Ο Πάνος Κατσαρέας γεννήθηκε το 1912 στην Πολιάνα (Αγ. Νίκων) Μάνης και το 1938 αποφοίτησε από τη Σχολή Υπαξιωματικών ως ανθυπολοχαγός αυτοκινήτων.
Το φθινόπωρο του 1943, ο Κατσαρέας εντάχθηκε στα Τάγματα Ασφαλείας Λακωνίας, οπλίστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές και έδωσε σκληρές μάχες εναντίον των ανταρτών στα Σοχά Λακωνίας, στη Μηλιά και τη Σελινίτσα της Μάνης.
Στις 6 Ιουνίου 1946 ίδρυσε τις παρακρατικές Εθνικές Αντικομμουνιστικές Ομάδες Κυνηγών (ΕΑΟΚ), που στρέφονταν και κατά του άμαχου πληθυσμού.
Στο χωριό Βαμβακού εγκατέστησε φυλάκιο και φρουρά 120 αντρών, οι οποίοι: «Πίεζαν ποικιλοτρόπως τους κατοίκους, πράγμα το οποίο προεκάλει τας διαμαρτυρίας αυτών προς την Ελληνικήν Χωροφυλακήν».
Η συμμορία Κατσαρέα καταδυνάστευε συνολικά τους ανθρώπους του χωριού, αφού κανείς αριστερός πολίτης δεν θα μπορούσε να παραπονεθεί στην τοπική Χωροφυλακή την εποχή εκείνη.
Στις 10 Οκτωβρίου 1946, οι αντάρτες επιτέθηκαν στη φρουρά του Κατσαρέα στη Βαμβακού και σκότωσαν 8 άντρες της.
Στις 15 Οκτωβρίου 1946, ογδόντα μέλη της ΕΑΟΚ, με επικεφαλής τον Γερακάρη, μπήκαν στη Βαμβακού συνέλαβαν 25 άντρες, 5 γυναίκες και 3 παιδιά, τους οδήγησαν στην πλατεία του χωριού, τους ξυλοκόπησαν άγρια και τους εκτέλεσαν.
Οι άντρες του Κατσαρέα αποκεφάλισαν τον Κοσμά Πρεκεζέ -συγγενή του Θεόδωρου Πρεκεζέ ο οποίος ήταν διοικητής ανταρτών στον Πάρνωνα- και τοποθέτησαν το κομμένο κεφάλι του σε κοντάρι, περιφέροντάς το μέχρι το χωριό της Αράχωβας (σημερινές Καρυές) για να το δουν οι συγγενείς του.
Στις 20 Μαρτίου 1947, ο Κατσαρέας σκοτώθηκε 5 χιλιόμετρα έξω από το χωριό Γεράκι. Το τζιπ του χτυπήθηκε από αντάρτες με επικεφαλής τον Τάκη Γεωργόπουλο. Ο Κατσαρέας χτυπήθηκε στο χέρι και στην καρδιά, ενώ τραυματίστηκαν βαριά οι Κ. Παπαδάκος και Γ. Σκάλκος και ελαφρότερα οι Πέτρος Κατσαρέας και Κουλής Πιερρακάκης. Ο Παπαδάκος υπέκυψε στα τραύματά του, ενώ ο Σκάλκος κατόρθωσε να επιζήσει. Την επομένη, μέλη της ΕΑΟΚ με επικεφαλής τον ομαδάρχη Κωνσταντίνο Μπαθρέλο εισέβαλαν στις φυλακές Γυθείου και δολοφόνησαν τουλάχιστον 30 αριστερούς κρατούμενους.
Ο αρχηγός της ΕΑΟΚ Λακωνίας Κυρ. Κυριακόγκωνας με τους τμηματάρχες Βασ. Μπογέα (1ο από αριστερά) Σταμ. Γούδη (3ος) και Σταύρο Γερακάρη (4ος) που φημιζόταν για την σκληρότητα που επιδείκνυε στα θύματα του. Δεύτερος ο Ιω. Παυλάκος.
Την αρχηγία της ΕΑΟΚ ανέλαβε ο δικηγόρος Πέτρος Πραστάκος από τον Πύργο Δηρού Λακωνίας, αλλά πολύ σύντομα τον αντικατέστησε ο γιατρός Κυριάκος Κυριακόγκωνας από τη Δρύαλο Λακωνίας.
Στις 20/1/1946 -πριν από την ίδρυση της ΕΑΟΚ- στη μονή Τσίγκου του Οιτύλου, οι πρώην ταγματασφαλίτες Α. Βουνιτσέας (ή Βουτσινέας), Σ. Γερακάρης, Ηλ. Σαλάπας και Κ Σαξιώνης δολοφόνησαν με αυτόματα τις συζύγους και θυγατέρες των ανταρτών του ΔΣΕ Σωτήρη και Αντώνη Πετρούλα.
Στις 22/7/1946, μέλη της ΕΑΟΚ με επικεφαλής τους Σ. Γερακάρη και Α. Βουνιτσέα (ή Βουτσινέα) επέδραμαν στο χωριό Λόγιο Γυθείού. Εκεί εκτέλεσαν με μαχαίρια 2 άντρες και με αυτόματα 2 γυναίκες.
Στις 4/8/1946, σε επιδρομή της ΕΑΟΚ στο χωριό Βρονταμάς με επικεφαλής τον Πάνο Κατσαρέα, συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν 4 αθώοι πολίτες. 39
Στις 19/8/1946 στη Σκάλα Λακωνίας η ομάδα Κατσαρέα δολοφόνησε 4 αθώους πολίτες.
Επίσης στις 19/8/1946, η ΕΑΟΚ μπαίνει στο χωριό Βρονταμάς και δολοφονεί 2 δημοκρατικούς πολίτες.
Στις 28/8/1946 ομάδα της ΕΑΟΚ με επικεφαλής τους Πουλικάκο και Καμαρινέα μπήκε ξανά στο χωριό Βρονταμάς και σκότωσε 4 πολίτες, τους οποίους συνέλαβε στα σπίτια τους.
Στις 6/9/1946 στο χωριό Καστανιά Οιτύλου δολοφονούνται 3 γυναίκες.
Στις 19/9/1946 ομάδα ΕΑΟΚ με αρχηγό τον Γιάννη Παυλάκο εισέβαλε στο χωριό Γραμμούσα Μολάων, συνέλαβε και εκτέλεσε 3 πολίτες.
Στις 23/9/1946, στο χωριό Σουστιανά Σπάρτης, ένοπλοι χίτες συλλαμβάνουν και εκτελούν 6 πολίτες από 75 έως 16 χρόνων.
Οι επιδρομές αυτές κορυφώθηκαν με την εισβολή στο χωριό Βαμβακού τον Οκτώβριο του 1946, η οποία αποτέλεσε όπως φαίνεται την αρχή του τέλους για τον Πάνο Κατσαρέα.
Οι ομάδες της ΕΑΟΚ συνέχιζαν να τρομοκρατούν τον λαό της λακωνικής υπαίθρου με ομαδάρχες τους Γερακάρη, Παυλάκο, Μπογέα και Γούδη. Η σκληρότητα του Σταύρου Γερακάρη και η βαρβαρότητα και δολιότητα του Γιάννη Παυλάκου ήταν παροιμιώδεις.
Η δράση της ΕΑΟΚ αποτυπώνεται στον Τύπο της εποχής:
«Στη Λακωνία, αυτό το κομμάτι της ελληνικής γης που υποφέρει περισσότερο από κάθε άλλο μέρος, το παρακράτος του Κατσαρέα εγκαταστάθηκε μονίμως. Μετά τον θάνατό του, οι σημερινοί του διάδοχοι Γιάννης Παυλάκος και Σταύρος Γερακάρης, παλιά μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας, δρουν ανεξέλεγκτα. Η ζωή, η τιμή και η περιουσία κάθε πολίτη εξαρτάται από την καλή ή όχι διάθεση του πρώτου τυχόντος καθάρματος που είναι ενταγμένο στις ομάδες αυτές. Ο ίδιος ο Παυλάκος έχει σκοτώσει ιδιοχείρως υπερτετρακόσια άτομα, κυρίως δε χήρες, γέρους και παιδιά. Για αυτόν είναι μια φυσική ανάγκη και όταν δεν έχει πρόχειρο άνθρωπο να σκοτώσει, σκοτώνει χοίρους, γάτες και σκυλιά».
Το όργιο των δολοφονιών, της τρομοκρατίας και της βίαιης «φορολόγησης» των φτωχών χωριών της Μάνης από την ΕΑΟΚ αποτυπώνεται σε δύο γραπτά ντοκουμέντα της εποχής.
Το πρώτο είναι η απεύθυνση του νέου αρχηγού της ΕΑΟΚ, Κυριάκου Κυριακόγκωνα, προς τον «Λαό της Λακωνίας». Το κείμενο συντάχθηκε στο Γύθειο στις 4 Σεπτεμβρίου του 1947.
Η τέταρτη παράγραφος έχει ως εξής: «Λάκωνες! Ο αγών είναι εθνικός, πατριωτικός αλλά και ηθικός. Πρέπει όλοι όσοι διαχειρίζονται τον αγώνα να είναι πρότυπα ηθικής και τιμιότητος, να είναι το παράδειγμα της τόλμης, του ηρωισμού, της γενναιότητος και της ευπρεπείας. Ο κλέπτης, ο άτιμος, ο προδότης του εθνικού αγώνος θα κτυπηθεί αμειλίκτως. Πιστοί εις τις αρχές και κατευθύνσεις του εθνικού μας αγώνος, προέβημεν εις την αντικατάσταση του τέως ομαδάρχου Κωνσταντίνου Μπαθρέλου διότι καταπίεζε τους πολίτας και εισέπραττε παρ’ αυτών φόρους».
Ακολουθεί μια διακήρυξη του «Λαού της Μάνης», που δημοσιεύτηκε στην «Εθνική Φωνή Σπάρτης» και απηχούσε το «κοινόν αίσθημα». Το κείμενο έχει εννέα (9) σημεία που περιγράφουν τη δράση της ΕΑΟΚ και τη σημασία της για τον λαό της περιοχής.
Το κείμενο φέρει την ημερομηνία: «Εν Γυθείω τη 15 Ιανουάριου 1948» και στο τέλος φέρει υπογραφές των προέδρων τοπικών φορέων και επαγγελματικών συλλόγων.
Στο σημείο επτά (7) του κειμένου διαβάζουμε τα εξής: «Από πολλού χρόνου επεδιώχθη η αναγνώρισις από του Κράτους των εθνικών τούτων ομάδων ως ανεξαρτήτου Τάγματος υπό μονίμους αξιωματικούς προς αποτελεσματικωτέραν δίωξιν των ανταρτοκομμουνιστών και επιβολήν της ασφαλείας, πρωτίστως εις την περιφέρειαν μας, όπου το Κράτος απουσιάζει παντελώς, πλην όμως λόγω της αντιδράσεως ορισμένων πολιτικών, απέτυχε η προσπάθειά των αύτη, ενώ αντιθέτως, άλλαι ομάδες δηλώσασαι φιλίαν εις αυτούς, ανεγνωρίσθησαν υπό του Κράτους».
Στο σημείο οκτώ (8) διαβάζουμε·. «Δεν δύναται τις να αρνηθή ότι διεπράχθησαν κατά το παρελθόν σφάλματά τινα και υπερβασίαι (sic), συνήθεις άλλωστε και εις τακτικούς στρατούς, πλην όμως, παρά το γεγονός ότι ήδη ταύτα εξέλιπον, ουδόλως δύνανται να αμαυρώσουν το παρά των Εθνικών Ομάδων Λακωνίας επιτελεσθέν τεράστιον εθνικόν έργον, παρά την γλισχρότητα των διατιθεμένων μέσων».
Στο σημείο εννέα (9) διαβάζουμε: «Πάντες οι δυσφημισταί του έργου των Εθνικών Ομάδων Λακωνίας, είναι οι γνωστοί εαμοκομμουνισταί, εμφανιζόμενοι με το προσωπείον του δημοκρατικού πολίτου προς εξαπάτησιν των αφελών και ακατατοπίστων συμπατριωτών των, ή πράκτορες και τροφοδόται των ανταρτοκομμουνιστών, ή τέλος κακοί εθνικόφρονες [...] οι οποίοι επιδίδονται εις την δυσφήμησιν του παρ’ άλλων διαξαχθέντος αγώνος, ανίκανοι αυτοί ηθικώς να αρθούν εις το ύψος των περιστάσεων».
Ο υπαρχηγός ΓΕΣ στρατηγός Στυλ. Κιτριλάκης (στη μέση) επιθεωρεί μονάδα των ΕΑΟΚ. Πρώτος από αριστερά ο Αμερικανός σύνδεσμος Στρατηγείου Terter, ο συνταγματάρχης Χουσάκος, οι ταξιάρχοι Πλουμής, Σακελαρόπουλος και ο Κυριακόγκωνας.
Το κείμενο αποτυπώνει τις άκαρπες προσπάθειες της ΕΑΟΚ να ενδυθεί τη νομιμότητα και να αναγνωριστεί από το κράτος, όσο και «τα σφάλματα και αι υπερβασίαι», δηλαδή τα βασανιστήρια, οι φόνοι άμαχου πληθυσμού και η λεηλασία των χωριών. Οσοι διαμαρτύρονταν για τη δράση της ΕΑΟΚ αποκαλούνται είτε «εαμοκομμουνιστές» είτε «κακοί εθνικιστές». Δηλαδή συκοφαντούνται και διαχωρίζονται όχι μόνον οι αριστεροί ή οι δημοκρατικοί πολίτες, αλλά και οι τίμιοι δεξιοί πολίτες (η πλειονότητα του νομού Λακωνίας).
Τελικά οι άντρες της ΕΑΟΚ ορκίστηκαν την 19η Δεκεμβρίου1948 στη Σπάρτη και απετέλεσαν το 1ον Δημοσυντήρητον Τάγμα Εθνοφυλακής Αμύνης Λακωνίας (ΔΤΕΑΛ).
Πηγή: Ιστορικά ντοκουμέντα
Δημοσίευση σχολίου