Ιβάν, Ο Τρομερός (1944-1946)
Ένα αριστούργημα του Αϊζενστάιν, με τη θριαμβική μουσική του Προκόβιεφ,
ΣΕ 2 ΜΕΡΗ.(Α.ΜΕΡΟΣ 1944--Β ΜΕΡΟΣ 1946) από 19/01 σε ψηφιακά αποκατεστημένη έκδοση.
Η επική ταινία που αφηγείται τη ζωή του δεσποτικού τσάρου Ιβάν.
Το κύκνειο άσμα του μεγαλύτερου σκηνοθέτη και θεωρητικού του εικοστού αιώνα.
Ένα αριστούργημα «γοτθικής ομορφιάς».
Το πιο φιλόδοξο σχέδιο που είχε οραματιστεί ο Σεργκέι Αιζενστάιν δεν ήταν άλλο από τη ταινία «Ιβάν ο Τρομερός». Οι συντελεστές του Αλέξανδρου Νιέφσκι (Νικολάϊ Τερκάσοφ ως Ιβάν, μουσική: Προκόφιεφ, σκηνογραφία του Ιωσήφ Σπίνε και διεύθυνση φωτογραφίας του Εντουάρντ Τισέ), συγκεντρώνονται και πάλι για αυτή την μεγάλη παραγωγή που επιθυμία του Αϊζενστάιν είναι να ολοκληρωθεί σε τρία μέρη. Τα δυο πρώτα ασπρόμαυρα και το τελευταίο έγχρωμο. Τελικά ολοκληρώνονται μόνο τα δυο πρώτα. Επιθυμία του είναι να κάνει μια αλληγορία πάνω στη σχέση της εξουσίας και της ιστορικής προσωπικότητας με τις μάζες.
Η ταινία καταδεικνύει ένα Τσάρο με ενδοιασμούς και αμφιταλαντεύσεις στην άσκηση του ηγετικού του ρόλου.
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης γράφει: «Επιδιώξαμε ν’ υψώσουμε το πρόσωπο του Ιβάν του Τρομερού πάνω από τα ασήμαντα χαρακτηριστικά που παρουσιάζονται μες στο ξετύλιγμα των ημερών, να συλλάβουμε τα στοιχεία εκείνα που τον διακρίνουν για το τραγικό μεγαλείο του ιστορικού ρόλου του. Η άποψή μας αυτή ήταν αναπόφευκτο να καθορίσει το στιλ της ταινίας μας, την ιδιορρυθμία του ύφους της και του παλμού της, των ρυθμών της, των χορικών της με τη θαυμαστή μουσική του Προκόφιεφ που δομείται σαν ένα εντελώς μνημειακό όλο, διαγράφοντας τη δυνατή μορφή του Μοσχοβίτη τσάρου, ενσαρκωμένη με ακατανίκητη γοητεία και εσωτερική πειστικότητα από τον Νικολάι Τσερκάσοφ, έναν από τους πιο αγαπημένους ηθοποιούς του λαού μας.
Στην ζωή μας, η αλήθεια πάντα θριαμβεύει, αλλά συχνά λείπει η ίδια η ζωή.
Σεργκεϊ Αϊζεστάιν
Ο Σεργκέι Μιχαΐλοβιτς Αϊζενστάιν, σοβιετικός σκηνοθέτης, ιδεολόγος κομουνιστής, θεωρητικός κινηματογράφου, πρωτοπόρος στη θεωρία και πρακτική του μοντάζ, θεωρείται από τους σημαντικότερους κινηματογραφιστές στην ιστορία της Έβδομης Τέχνης.
Η ζωή του, από τη γέννηση ως τον θάνατο, σημαδεύτηκε από εκείνες τις εξελίξεις οι οποίες προετοίμασαν και εδραίωσαν τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση.
Υπόθεση:
Ο Ιβάν ο 4ος, μέγας δούκας της Μοσχοβίας, στέφεται τσάρος το 1547, παρά την αντίθεση και τις πολιτικές ίντριγκες των Βογιάρων και της θείας του Ευφροσύνης η οποία θέλει να ανεβάσει στο θρόνο το γιο της Βλαντιμίρ. Ο Ιβάν πετυχαίνει νίκες κατά των Τατάρων και τσακίζει μια εξέγερση των Βογιάρων. Μετά τη δηλητηρίαση της γυναίκας του από τη Ευφροσύνη, αποφασίζει να αποσυρθεί από τα εγκόσμια, αλλά ο λαός τον καλεί να αναλάβει ξανά την εξουσία. Δημιουργεί μια προσωπική φρουρά, έρχεται σε ρήξη με τον κλήρο, στρέφει μια συνωμοσία της Ευφροσύνης για τη δολοφονία του, εναντίον των εχθρών του και κυβερνά με τη σκληρότητα που του χάρισε τον τίτλο «ο Τρομερός».
Μια μνημειώδης ταινία, με αναφορές στη βυζαντινή εικονογραφία και την ελληνική τραγωδία, που αποτελεί το αποκορύφωμα, κατά πολλούς, της τέχνης του Αϊζενστάιν. Μια απίστευτη αλληγορία , ο οποίος, καλείται να λάβει τα πιο σκληρά μέτρα για να τιμωρήσει τους προδότες και να ενώσει το ρωσικό λαό ενάντια στους εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς.
Το δεύτερο μέρος απεικονίζει την επιστροφή του Ιβάν στο θρόνο και την ανελέητη αντίθεσή του στα σχέδια των Βογιάρων να κρατήσουν τη Ρωσία διχασμένη ανάμεσα στους πρίγκιπες της και στα ξένα συμφέροντα. Καθώς ο Ιβάν ο Τρομερός προσπαθεί να εδραιώσει την εξουσία του ιδρύοντας έναν προσωπικό στρατό, οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι Ρώσοι βογιάροι, συνωμοτούν για να δολοφονήσουν τον Τσάρο τους.
Μια ταινία που αφομοιώνει όλες τις αισθητικές αναζητήσεις του κορυφαίου θεωρητικού και σκηνοθέτη του κινηματογράφου, ιδιοφυώς κατασκευασμένη ως την παραμικρότερη λεπτομέρεια, ένα ποίημα εικαστικής τελειότητας που αγγίζει τον περφεξιονισμό όσο κανένα άλλο κινηματογραφικό επίτευγμα, ίσως το πρώτο ολοκληρωμένο «οπτικοφιλοσοφικό δοκίμιο» στην ιστορία του σινεμά που εκτός των άλλων περιέχει και αρκετούς πειραματισμούς με το έγχρωμο φιλμ στις τελευταίες σκηνές της ταινίας, το οποίο δημιουργεί μια μοναδική έκρηξη χρωμάτων, που κάνει ακόμα πιο παράξενη την αριστουργηματική αυτή δημιουργία.
Δημοσίευση σχολίου