Υπάρχει ένα κοινό μοτίβο στην περίοδο της Κατοχής, της δικτατορίας και της σημερινής «οικονομικής κατοχής» του Μνημονίου; Μπορούν τα τάγματα εφόδου του Χίτλερ και του Μουσολίνι να συγκριθούν με την ελληνική οργάνωση 3Ε του Μεσοπολέμου ή ακόμη και με σημερινές δυνάμεις της Ακροδεξιάς που αναπτύσσονται από την Ουκρανία μέχρι την Ελλάδα;
Ερωτήματα όπως αυτά που μας απασχολούσαν για χρόνια αποτελούν τον πυρήνα του νέου ντοκιμαντέρ «ΦΑΣΙΣΜΟΙ ΑΕ», που επιχειρεί να ανοίξει μια νέα -και ελπίζουμε... θυελλώδη- συζήτηση για θέματα που μέχρι σήμερα θεωρούνταν ταμπού.
Όπως και οι προηγούμενες παραγωγές της Infowar Productions, το «ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΑΕ» απεκδύεται το μανδύα μιας υποτιθέμενης «αντικειμενικότητας» και ξεκαθαρίζει ότι επιθυμεί να καταθέσει μια συγκεκριμένη και όσο το δυνατόν καλύτερα τεκμηριωμένη άποψη. Ποιος θα μπορούσε, άλλωστε, να συνοψίσει σε περίπου ογδόντα λεπτά ένα φαινόμενο που διαπνέει τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική Ιστορία και το οποίο μπορεί να αναλυθεί ταυτόχρονα σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο; Η δική μας απόφαση ήταν εξαρχής να εστιάσουμε στην οικονομική ανάγνωση και κυρίως στο ρόλο που έπαιξαν συγκεκριμένοι επιχειρηματίες στην εποχή της Κατοχής, της δικτατορίας αλλά και του Μνημονίου.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η οικονομική προσέγγιση της άκρας Δεξιάς και του φασισμού μάς επιτρέπει, σύμφωνα με τον καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ Γιώργο Μαργαρίτη, να βρούμε ομοιότητες ανάμεσα σε φαινομενικά ασύνδετες στιγμές της ελληνικής Ιστορίας. Για τον ίδιο η Κατοχή και η δικτατορία αποτελούν τις δυο σημαντικότερες περιόδους συσσώρευσης κεφαλαίου για μια μικρή ομάδα επιχειρηματιών που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές και τους πραξικοπηματίες αντίστοιχα. «Στην περίοδο της Κατοχής», μας εξηγεί ο γνωστός ιστορικός, «χτίστηκαν αυτά που σήμερα αποκαλούμε "μεγάλα τζάκια" της ελληνικής οικονομίας».
Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημοσθένης Κούκουνας, γνωστός στους αναγνώστες των «Επικαίρων» από τη σειρά με τίτλο «Ιστορία της Κατοχής», φαίνεται να συμφωνεί απόλυτα σε ό,τι αφορά στο ρόλο του δωσιλογισμού και του μαυραγοριτισμού στη δημιουργία της οικονομικής ελίτ που ελέγχει ακόμη και σήμερα την Ελλάδα. Οι ιστορίες που μας διηγείται ξεκινούν από το ρόλο εκδοτικών συγκροτημάτων στα χρόνια της Κατοχής μέχρι τη συνεργασία οικογενειών γνωστών πολιτικών με το καθεστώς Τσολάκογλου. «Είναι μύθος να λέμε ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν συνεργάστηκαν», αναφέρει ο Δ. Κούκουνας, καθώς απαριθμεί γνωστά ονόματα μεγάλων επιχειρηματιών που τροφοδοτούσαν το γερμανικό Στρατό ακόμη και με υλικά οχυρωματικών έργων.
Η κατάσταση, φυσικά, δεν διέφερε σε καμία από τις χώρες που βρέθηκαν υπό γερμανική κατοχή. «Η σχέση των Ευρωπαίων επιχειρηματιών με το φασισμό είναι σχεδόν ερωτική», λέει ο Γ. Μαργαρίτης και μπαίνει κατευθείαν στην ουσία του ζητήματος σημειώνοντας ότι «η βάση του δωσιλογισμού δεν ήταν ηθική, αλλά προέκυπτε από τις συγκεκριμένες κάθε φορά σχέσεις παραγωγής». Η μεγάλη διαφορά όμως, όπως μας εξηγεί ο καθηγητής του ΑΠΟ Σπύρος Μαρκέτος, είναι ότι «η Ελλάδα αποτέλεσε τη μοναδική χώρα στην Ευρώπη στην οποία οι συνεργάτες των ναζί δεν έχασαν τον πόλεμο» και φυσικά δεν τιμωρήθηκαν ποτέ για την προδοσία τους.
Τη δική της εμπειρία για έναν από τους ισχυρότερους ανθρώπους της εποχής, τον αντιπρόσωπο της Siemens στην Ελλάδα και εμπνευστή των Ταγμάτων Ασφαλείας, Γιάννη Βουλπιώτη, δίνει η κόρη του, Ιζαμπέλλα Παλάσκα, με ιστορίες βγαλμένες από το συναρπαστικό βιβλίο της Άγγελος ή δαίμονας - Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου (εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη).
Πίσω από την προσωπική ιστορία ενός ανθρώπου που ήταν διατεθειμένος να φτάσει στα άκρα για να προστατεύσει, όπως έλεγε, τη χώρα από τον κίνδυνο του κομουνισμού υπάρχει ένα ακόμη μοτίβο που επαναλαμβανόταν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες πριν και κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου: οι ισχυρότεροι οικονομικοί παράγοντες συνεργάζονταν με τους κατακτητές και συχνά χρηματοδοτούσαν οι ίδιοι τάγματα εφόδου που λειτουργούσαν συμπληρωματικά στα στρατεύματα κατοχής.
Αναπόφευκτες οι συγκρίσεις
Αν και όλοι οι ιστορικοί που μιλούν στο ντοκιμαντέρ είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι σε κάθε προσπάθεια σύγκρισης της εποχής του Μεσοπολέμου ή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου με τη λεγόμενη «οικονομική κατοχή» του Μνημονίου, η σύγκριση σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναπόφευκτη. Κυρίως αν αφαιρέσει κανείς τον παραλογισμό του ναζιστικού καθεστώτος και εστιάσει στην οικονομική λογική με την οποία λαμβάνονταν οι πολιτικές αποφάσεις.
Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να συγκρίνουμε τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, που κυριαρχούσαν στα τελευταία χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, με τη σημερινή πρακτική διαδοχικών κυβερνήσεων στην Ελλάδα;
Μπορεί η προσπάθεια ορισμένων πολιτικών να μετατρέψουν το μεταναστευτικό πρόβλημα σε αποδιοπομπαίο τράγο μιας δομικής κρίσης της οικονομίας να συγκριθεί με την αντιμετώπιση των Εβραίων από τη ναζιστική Γερμανία;
Θα μπορούσε κάποιος να εντοπίσει στοιχεία ευγονικής στις πιο ακραία νεοφιλελεύθερες πολιτικές στον κλάδο της Υγείας, εκεί, δηλαδή, που το κέρδος μπαίνει πάνω από το καθήκον προστασίας της ανθρώπινης ζωής;
Για αρκετούς τα συγκεκριμένα ερωτήματα αποτελούν από μόνα τους ύβρι. Είναι γεγονός, άλλωστε, ότι η ευκολία ορισμένων να συγκρίνουν όλα τα δεινά του σήμερα με τις χειρότερες στιγμές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είναι συχνά ανιστόρητη και επικίνδυνη. Όσο μένουν όμως αναπάντητα τέτοιου είδους ερωτήματα, τόσο πιθανότερο γίνεται να επαναλάβουμε τα πιο τρομακτικά λάθη από την ιστορία του 20ού αιώνα.
Η δική μας προσέγγιση στο θέμα, πάντως, θα κυκλοφορεί ελεύθερα από το βράδυ της Πέμπτης 10 Απριλίου. Ο Λεωνίδας Βατικιώτης συμμετέχει, όπως πάντα, στη δημοσιογραφική ομάδα, που ενισχύεται αυτή τη φορά με τον Αποστόλη Φωτιάδη, ενώ ο Θάνος Τσάντας έχει τη συνολική ευθύνη της παραγωγής και ο Ερμής Γεωργιάδης της μουσικής.
Οπωςκαιταδύοπροηγούμεναντοκιμαντέρ της Infowar Productions, το «DEBTOCRACY» και το «CATASTRO'I'KA», το «ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΑΕ» χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τους θεατές του, οι οποίοι μπορούν να συνεισφέρουν οικονομικά αλλά και να το κατεβάσουν από τη διεύθυνση fascism-inc.com.
Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές είχαν ήδη προγραμματιστεί περίπου εκατόν τριάντα δημόσιες προβολές μόνο για την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, την Κύπρο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Υπό την έννοια αυτή, το «ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΑΕ» μετατρέπεται σε ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα ανεξάρτητης δημοσιογραφίας στην Ευρώπη, συνεχίζοντας στο δρόμο των δύο προηγούμενων παραγωγών, τις οποίες έχουν παρακολουθήσει τουλάχιστον πέντε εκατομμύρια άνθρωποι. Κι όπως πάντα, ο τελικός λόγος ανήκει στους θεατές του.
Δημοσίευση σχολίου