Κόκκινη Ανατολή ή Χρυσή Αυγή;

Διαβάσαμε προσεκτικά, καθ' όλη την προεκλογική περίοδο αλλά και πιο πριν, τα άρθρα των συναγωνιστών της αριστεράς που επιχειρηματολόγησαν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο υπέρ της παράταξής τους και της καθαρότητας των θέσεών τους. Σε προηγούμενα άρθρα μας εκφράσαμε την άποψή μας για το ζήτημα του τι πρέπει να κάνει, επιτακτικά, η αριστερά στη χώρα μας (Τι να κάνουμε;). 

Τα σχόλια, επικριτικά και μη, τα αποδεχτήκαμε και τα θεωρήσαμε όλα καλοπροαίρετα. Το τραγικό είναι ότι επιβεβαιώθηκαν οι απόψεις μας και μάλιστα απόλυτα. 

Σήμερα δεν πρέπει να βυθιστούμε στη νάρκη του συνολικού καλού αποτελέσματος ούτε να προσπαθήσουμε να σταθούμε στην κοντόφθαλμη τακτική της συγκρότησης ενός ηγεμονικού πόλου της αριστεράς που θα μπει δυναμικά στο παιχνίδι της κοινοβουλευτικής εξουσίας. Τα γεγονότα έχουν τη δύναμη να διαψεύδουν, πάντοτε, τις θεωρίες από τη στιγμή που δεν στηρίζονται σε αυτό που, διαλεκτικά, λέγεται ερμηνεία και συναγωγή κρίσεων με ταύτιση της θεωρίας με την αντικειμενική πραγματικότητα.

Η αριστερά, ύστερα από πολλά χρόνια, βρίσκεται μπροστά σε μια τεράστια πρόκληση. Μπορούμε να ελέγξουμε και αλλάξουμε το σύστημα από μέσα; Θα μπορέσουμε να παρέμβουμε δυναμικά στην εξέλιξη των γεγονότων;

 Και τα δύο ερωτήματα είναι πολύ σοβαρά και, ήδη, έχουν δοθεί πολλές θεωρητικές απαντήσεις (τόσο από την κλασική όσο και από τη νεότερη μαρξιστική σκέψη) έτσι ώστε δεν θεωρούμε σκόπιμο να ανακινήσουμε μία συζήτηση που έχει υπερκαλυφθεί. 

Οφείλουμε, όμως, να θέσουμε κάποια, καινούργια, ερωτήματα. Το ζήτημα του τι να κάνουμε θα πρέπει να ξανααπασχολήσει την αριστερά σοβαρά και έξω από θεωρητικές συμπληγάδες που δημιουργήθηκαν πριν πολλά χρόνια, κατέρρευσαν, επανήλθαν στο προσκήνιο και απασχολούν ξανά τον ελληνικό λαό.

Είχαμε γράψει για τη στάση της συστημικής κομμουνιστικής αριστεράς και δικαιωθήκαμε – δυστυχώς – προβλέποντας τη συρρίκνωση του εκλογικού της ποσοστού και – κυρίως – τη διαπραγματευτική ισχύ που θα έχει ο λόγος της σε μια βουλή και μια κοινωνία που θα την αντιμετωπίσει, πλέον, ως πέμπτο κόμμα με μονοψήφια ποσοστά. 

Θα μου πείτε ότι απορρίπτουμε κατηγορηματικά την επιλογή του κοινοβουλευτικού αγώνα ως προοπτικής που, δυνητικά, μπορεί να μας φέρει στην εξουσία μιας και αυτό δεν πρόκειται να γίνει ποτέ. Με πολλές επιφυλάξεις θα συμφωνήσω στα επιμέρους. Η απόρριψη της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και η συζήτηση για μονολιθικότητα στη θεωρία αλλά και στην πράξη, αρχίζει να εμφανίζεται μετά τα γεγονότα της παρισινής κομμούνας και τις σφαγές χιλιάδων εργατών στο Παρίσι.

Ο Μαρξ θα μιλήσει για δικτατορία του προλεταριάτου στα τελευταία κείμενά του και ύστερα από τα παραπάνω γεγονότα. Πριν, όμως, δεν έχει αποκλείσει την πιθανότητα κατάκτησης της εξουσίας στην Αγγλία ακόμη και με κοινοβουλευτική μεθόδευση. Το ζητούμενο βέβαια δεν είναι τι είπε ο Μαρξ εκατόν πενήντα χρόνια πριν αλλά το τι κάνουμε εμείς στο 2012.

Το ερώτημα που εμφανίζεται είναι μπορούμε και επιθυμούμε να έρθουμε στην εξουσία ή όχι και με ποιον τρόπο; Ένα κόμμα αποστεωμένο θεωρητικά και προσκολλημένο σε θεωρητικά κείμενα που επιλέχτηκαν μέσα από έναν απίστευτο όγκο μαρξιστικής θεωρητικής παραγωγής, δεν καταφέρνει τίποτε παρά να αρνείται τον εαυτό του, να αρνείται την πραγματικότητα. Η προσπάθεια ερμηνείας των γεγονότων, όταν γίνεται με μονομέρεια, με άρνηση διαλόγου και, κυρίως, με σεχταριστική λογική και απαξίωση οποιασδήποτε αντίθετης άποψης δεν μπορεί παρά να εγκλωβίσει το κόμμα σε πρακτικές που αφαιρούν από αυτό τη λενινιστική δυναμική του, τη χρήση του δηλαδή ως δόρατος στην προσπάθεια κατάκτησης της εξουσίας. 

Το κόμμα υπάρχει για να μας οδηγήσει στην εξουσία δεν υπάρχει για να θρέφει μια ομάδα παλαιοκομμουνιστών που αναπαύονται στο σπίτι του Λαού.

 Η άποψή σας, συναγωνιστές, ότι δεν επιδιώκουμε την εξουσία ήταν ότι πιο άστοχο και λανθασμένο στην κρισιμότητα των στιγμών. Θα ήταν προτιμότερο, εφόσον δεν εξηγείτε στον απλό πολίτη τι ακριβώς σημαίνει αυτή η θέση (που, προσωπικά πιστεύω ότι αγνοούν ακόμη και τα περισσότερα στελέχη του κόμματος) να επιλέγατε την αποχή από το πανηγύρι των εκλογών, ως πιο έντιμη λύση αλλά και ως επιλογή που θα αποδέσμευε τα στελέχη και τους φίλους προωθώντας διαφορετικά δεδομένα στο τελικό αποτέλεσμα, τα οποία θα έδιναν ώθηση σε μία πρωτόγνωρη δυναμική μέσα στην οποία θα ήταν πιθανό να διαδραματίζατε το ρόλο που αποδίδετε στην εξωκοινοβουλευτική δράση. 

Μ' αυτόν τον τρόπο θα διατηρούσατε και την καθαρότητα της θεωρητικής σας επιλογής αλλά και την πεποίθηση, βαθιά μέσα στις ψυχές των αγωνιστών της αριστεράς, ότι είμαστε πραγματικά ένα επαναστατικό κόμμα που επιδιώκει την αλλαγή της κοινωνικής πραγματικότητας. 

Από την άλλη, και αυτό απευθύνεται και προς τους συναγωνιστές της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, εξακολουθούμε να θεωρούμε εγκληματική την επιλογή σας να αρνείστε οποιανδήποτε συμμετοχή σε συνεργατικούς σχηματισμούς με το πρόσχημα της καθαρότητας της γραμμής και του προσδιορισμού των άλλων σχηματισμών ως ρεφορμιστικών, σοσιαλδημοκρατικών και αρνητών του μαρξισμού.

 Ας δούμε λίγο τα γεγονότα, στις εκλογές συμμετείχαν πολλές ομάδες της αριστεράς είτε θέλετε να τις εντάξετε σ' αυτή είτε όχι. ΕΕΚ, ΟΚΔΕ, ΚΚΕ μ-λ, Ανταρσύα, ΚΚΕ, Συ.ρι.ζα, Δημ. Αρ., ΕΠΑΜ, κ.α. Ο καθένας θεωρεί, και είναι δικαίωμά του, ότι κατέχει το εργαλείο για τη μοναδική ανάλυση και οργάνωση του τρόπου δράσης για την αλλαγή της κοινωνίας προς μια σοσιαλιστική κατεύθυνση. Ο καθένας απορρίπτει τον άλλο και το αντίθετο, η ιδεολογική σύγκρουση στον χώρο της αριστεράς συνεχίζεται αμείωτη λες και ζούμε την μετεπαναστατική εποχή στη Σ.Ε. 

Είχαμε ξαναγράψει ότι κανείς δεν μπορεί, εκ των πραγμάτων, να διεκδικήσει το αλάνθαστο δεδομένου του ότι η “ελεεινή” ιστορία γκρέμισε (και θα γκρεμίζει) τα όπου γης “αλάνθαστα”. Τα παραδείγματα αφθονούν, ας σταθούμε σε ένα. Εάν η σταλινική εκδοχή του σοσιαλισμού ήταν ορθή τότε γιατί το σύστημα κατέρρευσε αφού πρώτα είχε διαβρωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να αφήσει άφωνο όλο τον κόσμο; Και μην πείτε φταίνε οι διάδοχοι στην εξουσία γιατί τότε – με συγχωρείτε – αλλά δεν έχετε ιδέα περί σοσιαλισμού, συλλογικότητας, αλληλεγγύης και συμμετοχής. Ποιοι διάδοχοι και ποια εξουσία; Ο σοσιαλισμός, εξ ορισμού, απορρίπτει και τις δύο έννοιες. Εξάλλου, ο ίδιος ο Στάλιν είχε καταφέρει να εκκαθαρίσει σε τέτοιο βαθμό το κόμμα που, τουλάχιστον θεωρητικά, δεν πρέπει να υπήρχε αντίθετη τάση μέσα του. Κι όμως. Το φαινόμενο Χρουτσώφ ανδρώθηκε μέσα σε μία σκληρή σταλινική πραγματικότητα όπως και ο πιο άγριος καπιταλισμός ορθώθηκε και αναδείχτηκε στην “περίφημη” κινέζικη λαϊκή δημοκρατία. Καιρός είναι να ανοίξουμε τα μάτια μας. Δεν υπάρχει θρησκευτική διάσταση στη μαρξιστική θεωρία, η λατρεία του Μοναδικού κατασκευάζει τέρατα όπως και ο ύπνος της λογικής.

 

Ας επιστρέψουμε, όμως, στην ταπεινή ελληνική πραγματικότητα. Το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής δεν μας εκπλήττει καθόλου. Ο ρόλος του μικροαστού στην ισοπέδωσή του στον άγριο καπιταλισμό, θρέφει τις στρατιές των φασιστών. Εαν ερμηνεύσετε την ελληνική πραγματικότητα, δίχως προκαταλήψεις και στερεότυπα, θα αντιληφθείτε, επιτέλους, ότι αυτός ο τόπος ανδρώθηκε μέσα από δύο κερδοσκοπικές λειτουργίες.

Πρώτον, τραπεζιτικές δραστηριότητες και δεύτερον, κερδοσκοπία στη γη. Η νεότερη ελληνική ιστορία αποκαλύπτεται ως ανάδειξη μιας μεταπρατικής αστικής τάξης με ισχυρότατους δεσμούς στο ξένο (κυρίως βρετανικό στην αρχή) κεφάλαιο στο οποίο έχει παραχωρήσει γη και ύδωρ. Η ντόπια αστική τάξη επένδυσε σε δραστηριότητες που δεν συνετέλεσαν στην ανάπτυξη βιομηχανικής παραγωγής αλλά στη συσσώρευση τεράστιου πλούτου μέσα από δραστηριότητες που οδηγούσαν και οδηγούν διαρκώς την παραγόμενη υπεραξία σε επενδύσεις στις μητροπόλεις του καπιταλισμού είτε με τη μορφή καταθέσεων σε ξένες τράπεζες και επιχειρήσεις είτε με την ίδια χρήση του ναυτιλιακού κεφαλαίου. 

Η λύση για μια χώρα που αντιμετώπισε δύο φορές τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού λόγω των προσφυγικών μετακινήσεων, δεν ήταν άλλη παρά η πρόσδεση του λαού σε ένα μικρό κομμάτι γης ή η απασχόλησή του σε ένα δημόσιο τομέα που λειτούργησε πελατειακά, ως τομέας απορρόφησης της ανεργίας και της υποαπασχόλησης με τα γνωστά αποτελέσματα. Η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού που δεν εντάχθηκε (ή δεν μπορούσε να ενταχθεί σ' αυτό το παιχνίδι) επέλεξε τα ελεύθερα επαγγέλματα και – κυρίως – το εμπόριο.

Θα μου πείτε ότι αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Ναι, αλλά το ζητούμενο είναι πως τα ερμηνεύει σήμερα η αριστερά στη χώρα μας. Η μικροϊδιοκτησία εμπεριέχει, εξ ορισμού, το μικρόβιο της αντίδρασης και του μικροαστισμού. Η παρασιτική λειτουργία του εμπορίου που σαρώνεται, επιτέλους θα τολμούσαμε να πούμε, από τις τεράστιες ξένες εμπορικές μονάδες, δήθεν στην προοπτική της μείωσης του κόστους αλλά στην πραγματικότητα στην προοπτική δημιουργίας μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών συμφερόντων, εξωθεί την οργή του μικροαστού απέναντι στο σύστημα αλλά με την επιλογή φασιστικών ή, ακραία, συντηρητικών επιλογών, διότι πιστεύει ότι με τον τρόπο αυτό θα διασφαλίσει αυτό που η οικονομική εξέλιξη έχει ήδη καταδικάσει σε θάνατο. 

Εαν στην κατάσταση αυτή προσθέσετε τον φόβο για οτιδήποτε είναι διαφορετικό, την προδιάθεση του ανθρώπου για ρατσιστικές και απόλυτα διαχωριστικές επιλογές, τη σχηματιζόμενη ψυχοσύνθεσή του μέσα σε ένα αυταρχικό περιβάλλον και τον τρόμο του μπροστά στη φτώχεια [βλ. έξοχη ανάλυση του Αντόρνο για την “αυταρχική προσωπικότητα” και την ανάδειξη της αμερικάνικης κοινωνίας (ΗΠ) ως πρόσφορης για την ανάπτυξη φασιστικών συνειδήσεων και ολοκληρωτικών καθεστώτων], τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι εκρηκτικό και να ονομάζεται όχι απλά Λα.ο.ς αλλά Χρυσή Αυγή. Το αυγό του φιδιού δεν επωάζεται μόνο από τις συνθήκες, μεταβιβάζεται “γονιδιακά” στις κοινωνίες που έχουν βιώσει αυτό το φαινόμενο επειδή η συγκρότηση της οικονομίας τους ή εξωτερικές συνθήκες έσπειραν σε εύφορο έδαφος. 

Εξηγούμαστε, ο φασισμός έχει βάσεις στην ελληνική κοινωνία και αυτές οι βάσεις έχουν μεγάλη ιστορία. Από τη μεγάλη Ιδέα και την εξαφάνιση του Λόγου με την κυριαρχία του ηρωϊκού-αρχαίου παρελθόντος σε συνδυασμό με τη χρήση της θρησκείας ως πολιτικού οπλοστάσιου, ο ανορθολογισμός στην Ελλάδα γαλουχήθηκε μέσα σ' ένα πνεύμα ξενοδουλείας, υποταγής, μικροαστισμού και παρασιτικής οργάνωσης της οικονομίας. Σ' αυτό στηρίχθηκαν πολιτικές από το Ιδιώνυμο, η 4η Αυγούστου, τα Τάγματα Ασφαλείας, οι Χίτες, η μετεμφυλιακή άκρα δεξιά, η Δικτατορία του '67, η ΕΠΕΝ και σήμερα την Χρυσή Αυγή. 

Ο ελληνικός λαός έχει άπειρες στιγμές μεγαλείου αλλά έχει και μαύρες στιγμές στην ιστορία του και αυτό δεν πρέπει να το παραγνωρίσει κανένας. Κάτι παρόμοιο θα μπορούσαμε να πούμε για τον ιταλικό νεο-φασισμό.

Θα μας πείτε, προς τι όλη αυτή η φλυαρία; Πολύ απλά θα εξηγήσουμε γιατί η άρνηση του κομμουνιστικού κόμματος και της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς να συμμετάσχουν στην ενωτική πρόταση που απευθύνει, πλέον, από θέση ισχύος ο Συ.ρι.ζα, θα είναι ένα έγκλημα που θα πισωγυρίσει την Ελλάδα πολλά χρόνια πίσω και την αριστερά να κλαίει για μια ακόμη χαμένη ευκαιρία. Η θέση της άρνησης ενός νέου ΕΑΜ από τα παραπάνω κόμματα αποδεικνύει τη στρεβλή ερμηνεία που κάνουν για την ελληνική πραγματικότητα. Η ταξική πάλη και η κατάληψη της εξουσίας είναι ο τελικός στόχος δεν είναι, όμως, σήμερα το μέσο για να το πετύχουμε. Η άποψη που θέλει την αριστερά να προτείνει και να παλεύει, στη σημερινή εποχή, για την εξουσία των σοβιέτ, απομονώνει τις αριστερές παρατάξεις, τις περιθωριοποιεί και τις οδηγεί σε σεχταριστικές επιλογές.

 Ποια εργατική τάξη θα παλέψει σήμερα για μια σοβιετοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας; Ποιο υλικό υπόβαθρο υπάρχει σε μια οικονομία αποδιαρθρωμένη μέσα από τις επιταγές της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας των τεράστιων οικονομικών ολοκληρώσεων; Γιατί ο μικροαστός να παλέψει για μια άλλη κοινωνία που – έχει στο μυαλό του ότι – κατάρρευσε από μόνη της; Γιατί να εγκαταλείψει το μαγαζάκι του, τις επιδοτήσεις, τον τρόπο ζωής που του επιβλήθηκε και τον θέλει έξω από την παραγωγική διαδικασία αλλά και έξω από την πολιτική ζωή; 

Η απόλαυση της καθημερινότητας είναι το μεγαλύτερο όπλο για τον καπιταλισμό. Και μην πείτε ότι βιώνουμε την απίστευτη φτωχοποίηση τεράστιων μαζών διότι και αυτό αναδεικνύει κενά στην μαρξιστική ανάλυση. Η φτωχοποίηση δεν είναι προλεταριοποίηση. Η πρώτη θρέφει το αβγό του φιδιού ενώ η δεύτερη οδηγεί σε επαναστατικές συνθήκες. Η πρώτη ενισχύει την περιθωριοποίηση, το έγκλημα, την αποξένωση ενώ η δεύτερη ενισχύει τη συλλογικότητα στη δράση. Το ταξικό ΕΑΜ είναι, εξ ορισμού, καταδικασμένο. Το νέο ΕΑΜ, στη λογική του πνεύματος της εθνικής αντίστασης, μπορεί (δεν το εγγυούμαστε) να δώσει λύσεις. Και επειδή πολλά αναγράφονται για την κατάληξη του πρώτου ΕΑΜ, θα ήθελα να τονίσω ιδιαίτερα τη σημαντικότατη συμμετοχή της ηγεσίας του ΚΚ στην κατάρρευσή του και στον δρόμο προς το δεύτερο αντάρτικο, την απολύτως σεχταριστική πολιτική του αλλά, κυρίως, την ανικανότητα της ηγεσίας να αντιπαλέψει τα τσακάλια των αστικών κομμάτων που την έσυραν στο συμβιβασμό και την ήττα.

Συμπερασματικά, δεν νομίζω να έχει τόσο μεγάλη σημασία η ευρωπαϊκή προοπτική του Συ.ρι.ζα επειδή σ' ένα μεγάλο συνασπισμό θα μπορέσεις – εαν δεν είσαι αποκομμένος απ' την πραγματικότητα – να παρασύρεις τον σχηματισμό στις δικές σου ορθές και ρεαλιστικές θέσεις, άλλωστε εκεί υπάρχουν τόσες συνιστώσες που πολλές από αυτές μπορεί να έχουν πολλά κοινά σημεία με τη δική σου πρόταση. Αυτές θα δοκιμαστούν στην πράξη και από εκεί θα προσδιοριστούν ως ορθές ή λανθασμένες. Θα είναι, όμως, έγκλημα να αγνοήσεις μια τέτοια δυναμική που προβάλλει στον ορίζοντα και που είναι η μόνη δυνατή να ανακόψει τη φασιστική επέλαση που θα ενταθεί σιγά-σιγά. 

Αγαπητοί σύντροφοι του ΚΚ και της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς μην σπαταλήσετε μια τεράστια ευκαιρία που δίνεται στον ελληνικό λαό. Κατανοούμε ότι η πίκρα και – κυρίως – η πραγματικότητα να μη συνδιαλέγεσαι από θέση ισχύος είναι ένας φοβερά ανασταλτικός παράγοντας [εμείς είχαμε προειδοποιήσει γι αυτό] αλλά μην ξεχνάτε ότι ένα κόμμα είναι επαναστατικό όταν αναγνωρίζει τα λάθη του, ερμηνεύει ορθά την πραγματικότητα και μπορεί να λέει στα μέλη, τα στελέχη και τους οπαδούς ότι έσφαλε αλλά τους έχει ανάγκη και μαζί θα προχωρήσουν στους νέους αγώνες. Ας μην επιλέξουμε την Κόκκινη Δύση, ας δουλέψουμε όλοι για την Κόκκινη Αυγή!

Σ. Μ.