΕΡΤ για να αποχωρήσουν αργότερα καθώς διαπίστωσαν ότι είχαν να αντιμετωπίσουν ένα ατσάλινο τείχος κυβερνητισμού, ευνοιοκρατίας, ρουσφετιού, μικροπρέπειας. Το πώς δεν θα δημιουργηθούν τέτοια τείχη στο μέλλον θα έπρεπε να μας απασχολήσει. Και για τα τείχη αυτά δεν φταίει το κακό το ριζικό μας ή η «νοοτροπία του Έλληνα» αλλά οι ίδιες οι κυβερνήσεις, οι πνευματικά και ηθικά κοντοπίθαροι που αποφασίζουν για μας. Βέβαια, το να συζητάμε σήμερα για καινοτομία μοιάζει με πολυτέλεια, είναι σαν να μας απασχολεί το πού θα κρεμάσουμε καδράκια στο σπίτι μας τη στιγμή που η οροφή στάζει και δεν έχουμε αποχετευτικό δίκτυο.

Τι τη θέλουμε τη δημόσια τηλεόραση αφού έχουμε την ιδιωτική; Τι τι θέλουμε τη Ραδιοτηλεόραση αφού στα περίπτερα κρέμονται καμιά δεκαριά τηλεοπτικά περιοδικά; Αυτοί που συνηγορούν για το κλείσιμο της Ραδιοτηλεόρασης, και οι οποίοι βρίσκονται εντός κι εκτός κυβέρνησης, θέλουν να ξεχνούν ότι το περιοδικό αυτό είναι το μόνο που στο εξώφυλλο του δεν θα δούμε τον Σουλεϊμάν ή τη Φατμαγκιούλ ή φωτογραφίες από τις διακοπές τηλεστάρ και μοντέλων στη Μύκονο.
Ασφαλώς τα νούμερα τηλεθέασης, όπως και η κυκλοφορία των τηλεοπτικών περιοδικών, δείχνουν ότι «αυτά θέλει ο λαός», όμως ευθύνη δεν έχει μόνο ο λαός για ό,τι θέλει και επιβραβεύει. Τη μεγάλη ευθύνη την έχουν όσοι τον ταΐζουν φανταχτερά σκουπίδια και κερδίζουν οι ίδιοι απ' αυτό το είδος διατροφής.

Τι τις θέλουμε τις ορχήστρες και τους μουσικούς αφού έχουμε το YuoTube; Τι τη θέλουμε την ελληνική λογοτεχνία, αφού έχουμε την ξένη; Τι το θέλουμε το Ωδείο Αθηνών; Γιατί να μαθαίνουν οι νέοι μουσικοί αφού έχουμε τόσους άνεργους μουσικούς; Γιατί να πληρώνει η ΕΡΤ για καλές ξένες σειρές (π.χ., τους Σοπράνος ή Το τέλος της παρέλασης) αφού τις βλέπουν λίγοι και, εξάλλου, μπορεί κανείς να τις κατεβάσει πειρατικά από το ίντερνετ; Τι τις θέλουμε τις περίπου 40 δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες οι οποίες πρόκειται να βάλουν λουκέτο ή να συγχωνευθούν; Ποια ήταν η τελευταία φορά που επισκεφθήκαμε μια δημόσια βιβλιοθήκη;

Τα ερωτήματα αυτά θα μπορούσε να μας αντιτείνει κανείς. Επομένως, είναι περιττό να θρηνούμε για τις «ποιοτικές» πολιτιστικές εκπομπές της ΕΡΤ, μας λένε οι ρεαλιστές και ψύχραιμοι, εφόσον η πλειονότητα του λαού τούς είχε γυρίσει την πλάτη. Οι νησίδες ποιότητας ήταν το παντεσπάνι, παραδέχονται, όμως το θέμα είναι πως το ψωμί των ιδιωτικών καναλιών είναι στις περισσότερες περιπτώσεις βρώμικο και τοξικό.

Ο πιο περιφρονημένος αλλά μερικές φορές και ο πιο περιζήτητος «πελάτης» των ιδιωτικών καναλιών είναι το παιδί. Περιζήτητος καθώς η παιδική ζώνη προσελκύει διαφημίσεις δήθεν εκπαιδευτικών και άλλων παιχνιδιών. Καταιγισμός από γιαπωνέζικα κόμικς στα κανάλια, με πρωταγωνιστές μεταλλαγμένους πολεμιστές και γαλαζοαίματες πριγκιποπούλες. Μόνο στην ΕΤΙ έχουν προβληθεί παιδικές σειρές ευρηματικές και χαριτωμένες, έστω και εισαγωγής, όπως π.χ., το αυστραλέζικο Animalia και το γαλλικό Ο Σαρλώ και οι φίλοι τον.
Τη φετινή σεζόν προβλήθηκε στην ΕΤΙ μια εκπομπή για το βιβλίο, απευθυνόμενη σε παιδιά και εφήβους (Ο γύρος τον κόσμου με 80 βιβλία) όμως ποια ΜΜΕ ασχολήθηκαν; Όχι για να την επαινέσουν, αλλά για να την κρίνουν. Δυστυχώς, πέρασε απαρατήρητη, ενώ μερίδιο της ευθύνης έχουν και τα προοδευτικά έντυπα και διαδικτυακές φωνές που συνήθως καυτηριάζουν τα σκουπίδια, αλλά προσπερνούν το καλό, έστω κάποιες καλές προσπάθειες.

Είμαστε η χώρα όπου γεννήθηκε το θέατρο και όπου το θέατρο είναι απόν ακόμα και από το φετινό πρόγραμμα της ΕΡΤ. Επίσης, ούτε μια χιουμοριστική, ούτε μια σατιρική εκπομπή δεν προβλήθηκε τα τελευταία χρόνια στην ΕΡΤ κι ας έχουμε ταλαντούχους κωμικούς και ας έχουμε τόσο πλούσια παράδοση στην πολιτική επιθεώρηση. Συχνά η σοβαροφάνεια γίνεται το άλλοθι της μετριότητας, της ρουτίνας, της συντήρησης. Όταν όμως αναλογιζόμαστε τι υπάρχει απέναντι, τι προσφέρουν τα ιδιωτικά κανάλια στον τομέα του πολιτισμού, τότε διαπιστώνουμε ότι τα όσα πρόσφερε τα τελευταία χρόνια η ΕΡΤ δεν είναι λίγα. Κυρίως, δεν είναι λίγα τα όσα μπορεί ή μάλλον θα μπορούσε να προσφέρει κάτω από προϋποθέσεις δημοκρατικής λειτουργίας, δηλαδή αν το ανθρώπινο δυναμικό της ξετυλίξει τη δημιουργικότητα του, αν καταφέρει να προσελκύσει ό,τι δυναμικό και ζωντανό κινείται σήμερα στη μουσική και σε άλλες τέχνες.

Κάποια ψήγματα αυτών των δυνατοτήτων είδαμε τις τελευταίες μέρες μέσα από το πρόγραμμα των εργαζομένων στη ΝΕΤ. Παρουσιάsτριες που πολλοί μέχρι χθες τις θεωρούσαν «γλάστρες» μίλησαν με δημοσιογραφική τόλμη και άνεση, ενώ άλλα, χαϊδεμένα παιδιά και (κάποτε) χρυσοπληρωμένα παιδιά της ΕΡΤ έλαμψαν με την απουσία τους και ήδη ψάχνουν για νέο εργοδότη στα ιδιωτικά κανάλια.

Η αναγγελία θανάτου της ΕΡΤ προκάλεσε οργή και αγανάκτηση, πρώτον, γιατί κανένας δεν έχει πειστεί ότι «μια άλλη δημόσια τηλεόραση θα γεννηθεί καλύτερη απ' αυτήν» και δεύτερον, γιατί συμβολίζει τη βίαιη κατεδάφιση της έννοιας του δημόσιου αγαθού. Με την ίδια ευκολία που υπέγραψε τη θανατική καταδίκη της ΕΡΤ, η τρικομματική κυβέρνηση κλείνει νοσοκομεία, σχολεία, ευαγή ιδρύματα, πετά στον Καιάδα ανθρώπους και όχι απλώς δημόσιους υπαλλήλους.

Στη δεκαετία του '80 ένας βετεράνος πολιτικός του κέντρου είχε πει το αμίμητο «κάθε χρόνο που περνάει η τηλεόραση μας μοιάζει όλο και λιγότερο με το BBC (μία ήταν τότε η τηλεόραση, δεν είχε έρθει η ιδιωτική). Η αλήθεια είναι ότι η ΕΡΤ δεν μπορεί να γίνει BBC, αφού δεν υπάρχουν ούτε οι δομές που διασφαλίζουν την αυτοτέλεια της, ούτε τα χρήματα, ούτε η παράδοση του βρετανικού οργανισμού. Μπορεί όμως να μην παραδώσει ό,τι θετικό έχει πετύχει στα σκυλιά της αγοράς και στη λήθη, μπορεί ο εξευτελισμός της να μη γίνει τέλειος.

Μετά τον πολυετή ασφυχτικό εναγκαλισμό κυβέρνησης και δημόσιας τηλεόρασης, έρχεται η πλήρης ιδιωτικοποίηση της ενημέρωσης. Την ίδια στιγμή, συμπλήρωμα των πολιτικών νάνων που μας κυβερνούν είναι ένας όχι απλώς φτωχός πλην τίμιος, αλλά ένας εκτρωματικός πολιτισμός. Η αστική τάξη δεν έβγαλε μόνο τα λεφτά της στις τράπεζες του εξωτερικού, αλλά δεν ενδιαφέρεται καν για την ύπαρξη ενός εγχώριου πολιτισμού, όπως έχει συμβεί, σε κάποιες περιόδους της ιστορίας.της. Δεν ενδιαφέρεται ούτε για ναούς ούτε για παρεκκλήσια, ούτε καν να διαφυλάξει τα δικά της όσια και ιερά, ούτε καν να παράξει μια πειστική ιδεολογία.

Η βαρβαρότητα του μνημονιακού βίου προϋποθέτει και την πολιτιστική έρημο - χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ΕΡΤ ήταν η όαση. Όαση ή μάλλον αντικατοπτρισμός όασης είναι οι άνθρωποι που δημιουργούν και αντιστέκονται.

Το μαύρο απλώνεται παντού, όχι μόνο στην οθόνη

«Δεν κοιτάμε το δάσος, δηλαδή την οικονομία, αλλά το δέντρο που είναι η ΕΡΤ», ωρυόταν τη νύχτα της Πέμπτης ένας δημοσιογράφος σε ένα ιδιωτικό κανάλι. «Όλη η διεθνής επενδυτική κοινότητα και οι αγορές πιστεύουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο σωστό δρόμο», είπε προχθές ο Αντώνης Σαμαράς, δηλαδή όλοι οι γύπες, όλα τα σαρκοβόρα πτηνά είναι ικανοποιημένοι με τις ανθρώπινες σάρκες και το φυσικό πλούτο που μπορούν να κατασπαράξουν. Όμως τώρα, εξαιτίας της ΕΡΤ, κινδυνεύουμε να βρεθούμε στο σημείο μηδέν ενώ, αν γίνουν εκλογές, η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει. Δηλαδή ασχολούμαστε με έναν αμαρτωλό οργανισμό, την ΕΡΤ, μια μύγα μες στο άσπρο γάλα της ηθικής και της διαφάνειας που βασιλεύουν στο ελληνικό κράτος και δεν βλέπουμε ότι μέσα από την κατάργηση της ΕΡΤ θα γεννηθεί ένας υγιής δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας, κραυγάζουν ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος και οι μιντιακοί στυλοβάτες του νεοφιλελεύθερου κυβερνητικού εκτρώματος.

Μόνο που αυτό το δέντρο, η ΕΡΤ, καίγεται, όπως καίγονται και άλλα δέντρα και ας μη σηκώνεται τόσος πολύς καπνός. Και όταν καίγεται ένα δέντρο, είναι σημάδι ότι όλο το δάσος κινδυνεύει. Πριν λίγες εβδομάδες, η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης κατήγγειλε ότι σύμφωνα με διαρροές (προσφιλής πρακτική της κυβέρνησης) επίκειται η κατάργηση ή η συγχώνευση άγνωστου, μέχρι στιγμής, αριθμού δημοτικών βιβλιοθηκών σε όλη την Ελλάδα και 46 δημόσιων: Αίγινας, Αρεόπολης, Ανδρίτσαινας, Βυτίνας, Δελφών, Λευκάδας, Μηλιών, Μολάων, Πεταλιδίου, Μήθυμνας Ζακύνθου, Ζαγοράς, Σάμου, Σιάτιστας, Βέροιας, Χίου, Γρεβενών, Καλαμάτας, Δράμας, Έδεσσας, Ελευθερούπολης, Πύλης, Καρπενησίου, Κέρκυρας, Κιλκίς, Κόνιτσας, Λαμίας, Ληξουρίου, Λιβαδιάς, Ναυπάκτου, Μυτιλήνης. Έτσι, το κράτος θα απαλλαγεί από το αβάσταχτο φορτίο περίπου 200 δημόσιων υπαλλήλων, θα ανοίξει ο δρόμος για την εξυγίανση του.

Αυτή την εβδομάδα το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών εκφράζει με ανακοίνωση του την ανησυχία του για το ενδεχόμενο να διδάσκεται το μάθημα της Ιστορίας, στα γυμνάσια και στα λύκεια από μη ειδικούς εκπαιδευτικούς (θεολόγους, καθηγητές ξένων γλωσσών κ.λπ.). Έτσι, θα εξασφαλίζεται το «πλήρες ωράριο» και θα διευκολυνθεί η απόλυση των καθηγητών που πλεονάζουν...

Κατά τα άλλα, ο Ευ. Βενιζέλος, στην αρχηγική ομιλία του, προχθές το βράδυ, αναφέρθηκε στον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει η Χρυσή Αυγή και στην ανάγκη της θεσμικής θωράκισης της δημοκρατίας. Μα όταν απαξιώνεται το μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία και όταν κλείνουν βιβλιοθήκες, δεν ανοίγουν διάπλατες οι θύρες για την άγνοια, την ιδιωτεία και το φασισμό; Θα μου πείτε, καναλάρχης γίνεται σήμερα ο Γιάννης Στουρνάρας, γιατί να μη διδάσκει Ιστορία ένας γυμναστής;

Ο Σαμαράς δεν κατέβασε μόνο το διακόπτη στην ΕΡΤ. Το μαύρο, που τόσο πλήγωσε τον Φώτη Κουβέλη, δεν απλώθηκε μόνο στις οθόνες μας. Το μαύρο το φέρνει συστηματικά η κυβερνητική πρακτική, ο μοντέρνος σκοταδισμός.

Η επόμενη μέρα έχει ήδη ξημερώσει για την ΕΡΤ και τους εργαζομένους της, Οι οποίοι, σύμφωνα και με την τελευταία διευκρίνηση της ΕΡΤ, είναι απολυμένοι. Τα κοράκια της αγοράς ήδη άρχισαν να αρπάζουν τα λάφυρα από την άλωση της ΕΡΤ, κυκλοφορώντας μια Ραδιοτηλεόραση μαϊμού με τον παραπλανητικό τίτλο Ο κόσμος της Ραδιοηλεόρασης.

Μέχρι και 2.000 προσωρινούς εργαζόμενους θα έχει το νέο σχήμα, ύστερα από τη φαινομενική υποχώρηση που έκανε ο Σαμαράς. Όλοι οι δημοσιογράφοι και οι τεχνικοί της ΕΡΤ έχουν γίνει τώρα «προτεινόμενοι» προς αποχώρηση όχι από το στούντιο του ριάλιτι, αλλά από τον κόσμο της εργασίας: Αν θέλουν, μπορούν να κάνουν αίτηση για να προσληφθούν, με τρίμηνη σύμβαση στο νέο μεταβατικό φορέα και αν είναι τυχεροί, να τρυπώσουν και στον επόμενο, το μόνιμο. Η μπιγκ-μπραδεροποίηση της εργασίας, ο εξευτελισμός της αξιοπρέπειας. Μήπως οι τηλεθεατές πρέπει να επιλέξουν με τηλεψηφοφορία ποιοι θα μείνουν και ποίοι θα φύγουν από το παιχνίδι; Κατά τα άλλα, μόνο θυμηδία προκαλούν οι «εγγυήσεις» για την υπό σύσταση επιτροπή σοφών και τη μετάκληση συμβούλων από το BBC.

Όποια και αν θα είναι η εξέλιξη στο κυβερνητικό σχήμα, ένα είναι το σίγουρο: Ότι οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ είναι δικαιωμένοι στα μάτια του λαού όχι γιατί είναι αδικημένοι - απολυμένοι, αλλά γιατί αντιστάθηκαν, γιατί (ελπίζουμε ότι) θα συνεχίσουν να αντιστέκονται. Σύντομο ίσως να αποδειχτεί αυτό το καλοκαίρι της αυτοδιαχείρισης, όμως ο αντίκτυπος του θα διαρκέσει πολύ, θα σφραγίσει τους αγώνες που θα έρθουν. Μιας αυτοδιαχείρισης που επιχειρήθηκε να γίνει όχι ερήμην του λαού, αλλά με την ενεργητική συμπαράσταση και σε ένα μικρό βαθμό, με τη συμμετοχή του. Δεν κλόνισε, δεν γκρέμισε η ΕΡΤ την τρικομματική συμμαχία. Αυτό που την συντάραξε ήταν η μαζική λαϊκή αποδοκιμασία των έργων και των ημερών της.