Στο καναβάτσο η Ευρώπη της Μέρκελ

Πηγή: Πέτρος Παπακωνσταντίνου - "Επίκαιρα"

Ηταν το τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως την ξέραμε. Σε αυτή την παράφραση μιας από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του ροκ συγκροτήματος REM μπορεί να συνοψιστούν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών της περασμένης εβδομάδας.
Απηχώντας το βαθύτατο διχασμό της κατ' ευφημισμόν Ενωμένης Ευρώπης, τα αποτελέσματα υπήρξαν καταφανώς άνισα: νίκες-σοκ των δεξιών, αντιευρωπαϊκών κομμάτων στο Βορρά, εκτόξευση της ριζοσπαστικής Αριστεράς στο Νότο. Είχαν όμως και κοινό παρονομαστή: την απότομη απονομιμοποίηση της Ευρώπης της Μέρκελ, την κατακραυγή εναντίον της λιτότητας που επιβάλλουν Βρυξέλλες και Βερολίνο και το πολιτικό λιντσάρισμα των κατεστημένων κομμάτων εξουσίας στις περισσότερες περιπτώσεις.

Σε τρεις χώρες του σκληρού ευρωπαϊκού πυρήνα -Γαλλία, Βρετανία, Δανία- τα αντι-ευρωπαϊκά κόμματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς κατέλαβαν την πρώτη θέση, προκαλώντας πραγματικό πολιτικό σεισμό.
Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο κατέκτησε για πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές την πρωτιά με το 25% των ψήφων, ποσοστό τετραπλάσιο από εκείνο που είχε πετύχει ο πατέρας της Μαρίν Λεπέν στην προηγούμενη αναμέτρηση.
Έχοντας ξεφύγει πλέον από την πολιτική καραντίνα, το Εθνικό Μέτωπο διεκδικεί με αξιώσεις να γίνει πλειοψηφικό στον ευρύτερο συντηρητικό χώρο, έχοντας αφήσει πίσω του κατά τέσσερις μονάδες το γκωλικό UMP.
Στα Τάρταρα βρίσκεται η κυβέρνηση του Προέδρου Ολάντ, ο οποίος μάλλον δεν θα αποφύγει τις πρόωρες εθνικές εκλογές, καθώς το Σοσιαλιστικό Κόμμα καταβαραθρώθηκε, περιοριζόμενο στο 14% των ψήφων - ένα εξευτελιστικό, για κυβερνών κόμμα, αποτέλεσμα.

Κλυδωνισμοί στη Βρετανία

Για «σεισμό» μιλούσαν το πρωί της Δευτέρας τα μέσα ενημέρωσης και στην απέναντι πλευρά της Μάγχης, όπου το Κόμμα της Ανεξαρτησίας (UKIP) του Νάιτζελ Φάρατζ, που επιθυμεί την έξοδο της Βρετανίας από την EE, έκοψε πρώτο το νήμα με το 28% των ψήφων έναντι 26% των Εργατικών, αφήνοντας στην τρίτη θέση, με 24%, το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα του Ντέιβιντ Κάμερον. Ήταν η πρώτη φορά μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που ένα άλλο κόμμα, πέρα από τους δύο παραδοσιακούς πυλώνες του δικομματισμού, αναδείχτηκε νικητής σε πανεθνική αναμέτρηση.
Ας σημειωθεί ότι το UKIP δεν εχει ούτε ένα βουλευτή στο βρετανικό Κοινοβούλιο, ενώ στις προηγούμενες εκλογές είχε πάρει 16%. 

Το εκλογικό αποτέλεσμα αποδυνάμωσε καίρια την κυβέρνηση Κάμερον αφού οι Φιλελεύθεροι, κυβερνητικοί  εταίροι των Συντηρητικών, συρρικνώθηκαν στο 7% και ο αρχηγός τους, Νικόλας Κλεγκ, οδεύει προς την πρόωρη πολιτική συνταξιοδότηση.

Οι ελίτ των Βρυξελλών θα ήθελαν να ζαχαρώσουν το πικρό χάπι βαυκαλιζόμενες στην ιδέα ότι πρόκειται για απλή ψήφο διαμαρτυρίας, ένα παροδικό φαινόμενο, που αποκλείεται να επαναληφθεί στις βουλευτικές εκλογές των δύο χωρών. 

Πλανώνται πλάνην οικτράν.Την περασμένη εβδομάδα το UKIP και τον περασμένο μήνα το Εθνικό Μέτωπο σημείωσαν θεαματική άνοδο και στις τοπικές εκλογές των χωρών τους -ένα πεδίο όπου παραδοσιακά κινούνταν σε περιθωριακά επίπεδα-, πιστοποιώντας ότι έχουν ριζώσει στις τοπικές κοινωνίες.

Το κυριότερο, η νίκη τους στις ευρωεκλογές θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στην περαιτέρω πορεία της EE, περιπλέκοντας την κρίση της. 

Γκωλικοί και Σοσιαλιστές στη Γαλλία είναι υποχρεωμένοι να σκληρύνουν τη στάση τους έναντι της Άνγκελα Μέρκελ, αν δεν θέλουν να δουν το Εθνικό Μέτωπο να κερδίζει τις προεδρικές εκλογές του 2017. Ήδη ο πρώην Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί πρότεινε σκλήρυνση της μεταναστευτικής πολιτικής με κατάργηση της Συμφωνίας Σένγκεν και ριζική αναμόρφωση της Ευρωζώνης με την καθιέρωση μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων. 

Στη Βρετανία, ο Κάμερον θα αναγκαστεί να ζητήσει πολύ μεγαλύτερη αυτονομία έναντι των Βρυξελλών, αν θέλει να πάρει τις εκλογές του επόμενου χρόνου. Κάτι τέτοιο απειλεί, ωστόσο, να «ξηλώσει το πουλόβερ» των ευρωπαϊκών συνθηκών και να τον οδηγήσει σε σύγκρουση με τη Μέρκελ, ενισχύοντας τις πιθανότητες να καταλήξει το δημοψήφισμα του 2017, το οποίο έχει υποσχεθεί, σε έξοδο της χώρας του από την Ένωση.

Παρόμοιες τάσεις καταγράφονται στη Δανία, όπου το ακροδεξιό Κόμμα του Λαού ήρθε πρώτο με 27% και στην Αυστρία, με το Κόμμα της Ελευθερίας να πλησιάζει το 20%. Αλλά και στη Γερμανία, οι Χριστιανοδημοκράτες της Άνγκελα Μέρκελ μπορεί μεν να επικράτησαν των Σοσιαλδημοκρατών,

αλλά θα αισθάνονται στο εξής ισχυρότερη πίεση από τη νεοπαγή Εναλλακτική για τη Γερμανία (Af D), που πήρε 7% με σημαία την έξοδο από την Ευρωζώνη και την επιστροφή στο μάρκο. 

Όπως το βρετανικό UKIP, έτσι και το γερμανικό AfD, ένα κόμμα επιχειρηματιών και καθηγητών πανεπιστημίου, ασκεί ισχυρή επιρροή σε σημαντική μερίδα του κυβερνώντος συντηρητικού κόμματος, υποχρεώνοντας τη Μέρκέλ να σκληρύνει τη θέση της στα ευρωπαϊκά θέματα, κάτι που περιπλέκει ακόμη περισσότερο την έρπουσα κρίση της EE.

Νότος: Στο προσκήνιο η ριζοσπαστική Αριστερά

Πολύ διαφορετική είναι η εικόνα στις χώρες του Νότου, που μάτωσαν τα προηγούμενα χρόνια από τη λιτότητα, τα Μνημόνια και την ανεργία. Εδώ η υποταγή στις πολιτικές που υπαγόρευαν Βρυξέλλες και Βερολίνο μετέτρεψε τα κυβερνητικά έδρανα σε ηλεκτρικές καρέκλες προς όφελος όχι τόσο της ξενοφοβικής Δεξιάς όσο της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Στην Ισπανία, τα δύο παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, το Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλιστές, έχασαν πέντε εκατομμύρια ψήφους, πέφτοντας αθροιστικά κάτω από το 50%, γεγονός χωρίς προηγούμενο μετά την πτώση του φρανκισμού.
Η Ενωμένη Αριστερά και το νέο κόμμα Podemos (Μπορούμε) που προέκυψε από το κίνημα των Αγανακτισμένων πήραν αθροιστικά γύρω στο 18%, ενώ στην Καταλωνία πρώτο κόμμα αναδείχθηκε το αριστερό αυτονομιστικό ERC, με ποσοστό 24%.
Γύρω στο 20% απέσπασαν τα κόμματα της κομουνιστικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στην Πορτογαλία, ενώ στην Ιταλία το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο ήρθε δεύτερο με 26%, διαψεύδοντας όσους είχαν σπεύσει να το λοιδορήσουν ως μιντιακή «φούσκα».

Φυσικά, η πιο ισχυρή αμφισβήτηση της γερμανικής Ευρώπης ήρθε από την Ελλάδα. Παρά την άκρως ανησυχητική άνοδο της Χρυσής Αυγής, γεγονός παραμένει ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια στη χώρα μας εκφράστηκε κυρίως από την Αριστερά, η οποία στο σύνολο της (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ κ.ά.) απέσπασε γύρω στο 35%, ποσοστό τετραπλάσιο των νεοφασιστών.
Χωρίς να μας καθησυχάζει, το γεγονός αυτό από μόνο του αποτελεί μια πρώτη δικαίωση των αγώνων του προηγούμενου διαστήματος και της καθοριστικής συμβολής της Αριστεράς στο να πάρει ο λαϊκός ριζοσπαστισμός προοδευτικό και όχι αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα.

Για πρώτη φορά στα χρονικά της χώρας μας, αλλά και της μεταπολεμικής Ευρώπης, ένα αριστερό κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε καθαρά μια πανεθνική εκλογική αναμέτρηση, αφήνοντας πίσω του κατά 4% τη Νέα Δημοκρατία και διεκδικώντας, με αυξημένες πιθανότητες να κερδίσει, τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που μάλλον δεν θα αργήσουν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε σε 32 από τις 56 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, γεγονός που δείχνει ότι η κοινωνική του επιρροή έχει ριζώσει και απλωθεί κοινωνικά, ηλικιακά και γεωγραφικά. Ό,τι αλχημείες κι αν επινοήσουν τα στρατευμένα μέσα ενημέρωσης της διαπλοκής δεν μπορούν να κρύψουν ότι τα δύο κυβερνητικά κόμματα έχασαν 11 ολόκληρες μονάδες μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, ενώ το ΠΑΣΟΚ του κατά φαντασίαν «θριαμβευτή» Ευάγγελου Βενιζέλου απώλεσε περισσότερο από το ένα τρίτο της ήδη απελπιστικά συρρικνωμένης δύναμής του.

Ωστόσο, τα εκλογικά αποτελέσματα δεν δικαιολογούν τον ενθουσιασμό ή την επανάπαυση όσων αγωνιούν για την έξοδο της χώρας από το σκοτεινό τούνελ των Μνημονίων, της λιτότητας και της επιτροπείας.
Οι κάλπες ανέδειξαν ένα ισχυρό παθητικό ρεύμα απόρριψης της κυβέρνησης, αλλά όχι και ένα εξίσου ισχυρό ενεργητικό ρεύμα αριστερής ριζοσπαστικοποίησης. Έστω κι αν επρόκειτο για ευρωεκλογές και όχι για βουλευτικές εκλογές, το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έμεινε στάσιμος στα ποσοστά του 2012 ύστερα από μια εφιαλτική για τα λαϊκά στρώματα διετία, που έδινε τροφή στην αντιπολιτευτική του εκστρατεία, ασφαλώς λέει πολλά.

Η οριακή έστω διάσωση του ΠΑΣΟΚ, το 6,6% που απέσπασε το Ποτάμι και τα φαινόμενα ιδιωτικοποίησης της πολιτικής, τύπου Μώραλη - Μαρινάκη και Μπέου, μαρτυρούν ότι το σύστημα διατηρεί ακόμη πολλές εφεδρείες, πολλές ζώνες άμυνας, πολλά εναλλακτικά σχέδια και ότι η νίκη της Αριστεράς στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, όποτε κι αν γίνει, δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη, εάν δεν υπάρξει στο μεταξύ ισχυρή κοινωνική δυναμική και αγωνιστική ανάταση.