Στις 10 Σεπτέμβρη 1944, αποχώρησαν οι Γερμανοί από τη Λέσβο. Την ίδια μέρα, αναλαμβάνει τη διοίκηση του νησιού το ΕΑΜ· με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Μηθύμνης Διονύσιο και γραμματέα τον Απόστολο Αποστόλου. Νομάρχης ορίζεται ο γιατρός και λογοτέχνης Κώστας Φριλίγγος, δήμαρχος ο Ανδρέας Αναγνωστόπουλος, ιδιωτικός υπάλληλος και διοικητής της Εθνικής Πολιτοφυλακής ο Μαρίνος Πορτοκάλης, έφεδρος αξιωματικός, γραμματέας της Εθνικής Αλληλεγγύης ήταν η φιλόλογος Καίτη Ελευθεριάδη.
Στις 12 του μήνα, εισέρχονται στην πόλη της Μυτιλήνης τα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ Λέσβου. Αμέσως λειτουργούν, σε όλο το νησί, οι θεσμοί της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης, της Εθνικής πολιτοφυλακής, της Λαϊκής δικαιοσύνης. Η Επιμελητεία του αντάρτη, με προϊστάμενο τον δάσκαλο και λογοτέχνη Κώστα Παπαχαραλάμπους, φροντίζει για την τροφοδοσία του νησιού με τρόφιμα, ανταλλάσσοντας λάδι με σιτάρι, όσπρια και άλλα τρόφιμα που φέρνει από τη στεριανή Ελλάδα και την περιοχή της Σμύρνης. Λειτουργεί το Νοσοκομείο με δωρεάν παροχή ιατρικής φροντίδας. Η ΕΠΟΝ, μέσω του Φιλοτεχνικού Ομίλου, αναπτύσσει πολιτιστικές δραστηριότητες στη Μυτιλήνη και στα χωριά, δίνονται θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, διαλέξεις. Για τρεις μήνες, η Λέσβος γνώρισε έναν διαφορετικό κόσμο που προσπάθησε να δημιουργήσει το ΕΑΜ.
Τον Δεκέμβρη του 1944, η Μυτιλήνη έζησε τον δικό της Δεκέμβρη. Ευτυχώς ήταν αναίμακτος και νικηφόρος για τον λαό του νησιού. Το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων, έξω από το λιμάνι άραξαν έξι καράβια, μεταξύ των οποίων τρία αγγλικά πολεμικά. Ο Αγγλος διοικητής των Συμμαχικών Στρατευμάτων Αιγαίου, ταξίαρχος Turnbull, θέλησε και ζήτησε να αποβιβαστούν Αυτοκρατορικά Βρετανικά στρατεύματα, για να στρατωνιστούν στη Λέσβο, ουσιαστικά για να καταλύσουν τις εαμικές αρχές. Μόλις έγινε αντιληπτή η κίνηση των Αγγλων, ο ΕΛΑΣ έθεσε σε επιφυλακή τους άνδρες του, ώστε να αποκρούσει την απόβαση. Ταυτοχρόνως, το ΕΑΜ αποφάσισε να μη δεχτεί τα αγγλικά στρατεύματα. Για αυτό τον σκοπό «ο λαός –που η οργάνωση εκφράζει τη γνώμη του– είναι αποφασισμένος να μεταχειριστεί όλα τα μέσα που θα ‘χει στη διάθεσή του για να τα εμποδίσει». Ταυτοχρόνως, οι πρώτοι κάτοικοι που έμαθαν τα γεγονότα βγήκαν στους δρόμους της Μυτιλήνης και στις γειτονιές με χωνιά, καλώντας τον κόσμο σε συγκέντρωση και επιφυλακή, για να αποτρέψουν την απόβαση των αγγλικών στρατευμάτων. Το ίδιο έγινε και στα χωριά. Ξημερώνοντας Χριστούγεννα, οι καμπάνες χτυπάνε για την εκκλησία αλλά και για να κατεβούν στο λιμάνι, ώστε να αντιμετωπίσουν τυχόν απόβαση των Αγγλων.
Ακολούθησε επίσημη ανταλλαγή εγγράφων, όπου ο ταξίαρχος γράφει στη Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ: «Δεν δύναμαι παρά να παραδεχθώ ότι ετάξατε τους εαυτούς σας προς το μέρος του εχθρού. Σας καθιστώ προσωπικώς υπευθύνους διά τα γεγονότα τα οποία θα παρουσιασθούν ως αποτελέσματα των ενεργειών σας και ιδιαιτέρως διά την ασφάλειαν της ζωής, της ελευθερίας και της περιουσίας των πολιτών». Η επιτροπή, μέσω του προέδρου της, Απόστολου Αποστόλου, απέρριψε τις νέες προτάσεις. Το έγγραφο του Turnbull διαβάστηκε σε ένοπλο συλλαλητήριο του λαού της Λέσβου. Εκεί εγκρίθηκε ψήφισμα, με το οποίο ο λαός εκφράζει «τη δυσπιστία του προς τις διαβεβαιώσεις του Αγγλου Ταξίαρχου, γιατί οι αγριότητες και οι ωμότητες των αποικιακών στρατευμάτων ενάντια στο Λαό της Αθήνας και του Πειραιά καθώς και το αιματοκύλισμα της Σάμου κι οι βαρβαρότητες στα νησιά του Αιγαίου από στρατεύματα, που διοικούνται από τον ίδιο Ταξίαρχο, δικαιολογούν απόλυτα τη δυσπιστία του αυτή» και «διαδηλώνει την απόφασή του ν’ αντιταχθεί προτάσσοντας τα στήθια του και να πέσει μέχρι του τελευταίου στην περίπτωση που ο Αγγλος Ταξίαρχος δε θα σεβαστεί τη θέλησή του και θα ενεργήσει απόβαση».
Σ’ αυτό το διάστημα, κατεβαίνουν κάτοικοι από όλα σχεδόν τα χωριά· από τη Μόρια, τη Γέρα, την Αγιάσο, τον Μανταμάδο, τα Πάμφιλα, το Πλωμάρι αλλά κι από απομακρυσμένα χωριά· μέλη του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, καθημερινοί άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, γέροι ακόμα και παιδιά. Παρατάσσονται στο λιμάνι, στον λιμενοβραχίονα, στην προκυμαία, στήνουν οδοφράγματα μ’ ό,τι βρουν. Αλλοι με όπλα, με τσεκούρια, με γεωργικά εργαλεία, μα πάνω απ’ όλα με τη λεβεντιά τους και τη διάθεση για αγώνα. Βροντοφώναξαν «Go back», όπως έγραψε, στις 26 Δεκεμβρίου, σε άρθρο του στην εφημερίδα Ελεύθερη Λέσβος, ο δημοσιογράφος Στρατής Παπανικόλας.
«Τι λεβέντης λαός είσαι συ! Είσαι φωτιά! Είσαι ατσάλι! Η ματιά σου σπαθί! Η κραυγή σου κεραυνός!
Go back
Σ’ ακούσανε τα εγγλέζικα κανόνια κι απόμειναν συλλογισμένα Κ’ οι Μάβροι του Τορνμπούλ σα να κατάλαβαν κάτι από το δίκιο σου· σε κοιτούσανε με απορία γεμάτη θαυμασμό.
Δυο μερόνυχτα τώρα ξεκολλάς τον επιδρομέα απ’ τις ακτές σου. Δυο μερόνυχτα αγωνίζεται να κολλήσει τ’ αποβατικά του, για να βγάλει τους Μάβρους και τα σύνεργα, που θα σ’ αλυσοδέσουνε ξανά.
Μα είσαι εκεί· είσαι παντού· χιλιόματος! Μοριόφωνος! Εκατόχειρος!
Go back
Αγρυπνος. Κουρασμένος. Πεινασμένος. Γυμνός. Ξυπόλητος. Μέρα νύχτα μες στη λάσπη. Μες στο χιονόνερο. Και μες στ’ αγριοβόρι. Βράχος ασάλευτος μπροστά στο παγωμένο κύμα, που σπάνει στο μόλο απάνω σου, όπως σπάνουν και τ’ απανωτά κύματα των Μάβρων του Τορνμπούλ.
Go back
Αδάμαστε Λεσβιακέ Λαέ! Θέλεις τη Λεφτεριά σου. Θέλεις την Ανεξαρτησία σου. Την έχεις. Γιατί ξέρεις να την κρατάς με τον υπέροχο τρόπο που την υπερασπίζεσαι. Γεια σου και χαρά σου!».
Ο Επονίτης και ποιητής Αργύρης Αραβανόπουλος γράφει «Εγώ ‘μαι ο ανίκητος Λαός που ξέρει/ να παίρνει μόνος του τη λεφτεριά!/ Στα οδοφράγματα!.. Φωτιά μαχαίρι!/ Στα οδοφράγματα!.. Εμπρός παιδιά!».
Λέσβος, Αγροτική και Αντιφασίστας δημοσιεύουν άρθρα, εμψυχώνουν τους υπερασπιστές της Μυτιλήνης. Κάθε μέρα πραγματοποιούνται συλλαλητήρια. Το πρωί της 28ης Δεκεμβρίου, ο πλοίαρχος του πλοίου «Σείριος» Edwards ανακοίνωσε στη Ν.Ε. του ΕΑΜ ότι τα «στρατεύματα δε θα βγουν στο νησί». Η ευχάριστη είδηση μεταδόθηκε επίσημα από τον εξώστη του Δημαρχείου. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε γιορταστική παρέλαση, με τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Αλληλεγγύης, της Πολιτοφυλακής και του εφεδρικού ΕΛΑΣ.
Αποτιμώντας τη νικηφόρα αντίσταση του λεσβιακού λαού οι Στρατής Παρασκευαΐδης και Τάκης Ελευθεριάδης γράφουν τον Μάρτιο του 1945 ότι «η νίκη του λαού της Μυτιλήνης είχε μεγάλη πολιτική σημασία. Εφύλαξε το λαό από τη φασιστική επιβολή και περιφρούρησε τις δημοκρατικές του ελευθερίες».
Πηγή:
Δημοσίευση σχολίου