Του Γιώργου Κ. Καββαδία*Ανακοινώθηκαν μετά από αλλεπάλληλες καθυστερήσεις οι νέοι Διευθυντές – Προϊστάμενοι Εκπαίδευσης και πολλοί από αυτούς απευθύνουν προς τους μάχιμους εκπαιδευτικούς ευχαριστήριες και άλλες ανακοινώσεις αναφερόμενοι σε «αξιοκρατικά κριτήρια» επιλογής τους για «τις γόνιμες προσπάθειες ολόκληρης της εκπαιδευτικής κοινότητας» , για την ομοψυχία της εκπαιδευτικής κοινότητας, σαν να είμαστε ένα ομοιογενές σύνολο όπου ο «καθένας από εμάς υπηρέτησε από το στασίδι που του έταξε ο ρόλος του την εκπαιδευτική πράξη με πίστη και αφοσίωση» και άλλα ηχηρά.
Ιεραρχικός διοικητικός μηχανισμός της εκπαίδευσης
Ειδικότερα για τα στελέχη της εκπαίδευσης είναι μύθος ότι μπορεί να υπάρξει «αξιοκρατικό σύστημα επιλογής». Ειδικότερα η εκάστοτε κυβέρνηση στοχεύει στη συγκρότηση ενός αυταρχικού και ιεραρχικού διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης πλήρως ελεγχόμενου που δεν υλοποιεί απλά και μόνο την κυβερνητική πολιτική, αλλά λειτουργεί ως μηχανισμός επιτήρησης, αυταρχικού ελέγχου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών στη βάση των πελατειακών σχέσεων και του ρουσφετιού. Παράλληλα διαμορφώνεται ένα απολυταρχικό κράτος με την κυριαρχία των κατασταλτικών μηχανισμών και τις βασικές ελευθερίες εν αναστολή. Ακόμα και η συνδικαλιστική δράση ή η διαμαρτυρία ποινικοποιούνται. Η ευκαμψία της μέσης και το τρίπτυχο συμμόρφωση – υποταγή πειθάρχηση συνθέτουν τη συνταγή της επιτυχίας.
Από αυτή την άποψη τα ανώτερα διοικητικά στελέχη του μηχανισμού της εκπαίδευσης δε βρίσκονται στο ίδιο «στασίδι» με τους μάχιμους εκπαιδευτικούς. Είναι αυτοί που έχουν ως ρόλο την υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής στην εκπαίδευση. Μια πολιτική που πλήττει όχι μόνο το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης, αλλά και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς ως εργαζόμενους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πολιτικές των μνημονιακών κυβερνήσεων έχουν ρημάξει παντοιοτρόπως τη ζωή των εκπαιδευτικών. Από τη ραγδαία φτωχοποίηση που συρρίκνωσε τα εισοδήματά τους έως και περίπου 40% και αυτό συνεχίζεται με την ακρίβεια και τον πληθωρισμό που συνεχίζουν να καλπάζουν. Με την επιβάρυνση των συνθηκών εργασίας, όπου ένα μεγάλο ποσοστό εκπαιδευτικών αναγκάζεται να εργάζεται σε δυο ή περισσότερα σχολεία διανύοντας τεράστιες αποστάσεις σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση. Με τον διαρκώς αυξανόμενο όγκο εργασίας με την ένταση του γραφειοκρατικού ελέγχου και με τις πολιτικές της αξιολόγησης/αυτοαξιολόγησης που απαξιώνουν το εκπαιδευτικό – παιδαγωγικό έργο. Με ...
Διευθυντές - μάνατζερ στα σχολεία
Επιπλέον, στόχος στο πλαίσιο του διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης είναι η τοποθέτηση οικονομικού διευθυντή-μάνατζερ και το άνοιγμα του σχολείου σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και τη διαπλοκή του με την «ελεύθερη» αγορά. Στα πλαίσιο μιας ψευδώνυμης αποκέντρωσης οι διευθυντές θα μετατραπούν σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου. Στόχος είναι η θεσμική μετεξέλιξη του διευθυντή από τον παλιό γραφειοκράτη διευθυντή σε έναν «δυναμικό άρχοντα-manager», ο οποίος θα αναζητά πόρους και θα λειτουργεί ως φορέας προώθησης της νέας κουλτούρας επιχειρηματικού πνεύματος, καινοτόμων δράσεων και διασύνδεσης «του σχολείου του» με την τοπική αγορά. Μια τέτοια λειτουργία του διευθυντή θα εναρμονίζεται με τη νέα μορφή «αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων» που θεσμοθετεί το υπουργείο με το πολυνομοσχέδιο, αφού, μέσα από τη διαδικασία αξιολόγησης που προβλέπεται, τα σχολεία θα λειτουργούν ως «αυτονομημένες μονάδες», οι οποίες θ ʼ ανταγωνίζονται η μία την άλλη στην επίδειξη καλών σχολικών αποτελεσμάτων, καινοτομικών δράσεων και πρακτικών, ανεύρεσης πόρων και, τέλος, προσέλκυσης πελατών (μαθητών).
Στο πλαίσιο αυτά ο διευθυντής της σχολικής μονάδας αναλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα «τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου», γεγονός που ενισχύει όλους τους μηχανισμούς αξιολόγησης («κοινωνικής λογοδοσίας») και τους συνδέει αφενός με τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών και αφετέρου με την ίδια την χρηματοδότηση των σχολείων. Μια τέτοια προοπτική εμπεριέχει τον κίνδυνο καθυπόταξης της διδακτικής πράξης στην επιχειρηματική λογική. Το σχολείο να λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ ΄αυτή την προοπτική.
Το Υπουργείο Παιδείας προωθεί την ενίσχυση του ελεγκτικού και «πανοπτικού» ρόλου του κράτους, που θα κρατά υπό τον ασφυκτικό έλεγχο κάθε σημαντική λειτουργία του μηχανισμού διοίκησης-εποπτείας της εκπαίδευσης.
Περί αυτονομίας της σχολικής μονάδας
Ωστόσο, το κράτος προβάλλει την ανάγκη αυτονόμησης της σχολικής μονάδας. Πίσω από τις εύηχες διακηρύξεις για δυνατότητα της σχολικής μονάδας να διαμορφώνει το πρόγραμμά της, για αυτονομία, διαφοροποίηση του αναλυτικού προγράμματος, ξεπροβάλλει μια εκπαίδευση και ένα σχολείο αντίστοιχο με τις οικονομικές και κοινωνικο-ταξικές συνθήκες της περιοχής του, που θα διαφοροποιείται κατά περιφέρεια ανάλογα με τις επιδιώξεις της αγοράς και τις κατευθύνσεις των επιχειρήσεων. Την ίδια το σχολείο μετατρέπεται σε αποθήκη κατάρτισης φθηνού εργατικού δυναμικού και μεταναστών για την αγορά. Σχολείο της αγοράς, φθηνό, αυταρχικό, εξοντωτικό και ελιτίστικο, σχολείο όχι γνώσεων και παιδείας, αλλά λειτουργικών δεξιοτήτων, στενής κατάρτισης και όχι γενικής γνώσης, σχολείο όπου θα βασιλεύει το πνεύμα του ανταγωνισμού, της κοινωνικής διαφοροποίησης και του «επιχειρείν».
Υπεράσπιση του δημόσιου δωρεάν σχολείου
Στις σημερινές συνθήκες, λοιπόν, που ξεδιπλώνεται η επίθεση εναντίον της δημόσια εκπαίδευσης είναι αναγκαίος ο σαφής προσανατολισμός του εκπαιδευτικού κινήματος για την υπεράσπιση του δωρεάν χαρακτήρα της και την προώθηση συγκεκριμένων αιτημάτων που επανειλημμένα έχουν διατυπωθεί, έτσι ώστε να ενισχυθεί ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας της εκπαίδευσης. Παράλληλα, είναι επιτακτική ανάγκη η αγωνιστική διεκδίκηση αιτημάτων που συμβάλλουν στην κατοχύρωση και διεύρυνση των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών. Γενικότερα μπορούν και πρέπει να επεμβαίνουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, να έχουν άποψη για το περιεχόμενο των γνώσεων και των μεθόδων διδασκαλίας (τι και πώς θα διδαχθεί), αμφισβητώντας το ρόλο του πειθήνιου αλλοτριωμένου δημόσιου υπαλλήλου που λειτουργεί ως ιμάντας μεταβίβασης της κυρίαρχης ιδεολογίας και διαμεσολαβητής της κοινωνικής επιλογής των μαθητών.
Δημοσίευση σχολίου