Εργασία των γυναικών και των παιδιώνΣτο μέτρο που οι μηχανές κάνουν περιττή τη μυική δύναμη, γίνονται μέσο χρησιμοποίησης εργατών χωρίς μυική δύναμη ή εργατών με ανώριμη σωματική ανάπτυξη, με μεγαλύτερη όμως ευστροφία των μελών. Εργασία των γυναικών και των παιδιών ήταν λοιπόν η πρώτη λέξη της κεφαλαιοκρατικής χρησιμοποίησης των μηχανών!
Ετσι αυτό το τεράστιο υποκατάστατο της εργασίας και των εργατών μετατράπηκε αμέσως σε μέσο αύξησης του αριθμού των μισθωτών εργατών με την ένταξη όλων των μελών της εργατικής οικογένειας, χωρίς διάκριση φύλου και ηλικίας, κάτω από την άμεση εξουσία του κεφαλαίου. Η αναγκαστική εργασία για τον κεφαλαιοκράτη δε σφετερίστηκε μονάχα το χρόνο του παιδικού παιχνιδιού, μα και της ελεύθερης εργασίας για τις ανάγκες της ίδιας της οικογένειας. (1*)
H αξία της εργατικής δύναμης καθοριζόταν όχι μόνο από τον εργάσιμο χρόνο που ήταν αναγκαίος για τη συντήρηση του ενήλικου εργάτη σαν ατόμου, μα και από τον εργάσιμο χρόνο που ήταν αναγκαίος για τη συντήρηση της εργατικής οικογένειας. Οι μηχανές, ρίχνοντας όλα τα μέλη της εργατικής οικογένειας στην αγορά εργασίας, κατανέμουν την αξία της εργατικής δύναμης του άνδρα σ’ όλα τα μέλη της οικογένειάς του.
Γι’ αυτό κατεβάζουν την αξία της εργατικής του δύναμης. Η αγορά της κομματιασμένης λ.χ. σε 4 εργατικές δυνάμεις οικογένειας μπορεί να κοστίζει περισσότερο απ’ ό,τι κόστιζε προηγούμενα η αγορά της εργατικής δύναμης του αρχηγού της οικογένειας σαν αντιστάθμισμα όμως στη θέση της μιας μπαίνουν 4 εργάσιμες ημέρες, και η τιμή τους πέφτει στην ίδια αναλογία που αυξάνεται η υπεραξία των τεσσάρων πάνω από την υπεραξία του ενός. Για να ζει τώρα μια οικογένεια είναι υποχρεωμένα τέσσερα άτομα να προσφέρουν όχι μοναχά εργασία, μα και υπερεργασία στο κεφάλαιο. Ετσι οι μηχανές από την αρχή αρχή μαζί με το πλάτεμα του ανθρώπινου εκμεταλλεύσιμου υλικού, αυτού του πιο καθαυτού πεδίου εκμετάλλευσης του κεφαλαίου (2*), αυξάνουν ταυτόχρονα και το βαθμό εκμετάλλευσης.
Οι μηχανές επαναστατικοποιούν επίσης ριζικά την τυπική έκφραση της κεφαλαιοκρατικής σχέσης, το συμβόλαιο ανάμεσα στον εργάτη και στον κεφαλαιοκράτη. Πρώτη προϋπόθεση πάνω στη βάση της ανταλλαγής εμπορευμάτων ήταν ν’ αντικρίζονται ο κεφαλαιοκράτης και ο εργάτης σαν ελεύθερα πρόσωπα, σαν ανεξάρτητοι κάτοχοι εμπορευμάτων, ο ένας σαν κάτοχος χρήματος και μέσων παραγωγής, ο άλλος σαν κάτοχος εργατικής δύναμης. Τώρα όμως το κεφάλαιο αγοράζει ανήλικους ή μισοενήλικους. Προηγούμενα ο εργάτης πουλούσε τη δική του εργατική δύναμη που τη διέθετε σαν τυπικά ελεύθερο πρόσωπο. Τώρα πουλάει τη γυναίκα και το παιδί του. Γίνεται δουλέμπορος (3*).
Η ζήτηση της παιδικής εργασίας μοιάζει συχνά και στη μορφή με τη ζήτηση μαύρων δούλων, όπως είχαμε συνηθίσει να διαβάζουμε σε αμερικάνικες αγγελίες εφημερίδων. Την προσοχή μου – λέει λ.χ. ενός Αγγλος επιθεωρητής εργασίας – την τράβηξε μια αγγελία στην τοπική εφημερίδα μιας από τις σημαντικότερες μανουφακτουρικές πόλεις της περιφέρειάς μου. Να το κείμενο της αγγελίας: «Ζητούνται 12 ως 20 νέοι τέτιας ηλικίας, που να μπορούν να περνάνε για 13 χρονών. Μισθός (4*) σελίνια τη βδομάδα. Απευθυνθείτε κ.λπ.»
Η φράση «που να μπορούν να περνάνε για 13 χρονών» έχει σχέση με το γεγονός ότι, σύμφωνα με το νόμο για τα εργοστάσια, παιδιά κάτω από 13 χρονών επιτρέπεται να εργάζονται μόνο έξι ώρες. Ενας γιατρός του δημοσίου (certifying surgeon) πρέπει να πιστοποιήσει την ηλικία. Ο εργοστασιάρχης λοιπόν ζητάει νέους που να ‘χουν όψη δεκατριών χρονών. H αγγλική στατιστική των τελευταίων 20 χρόνων παρουσιάζει συχνά μιαν αλματική ελάττωση του αριθμού των παιδιών κάτω από 13 χρονών που απασχολούν οι βιομήχανοι στα εργοστάσια. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ίδιων των επιθεωρητών εργασίας, η ελάττωση αυτή στο μεγαλύτερο μέρος της ήταν έργο αυτών των certifying surgeons, που προσάρμοζαν την ηλικία των παιδιών στις εκμεταλλευτικές ορέξεις των κεφαλαιοκρατών και στις ανάγκες συναλλαγής των γονιών. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη πρωί γίνεται ανοιχτό παζάρι στο Μπέθνελ Γκρην, την πιο κακόφημη συνοικία του Λονδίνου, όπου παιδιά και των δύο φύλων από 9 χρονών και πάνω μισθώνονται μόνα τους στις μανουφακτούρες μεταξιού του Λονδίνου. «Οι συνηθισμένοι όροι είναι 1 σελίνι και 8 πένες την εβδομάδα (που τα παίρνουν οι γονείς) και 2 πένες για μένα μαζί με ένα τσάι», λέει ένα παιδί στην κατάθεσή του. Τα συμβόλαια ισχύουν μόνο για μια εβδομάδα. Προκαλούν πραγματικά την αγανάχτηση οι σκηνές που διαδραματίζονται και η γλώσσα που χρησιμοποιείται σ’ αυτό το παζάρι. Εξακολουθούν ακόμα στην Αγγλία γυναίκες «να παίρνουν παιδιά από τα workhouse (σπίτια δουλιάς) και να τα νοικιάζουν στον πρώτο τυχόντα αγοραστή προς 2 σελίνια και 6 πένες την εβδομάδα» (5*).
Παρά τη σχετική νομοθεσία, στη Μεγάλη Βρετανία εξακολουθούν ακόμα να πουλιούνται από τους γονείς τους τουλάχιστο 2.000 ανήλικα σαν ζωντανές καπνοδοχοκαθαριστικές μηχανές (μόλο που υπάρχουν μηχανές για να τα αντικαταστήσουν) (6*).
Η Επανάσταση που προκάλεσαν οι μηχανές στη νομική σχέση των αγοραστών και των πωλητών της εργατικής δύναμης, έτσι που η όλη συναλλαγή να χάνει ακόμα και την επίφαση ενός συμβολαίου ανάμεσα σε ελεύθερα πρόσωπα, πρόσφερε αργότερα στο αγγλικό κοινοβούλιο τη νομική βάση για να δικαιολογήσει την ανάμειξη του κράτους στα εργοστάσια. Κάθε φορά που ο νόμος για τα εργοστάσια περιορίζει την εργασία των παιδιών σε 6 ώρες σε κλάδους που ως τώρα έμειναν άθιχτοι, ξεσπάει πάντα από την αρχή ο θρήνος των εργοστασιαρχών ότι ένα μέρος των γονέων αποσύρει τα παιδιά από τη βιομηχανία που υπάγεται στο νόμο για να τα πουλήσουν σε βιομηχανίες όπου επικρατεί ακόμα η «ελευθερία της εργασίας», δηλαδή όπου παιδιά κάτω από 13 χρονών υποχρεώνονται να εργάζονται σαν ενήλικοι και επομένως μπορούν να πουλιούνται πιο ακριβά. Επειδή όμως το κεφάλαιο από τη φύση του είναι leveller (ισοπεδωτής), ζητάει δηλαδή σε όλες τις σφαίρες της παραγωγής ισότητα στους όρους εκμετάλλευσης της εργασίας σαν ανθρώπινο δικαίωμα που του ανήκει από γεννησιμιού του, ο περιορισμός με νόμο της εργασίας των παιδιών στον ένα κλάδο της βιομηχανίας γίνεται αιτία για τον περιορισμό της σε έναν άλλο.
Προηγούμενα έχουμε κιόλας μιλήσει για τη σωματική κατάπτωση των παιδιών και των νέων, καθώς και των γυναικών, που η μηχανή τους υποτάσσει στην εκμετάλλευση του κεφαλαίου, πρώτα άμεσα στα εργοστάσια, που ξεπηδάνε πάνω στο έδαφος της μηχανής, και έπειτα έμμεσα σε όλους τους υπόλοιπους βιομηχανικούς κλάδους. Γι’ αυτό σταματάμε εδώ μόνο σ’ ένα σημείο, στην τεράστια θνησιμότητα των εργατόπαιδων στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Στην Αγγλία υπάρχουν 16 ληξιαρχικές περιφέρειες, όπου από 100.000 παιδιά ηλικίας κάτω του ενός έτους κατά μέσον όρο πεθαίνουν το χρόνο μόνο 9085 (σε μια περιφέρεια μόνο 7.047), σε 24 περιφέρειες πεθαίνουν πάνω από 10.000, λιγότερα όμως από 11.000, σε 39 περιφέρειες πάνω από 11.000, λιγότερα όμως από 12.000, σε 48 περιφέρειες πάνω από 12.000, λιγότερα όμως από 13.000, σε 22 περιφέρειες πάνω από 20.000, σε 25 περιφέρειες πάνω από 21.000, σε 17 πάνω από 22.000, σε 11 πάνω από 23.000, στο Χου, στο Ουόλβερεμπτον, στο Αστον-άντερ-Λάιν και στο Πρέστον πάνω από 24.000, στο Νότινγκχαμ, Στόκπορτ και Μπάντφορντ πάνω από 25.000, στο Ουίζμπιτς 26.000 και στο Μάντσεστερ 26.1257. Οπως απόδειξε μια επίσημη ιατρική έρευνα του 1861, αν αφεθούν κατά μέρος οι τοπικές συνθήκες, οι μεγάλοι αυτοί αριθμοί θνησιμότητας οφείλονται κυρίως στην απασχόληση των μητέρων έξω από το σπίτι και στις συνέπειές της, όπως είναι η παραμέληση και κακοποίηση των παιδιών, ανάμεσα σε άλλα και η ακατάλληλη τροφή, η έλλειψη τροφής, η χορήγηση ναρκωτικών στα παιδιά κ.λπ. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθεί η αφύσικη αποξένωση των μητέρων από τα παιδιά τους και, σαν συνέπεια όλων αυτών, η προμελετημένη θανάτωση των παιδιών με την πείνα και τη δηλητηρίαση τους (8*).
Αντίθετα, στις αγροτικές εκείνες περιφέρειες, «όπου επικρατεί ένα κατώτατο όριο γυναικείας απασχόλησης, το ποσοστό θνησιμότητας είναι το χαμηλότερο» (*9).
Η επιτροπή έρευνας του 1861 έφερε ωστόσο στο φως το αναπάντεχο αποτέλεσμα, ότι σε μερικές καθαρά γεωργικές περιφέρειες στις ακτές της Βόρειας Θάλασσας το ποσοστό θνησιμότητας των παιδιών κάτω του ενός χρόνου φτάνει σχεδόν το ποσοστό των πιο κακόφημων βιομηχανικών περιφερειών. Υστερα απ’ αυτό ο γιατρός Τζούλιαν Χάντερ επιφορτίστηκε να μελετήσει επιτόπου το φαινόμενο. Η έκθεσή του συμπεριλήφθηκε στη «Sixth Report on Public Health» (10*).
Ως τότε υπόθεταν ότι τα παιδιά τα αποδεκάτιζαν η ελονοσία και άλλες αρρώστιες που χαρακτηρίζουν τις χαμηλές και ελώδεις περιοχές. Η έρευνα απόδειξε ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή «η ίδια αιτία που έχει εξαλείψει την ελονοσία, και συγκεκριμένα η μετατροπή του εδάφους από έλος το χειμώνα και φτωχό βοσκότοπο το καλοκαίρι σε εύφορο σιτοβολώνα προκάλεσε και το εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας των βρεφών» (11*).
Οι 70 γιατροί που ασκούν το επάγγελμά τους σ’ αυτή την περιοχή και που τους ανάκρινε ο δρ. Χάντερ «έδειξαν θαυμαστή ομοφωνία» σ’ αυτό το σημείο. Οτι δηλ. μαζί με την επανάσταση και την καλλιέργεια του εδάφους έχει εισαχθεί και το βιομηχανικό σύστημα. «Ενας άντρας που λέγεται “gangmeister” (“αρχηγός του συνεργείου”) βάζει έναντι ορισμένου ποσού στη διάθεση του παχτωτή παντρεμένες γυναίκες, που εργάζονται κατά ομάδες μαζί με κορίτσια και νέους. Τις ομάδες αυτές τις νοικιάζει σαν σύνολα. Οι ομάδες αυτές πάνε συχνά με τα πόδια πολλά μίλια μακριά από τα χωριά τους, τις συναντά κανείς το πρωί και το βράδυ στις δημοσιές. Οι γυναίκες ντυμένες με κοντές φούστες και ανάλογα σακάκια, με μπότες, και κάποτε με παντελόνια, με όψη πολύ γερή και υγιή, χαλασμένες όμως από την ηθική έκλυση που τους έγινε συνήθεια και τελείως αδιάφορες μπρος στις ολέθριες συνέπειες που έχει για τα βρέφη τους που μαραζώνουν στο σπίτι, η προτίμησή τους για έναν τέτιο δραστήριο και ανεξάρτητο τρόπο ζωής» (12*).
Εδώ αναπαράγονται όλα τα φαινόμενα των βιομηχανικών περιφερειών, αναπαράγεται σε μεγαλύτερο ακόμα βαθμό η καλυμμένη παιδοχτονία και το πότισμα των παιδιών με ναρκωτικά. (13*).
«Οι γνώσεις μου για το κακό που προξενεί – λέει ο γιατρός δρ. Σάιμον, υπάλληλος και μέλος του αγγλικού Privy Council (Μυστικού Συμβουλίου) και αρχισυντάκτης των εκθέσεων για την «Public Health» (δημόσια υγεία) – πρέπει να δικαιολογήσουν τη βαθιά αποστροφή που νιώθω όταν βλέπω ν’ απασχολούνται συνέχεια ενήλικες γυναίκες στη βιομηχανία» (14*).
«Θα είναι – αναφωνεί σε μια επίσημη έκθεση ο επιθεωρητής εργασίας Ρ. Μπαίκερ – θα είναι πραγματικά ευτύχημα για τις βιομηχανικές περιφέρειες της Αγγλίας, αν απαγορευτεί σε όλες τις παντρεμένες γυναίκες που έχουν οικογένεια να εργάζονται σε οποιοδήποτε εργοστάσιο» (15*).
Το ηθικό σακάτεμα που πηγάζει από την κεφαλαιοκρατική εκμετάλλευση της εργασίας των γυναικών και των παιδιών το έχουν περιγράψει τόσο εξαντλητικά ο Φ. Ενγκελς στο έργο του «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία», καθώς και άλλοι συγγραφείς, που εγώ δεν έχω εδώ παρά να την υπενθυμίσω απλώς. Η διανοητική όμως ερήμωση, που δημιουργήθηκε τεχνητά με τη μετατροπή ανώριμων ανθρώπων σε απλές μηχανές για την παραγωγή υπεραξίας και που διαφέρει πολύ από κείνη την πρωτόγονη άγνοια, που αφήνει χέρσο το πνεύμα, χωρίς να διαφθείρει την ικανότητα ανάπτυξής του, αυτή την ίδια τη φυσική γονιμότητά του, ανάγκασε επιτέλους ακόμα και το αγγλικό κοινοβούλιο να θεσπίσει τη στοιχειώδη εκπαίδευση σαν νόμιμο όρο για την «παραγωγική» κατανάλωση παιδιών κάτω από 14 χρονών σε όλες τις βιομηχανίες που υπόκεινται στο νόμο για τα εργοστάσια… Τραβώντας έναν πολύ μεγάλο αριθμό παιδιών και γυναικών στο συνδυασμένο εργατικό προσωπικό, η μηχανή σπάει επιτέλους την αντίσταση που μέσα στη μανουφακτούρα αντέτασσαν ακόμα οι άνδρες εργάτες στο δεσποτισμό του κεφαλαίου (16*).
(Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», ελλην. εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τόμ. 1, σελ. 409 – 415 )
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Τον καιρό της κρίσης του μπαμπακιού, που συνόδεψε τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, η αγγλική κυβέρνηση είχε στείλει το γιατρό Εντουαρντ Σμιθ στο Λάνκασιρ, στο Τσέσιρ κ.λπ. για να μελετήσει την υγειονομική κατάσταση των εργατών μπαμπακουργίας και να υποβάλει σχετική έκθεση. Στην έκθεσή του έγραφε ανάμεσα στ’ άλλα: Εκτός από την απομάκρυνση των εργατών από την ατμόσφαιρα του εργοστασίου, η κρίση είχε από άποψη υγείας και πολλά άλλα οφέλη. Οι εργάτριες είχαν τώρα τον απαραίτητο καιρό για να θηλάζουν τα παιδιά τους, αντί να τα δηλητηριάζουν με το cordial του Godfrey (ένα ναρκωτικό). Είχαν τον καιρό να μάθουν να μαγειρεύουν. Δυστυχώς, την τέχνη της μαγειρικής τη μάθανε σε στιγμές που δεν είχαν τι να φάνε. Βλέπουμε όμως ως ποιο βαθμό το κεφάλαιο έχει σφετεριστεί προς όφελος της δικής του αξιοποίησης την εργασία που είναι απαραίτητη για την κατανάλωση της οικογενείας. Επίσης, η κρίση χρησιμοποιήθηκε για να μάθουν να ράβουν τα κορίτσια των εργατών σε ειδικά σχολειά. Χρειάστηκε μια αμερικάνικη επανάσταση και μια παγκόσμια κρίση για να μάθουν να ράβουν τα εργατοκόριτσα που κλώθουν για ολόκληρο τον κόσμο!
2. «Με τη διαρκώς αυξανόμενη αντικατάσταση της δουλιάς των ανδρών με τη δουλιά των γυναικών, και προπάντων με την αντικατάσταση της δουλιάς των ενήλικων με τη δουλιά των παιδιών, έχει αυξηθεί πολύ ο αριθμός των εργατών. Τρία κορίτσια ηλικίας 13 χρονών με μισθό 6 ως 8 σελίνια την εβδομάδα έχουν εκτοπίσει έναν ενήλικο άνδρα με μισθό 18 ως 45 σελίνια» (Τh. de Quinsey: «The Logic of Political Economy», London 1844, υποσημείωση στη σελ. 147). Επειδή δεν μπορούν να καταργηθούν πέρα για πέρα ορισμένες λειτουργίες της οικογένειας, λ.χ. η περιποίηση και το θήλασμα των παιδιών κλπ., οι μητέρες που αποσπά το κεφάλαιο από την οικογένεια αναγκάζονται να μισθώνουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αντικαταστάτριες. Οι δουλιές του σπιτιού που απαιτεί η κατανάλωση της οικογένειας, όπως το ράψιμο, το μπάλωμα κλπ., πρέπει ν’ αντικατασταθούν με την αγορά έτοιμων εμπορευμάτων. Επομένως, στη μειωμένη δαπάνη της δουλιάς του σπιτιού αντιστοιχεί αυξημένη δαπάνη σε χρήμα. Γι’ αυτό αυξάνουν το έξοδα παραγωγής της εργατικής οικογένειας και ισοφαρίζουν την αύξηση του εισοδήματός της. Σ’ όλα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι γίνεται αδύνατη η οικονομία και η σκοπιμότητα στην κατανάλωση και την παρασκευή των μέσων συντήρησης. Για όλα αυτά τα γεγονότα, που τα αποσιωπά η επίσημη πολιτική οικονομία, υπάρχει πλούσιο υλικό στις «Reports» (εκθέσεις) των επιθεωρητών εργασίας, στις εκθέσεις της «Children’s Employment Commission», και ιδίως στις «Reports on Public Health».
3. Σε αντίθεση με το μεγάλο γεγονός, ότι ο περιορισμός της εργασίας των γυναικών και των παιδιών στα αγγλικά εργοστάσια καταχτήθηκε με αγώνα των ενήλικων εργατών ενάντια στο κεφάλαιο, στις πιο πρόσφατες ακόμα εκθέσεις της «Children’s Employmenl Commission» βρίσκουμε σχετικά με το παζάρεμα παιδιών στους εργάτες γονείς τους γνωρίσματα πέρα για πέρα δουλεμπορικά που προκαλούν στ’ αλήθεια αγανάχτηση. Οπως όμως βλέπουμε από τις ίδιες «εκθέσεις», ο καπιταλιστής φαρισαίος καταγγέλλει αυτήν τη χτηνωδία που τη δημιούργησε, τη διαιωνίζει και την εκμεταλλεύεται ο ίδιος και που κατά τα άλλα τη βάφτισε «ελευθερία εργασίας». «Κατέφυγαν στη βοήθεια της εργασίας των παιδιών… ακόμα και για να βγάζουν το καθημερινό τους ψωμί. Τα παιδιά, χωρίς να ‘χουν τη δύναμη ν’ αντέχουν σε μια τόσο δυσανάλογα κοπιαστική εργασία, χωρίς καμιά προετοιμασία για τη μελλοντική τους ζωή, τα έριξαν σε ένα από φυσική και ηθική άποψη μολυσμένο περιβάλλον. Σχετικά με την καταστροφή των Ιεροσολύμων από τον Τίτο ο Εβραίος ιστορικός έχει γράψει ότι δεν είναι εκπληχτικό πως η πόλη καταστράφηκε τόσο ολοκληρωτικά, αφού μια απάνθρωπη μητέρα θυσίασε το βρέφος της για να κορέσει τη φριχτή πείνα της» (Public Economy Concentrated», Carlisle 1833, σελ. 66).
4. A. Redgrave in «Reports of Insp. of Fact, for 31 st October 1858», σελ. 41.
5. «Children’s Employment Commission, 5th Report» London 1866, σελ. 81, αριθμ. 31. (Υποσημείωση στην 4η έκδοση. – Η μεταξουργία του Μπένθελ Γκρην έχει σήμερα σχεδόν καταστραφεί. – Φ.Ε.)
6. «Children’s Employment Commission, 3rd Report», London 1864, σελ. 53, αριθ. 15
7. «Sixth Report on Public Health», London 1864, σελ. 34.
8. «Αυτή (η έρευνα του 1861)… απόδειξε επιπλέον πως, από τη μια μεριά, κάτω από τις συνθήκες που περιγράψαμε τα παιδιά πεθαίνουν εξαιτίας της εγκατάλειψης και της κακομεταχείρισης που οφείλονται στην εργασία των μητέρων τους στα εργοστάσια, ενώ, από την άλλη, οι μητέρες συνήθισαν να φέρονται με έναν τρομαχτικά αφύσικο τρόπο απέναντι στα βρέφη τους – συνήθως δεν πολυσκοτίζονται για το θάνατό τους, και κάποτε… παίρνουν άμεσα μέτρα για να τον προκαλέσουν» (στο ίδιο).
9. «Sixth Report on Public Health», London 1864, σελ. 454.
10. «Sixth Report on Public Health», London 1864, σελ. 454, 463, «Reports by Dr. Henry Julian Hunter on the excessive mortality of infants in some rural discrits of England».
11. «Sixth Report on Public Health», London 1864, σελ. 35, 455, 456.
12. Στο ίδιο, σελ. 456.
13. Οπως στις αγγλικές βιομηχανικές περιφέρειες, έτσι και στις γεωργικές περιφέρειες διαδίδεται μέρα με την ημέρα η κατανάλωση οπίου από τους ενήλικους εργάτες και εργάτριες. «Ο μεγάλος σκοπός μερικών επιχειρηματικών μεγαλεμπόρων είναι να προωθήσουν την πούληση ναρκωτικών… Οι φαρμακέμποροι τα θεωρούν σαν το είδος που έχει τη μεγαλύτερη πέραση», (στο ίδιο, σελ. 459). Τα βρέφη που τα τάιζαν ναρκωτικά «ζαρώνουν και γίνονται σαν μικρά γεροντάκια ή μαράζωναν και γίνονταν σαν μικροί πίθηκοι» (στο ίδιο, σελ. 460). Ετσι εκδικούνται την Αγγλία οι Ινδίες και η Κίνα.
14. «Sixth Report on Public Health», London 1864, σελ. 37.
15. «Reports of Insp. of Facl. for 31st October 1862», σελ. 59. Αυτός ο επιθεωρητής εργασίας ήταν προηγούμενα γιατρός.
16. Ο κ. Ε., εργοστασιάρχης, μου είπε ότι στους μηχανοκίνητους αργαλειούς του απασχολεί αποκλειστικά γυναίκες. Προτιμάει, λέει, τις παντρεμένες γυναίκες, ιδιαίτερα όσες έχουν οικογένεια που η συντήρησή της εξαρτιέται απ’ αυτές. Οι γυναίκες τούτες είναι πολύ προσεχτικές και πιο πειθήνιες από τις ανύπαντρες και είναι υποχρεωμένες να εντείνουν τις δυνάμεις τους στο έπακρο για να κατορθώσουν να κερδίζουν τα απαραίτητα χρήματα για την προμήθεια των μέσων συντήρησης. Ετσι οι αρετές, οι καθαυτό αρετές του γυναικείου χαρακτήρα, στρέφονται σε βάρος των γυναικών – έτσι καθετί το ηθικό και το αβρό που έχει η γυναίκα στο χαρακτήρα της μετατρέπεται σε μέσο υποδούλωσής της και σε πηγή των βασάνων της» (Ten Hour’s Factory Bill. The Speech of Lord Ashley, 15th March», London 1844, σελ. 20).
Αναδημοσίευση από "Σχολιαστές χωρίς Σύνορα"
Δημοσίευση σχολίου