Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν επανέρχεται το ενδεχόμενο του Grexit, αλλά αν θα υπάρξει ακόμα ευρώ στο τέλος του 2015.
Το ρεαλιστικό ενδεχόμενο νίκης της ελληνικής Αριστερός στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου φέρνει για δεύτερη φορά μέσα σε πέντε χρόνια τη μικρή χώρα μας στην πρώτη γραμμή του διεθνούς ενδιαφέροντος. Ο ΣΥΡΙΖΑ και το Grexit φιγουράρουν σε πρωτοσέλιδους τίτλους και εκτενή αφιερώματα των πιο σοβαρών διεθνών εντύπων.
Το κλίμα, ωστόσο, είναι πολύ διαφορετικό απ' ό,τι την περίοδο 2010-2011, όταν η Ελλάδα αντιμετωπιζόταν ως ο αποδιοπομπαίος τράγος του ευρωσυστήματος. Σήμερα είναι πολλές και ισχυρές οι φωνές που βλέπουν το «ελληνικό πρόβλημα» ως σύμπτωμα της γενικότερης παθολογίας που μαστίζει τη γερμανική Ευρώπη. Το 2015 θα είναι η χρονιά του «make it or break it», της επιδιόρθωσης ή της διάλυσης, δηλαδή, αυτού του προβληματικού οικοδομήματος, όπως το έθεσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ.
Ο καινούριος χρόνος ανέτειλε με πολύ άσχημους οιωνούς για την Ευρωζώνη. Η οικονομική «ανάπτυξη» έχει σχεδόν εξανεμιστεί, καθώς το 2014 έκλεισε με αύξηση του ΑΕΠ μόλις κατά 0,8%.
Οι δρακόντειες πολιτικές λιτότητας έριξαν τον πληθωρισμό στο 0,2% έναντι 2% που ήταν ο στόχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αιχμαλωτίζοντας την Ευρωζώνη στη μαύρη τρύπα του αποπληθωρισμού και της αποεπένδυσης. Το φάντασμα μιας «χαμένης δεκαετίας» αλά ιαπωνικά έχει εγκατασταθεί για τα καλά πάνω από τη Γηραιά Ήπειρο. Εξ ου και οι εναγώνιες εκκλήσεις του Μάριο Ντράγκι να του δοθεί το «πράσινο φως» για ένα πρόγραμμα γενναίας ποσοτικής χαλάρωσης, δηλαδή μεγάλης κλίμακας αγοράς κρατικών ομολόγων, στη συνεδρίαση της ΕΚΤ της 22ας Ιανουαρίου.
Ωστόσο, οι πιο απειλητικές σεισμογενείς ζώνες εντοπίζονται πλέον όχι στο οικονομικό, αλλά στο πολιτικό επίπεδο. «Οι ψηφοφόροι είναι ο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης», έγραφε πρόσφατα στους Financial Times του Λονδίνου ο Γκίντεον Ράχμαν, αναφερόμενος στην πιθανή νίκη της Αριστερός στην Ελλάδα. Στο κύριο άρθρο της σύνταξης η ίδια εφημερίδα, που απηχεί τις διαθέσεις του City, υποστήριζε ότι «εντός του 2015 οι ισχυρότερης επιρροής Ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν να ανορθωθούν πάνω από το επίπεδο των τεχνοκρατικών ημίμετρων και να αντικρίσουν τη μεγάλη εικόνα της πολιτικής».
Οι απόψεις αυτές έχουν πρόσθετη σημασία, καθώς οι Financial Times εκφράζουν το πιο φιλοευρωπαϊκό τμήμα των βρετανικών ελίτ. Προς μεγίστη απογοήτευσή τους, οι κύκλοι αυτοί διαπιστώνουν ότι η Μέρκελ δουλεύει για χάρη του... UKIP, του δυναμικά ανερχόμενου Κόμματος της Ανεξαρτησίας του Νάιτζελ Φάρατζ, που βγήκε πρώτο στις ευρωεκλογές της περασμένης άνοιξης με σημαία την έξοδο από την ΕΕ. Η αγωνία των φιλοευρωπαϊκών βρετανικών ελίτ μεγαλώνει ενόψει των κρίσιμων βουλευτικών εκλογών που θα πραγματοποιηθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές Μαΐου. Ο συντηρητικός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, έχει υποσχεθεί ότι, εάν επανεκλεγεί, θα οργανώσει δημοψήφισμα με ερώτημα την παραμονή ή μη της χώρας του στην ΕΕ το 2017. Ενδεχόμενη νίκη του Κάμερον με ταυτόχρονη ισχυρή εκλογική επίδοση του UKIP θα ενισχύσουν την πιθανότητα του Grexit, μιας εξέλιξης που, δεδομένου του μεγέθους και του διεθνούς ρόλου της Βρετανίας, θα κλόνιζε καίρια το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Η μπλόφα
Ο πιο άμεσος κίνδυνος για την «υπαρκτή ΕΕ» της γερμανικής επικυριαρχίας εντοπίζεται, βέβαια, όχι στα δεξιά - εθνικιστικά ρεύματα του Βορρά, αλλά στην «κόκκινη θύελλα» του Νότου, όπως έγραφε το πρωτοσέλιδο της γαλλικής Liberation την περασμένη Δευτέρα. Μια πειστική νίκη της Αριστερός στην Ελλάδα μπορεί να γίνει καταλύτης για μεγάλες ανατροπές στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου στην Ισπανία (με ενδιάμεσο σταθμό τις τοπικές εκλογές της άνοιξης στην ίδια χώρα), όπου το ριζοσπαστικό Podemos και η Ενωμένη Αριστερά διεκδικούν την ηγεμονία στα λαϊκά στρώματα, ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα βαδίζει στα χνάρια του ΠΑΣΟΚ.
Στην προσπάθειά της να αποτρέψει ένα προοδευτικό «φαινόμενο ντόμινο», η κυβέρνηση Μέρκελ διεμήνυσε, με δηλώσεις ανώνυμου αξιωματούχου στο περιοδικό Der Spiegel, ότι «η καγκελάριος θεωρεί αναπόδραστη την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ αν η νέα κυβέρνηση εγκαταλείψει τη δημοσιονομική λιτότητα». Κάτι τέτοιο, ισχυρίζεται το Βερολίνο, δεν θα προκαλέσει σοβαρούς κλυδωνισμούς γιατί η Ελλάδα δεν αποτελεί συστημικό κίνδυνο για την Ευρωζώνη. Πρόκειται για μια προσπάθεια τρομοκράτησης και εκβιασμού των Ελλήνων ψηφοφόρων, που παραπέμπει λιγότερο σε ψύχραιμη στάθμιση των πραγματικών δεδομένων και περισσότερο σε μπλόφα παίκτη του πόκερ.
Πρώτα απ' όλα, γιατί το μέγεθος του ελληνικού χρέους -γύρω στα 330 δις ευρώ- μπορεί να είναι διαχειρίσιμο από τους βασικούς πιστωτές (Γερμανία, Γαλλία), πάντως δεν είναι αμελητέο. Έπειτα, γιατί μεγάλο μέρος αυτού του χρέους έχει ασφαλιστεί με χρηματοπιστωτικά παράγωγα, πράγμα που σημαίνει ότι μια ενδεχόμενη ρήξη Αθήνας - Βερολίνου θα προκαλέσει σοβαρό σοκ στο σύνολο της Ευρωζώνης Και ευρύτερα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο πάντα ψύχραιμος Economist έγραφε πρόσφατα ότι ένα Grexit θα σήμαινε για την Ευρωζώνη «μια Lehman Brothers στο τετράγωνο», παραπέμποντας στη χρεοκοπία της αμερικανικής εταιρείας που πυροδότησε την κρίση του 2008.
Τέλος, και το κυριότερο, γιατί δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι άλλες μεγάλες χώρες που ασφυκτιούν στον γερμανικό ζουρλομανδύα του Συμφώνου Σταθερότητας, όπως η Ιταλία ή και η Γαλλία, θα δεχτούν αυτή τη φορά να ταυτιστούν απολύτως με τη Μέρκελ -με κίνδυνο να εκτοξεύσουν στα ουράνια τον Μπέπε Γκρίλο και τη Μαρίν Λεπέν-, αντί να χρησιμοποιήσουν το «ελληνικό πρόβλημα» ως διαπραγματευτικό χαρτί για τη βελτίωση της δικής τους θέσης.
Με αυτά τα δεδομένα, ενδεχόμενη ακαμψία της Μέρκελ έναντι μιας ελληνικής κυβέρνησης με νωπή λαϊκή εντολή, η οποία θα απολαύει της συμπάθειας ή, έστω, της ανοχής σημαντικών τμημάτων των Ευρωπαίων, ενδέχεται να επιταχύνει όχι το Grexit, αλλά την αποδόμηση της ίδιας της Ευρωζώνης με την μορφή που την ξέρουμε.
Δημοσίευση σχολίου