Η βία δεν αποτελεί έννοια. Ο όρος παραπέμπει σε ένα πλήθος μορφές, από τις αιματηρές έως τις ειρηνικές, από τη βόμβα έως την εργοστασιακή πειθαρχία, από τον φόνο που διαπράττει κάποιος μαινόμενος έως την ύπαρξη του συστήματος, δηλαδή τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει βία παρά εν καταστάσει. Όταν αντιπαραθέτουμε τη βία στη μη βία, είτε πλέουμε σε πελάγη μεταφυσικής είτε προβάλλουμε ως επιχείρημα την αθωότητά μας είτε αποκρύπτουμε την αδυναμία μας, την παραίτησή μας, τη συγκατάθεσή μας στην καθεστηκυία τάξη ή οποιαδήποτε άλλη υστεροβουλία.
Η βία δεν αποτελεί επιλογή. Οι γενναιόδωρες διακηρύξεις που επικαλούνται την κληρονομιά του Γκάντι, [. . .] είναι ανίκανες να υπερβούν το επίπεδο των αξιέπαινων προθέσεων. Και δεν γίνεται να το υπερβούν. Διότι σε ό,τι αφορά τους κυριαρχούμενους και τους καταπιεζόμενους, το αλάτι της γης, εκείνους που στα ισπανικά αποκαλούνται τόσο εύστοχα «silenciados», γι’ αυτούς δεν υπάρχει ποτέ επιλογή μεταξύ βίας και μη βίας. Δεν υπάρχει παράδειγμα όπου δεν υφίστανται αυτοί τις συνέπειες, δεν υπάρχει παράδειγμα όπου δεν πληρώνουν αυτοί το βαρύτερο τίμημα στη βία που τους επιβάλλεται από τη δομική βία του συστήματος, στρατιωτική ή ειρηνική.
Πώς γίνεται να υπάρχει παντού τόση βία αφού όλοι την «καταδικάζουν απερίφραστα»; Ποιοι την ασκούν αφού όλοι είναι εναντίον της; Τι σχέση έχει η περιβόητη «καταδίκη της βίας απ’ όπου κι αν προέρχεται» με τη βία του συστήματος και του κράτους; Τι είναι και τι δεν είναι βία; Μπορεί να οριστεί η βία ως έννοια ή υπάρχει μόνον εν καταστάσει; Και τελικά ποιους αφορά η περίφημη αποκήρυξη της βίας; Ή μάλλον, ποιοι απαιτούν και από ποιους να την αποκηρύξουν;
Στη συλλογή κειμένων Η βία; Ποια βία;, ο Ζωρζ Λαμπικά, επιχειρώντας να απαντήσει σε αυτά ακριβώς τα ερωτήματα, αναλύει τα διακυβεύματα της συγκυρίας που προέκυψε μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, εξετάζει την πολλαπλότητα των μορφών βίας και πρωτίστως στοχεύει να αναδείξει τη δυνατότητα μιας νέας επαναστατικής πολιτικής. Αρνείται συνεπώς, και πριν απ’ όλα, να αποκηρύξει τη βία «απ’ όπου κι αν προέρχεται», διαχωρίζει τις μορφές της, επισημαίνει τις πραγματικές διαστάσεις της στον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο και τονίζει με έμφαση ότι για τους καταπιεσμένους η βία δεν αποτελεί απλώς αντικείμενο επιλογής (ή αποκήρυξης) αλλά ενίοτε το μοναδικό μέσο που έχουν στη διάθεσή τους για να υπερασπιστούν την αξιοπρέπεια και τη ζωή τους.
***
Ο Ζωρζ Λαμπικά (1930-2009) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους κομμουνιστές διανοούμενους των τελευταίων δεκαετιών στη Γαλλία. Δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου μετά την απελευθέρωση και στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ (Paris X) από το 1968 και έπειτα. Συμμετείχε ενεργά στον αντιαποικιακό αγώνα της Αλγερίας μέσα από τις τάξεις του Μετώπου της Εθνικής Απελευθέρωσης (FLN) και στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες του γαλλικού λαού. Έγινε μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 1954 και αποχώρησε από αυτό το 1982. Υπήρξε εκ των συνιδρυτών της θεωρητικής επιθεώρησης Dialectiques, το 1973. Από τη δεκαετία του ’80 συμμετείχε ενεργά σε διάφορα εγχειρήματα ανασύνθεσης των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Έγραψε μεταξύ άλλων σημαντικές μελέτες για την αραβομουσουλμανική σκέψη, τον Μαρξ και τον μαρξισμό, τη σχέση δημοκρατίας και επανάστασης, τον Ροβεσπιέρρο, τη βία, και συνεπιμελήθηκε την έκδοση του Κριτικού λεξικού του μαρξισμού.
*
Από την σειρά Πολιτική των εκδόσεων Εκτός Γραμμής, κυκλοφορούν επίσης:
Etienne Balibar Κράτος, μάζες, πολιτική
Robert Linhart Οι μπολσεβίκοι στην εξουσία. Πολιτική πρακτική και θεωρία της μετάβασης
Δημοσίευση σχολίου