Ο φανατισμός και ο φασισμός

*Του Παντελή Μπουκάλα

Το ερώτημα «μα αφού δεν είδαν τη θεατρική παράσταση, πώς την αναθεματίζουν;» δεν έχει απάντηση. Γιατί δεν έχει υπόσταση ως ερώτημα, δεν είναι πνευματικά δυνατό να τεθεί. Ούτε οι μουσουλμάνοι είδαν το φιλμάκι για τον Μωάμεθ, κι όμως εξανέστησαν. Οι θρησκείες αλληλοπολεμιούνται για μύρια όσα, οι φονταμενταλιστές τους όμως είναι απολύτως ίδιοι, είτε σταυροφορίες κηρύσσουν είτε τζιχάντ.

Η πίστη είναι φαινόμενο εξωλογικό (ή και αντιλογικό). Η σκέψη την καταστρέφει, γιατί ο δρόμος από την αμφιβολία στην αμφισβήτηση δεν είναι μακρύς. Ετσι δικαιολογείται και το «πίστευε και μη ερεύνα», που αποτελεί θεμέλιο λίθο όλων των θρησκειών, ακόμα και όσων καυχώνται ότι η πνευματικότητά τους τις διαχωρίζει από τις «πρωτόγονες».

Επίσης μικρός είναι ο δρόμος από τον άνευ κρίσεως και ελέγχου ενστερνισμό έως τον φανατισμό. Και κατηφορικός. Η ίδια η λέξη άλλωστε, «φανατισμός», λατινικής καταγωγής (ώσπου κάποιος να «αποδείξει» ότι και αυτή είναι ελληνική, αντιδάνειο), έχει θρησκευτική ρίζα. Fanum, λένε τα λεξικά, είναι το ιερό, fanatici οι ιερείς της Κυβέλης και της Ισιδας που στο παραλήρημά τους αυτοτραυματίζονταν (όπως αργότερα οι αυτομαστιγούμενοι χριστιανοί) και fanaticus ο θεόληπτος, ο εξ ιεράς μανίας κυριευθείς. Ιερά μανία ο κ. Παναγιώταρος, που μάλλον δεν έχει ξεπεράσει το στάδιο του καθρέφτη, πάνω στον οποίο αναγράφονται βρισιές που πρέπει να τις φωνάξουμε για να νιώσουμε μεγάλοι και δυνατοί; Και ο κ. Παπάς, που ξεπέφτει στη Βουλή από το ένα παιδαριωδώς σεξιστικό υπονοούμενο στο επόμενο, ακόμα χυδαιότερο;

Οσοι απέκλεισαν το «Χυτήριο» πάντως για να «κάψουν» τους «υπηρέτες του σατανά», δεν ήταν ακριβώς εκστασιασμένοι. Και δεν μιλάω για τους λίγους ρασοφόρους και τους επίσης ολιγάριθμους «μαθητές» τους, που, σαν εκτός χρόνου σταυροφόροι, συνηθίζουν να πολιορκούν «βλάσφημα» θέατρα και κινηματογράφους, με σημαία το ευαγγελικό «ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην αλλά μάχαιραν». Αυτοί καίγονται από την ίδια τους την περιθωριακή γραφικότητα.

Τα δύσκολα και τα επικίνδυνα -για τη δημοκρατία, την ελευθερία του λόγου, την αλφαβήτα του πολιτισμού- αρχίζουν με όσους εννοούν και ζουν τον φανατισμό τους ως φασισμό και φασιστικά θέλουν να επιβληθούν: απειλώντας, μαχαιρώνοντας, σκοτώνοντας. Οσοι κήρυσσαν ότι τα γονίδιά μας εκτός από αντιρατσιστικά είναι και αντιφασιστικά, πρέπει να ξαναδούν τις εξετάσεις των ιστοριογενετιστών.

*"Καθημερινή" 16/12/2012