Η Αίγυπτος στο χείλος του εμφύλιου πολέμου (Βίντεο)

Πριν λίγο μας έλεγε ο σύντροφος Σεϊτ Αλντογκάν, ότι υπάρχει μια παράδοση. Οποιον ξένο ηγέτη αποκαλέσει δημόσια «αδελφό» ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογκάν, αυτός σύντομα θα βρεθεί διωγμένος απ’ το αξίωμα του.
Το ίδιο έγινε με τον Καντάφι. μετά με τον Ασαντ και τώρα με τον Μόρσι.
Πέρα απ’ αυτό όμως οι τελευταίες εξελίξεις στην Αίγυπτο δημιούργησαν ακόμα ένα μεγάλο πονοκέφαλο στον Ερντογκάν που εκτός των άλλων αντιμετωπίζει και μεγάλα εσωκομματικά προβλήματα. Οι σχέσεις Γκιουλ-Ερντογκάν είναι σε οριακό επίπεδο, ενώ υπήρξαν δημοσιεύματα στον τουρκικό τύπο που παρουσιάζουν ορατό τον κίνδυνο διάσπασης του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ.

 Είναι πολύ σημαντικό το πλήγμα που δέχτηκε ο Ερντογκάν με τις τελευταίες εξελίξεις στην Αίγυπτο. Ο Μόρσι ήταν στενός φίλος του. Η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει κάνει τεράστιο οικονομικό άνοιγμα στην Αίγυπτο. Εχει δώσει δυο δισσεκατομύρια δάνειο για να στηρίξει την οικονομία της Αιγύπτου, ενώ με παρότρυνση του έχουν μεταφερθεί εκεί πολλές τουρκικές επιχειρήσεις.
Αναλυτικό ρεπορτάζ θα έχουμε σύντομα από τον σύντροφο Σεϊτ. Προς το παρόν παραθέτουμε σε βίντεο της εκτιμήσεις για τις εξελίξεις στην Αίγυπτο του Π. Παπακωνσταντίνου. Και ένα σχετικό του δημοσίευμα στο σημερινό περιοδικό «Επίκαιρα».

Γιγαντιαία συλλαλητήρια και φονικές συγκρούσεις μεταξύ οπαδών και αντιπάλων του ισλαμιστή Μόρσι, ενώ οι Αμερικανοί ανησυχούν και ο στρατός απειλεί με πραξικόπημα 

 Σ τις 30 Ιουνίου του 2012 ένα ενθουσιώδες πλήθος κατέκλυσε τη θρυλική Πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου -λίκνο της λαϊκής εξέγερσης που οδήγησε στην ανατροπή του Προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ το Φεβρουάριο του 2011 - για να αποθεώσει τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο Πρόεδρο της Αιγύπτου, Μοχάμεντ Μόρσι.

Στη χώρα-οδηγό του αραβικού κόσμου -ένας στους τρεις Άραβες είναι Αιγύπτιος- η λεγόμενη «αραβική άνοιξη», που είχε ξεκινήσει από την Τυνησία συγκλονίζοντας όλο τον κόσμο, φαινόταν να ανθίζει στ' αλήθεια, δρομολογώντας τη μετάβαση από τα διεφθαρμένα απολυταρχικά καθεστώτα σε μια δημοκρατική τάξη πραγμάτων, με ηγεμονική δύναμη το μετριοπαθές Ισλάμ των Αδελφών Μουσουλμάνων.

Ένα χρόνο αργότερα, η αρχική ευφορία αποδείχθηκε απατηλή σαν τους αντικατοπτρισμούς της Σαχάρας. Την περασμένη Κυριακή, στην πρώτη επέτειο από την εκλογή του Μόρσι, μια χωρίς ιστορικό προηγούμενο πλημμυρίδα διαδηλωτών κατέκλυσε τη Χώρα του Νείλου.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε δεκάδες πόλεις κατέβηκαν στους δρόμους όχι για να γιορτάσουν, αλλά για να απαιτήσουν την παραίτηση του Μόρσι.

Στην Πλατεία Ταχρίρ το οργισμένο πλήθος ήταν μεγαλύτερο και από το ζενίθ των διαδηλώσεων εναντίον του καθεστώτος Μουμπάρακ. Το κίνημα «Tamarud» («Ανταρσία»), με πυρήνα την επαναστατική νεολαία που πρωταγωνίστησε στον αγώνα κατά του παλαιού καθεστώτος, ισχυριζόταν ότι είχε μαζέψει ήδη δεκαπέντε εκατομμύρια υπογραφές για την απομάκρυνση του Μόρσι.

Έχοντας επαναπαυθεί ύστερα από τις αλλεπάλληλες εκλογικές τους νίκες -βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, δημοψήφισμα για το προσωρινό Σύνταγμα-, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι υποτίμησαν τραγικά την ορμή του αντιπολιτευτικού κινήματος. Σε μια προσπάθεια να ανακτήσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων, οργάνωσαν στις δώδεκα παρά πέντε αντι-συλλαλητήρια υποστήριξης του Μόρσι, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί εμφυλιοπολεμική ατμόσφαιρα σύγκρουσης των δύο αντιμαχομένων στρατοπέδων στους δρόμους των αιγυπτιακών πόλεων.

Μόνο την Κυριακή εφτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περίπου εξακόσιοι τραυματίστηκαν, ενώ ισάριθμα ήταν τα θύματα κατά το προηγηθέν τριήμερο.

 Εμφύλια σύρραξη 

Η ανώτατη θρησκευτική ηγεσία των σουνιτών μουσουλμάνων, το Ινστιτούτο Αλ Άζαρ, προειδοποίησε ότι η χώρα βρίσκεται στο χείλος του εμφύλιου πολέμου. Αλλά η σημαντικότερη εξωθεσμική παρέμβαση ήρθε από τον υπουργό Άμυνας και αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Αμπντούλ Φατάχ αλ Σίσι, ο οποίος απείλησε ανοιχτά με πραξικόπημα, διαμηνύοντας ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις «δεν θα αφήσουν τη χώρα να διολισθήσει στο σκοτεινό τούνελ της εμφύλιας σύρραξης». Η παρέμβαση του Σίσι αποτέλεσε ψυχρολουσία για τον Μόρσι, ο οποίος τον Αύγουστο του 2012, με μια αστραπιαία κίνηση που αιφνιδίασε τους πάντες, «αποκεφάλισε» την παλαιά στρατιωτική ηγεσία της εποχής Μουμπάρακ και της αφαίρεσε όλες τις υπερεξουσίες που της επέτρεπαν να ασκεί ρόλο επικυρίαρχου επί των πολιτικών.

Ο αιγυπτιακός στρατός, από τους κόλπους του οποίου ξεπήδησε το «Κίνημα Ελεύθερων Αξιωματικών» του Νάσερ που μεταμόρφωσε την Αίγυπτο, διατηρούσε πάντα ένα ορισμένο κύρος στο λαό χάρη στο γεγονός ότι απέφυγε να στρέψει τα τανκς εναντίον των διαδηλωτών στην εξέγερση του 2011.
Μάλιστα, δεν δίστασε να θυσιάσει τον Μουμπάρακ, ελπίζοντας ότι θα διασώσει τα προνόμια του.

Γρήγορα, ωστόσο, αποδείχθηκε ότι η νομιμοφροσύνη του Σίσι και άλλων ανώτατων αξιωματικών -οι οποίοι σχεδόν στο σύνολο τους έχουν εκπαιδευτεί στις ΗΠΑ και απολαύουν της πλουσιοπάροχης αμερικανικής οικονομικής βοήθειας -ήταν ένας πρόσκαιρος ελιγμός και όχι μια στρατηγική επιλογή.

Την περασμένη Κυριακή, ο στρατός λειτούργησε πρακτικά όχι ως δύναμη υπεράσπισης της κυβέρνησης και του κράτους από τον «όχλο», αλλά ως «εταιρεία» σεκιούριτι στην υπηρεσία της αντιπολίτευσης. Αξιωματικοί με γουόκι τόκι παρακολουθούσαν απαθείς μασκοφόρους νεαρούς να επιτίθενται με βόμβες μολότοφ στα γραφεία των Αδελφών Μουσουλμάνων στο Κάιρο και το Πορτ Σάιντ. Στρατιωτικοί με στολή κατέβηκαν επιδεικτικά στο κέντρο της Πλατείας Ταχρίρ στο πλευρό των διαδηλωτών.
Οι τελευταίοι ξεσπούσαν σε θυελλώδη χειροκροτήματα όταν έβλεπαν τα τέσσερα στρατιωτικά ελικόπτερα να πετούν πάνω από την πλατεία, πολλοί, μάλιστα, απ' αυτούς φώναζαν «Έλα, Σίσι, κάνε την κίνηση».

Παρανοϊκό για κάποιον που δεν ζει στην Αίγυπτο, κι όμως αληθινό: Δυόμισι χρόνια μετά την ηρωική, αιματηρή εξέγερση εναντίον του στρατιωτικού - απολυταρχικού καθεστώτος Μουμπάρακ, οι οπαδοί του παλιού καθεστώτος βρίσκονται στο ίδιο χαράκωμα με την επαναστατική νεολαία που μάτωσε στην εξέγερση και τους φιλελεύθερους, φιλοδυτικούς πολιτικούς όπως Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι. Ακόμη και ο αριστερός ηγέτης Χαμντίν Σαμπάχι -τρίτος στις προεδρικές εκλογές που ανέδειξαν πρόεδρο τον Μόρσι- έμοιαζε σαν να ευνοεί ένα πραξικόπημα του στρατού όταν δήλωνε: «Όσοι φώναζαν "Κάτω η εξουσία στου στρατού" έκαναν μεγάλη ζημιά στην επανάσταση»!

Είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς τον πειρασμό να συνδυάσει τη στάση του στρατού και της φιλελεύθερης αστικής αντιπολίτευσης με τον αμερικανικό παράγοντα. Ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, έσπευσε να αγκαλιάσει το κύμα των διαδηλώσεων εναντίον του Μόρσι, δηλώνοντας από την (πολύ «δημοκρατική», όπως γνωρίζει όλος ο κόσμος) Σαουδική Αραβία: «Πρόκειται για αυθόρμητη εκδήλωση του αιγυπτιακού λαού. Ελπίζουμε ότι οι διαδηλώσεις θα φέρουν την κυβέρνηση σε μια κατάσταση όπου θα μπορούν να επιβληθούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις (...) και ότι θα παίξουν καταλυτικό ρόλο για μια θετική αλλαγή στην Αίγυπτο».

Όλα αυτά δίνουν κάποια αληθοφάνεια στους ισχυρισμούς του Μόρσι και των Αδελφών Μουσουλμάνων, οι οποίοι διακρίνουν πίσω από τις πρόσφατες διαδηλώσεις μια συνωμοσία στελεχών του παλαιού καθεστώτος με τους Αμερικανούς, τους Ισραηλινούς και διεθνείς χρηματιστικούς κύκλους, που ποντάρουν στην κατάρρευση της αιγυπτιακής οικονομίας.

Ειρήσθω εν παρόδω, οι Αμερικανοί καθυστερούν σκόπιμα δάνειο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προς την Αίγυπτο ύψους 4,8 δις δολαρίων, εκβιάζοντας τον Μόρσι να προχωρήσει σε επώδυνες οικονομικές «μεταρρυθμίσεις» -κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει τη χαριστική βολή στην προεδρία του- και σε αλλαγές στην εξωτερική του πολιτική (ιδιαίτερα έναντι της παλαιστινιακής Χαμάς και της κρίσης στη Συρία).

Λάθη και ανεπάρκεια

 Γεγονός παραμένει ότι καμιά «συνωμοσία», πραγματική ή φανταστική, δεν μπορεί να κατεβάσει στους δρόμους εκατομμύρια ανθρώπους, όπως έγινε την Κυριακή το βράδυ. Ο καθοριστικός παράγοντας αποσταθεροποίησης των Αδελφών Μουσουλμάνων οφείλεται στα δικά τους λάθη και τις ανεπάρκειες, στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν ευρύτατα κοινωνικά στρώματα της Αιγύπτου. Η οικονομία βουλιάζει. Έχοντας επαναπαυθεί μετά τις αλλεπάλληλες εκλογικές τους νίκες, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι υποτίμησαν τραγικά την ορμή του αντιπολιτευτικού κινήματος. η αιγυπτιακή λίρα έχασε μέσα σε ένα χρόνο το 20% της αξίας της και τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος μειώθηκαν στο μισό, ενώ η ανεργία διογκώνεται, μαζί με τις ατέλειωτες ουρές στα βενζινάδικα.
Η εγκληματικότητα βρίσκεται εκτός ελέγχου, καθώς η δημόσια τάξη έχει καταρρεύσει και ο θρησκευτικός παροξυσμός -με αλλεπάλληλα εγκλήματα εναντίον χριστιανών και σιιτών- απειλεί να πάρει διαστάσεις... Ιράκ και Συρίας!

Απέναντι σε αυτές τις πελώριες και σύνθετες προκλήσεις, η ηγεσία των Αδελφών Μουσουλμάνων αποδεικνύεται πολύ «λίγη», χωρίς κάποιο στοιχειώδες στρατηγικό σχέδιο εξόδου από την κρίση. Αλλά ούτε και η ετερόκλητη αντιπολίτευση διαθέτει κάποιο κόμμα, κάποια προσωπικότητα και κάποια πειστική εναλλακτική λύση που να μπορεί να ενώσει το διχασμένο αιγυπτιακό λαό. Είναι αυτή η παραλυτική ισορροπία δυνάμεων που διαιωνίζει την κρίση και φέρνει κάθε μέρα πιο κοντά το ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής επέμβασης - κάτι που θα αποτελούσε το ρέκβιεμ όχι μόνο για την αιγυπτιακή εξέγερση, αλλά και για την «αραβική άνοιξη» στο σύνολο της.