Eνα απόγευμα πριν από λίγες εβδομάδες, καθώς ψιλοκουβεντιάζαμε με μια παρέα σ' ένα καφενείο στη Χώρα της Τήνου, ένας περαστικός κοντοστάθηκε και μας ρώτησε τι ώρες είναι ανοιχτή η Μεγαλόχαρη.
«Ώρες καταστημάτων φυσικά» αποκρίθηκε ένας από την παρέα. Γελάσαμε βεβαίως, διότι είχαμε δει το εμπορικό πανηγύρι που κυριαρχεί στο ναό της Ευαγγελιστρίας. Περιστοιχίζεται από δεκάδες καταστήματα λατρευτικών αντικειμένων -από τις πλέον κακότεχνες εικόνες «σε προσφορά» μέχρι μπουκαλάκια για το άγιασμα- με κορυφαίο ίσως αντικείμενο τις λαμπάδες, που διαθέτουν έναν συγκλονιστικό όσο και χαρακτηριστικό κύκλο ζωής: Λαμπάδα μπορεί να αγοράσει κανείς ολόγυρα στο ναό, κυριολεκτικά παντού, σε κάθε μέγεθος ή «μπόι», κοστολογούνται δε ανάλογα με το ύψος.
Αφού την αγοράσει, προσέρχεται στο χώρο στο πλάι του ναού, όπου την εναποθέτει αναμμένη σε μια επιμήκη κατασκευή την οποία επιβλέπει ένας υπάλληλος. Όσο οι λαμπάδες ανάβουν από τη μία -καθώς άνθρωποι που έρχονται από μακριά εύχονται για αρρώστους και αγάπημένους- σβήνουν από την άλλη, κι αυτό ασταμάτητα, το πλήθος δεν σταματάει, και πετιούνται με θόρυβο σε μια μεταλλική τρύπα στον τοίχο, μ' ένα θόρυβο σχεδόν εργοστασιακό, κλανγκ κλανγκ, για να πάνε, υποθέτω, για λιώσιμο.
Δεν ξέρω αν κάποιος θίχτηκε από μέσα του που γελάσαμε με τις «ώρες καταστημάτων». Το να αναφέρεται πάντως κανείς στη διάσημη εκκλησία του νησιού ως «κατάστημα» μόνο σύγχρονο δεν είναι και κάθε άλλο παρά ανήκει στον φίλο μας που το ξεστόμισε εκείνη τη στιγμή. Απεναντίας, ο ναός της Ευαγγελιστρίας ονομάζεται «κατάστημα» ή «ιερόν κατάστημα» τοπικά ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, προκαλώντας την κριτική ή και τι χλεύη λογίων και λαογράφων που αισθάνονται ότι κάτι τέτοιο προσβάλλει τη θρησκεία, όπως λόγου χάρη ο Γεώργιος Μαζαράκης, που καταγγέλλει τη «θρησκοκέρδεια» κι επιτίθεται σε όσους αγοράζουν «ανόητα και ακάθαρτα πράγματα» στο όνομα της Ευαγγελιστρίας, «μάλλον δ' ειπείν το "Καταστήματος", όπως εν Τήνω καλείται ο Ναός αυτής».
Η ονομασία αποτυπώνεται στο Διάταγμα του 1851, με το οποίο ο ναός ορίζεται ως «δημόσιο κατάστημα», κι εγκαταλείπεται μόνο με τη νομοθετική ρύθμιση του 1929 όταν εισάγεται η έννοια του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου.
Η λατρεία της Ευαγγελιστρίας στην Τήνο είναι περίπλοκο φαινόμενο. Εξετάζοντας το, μπορούμε να αντιληφθούμε τη σχέση της θρησκείας με το εμπόριο, καθώς «καθαγιάζονται» τα υλικά μέσω της ιερότητας τους, την επίδραση της Εκκλησίας στην τοπική οικονομία και την εμπλοκή της με την ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δημοσίευση σχολίου