Σιγά-σιγά ο κόσμος συνέρχεται από το σοκ του απροσδόκητου καλέσματος των πρόωρων εκλογών και έχει αρχίσει να μιλάει. Η κυρία Πόπη, μια ηλικιωμένη χήρα που ζει στη γειτονιά μου στη Ραφήνα, μου είπε ότι ήταν ρεαλίστρια: «Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει πια, υπάρχει μόνο ο Τσίπρας και το Μαξίμου». Περιέγραψε τον πρωθυπουργό ως «τζογαδόρο». «Ξέρει κανείς ποιος πραγματικά είναι και τι πιστεύει;» ρώτησε, ρητορικά. «Σίγουρα είναι χαρισματικός, αλλά τι μας προσφέρει;»
Το πρώτο «κόμμα» στις δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή είναι οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι. Ο κόσμος είναι ζαλισμένος και θυμωμένος. Ένας οδηγός ταξί είπε σ’ ένα φίλο, του οποίου το αυτοκίνητο χάλασε, ότι το δημοψήφισμα του Τσίπρα «χώρισε ολόκληρες οικογένειες». Μου είπε ότι δεν μιλούσε με τον αδελφό του, ο οποίος ψήφισε Ναι. Είπε ότι η μόνη αριστερή ελπίδα στον ορίζοντα είναι η Λαϊκή Ενότητα του Λαφαζάνη.
Πολλοί στην Αθήνα στρέφουν τα μάτια τους προς τον ουρανό όταν ο ΣΥΡΙΖΑ περιγράφεται ως η «πρώτη αριστερή κυβέρνηση στην Ευρώπη». Ο Δημοσθένης, ένας πλανόδιος μικροπωλητής, μου είπε: «Αυτό είναι μια παγκόσμια πρωτιά - ένα κόμμα της Αριστεράς που δεν εφαρμόζει το δικό του πρόγραμμα, αλλά υιοθετεί το πρόγραμμα του αντιπάλου!»
Στην λαική της Δευτέρας, στην οδό Προύσσης στην Ραφήνα, δύο ηλικιωμένες γυναίκες διαφωνούσαν σχετικά με τις εκλογές. Άκουσα τη μια να λέει στην άλλη ότι είναι καλύτερα να έχουμε μια «προοδευτική κυβέρνηση» που εφαρμόζει επαχθείς όρους που μισεί, παρά να εμπιστευτούμε τους ντόπιους υπηρέτες της Τρόικας. Η φίλη της τής είπε ότι πιστεύει πως οι «υπηρέτες» ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Ορέστης, ο οποίος διευθύνει ένα μίνι μάρκετ στο Περιστέρι, ήταν εξίσου σαρκαστικός περί των δηλωμένων προθέσεων του πρωθυπουργού: «Πρώτα ψήφισε τα μέτρα, τώρα θα τα εφαρμόσει – ή θα προσπαθήσει να το κάνει- και μόνον ύστερα θα τα πολεμήσει».
Η πιο καυστική παρατήρηση ήταν του Μανώλη, ενός συνταξιούχου που αγόραζε ρύζι και συμπυκνωμένο γάλα σε ένα σούπερ μάρκετ: «Ο Τσίπρας καλεί νέες εκλογές, διότι μετά τη δολοφονία χρειάζεται να διαχειριστεί την κηδεία της χώρας.» «Εμείς οι Έλληνες δεν είχαμε ποτέ έλλειψη νεκροθαφτών», πρόσθεσε.
Λίγοι πιστεύουν τον Αλέξη Τσίπρα όταν λέει ότι θέλει σταδιακά να αναιρέσει την πραγματικότητα που έριξε το βάρος της κρίσης στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. «Ωραία αριστερή κυβέρνησης έχουμε», δήλωσε ένας οδηγός ταξί σε μία πιάτσα στο Αιγάλεω. «Επιβάλλει αναδρομική περικοπή συντάξεων για χαμηλόμισθους, αυξάνει τα χαράτσια και τους φόρους, υπογράφει σχέδια για προσωρινή εργασία και - μέσω της Παγκόσμιας Τράπεζας- ανοίγει τις πόρτες σε ξένες επενδύσεις σε μια χώρα με μισθούς των 300 ευρώ το μήνα.»
Μία άκρως κυνική, αν και σαφής, παρατήρηση ήρθε από μια ηλικιωμένη γυναίκα που αγόραζε ρύζι σε ένα σούπερ μάρκετ στο Μαραθώνα: «Όταν ο Τσίπρας λέει ότι δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά, μας λέει ότι μπορεί να κάνει ακόμα χειρότερα στο μέλλον. Δεν ψηφίζω ΣΥΡΙΖΑ με τίποτα».
Το διαδίκτυο είναι γεμάτο ειρωνικές παρατηρήσεις σχετικά με την κυβέρνηση. Ένας blogger έγραψε: «Πρώτη φορά αριστερά - και ο ΣΥΡΙΖΑ πουλάει τη χώρα για μια δεκάρα στους ξένους καρχαρίες. Πρώτη φορά αριστερά - και οι πλούσιοι και ισχυροί εξακολουθούν να φοροδιαφεύγουν ατιμώρητοι. Πρώτη φορά αριστερά – οι εξώσεις και πλειστηριασμοί σπιτιών συνεχίζονται. Πρώτη φορά αριστερά – και το όνειρο της δωρεάν ιατρικής περίθαλψης παραμένει μακρινό. Πρώτη φορά αριστερά - και κάμερες έχουν εγκατασταθεί σε όλα τα διόδια. Πρώτη φορά αριστερά - και η κυβέρνηση έχει σχέδιο να γεμίσει την Ελλάδα με «φρουτάκια», που συνήθως εγκαθίστανται κοντά σε σχολεία. Πρώτη φορά αριστερά - και ο Αλέξης Τσίπρας είναι παρών στα εγκαίνια της νέας διώρυγας του Σουέζ σφίγγοντας τα χέρια του Αιγύπτιου δικτάτορα Abdel Fatah el-Σίσι!»
Στο μετρό γνώρισα τη Δανάη, που είναι μέλος της ΑΝΤΑΡΣΥΑΣ. Όλο φωτιά και θειάφι, μου είπε πως αυτή η κρίση έχει να κάνει με την παγκόσμια πτώση του ποσοστού του κέρδους. Οι ιδιωτικοποιήσεις και η απορρύθμιση δίνουν το πράσινο φως σε μεγάλες πολυεθνικές να διεισδύσουν σε περιοχές στις οποίες ποτέ στο παρελθόν δεν είχαν πρόσβαση. Μου είπε ότι η Τρόικα και οι τοπικοί ολιγάρχες θα προσπαθήσουν να μετατρέψουν την πατρίδα σε μια ειδική οικονομική ζώνη - «μια κόλαση για τους περισσότερους από εμάς, αλλά ένας παράδεισος στη Μεσόγειο για τις μεγάλες επιχειρήσεις.»
Το τελευταίο πακέτο διάσωσης, όπως σημειώνει ο Nick Dearden, «δεν έχει τίποτα να κάνει με το χρέος, αλλά [είναι] ένα πείραμα του καπιταλισμού τόσο ακραίο που κανένα άλλο κράτος της ΕΕ δεν θα τολμούσε να το δοκιμάσει.»
Η χώρα έχει επιβαρυνθεί με 86 δισ € (US $ 94 δισεκατομμύρια) περισσότερο χρέος. Ο Σάκης, ένας καθηγητής γεωγραφίας του οποίου η κόρη έχει σύνδρομο Down, παραλλήλισε τη νέα συμφωνία με «ταφόπλακα». Είπε ότι για τα επόμενα 30 χρόνια, θα είμαστε όλοι «παρακαταθήκη» στον ΕΜΣ, το «Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας».
«Μπράβο, Αλέξη!», φώναξε ειρωνικά η Ηρώ, μητέρα τριών παιδιών που καθαρίζει σπίτια και βγάζει κάποια χρήματα ως κομμώτρια. «Είχαμε τα ντόπια λαμόγια και τώρα Αλέξης έχει εισαγάγει και τα λαμόγια παγκόσμιας κλάσης.» Ο Αλέκος, ένας υπάλληλος σε βενζινάδικο στη Λεωφόρο Μαραθώνος, μου είπε ότι δεν ήταν «τυχαίο» που άνθρωποι σαν τον πρόεδρο του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ και τον αρχηγό του ΕΜΣ Κλάους Ρέγκλινγκ υποστηρίζουν την απόφαση του Τσίπρα να καλέσει πρόωρες εκλογές. «Θέλουν να βεβαιωθούν ότι το μνημόνιο υλοποιείται», μου είπε με ένα πονηρό χαμόγελο στο χείλη.
Η Αλεξάνδρα, μια ανύπαντρη μητέρα που εργάζεται ως υπάλληλος στη ΔΕΗ, μου είπε ότι, εάν ο Αλέξης Τσίπρας, ο Νίκος Παππάς, ο Αλέκος Φλαμπουράρης και οι άλλες ηγετικές μορφές του ΣΥΡΙΖΑ είχαν πάρει μέτρα κατά των διεφθαρμένων γραφειοκρατών, εργολάβων, γιατρών, πολιτικών μηχανικών, επιχειρηματιών, εφοπλιστών και άλλων, τότε «τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά». Την άποψη αυτή συμμερίζεται ο blogger Γιάννης Λαζάρου. Γράφει ότι, αντί να τα βάλει με τα «παράσιτα» στο δημόσιο τομέα -τους ανθρώπους που άνοιξαν τα παράθυρα και τις πόρτες σε διεφθαρμένους εργολάβους που άρμεγαν τη χώρα εδώ και δεκαετίες – ο Τσίπρας αφήνει τον Σόιμπλε και Γιούνκερ να καθαρίσουν τα «κόπρανα» του ελληνικού συστήματος.
Ένας άνδρας που περίμενε σε ουρά στο ταχυδρομείο για να πληρώσει το ρεύμα εκφράστηκε καλύτερα από όλους: «Ο Τσίπρας δεν άντεξε στους ξένους, γιατί ήξερε ότι αυτό σήμαινε πως θα έπρεπε να κηρύξει πόλεμο στα ντόπια λαμόγια.»
Ο Κώστας, ένας υδραυλικός από τη Βόρειο Ήπειρο, λέει ότι το «μάθημα ρεαλισμού» το έχει μάθει καλά και ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Podemos της Ισπανίας. Αποκαλεί τον σοσιαλισμό του ΣΥΡΙΖΑ «ροζ» και λέει ότι είναι περίπου όσο ριζοσπαστική ήταν και η ισπανική χριστιανοδημοκρατία πριν τριάντα χρόνια. Ο Αλέκος, που δουλεύει σε σουβλατζίδικο στα Εξάρχεια, μου είπε ότι ήταν θυμωμένος με τον ΣΥΡΙΖΑ επειδή δεν αφουγκράστηκε τις ανάγκες και τις αγωνίες του λαού. «Υπάρχουν δύο πηγές πολιτικής δύναμης σε αυτόν τον κόσμο», χαμογέλασε πικρόχολα, «πολλά χρήματα, και πολλοί άνθρωποι. Ο Τσίπρας γονάτισε και παραδόθηκε στο πρώτο επειδή δεν έχει τα κότσια να βασιστεί στο δεύτερο.»
Ο κόσμος έχει αγριέψει. Ο Ανδρέας, που δουλεύει κλειδαράς στο κέντρο της Αθήνας, μου είπε ότι «τίποτα δεν έχει τελειώσει». Εκτιμά πως «το πείραμα της Τρόικας θα σκάσει στα μούτρα τους.»
Ο Γιάννης, ένας πατριώτης οδηγός φορτηγού λυμάτων, είχε μόλις πιει δυο μπύρες FIX, όταν ξαφνικά με ρώτησε σε ένα σούπερ μάρκετ: «Τι έχουμε κάνει εμείς οι Έλληνες και μας στήνουν πάντα με την πλάτη στον τοίχο;» «Διαβάστε την ιστορία», μου είπε. Κάπως παράξενα μου μίλησε και για τους Έλληνες εργάτες που εστάλησαν στη Γερμανία ως σκλάβοι κατά τη διάρκεια του πολέμου. Είπε ότι «διακρίθηκαν για την ασέβεια και την απειθαρχία τους. «Οι σκλάβοι αυτοί τολμούσαν να κοιμηθούν ακόμα και με Γερμανίδες και δε δίσταζαν να πουν κατάμουτρα στους Ναζί ότι θα χάσουν τον πόλεμο».
Στον αντίποδα αυτών, κάποιοι απαισιόδοξοι για την πιθανότητα να αποδράσουμε από τη σκοτεινή μοίρα που θέλουν για τον τόπο οι «Θεσμοί», που ωστόσο επισημαίνουν τις χαραμάδες στην πανοπλία του αντιπάλου. Ο Μενέλαος, σερβιτόρος σ΄ένα εστιατόριο θαλασσινών στον Πειραιά, μίλησε για την «αχίλλειο πτέρνα» των Ευρωπαϊκώ και εγχώριων τραπεζιτών, που θα επιχειρήσουν τώρα να «βιάσουν» την Ελλάδα. «Οι τραπεζίτες δεν ενδιαφέρονται για την οικονομική ανάπτυξη, επειδή μπορούν να βγάλουν χρήματα σε καλές και κακές στιγμές». «Αυτό που πραγματικά φοβούνται είναι το bank run.» Μου εξήγησε ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες δεν έχουν αποθέματα ρευστού – ακόμα και γερμανικές τράπεζες κατέχουν λιγότερο από το 5% σε ρευστό χρήμα για τα ανεξόφλητα δάνειά τους. Η ιδέα ενός τραπεζικού πανικού τους φέρνει εφιάλτες.
Στο ίδιο πνεύμα μίλησε η Μαρία, μια νηπιαγωγός που υποστήριζε την Αριστερή Πλατφόρμα του Λαφαζάνη και τώρα υποστηρίζει τη Λαϊκή Ενότητα. «Μόνο με το φόβο του χάους, της εξέγερσης και της επανάστασης θα πείσουν την Τρόικα να βάλει τέρμα στη λιτότητα. Πρέπει να τους απειλήσουμε εμείς.» Στο ίδιο πνεύμα κυμαίνεται και το άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος. Ο Νίκος Μιχαλολιάκος δήλωσε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να «χρησιμοποιήσει την απειλή της άτακτης χρεοκοπίας εναντίον τους.»
Το πολωμένο πολιτικό κλίμα ανησυχεί όσους ψηφίζουν Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ, και Ποτάμι. Ιδιαίτερα προβληματικό είναι το γεγονός ότι το στρατόπεδο αντι-λιτότητας περιλαμβάνει τόσο την άκρα Αριστερά όσο και την άκρα Δεξιά. Συνήθως φασίστες και κομμουνιστές διαφωνούν. Εδώ σχηματίζουν ένα «δίδυμο αντι-λιτότητας νεοκομμουνιστών και ακροδεξιάς», όπως έγραψε ο Στάμος Ζούλας στην Καθημερινή.
Για πολλούς η Λαϊκή Ενότητα εμφανίζεται ως το μόνο αξιόπιστο κόμμα της αριστερής αντιπολίτευσης. Δημιουργήθηκε σε χρόνο μηδέν και πρέπει να συμμετάσχει άμεσα στις επικείμενες εκλογές. Ο Θεόδωρος, ο οποίος διδάσκει μουσική σε ένα Ωδείο στο Γέρακα, ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ, αλλά λέει ότι θα ψηφίσει τώρα την ομάδα του Λαφαζάνη. «Παρ 'όλα αυτά που έγιναν, οι άνθρωποι της Λαϊκής Ενότητας παρέμειναν πιστοί στον αντιμνημονιακό αγώνα και καταψήφισαν το τρίτο Μνημόνιο. Οι υπουργοί τους παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και μαζί με τους βουλευτές τώρα κινδυνεύουν να μην επανεκλεγούν.» Μου είπε ότι η Λαϊκή Ενότητα θα προστατεύσει την αξιοπιστία της ως κόρη οφθαλμού. «Ό,τι υπόσχεται θα το κάνει» είπε χαρακτιριστικά.
Οι υποστηρικτές της δραχμής, οι οποίοι θα ψηφίσουν τώρα το κόμμα του Λαφαζάνη, επιμένουν ότι το εθνικό νόμισμα είναι μόνο ένα εργαλείο για την ανάπτυξη της χώρας -δεν είναι αυτοσκοπός, όπως μου το έθεσε ο 23χρονος Κίμωνας, μεταπτυχιακός φοιτητής. Σε ένα πιο θεωρητικό επίπεδο, η Ειρήνη, που πάει στη Δευτέρα Λυκείου και δουλεύει σερβιτόρα σ’ ένα εστιατόριο θαλασσινών στη Λούτσα, μου είπε ότι δεν έχει αποδεχθεί τον «Βαρουφακισμό», όπως η ίδια το διατύπωσε, της εξίσωσης της Ευρωζώνης με το «Hotel California» των Eagles. «Δεν είναι το Grexit και η επιστροφή στη δραχμή που είναι το πραγματικό πρόβλημα», τόνισε. «Το Hotel California δεν είναι μόνο ένα νόμισμα, αλλά ένα μέρος τεμπελοαπαθέστατης υποβολής στην Τρόικα! Μπορούμε και πρέπει να φύγουμε!»
Ο Blogger Νίκος Δήμου έγραψε ότι η Λαϊκή Ενότητα είναι μια «νέα έκδοση του ΚΚΕ» - ρετρό με υποσχέσεις για ενός σοβιετικού τύπου κρατικού παραδείσου εκτός ΕΕ και ευρώ.
Φυσικά, συγκρίσεις της εξόδου της χώρας με μια βιβλική καταστροφή απορρίπτεται από τους υποστηρικτές της Λαϊκής Ενότητας. Τονίζουν την εμπειρία άλλων χωρών και λένε ότι η περίοδος μεγαλύτερης δυσκολίας θα διαρκέσει μερικούς μήνες, μετά από την οποία η οικονομία θα αρχίσει να βελτιώνεται και πάλι.
Η άκρα Αριστερά δεν ξέρει εάν πρέπει να αγνοήσει το νέο κόμμα του Λαφαζάνη ή να ψηφίσει τη Λαϊκή Ενότητα. Αυτό το τακτικό βήμα θα ωθήσει τα πράγματα προς τα αριστερά και θα ριζοσπαστικοποιήσει ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας, ιδιαίτερα τη νεολαία. Ένας blogger πιστεύει ότι «με επιμονή και αυτοπεποίθηση» η Λαϊκή Ενότητα μπορεί να «προκαλέσει ένα σεισμό στις επόμενες εκλογές».
«Οι άνθρωποι είναι ηλίθιοι», μου δήλωσε ένας εργαζόμενος κλωστοϋφαντουργίας στον Πειραιά. «Αυτό το παιχνίδι πρέπει να παιχθεί ως το τέλος». «Δεδομένης της απουσίας ενός πραγματικού σοσιαλιστικού κόμματος», συνέχισε, «θα πρέπει να ψηφίσουμε αυτούς που τουλάχιστον λένε τα πιο ριζοσπαστικά πράγματα. Μόνο με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν να κρατηθεί η μπάλα σε σωστή τροχιά. Θα υποστηρίξει Λαϊκή Ενότητα ως το μόνο κόμμα που μπορεί να εγγυηθεί έναν νέο κύκλο αγώνων βασισμένων σε αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «κληρονομιά του 62% ΟΧΙ». Είναι αισιόδοξος και μου είπε ότι ελπίζει σε «ένα μεγάλο μέτωπο για την υποστήριξη των λαϊκών αναγκών.»
Ωστόσο, πολλοί παραμένουν δύσπιστοι στο κόμμα του Λαφαζάνη-Αλαφούζου. Πόσες φορές έχουμε ακούσει να γελάει ο κόσμος με το οξύμωρο ότι «η Λαική Ενότητα γεννήθηκε από μια διάσπαση!»
Η Σοφία, ο οποία εργάζεται ως ελεγκτής εισιτηρίων στα λεωφορεία ΚΤΕΛ, μου είπε ότι πιστεύει πως η Αριστερή Πλατφόρμα άσκησε ήπια κριτική στην κυβέρνηση και στον Αλέξη Τσίπρα, αλλά έκανε ελάχιστα για να τους εμποδίσει. Άλλοι είναι πιο κυνικοί, όπως ο Γιώργος, ένας 50χρόνος εργαζόμενος σε εργοστάσιο ψωμιού στο Πικέρμι. Νομίζει ότι ήταν «βολικό» για τον Τσίπρα να έχει μια «αριστερή πλατφόρμα», προκειμένου να προσελκύσει ψηφοφόρους που δεν ήταν σίγουροι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πραγματικό κόμμα της Αριστεράς. Ο ίδιος εξακολουθεί να πιστεύει ότι υπάρχει μυστική συνεννόηση μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της Λαϊκής Ενότητας και μου είπε ότι δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν τους δούμε να σχηματίζουν κυβέρνηση μαζί. Αυτό όμως είναι γελοίο, έτσι δεν είναι; Ο ΣΥΡΙΖΑ διασπάται γιατί, λοιπόν, τα δύο νέα τμήματά του να συμφωνήσουν; Για να μην αναφέρουμε ότι το Μνημόνιο τους χωρίζει, τουλάχιστον στα λόγια.
Ο Θανάσης, ένας 72-χρόνος λαχειοπώλης, ήταν λογικός: «Μία έξοδος από την Ευρωζώνη δε θα εξαλείψει το χρέος. Και μην ξεχνάτε ότι μια χώρα δεν χρειάζεται να είναι στην Ευρωζώνη για να έχει κυβέρνηση που προωθεί νεοφιλελεύθερη λιτότητα». Έδωσε το Μεξικό και Βραζιλία ως παραδείγματα.
Η Αναστασία, μια μοδίστρα σε μικρή επιχείρηση ένδυσης στο Παγκράτι, είπε ότι δεν ήταν πεπεισμένη πως ο Λαφαζάνης θέλει τίποτα περισσότερο από «Grexit στον καπιταλισμό.» «Η επιστροφή στη δραχμή», είπε, «δεν θα βλάψει τους πλούσιους». Αυτή τη σκέψη εκφράζει και ο Παναγής, συνταξιούχος από τη Νέα Μάκρη, που δεν πιστεύει ότι το κόμμα του Λαφαζάνη είναι πραγματικά κατά της λιτότητας. «Το Grexit», μου είπε, «θα είναι λιτότητα που απλώς θα επιβληθεί από τους Έλληνες ολιγάρχες αντί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τίποτα περισσότερο».
Η Όλγα, μία δημοσιογράφος που είναι άνεργη εδώ και τρία χρόνια, μου είπε το εξής: «Λίγοι συνειδητοποιούν ότι η Λαϊκή Ενότητα δεν θέλει μια αντικαπιταλιστική λύση για τα προβλήματα της Ελλάδας. Στα μάτια των πλουσίων, φυσικά, όλοι αυτοί είναι κομμούνια, αλλά αυτό δεν αληθεύει». Πρόσθεσε ότι ακόμα και οι «ριζοσπάστες» του ΑΝΤΑΡΣΥΑ δε ζητούν την «απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών», και ότι το εν λόγω κόμμα θα διοχετεύσει την αυξανόμενη λαϊκή αντίθεσή του στη λιτότητα σε ένα πολιτικό αδιέξοδο.
«Η Λαϊκή Ενότητα προήρθε από τη σάρκα και το αίμα του ΣΥΡΙΖΑ», δήλωσε ένας άνθρωπος που περίμενε το ΚΤΕΛ στη λεωφόρο Μαραθώνος. «Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κοινωνική βάση, όπως δεν έχει και η Λαϊκή Ενότητα.» Στο ίδιο λεωφορείο από την Αθήνα, ένας νεαρός στρατιώτης που επέστρεφε από άδεια, μου είπε πόσο λίγο πιστεύει στη Λαϊκή Ενότητα. Μου είπε ότι ο Λαφαζάνης και ο Κώστας Ήσυχος, ο πρώην Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας, δε διαμαρτυρήθηκαν στις 26 Ιανουαρίου, την ημέρα αμέσως μετά μετά τον ερχομό του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, όταν η κυβέρνηση αποκάλυψε ότι το 70% του Μνημονίου ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ήταν «αναγκαία μέτρα». Αναγκαία για ποιους;
«Δεν είναι η Νάντια Βαλαβάνη στη Λαϊκή Ενότητα;», με ρώτησε ο Στράτης, ο γιος του οποίου παίζει στην ίδια ομάδα ποδοσφαίρου με τον δικό μου. «Δεν ήταν η ίδια που έλεγε ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ πριν τις 25 Ιανουαρίου; Και, όταν έγινε Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, απαίτησε από όλους μας να πληρώσουμε το Μνημόνιο ως πατριωτικό καθήκον»;
Μια εντόνως ιδεολογικά φορτισμένη άποψη μου εξέφρασε ο Σπύρος, μηχανικός αυτοκινήτων στα Σπάτα. Νομίζει ότι τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η Λαϊκή Ενότητα είναι «ψευδο-σοσιαλιστικά» κόμματα. Ακόμη και η Ζωή Κωνσταντοπούλου δεν είναι «πραγματική σοσιαλίστρια». Ο Σπύρος είναι πεπεισμένος ότι ο Λαφαζάνης και η Αριστερή Πλατφόρμα υπηρέτησαν ως αριστερό «κάλυμμα» για το ΣΥΡΙΖΑ. Έσπευσαν να εγκαταλείψουν το πλοίο πριν τους σπρώξει ο Τσίπρας με τις πρόωρες εκλογές.
Ποιος θα κερδίσει; Πολλοί πιστεύουν ότι ο Τσίπρας θα χτυπήσει ποσοστά κοντά σ’ εκείνα του Γενάρη. Ο περισσότερος κόσμος συμφωνεί ότι η εφαρμογή των μέτρων θα καταλήξει στο να πέσει η κυβέρνηση εξαιτίας σκανδάλων και διαφθοράς. Άλλοι είναι πεπεισμένοι ότι ο Τσίπρας θα βγει δεύτερος μετά τη Νέα Δημοκρατία και ότι η επόμενη κυβέρνηση θα είναι μια συμμαχία όλων των μνημονιακών κομμάτων. Κάποιος μάλιστα μου είπε ότι ο Τσίπρας θα εξαφανιστεί από την πολιτική σκηνή και ότι η Νέα Δημοκρατία και ο ΣΥΡΙΖΑ θα σχηματίσουν κυβέρνηση εθνικής ενότητας χωρίς αυτόν. Εκτός, φυσικά, εάν ο Τσίπρας εκτελέσει κι άλλο ένα «μπάκφλιπ», μια κωλοτούμπα, όπως λένε οι Άγγλοι, άθλημα στο οποίο είναι πρωταθλητής. Εν πάση περιπτώσει, είναι πολύ πιθανό η επόμενη κυβέρνηση να μοιάζει πολύ με τη σημερινή υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου.
Η Λαϊκή Ενότητα είναι ο μεγάλος «παράγοντας Χ» σε αυτές τις εκλογές. Όπως δήλωσε ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Χρυσόγονος σε πρόσφατη ραδιοφωνική συνέντευξή του, εάν το κόμμα της Λαϊκής Ενότητας κερδίσει το 12-15% των ψήφων, το αποτέλεσμα θα είναι μια κυβέρνηση συνασπισμού Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι.»
Η Λαμπρινή, μία υπάλληλος σε ταξιδιωτικό γραφείο, μου είπε ότι πιστεύει πως η Λαϊκή Ενότητα μπορεί πραγματικά να κερδίσει τις εκλογές. Αυτό, ωστόσο, θα συμβεί μόνον εάν ο Λαφαζάνης «δεν προσπαθήσει να κλέψει το δημοψήφισμα για τον εαυτό του» και ηγηθεί ενός λαϊκού μετώπου κατά της λιτότητας. Ωστόσο, παραμένει αμφίβολη. «Δε βλέπω τη Λαϊκή Ενότητα να λαμβάνει πραγματικά υπ’ όψη τους ανθρώπους. Αυτό το κόμμα είναι μια δεύτερη εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ, άλλη μία οργάνωση με μεγάλα ονόματα, ενώ οι απλοί πολίτες είναι απόντες».
Η πιο ενδιαφέρουσα παρατήρηση προέρχεται από τον Μίκη Θεοδωράκη. Έγραψε μια επιστολή στον Λαφαζάνη, ζητώντας του να μη κατεβεί με τη Λαϊκή Ενότητα στις εκλογές. Το σημερινό Κοινοβούλιο είναι το κύριο εργαλείο στην υπηρεσία της πολιτικής της λιτότητας και ο στόχος του είναι να καλύψει παράνομους νόμους επενδεδυμένους με έναν δημοκρατικό μανδύα. Ο μεγάλος συνθέτης είπε επίσης ότι «αυτό επιβεβαιώνει την αρχή ότι δεν μπορείς να χτυπήσεις το Σύστημα μέσα από το Σύστημα, γιατί στο τέλος θα γίνεις το Σύστημα.»
Του είπε του Λαφαζάνη ο Θεοδωράκης ότι, αν συμμετάσχει στις εκλογές και ξαναμπεί στο «αμαρτωλό Κοινοβούλιο», τότε θα αντιμετωπίσει δύο επιλογές: «Είτε ως αντιπολίτευση θα χρησιμεύσει ως «κάλυμμα» για τις αντιλαϊκές αποφάσεις των ξένων ή - αν γίνει κυβέρνηση – θα έχει την τύχη του σημερινού μνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ.
Ρεαλιστές πιστεύουν ότι, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, τα μέτρα λιτότητας θα συνεχιστούν. Μόνον ένα θαύμα μπορεί τώρα να σώσει την Ελλάδα. Η Λαϊκή Ενότητα δεν είναι έτοιμη για τον αγώνα. Ένας συνάδελφος στο Λύκειο όπου διδάσκω ιστορία μου είπε ότι η ομάδα του Λαφαζάνη «θα κάνει πολύ καλά να καταλάβει από πλευράς ηθικής υψηλό έδαφος και να αρνηθεί να συμμετάσχει στις εκλογές ώστε να προετοιμαστεί για τις επόμενες».
Η Δανάη, η ακτιβίστρια του ΑΝΤΑΡΣΥΑ με την οποία μίλησα, πιστεύει ότι «αυτή είναι η στιγμή να μπουκάρει ο κόσμος σε τράπεζες, να καταλάβει λιμάνια, αεροδρόμια και βασικές βιομηχανίες, να οργανώσει αριστερές ομάδες κρούσης, να συντρίψει τους Ναζί της Χρυσής Αυγής, και να απευθυνθεί με ένα πατριωτικό μήνυμα στους απλούς φαντάρους στον στρατό.»
Ωραία, άλλα ποιος θα τα κάνει αυτά; Το ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι πολύ μικρό και ετερογενές κόμμα. Και δυστυχώς το ΚΚΕ δεν έχει καταφέρει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Ποιος θα διακινδυνεύσει με φυλάκιση;
Ο Βασίλης, ένα 23-χρονος ντελιβεράς που δουλεύει στην Pizza Fan, είχε μια πιο φιλοσοφική διάθεση. Μου είπε ότι «η απογοήτευση του λαού και η ανεπάρκεια των πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα οδηγούν ολοταχώς προς την τελική κατάρρευση ενός ολόκληρου πολιτικού συστήματος». Ελπίζει ότι η επικείμενη κατάρρευση θα συντελέσει αναπόφευκτα στη δημιουργία νέων, διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων στη βάση της κοινωνίας.
Όλοι καταλαβαίνουμε ότι η Τρόικα (ή μάλλον «dvoika», για να χρησιμοποιήσουμε τα ρώσικα, επειδή το ΔΝΤ της Κριστίν Λαγκάρντ δεν συμμετέχει στο τελευταίο δάνειο προς την Ελλάδα) έχει ένα «μάθημα-σκιάχτρο» που θέλει όλοι οι Ευρωπαίοι να μάθουν. Κάθε χώρα που ψηφίζει αριστερά κόμματα οδηγώντας τα στην εξουσία θα γίνει μια άλλη Ελλάδα. Οι «Θεσμοί» ελπίζουν ότι το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ θα δείξει πόσο γυμνή είναι στην πραγματικότητα η Αριστερά. Θα δείξει, όπως έγραψε ένας blogger, «πώς η Αριστερά πάντα λέει ένα πράγμα προτού έλθει στην εξουσία και κάνει ένα άλλο όταν είναι στην εξουσία».
«Έχουμε γίνει ρεζίλι ως χώρα» μου είπε ένας ηλικιωμένος συνταξιούχος που κάθισε δίπλα μου σ’ ένα παγκάκι στον Βύρωνα ξεκινώντας μαζί μου μια συζήτηση. «Όλοι γελάνε μαζί μας. Ο Έλληνας Τσε Γκεβάρα, ο νεαρός που -και καλά!- θ’ άλλαζε την Ευρώπη, τα δίπλωσε γρήγορα».
Ωστόσο, δεν πιστεύουν όλοι ότι το παιχνίδι έχει τελειώσει. Μια έφηβη κοπέλα που φορούσε ένα αναρχικό σήμα, είπε στο φίλο της σ’ ένα περίπτερο: «Έχουμε τώρα την ευκαιρία να εκπλήξουμε ξανά τον κόσμο! Όλοι μιλούν για εμάς. Φανταστείτε εάν καταφέρουμε να κάνουμε μεγάλη ζημιά στην Ευρώπη των πλουσίων και των ισχυρών!»
Κάποιοι στην άκρα Αριστερά άνοιξαν τα αυτιά τους όταν ο Γιάνης Βαρουφάκης, μιλώντας πρόσφατα από την Αυστραλία, είπε ότι ψάχνει να δημιουργήσει κάποιο είδος πανευρωπαϊκού κινήματος ενάντια στα μέτρα λιτότητας. «Αυτός είναι ο σωστός δρόμος», μου δήλωσε ένας φίλος που συμπαθεί τον ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Πέρασαν τρία δευτερόλεπτα και πρόσθεσε: «Τι κρίμα που δεν είναι πραγματικά αντι-καπιταλιστής ο Βαρουφάκης».
Έμεινα έκπληκτος από τις παρατηρήσεις μαθήτριας Λυκείου με την οποία μίλησα σ’ ένα φωτοτυπικό κέντρο.
«Είναι δυνατόν η βούληση του ελληνικού λαού να εφαρμοστεί στα πλαίσιο του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ;» με ρώτησε. «Τα τανκς θα βγουν στους δρόμους, εάν τα πραγματικά συμφέροντα των μεγάλων επενδυτών στην Ελλάδα απειληθούν από τη Λαϊκή Ενότητα ή οποιαδήποτε άλλη ομάδα». Ήταν σίγουρη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση «θα οργανώσουν τη δολοφονία κάποιων επιφανών πολιτικών, θα κατηγορήσουν τους αριστερούς και μετά θα κατεβάσουν τα άρματα μάχης». Μια ανάσα αργότερα, πρόσθεσε: «Η σπίθα που θα χρησιμοποιηθεί μπορεί ακόμη να είναι και το ISIS, ή ίσως μια στρατιωτική πρόκληση από την Τουρκία».
Ο Blogger «αηδιασμένος» έγραψε ότι δεν μπορεί να καταλάβει γιατί τόσοι πολλοί πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κερδίσει τις εκλογές. «Ο Τσίπρας πήρε 36% τον Ιανουάριο αλλά από τότε μόνο κατηφόρα. Η Αριστερή Πλατφόρμα τον εγκατέλειψε, οι δημόσιοι υπάλληλοι τον έχουν αφήσει, οι συνταξιούχοι πηδούν από το πλοίο - όπως και οι υποστηρικτές της δραχμής- για να μην αναφέρουμε τους ανέργους. Πώς είναι δυνατόν να κερδίσει τις εκλογές;»
Ο Αλέξης Τσίπρας, ωστόσο, είναι σίγουρος για τη νίκη. Αρκετά μάλιστα για να ανακοινώσει ότι δε θα συνεργαστεί με κανένα από τα κόμματα της λιτότητας. Αρκετοί πολιτικοί αναλυτές γράφανε πριν λίγο ότι θα πράξει ακριβώς το αντίθετο. Από «ειδικούς» έχουμε πολλούς. Ελάχιστοι πρόβλεψαν τις κωλοτούμπες του Αλέξη.
Ο Τσίπρας θα υπολογίσει στην προσωπική δημοτικότητά του και -λένε πολλοί- θα κερδίσει. Ωστόσο ο blogger Στάθης γράφει ότι «η δημοτικότητα είναι ένα παράξενο πράγμα». Βρίσκει «ύποπτο» το γεγονός ότι τα τηλεοπτικά κανάλια διαδίδουν τη φήμη για τη δημοτικότητα του Τσίπρα» Εάν ο Αλέξης νομίζει ότι είναι δημοφιλής, πλανάται πλάνην οίκτρα».
Η Μυρτώ, καθηγήτρια ξένων γλωσσών σε φροντιστήριο, μου είπε ότι ο Τσίπρας σίγουρα θα κερδίσει τις εκλογές. Ο λόγος που έδωσε ήταν σαφέστατος: «Έχει κλείσει συμφωνία με τη Γερμανία για την εφαρμογή του Μνημονίου».
Ποιος μπορεί ν’ αρνηθεί ότι ο Τσίπρας έχει κάνει, συνειδητά ή μη, όλες τις σωστές κινήσεις (εάν η διατήρηση του εαυτού του είναι ο στόχος); Παρά τη ζημία που έγινε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, η απόφασή του να κάνει το δημοψήφισμα του έφερε μεγάλη λαϊκή υποστήριξη. Τον βοήθησε να καθαρίσει το εσωτερικό μέτωπο, ακόμα κι αν έχασε τελικά τον «πόλεμο».
Το μήνυμα έχει περάσει στην κοινωνία. Ο Τσίπρας προσπάθησε σκληρά και διαπραγματεύτηκε «σαν λιοντάρι». Πολλοί είναι διατεθειμένοι να τον συγχωρέσουν για τα φοβερά αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων και για το γεγονός, όπως εύστοχα επισημάνε κάποιος, ότι «πήγε με αφέλεια στις διαπραγματεύσεις, εμφάνισε μία τεράστια έλλειψη στρατηγικής και μια ανικανότητα να αυτοσχεδιάσει σε μια δύσκολη κατάσταση». Το μεγαλύτερο προσόν του Αλέξη Τσίπρα είναι ότι έφαγε ξύλο στις Βρυξέλλες. «Τουλάχιστον προσπάθησε,» άκουσα έναν πελάτη να δηλώνει σ’ ένα αρτοποιείο. «Κι αυτό μετράει πολύ».
Έτσι, παρά τη στροφή 180 μοιρών, ο Αλέξης Τσίπρας εξακολουθεί να είναι μακράν ο πιο δημοφιλής πολιτικός στην Ελλάδα. Έχει προγραμματίσει τις εκλογές με μακιαβελική τελειότητα. Οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση θα αποδυνάμωνε τη θέση του και θα ενίσχυε τους αντιπάλους του, τόσο στην Αριστερά όσο και στη Δεξιά. Δεύτερον, η εσωτερική αντιπολίτευση της χώρας δε θα είχε το χρόνο να οργανωθεί. Ένα άλλο ισχυρό χαρτί που έχει ο Τσίπρας στη διάθεσή του είναι καθαρά ψυχολογικό. Οι περισσότεροι Έλληνες είναι κουρασμένοι από τον αγώνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ. Φοβούνται ότι το νέο κόμμα του Λαφαζάνη θα επιλέξει ουσιαστικά το αντιλαϊκό Grexit. Τρίτον, η εξωτερική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ είναι επίσης αποδιοργανωμένη. Η Νέα Δημοκρατία μπορεί να κερδίσει 25% στις εκλογές, όχι περισσότερο. Βλέποντας τα πράγματα από αυτό το πρίσμα, όλα καλά για τον πρωθυπουργό.
Ένα πραγματικό πλεονέκτημα για τον Τσίπρα είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ θα ψηφίσουν Τσίπρα πάλι ... ενδεχομένως από αμηχανία και ντροπή. Ο Πάνος, ένας ναυπηγός, μου είπε πως «αυτοί οι άνθρωποι ντρέπονται να παραδεχτούν ότι τους είχε τρολλάρει τόσο άσχημα ο Τσίπρας». Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι ο πρωθυπουργός έχει κλείσει συμφωνία με τους ολιγάρχες και τους περισσότερους ιδιοκτήτες τηλεοπτικών καναλιών και εφημερίδων. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πρώτο κόμμα στην Ελλάδα που έχει την υποστήριξη τόσο της Καθημερινής όσο και της Αυγής.
Αυτές οι εκλογές θα έχουν και πάλι τη φύση του δημοψηφίσματος. Αυτή τη φορά το ερώτημα που τίθεται δεν είναι αν είμαστε υπέρ ή κατά του Μνημονίου. Αυτή τη φορά όλα σχετίζονται με τον ίδιο τον Τσίπρα και την ανάγκη του να επιβιώσει πολιτικά. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία με το να επιτεθεί στην ιδέα του «ΤΙΝΑ: There Is No Alternative». Τώρα ο Τσίπρας έχει καταφέρει να κάνει τον εαυτό του την «μόνη εναλλακτική λύση» στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Επομένως, πώς θα ανταποκριθούμε; Τα τελευταία λόγια θα πάνε στο Νικήτα, μάγειρα σε ένα μεγάλο επιβατηγό πλοίο που κάνει τη διαδρομή Ραφήνα-Μύκονο. ‘Ηπιαμε μαζί έναν καφέ τις προάλλες. Όταν τον ρώτησα τι κόμμα υποστηρίζει, αυτός θύμωσε μαζί μου. «Κόμμα;» κούνησε το κεφάλι του. «Αντί να μιλάμε για το τι θα κάνουν τα κόμματα, οφείλουμε όλοι να αρχίσουμε να μιλάμε για το τι θα κάνουμε εμείς. Αν δεν τους σταματήσουμε εμείς, κανείς δεν θα το κάνει. Μετά από μια στιγμή, πρόσθεσε: «Με δεδομένη την απουσία ενός σοσιαλιστικού κόμματος που θα προκαλέσει πραγματικά τους τοπικούς άρχοντες, δεν έχουμε άλλη επιλογή».
Προσωπικά, όπως και πολλοί άλλοι, δεν θα ψηφίσω αυτή τη φορά.
Δημοσίευση σχολίου