Ενα συγκλονιστικό ιστορικό ντοκουμέντο και μια βιωματική ιστορία.

Του Γιώργη Γιαννακέλλη

Ένα απρόσμενο συγκλονιστικό πρωτοχρονιάτικο δώρο πήρα μόλις τώρα!!! Δεν πίστευα στα αυτιά μου όταν σύντροφος με ενημέρωσε τηλεφωνικά ότι η ιστορική του έρευνα ανακάλυψε τα πρακτικά του έκτακτου στρατοδικείου (Κακουργιοδικείο, ονομάζεται στα πρακτικά) που έγινε στην Μυτιλήνη στις 12 Ιούνη 1947 και στο οποίο ο πατέρας μου καταδικάστηκε από το μονορχοφασιστικό καθεστώς σε θάνατο.
Η κατηγορία που του είχε αποδοθεί ήταν ότι το 1944 σαν αντάρτης του ΕΛΑΣ συμμετείχε –μαζί με άλλους- σε εκτελεστικό απόσπασμα το οποίο υλοποίησε απόφαση λαϊκού δικαστηρίου το οποίο είχε καταδικάσει σε θάνατο τον Μοίραρχο Γεωργόπουλο* που υπηρετούσε στην Καλλονή Λέσβου.

Στις αγορεύσεις των δικαστών και στις καταθέσεις των ψευδομαρτύρων περιγράφεται αναλυτικά το κλίμα της εποχής. Μιλάμε για ένα ιστορικό ντοκουμέντο στο οποίο θα αναφερθώ ποιο αναλυτικά όταν θα έχω στην διάθεση μου τα πρακτικά της δίκης.

Πραγματικά εξακολουθώ να είμαι συγκλονισμένος με αυτή την αποκάλυψη, πόσο μάλλον που κουβαλώ μέσα μου την τουλάχιστον ηλίθια - απαράδεκτη συμπεριφορά μου όταν έτυχε να γνωρίσω ένα δικαστή, απ’ αυτούς που δίκασαν τον πατέρα μου σε θάνατο. (Τελικά ο γέρος μου την «γλύτωσε» αφού έκανε «διακοπές» στα ξερονήσια εξόριστος για 7,5 χρόνια).

Και να πώς έγινε αυτή η φάση

Ηταν αρχές της μεταπολίτευσης, εγώ μαθητής Γυμνασίου (τότε ήταν εξατάξιο) και μέλος της ΚΝΕ. Μια απ’ τις «χρεώσεις» που μου είχε αναθέσει η οργάνωση ήταν να συμβάλω να στηθούν πυρήνες της Μ.Ο.Δ.Ν.Ε (Μαθητική Οργάνωση Δημοκρατικής Νεολαίας Ελλάδας) σε όλο το νησί μου, την Λέσβο.

Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας μου βρέθηκα σε ένα χωριό, μαζί με άλλους συντρόφους/ισες. Συμπτωματικά εκεί είχε πανηγύρι. Ξέρετε, αυτά τα υπαίθρια, με λαϊκές ορχήστρες, που γίνονται σ’ όλη την Ελλάδα. Κάποια στιγμή, λοιπόν, τα μπυρόνια πήγαιναν σύννεφο,  πολύ καλή διάθεση και φραμπαλάς στην παρέα.

Ηρθε και η επιθυμία να πάρουμε «στροφές» δίνοντας "χαρτούρα' και «παραγγελιά» στα «όργανα» (Δραπετσώνα», «Φάτε πλούσιοι παράδες» και τέτοια, συντροφικά άσματα ...καταλαβαίνετε).

Μόλις έριχνα την ζεϊμπεκιά μου τα κεράσματα διαδεχόταν το ένα το άλλο και μάλιστα από το ίδιο άτομο.  Μου ήταν εντελώς άγνωστος ο καλοστεκούμενος ηλικιωμένος κουστουμερισμένος τύπος με την ρεπούμπλικα και την γραβάτα, που μας κερνούσε.

Κάποια στιγμή που επιστρέψαμε στο τραπέζι με πλησιάζει και μου απευθύνεται:
Είσαι του Κώστα του Γιαννακέλλη. ο γιός; Με ρωτάει.
Ναι του απαντάω.
Να είσαι υπερήφανος για τον πατέρα σου, είναι μεγάλο παλικάρι, μου λέει.
Το ξέρω, γνωρίζεστε; Ήταν η επόμενη απάντηση μου.
Ναι, μου λέει, ήμουν δικαστής του όταν περνούσε από δίκη, ο πατέρας σου. «Ηταν δύσκολοι οι καιροί τότε παιδί μου». Θαύμασα όμως την στάση που κράτησε στο δικαστήριο, ο πατέρας σου, μου συμπληρώνει.

Τώρα θες το οινόπνευμα που είχε ζαλίσει την γκλάβα μου, η καλή παρέα και το περιβάλλον που μου είχε ανεβάσει την διάθεση … δεν ξέρω.
«Περασμένα-ξεχασμένα» του απαντάω και ξανααφιερώνομαι στον χαβαλέ  που επικρατούσε στο τραπέζι μας.

Σαν αύριο που βρίσκομαι με τον πατέρα μου, του διηγούμαι το επεισόδιο. Κάποια στιγμή τον αντιλαμβάνομαι να χλομιάζει.  «Δέχτηκες να σε κεράσει αυτός που με δίκασε σε θάνατο; και για ποιόν ήταν δύσκολοι οι καιροί; Για μας που πολεμούσαμε με το τουφέκι στο χέρι τον ξένο κατακτητή και τους ντόπιους συνεργάτες του ή γ’ αυτούς που υπηρέτησαν πιστά κατακτητές και μονορχοφασιστικά καθεστώτα; », μου λέει και αποχωρεί, προφανώς εκνευρισμένος.

 Ηταν η στιγμή που θα επιθυμούσα να άνοιγε η γη να με καταπιεί. Και πάντα με πονάει όταν αναλογίζομαι αυτή την απαράδεκτη συμπεριφορά μου απέναντι σε ένα άτομο συνυπεύθυνο για τις εκτελέσεις και φυλακίσεις χιλιάδων αγωνιστών.

* Την μόνη αναφορά που βρήκα στο διαδίκτυο για τον μοίραρχο Γεωργόπουλος είναι από τον ιστότοπο του Νίκου Σαραντάκου όπου και αναγράφεται:

Στις 20 Ιουνίου 1944 έγινε στην Καλλονή, που ο κάμπος της ήταν ο σιτοβολώνας του νησιού, μεγάλη διαδήλωση των ακτημόνων εργατών γης. Η Χωροφυλακή, ενισχυμένη με απόσπασμα που ήρθε από τη Μυτιλήνη με επικεφαλής τον μοίραρχο Γεωργόπουλο, διέλυσε τη διαδήλωση πυροβολώντας στο ψαχνό. Σκοτώθηκε ένας διαδηλωτής και τραυματίστηκαν τέσσερις. Ο Γεωργόπουλος προσπάθησε να δικαιολογήσει την πράξη του στους Γερμανούς, αναφέροντας ότι η διαδήλωση είχε αντιγερμανικό χαρακτήρα, εκείνοι όμως από δικές τους πηγές εξακρίβωσαν ότι τα αίτια της διαδήλωσης ήταν οικονομικά (οι ετεροβαρείς υπέρ των μεγαλοκτηματιών συμφωνίες μοιράσματος της σοδιάς) και του ζήτησαν εξηγήσεις. 
Ο Γεωργόπουλος φοβούμενος ότι θα γινόταν εξιλαστήριο θύμα κρύφτηκε σε σπίτι φίλου του και προσπάθησε να πετύχει επαφή με την Οργάνωση. Το ΕΑΜ όμως τον συνέλαβε και τον πέρασε από ανταρτοδικείο** που τον καταδίκασε σε θάνατο.

Μετά την εκτέλεση του Γεωργόπουλου, στη λεσβιακή ύπαιθρο καταλύθηκαν οι κατοχικές αρχές. Η Χωροφυλακή αφοπλίσθηκε και την τήρηση της τάξης ανέλαβε η νεοσύστατη Εθνική Πολιτοφυλακή. Αρκετοί χωροφύλακες προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ ή στην Πολιτοφυλακή κι άλλοι παραμείναν στα χωριά τους ιδιωτεύοντας. Στα κεφαλοχώρια, (ακόμα και σε εκείνα, όπως ο Μόλυβος ή το Πλωμάρι, όπου υπήρχαν γερμανικές φρουρές!) συγκροτήθηκαν Λαϊκά Δικαστήρια, νεογέννητος θεσμός που λειτούργησε με εξαιρετική επιτυχία και γρήγορα έγινε πολύ δημοφιλής.

** Τηλεφωνικά ενημερώθηκα ότι ο Γεωργόπουλος καταδικάστηκε από λαϊκό δικαστήριο. Το κείμενο του Ν. Σαραντάκου αναφέρετε σε απόφαση ανταρτοδικείου. Οταν έχω τα πρακτικά της δίκης θα επανέλθω.