Υπό την βαριά σκιά της Συμφωνίας της Βάρκιζας, ξεκινάει σαν σήμερα το 1945 το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Του Γ. Γ.

Tο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ γίνεται από 1-6 Οκτώβρη 1945 στην αίθουσα του κινηματοθεάτρου ΤΙΤΑΝΙΑ και βρίσκει το κόμμα ναι μεν να έχει δεχθεί σκληρά χτυπήματα από την Μεταξική δικτατορία, αλλά με ένα κύρος ανάμεσα στις λαϊκές μάζες να βρίσκεται στα ύψη, λόγω της πρωταγωνιστικής του συμμετοχής στο ΕΑΜ και στην Εθνικής Αντίσταση.
Οι τραγικές συνέπειες, επίσης, της συμφωνίας της Βάρκιζας δεν ήταν τόσο ορατές.

Τα θέματα του συνεδρίου ήταν:

1. Λογοδοσία της Κεντρικής Επιτροπής. Εισηγητής Γιώργης Σιάντος.
2. Η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα και τα προβλήματα της Λαϊκής Δημοκρατίας. Εισηγητής Νίκος Ζαχαριάδης.
3. Το αγροτικό πρόβλημα στην Ελλάδα. Εισηγητής Λεωνίδας Στρίγκος.
4. Το πρόγραμμα του ΚΚΕ. Εισηγητής Μήτσος Παρτσαλίδης.
5. Το Καταστατικό του ΚΚΕ. Εισηγητής Γιάννης Ιωαννίδης.
6. Εκλογή Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου του ΚΚΕ.

Στο Συνέδριο πήραν μέρος 223 τακτικοί αντιπρόσωποι (οι 26 ήταν γυναίκες) και 38 αναπληρωματικοί. Ενα ενδιαφέρον στοιχείο που αξίζει να σημειώσουμε είναι η κοινωνική σύνθεση του Συνεδρίου. Από τους 223 αντιπροσώπους ήταν: 119 εργάτες, 26 υπάλληλοι, 22 αγρότες, 29 επιστήμονες, 8 διανοούμενοι και 11 φοιτητές.

Το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ, πραγματοποιείται σε συνθήκες τυπικής νομιμότητας, ενώ το καθεστώς της λευκής τρομοκρατίας, επικρατούσε σε όλη την Ελλάδα.

Κι εδώ να κάνουμε μια παρένθεση. Η Λευκή Τρομοκρατία, όπως ονομάστηκε η βίαιη αυτή περίοδος μεταξύ της συμφωνίας της Βάρκιζας και των εκλογών του 1946, αποτελούσε σε πολλές περιπτώσεις τη ρεβάνς μελών δεξιών ομάδων της Κατοχής αλλά και συνεργατών των κατακτητών, οι οποίοι μετά τα Δεκεμβριανά μπορούσαν πλέον να προβάλλονται ως δικαιωμένοι για τις κατοχικές «αντικομμουνιστικές» (με εισαγωγικά ή χωρίς) επιλογές τους.

Ωστόσο η Λευκή Τρομοκρατία δεν ήταν απλώς ιδιωτική υπόθεση, συνέχεια των συγκρούσεων ομάδων της κατοχής. Ηταν σε μεγάλο βαθμό και υπόθεση του ίδιου του κράτους και των μηχανισμών του, οι οποίοι στοχοποίησαν, σε πολλές περιπτώσεις εντελώς ανοικτά, τα μέλη του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ), επιχειρώντας την πλήρη εξάλειψη του πολιτικού αντιπάλου.

Η εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού και ειδικά των δυνάμεων ασφαλείας από τα μέλη και τους συμπαθούντες του ΕΑΜ και γενικότερα η καταστολή των οργανώσεων της Αριστερός θεωρήθηκαν περισσότερο επείγουσες από την τιμωρία όσων βαρύνονταν με κατηγορίες δωσιλογισμού. (Διαβάστε περισσότερα).

Εισαγωγικά να πούμε ότι το 7ο Συνέδριο έγινε μετά από 10 ολόκληρα χρόνια από τότε που είχε συγκληθεί το 6ο. (Τον Δεκέμβρης του 1935). Από τότε είχαν συμβεί πολλά και συγκλονιστικά γεγονότα. Δικτατορία του Μεταξά, Ελληνοϊταλικός πόλεμος, Κατοχή, ΕΑΜ και ένοπλη αντίσταση στους κατακτητές, απελευθέρωση της χώρας, τα Δεκεμβριανά του 1944, η κατάπτυστη συμφωνία της Βάρκιζας, ο αφοπλισμός και η διάλυση του ΕΛΑΣ.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με το "Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ" "Στο αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ δεν έχουν βρεθεί τα πρακτικά του 7ου Συνεδρίου πέρα από ομιλίες και αποσπάσματα ομιλιών που δημοσιεύτηκαν τότε στον "Ριζοσπάστη".

Χωρίς να θέλουμε να κουράσουμε τους αναγνώστες μας να σημειώσουμε κάποια βασικά στοιχεία που εντοπίσαμε από τις εργασίες του 7ου Συνεδρίου.
Πέρα από μια "θολούρα" που υπήρξε, από τον βασικό εισηγητή Γ. Σιάντο σχετικά με τις συμφωνίες του Λιβάνου της Γκαζέρτας και της Βάρκιζας, που ενώ απέφυγε να τις χαρακτηρίσει λανθασμένες, εντοπίζει γενικότερους λάθος χειρισμούς στην εφαρμογή τους, το βασικό ήταν η κάθετη διαφωνία που υπήρχε μεταξύ του Μ. Παρτσαλίδη και του Ν. Ζαχαριάδη, σχετικά με το ειρηνικό ή μη πέρασμα στη Λαϊκή Δημοκρατία.

Ενώ η ρεφορμιστική αντίληψη του Παρτσαλίδη ήταν να επικεντρωθεί το Κόμμα προβάλλοντας τον αγώνα για ομαλές εξελίξεις η άποψη του Ν.Ζ ήταν ότι "η αντίδραση με την ξενική υποστήριξη προσπαθεί με όλα τα μέσα να παρεμβάλει εμπόδια σε μια ειρηνική δημοκρατική εξέλιξη ... Εμείς ρέπει να προετοιμάζουμε τον λαό για να μπορέσει να επιβάλλει το πέρασμα αυτό εφ' όσον είναι στη θέληση της πλειοψηφίας με όλα τα μέσα που διαθέτει".
Κατά ένα τρόπο με τις αντιλήψεις του Παρτσαλίδη συντάχθηκε και ο Μιλτ. Πορφυρογένης που πρότεινε να "τονίσουμε τον δημοκρατικό χαρακτήρα του ΚΚΕ", ενώ σύμφωνα με τον ίδιο, οι κομμουνιστές που κατοικούσαν στην επαρχία έπρεπε να συγχωνευτούν με το Αγροτικό Κόμμα γιατί η "ύπαρξη χωριστών κομμάτων στο χωριό διασπά ως ένα σημείο την ενότητα της δράσης της αγροτιάς", προτάσεις που πέρασαν από το συνέδριο τραυματίζοντας την οργανωτική αυτοτέλεια του ΚΚΕ.   

Από την έναρξη του 7ου Συνεδρίου του ΚΚΕ

Αυτό το Συνέδριο του ΚΚΕ ασχολήθηκε, εκτός των άλλων και με το θέμα όσων μελών του κόμματος είχαν υπογράψει "δηλώσεις μετανοίας" την εποχή της Μεταξικής δικτατορίας.

Ασ' δούμε το σχετικό απόσπασμα από την εισηγητική ομιλία του Γ. Σιάντου:

Άλλο χτύπημα που συνετέλεσε στην αποσύνθεση του κόμματος τότε, ήταν εκείνες οι δηλώσεις μετανοίας. Αυτό ήταν μεγάλο χτύπημα. Βέβαια, είναι γνωστό με τι μέθοδες έπαιρναν αυτές τις δηλώσεις, με ιεροεξεταστικά βασανιστήρια. 

Ομως αυτές τις δηλώσεις τις χρησιμοποίησαν για να παρουσιάσουν το κόμμα μας στο λαό σαν κόμμα χωρίς αρχές, να παρουσιάσουν τα στελέχη μας σαν ανθρώπους που άλλα έλεγαν χθες και άλλα λένε σήμερα μπροστά στις δυσκολίες και αποσιωπούσαν τις χιλιάδες των ηρώων, που όχι μόνο σάπιζαν στις φυλακές και εξορίες αλλά και υφίσταντο τα μεγαλύτερα μαρτύρια, χωρίς ούτε μια στιγμή να λυγίσουν. 
Εδειχναν στον κόσμο μόνο το Σκλάβαινα και μερικούς άλλους, για να χτυπήσουν το κόμμα. Και πράγματι μας έδωσαν σοβαρά χτυπήματα ... . 

Από την άλλη μεριά, η 4η Αυγούστου ξεκαθάρισε το κόμμα μας από τους δειλούς και λιπόψυχους και το έκανε ακόμα πιο γερό. 
Ηταν λάθος η απόφασή μας να ξαναπάρουμε στο κόμμα έστω και λίγους δηλωσίες. 
Η 12η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής σωστά χαρακτήρισε σαν ζήτημα ηθικής τάξης το ξεκαθάρισμα του κόμματος από όλους τους δηλωσίες.  

Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα είναι η τωρινή απόφαση του ΚΚΕ σχετικά με το 7ο Συνέδριο. Η σχετική του εκτίμηση αναφέρει ότι "παρά και τα πρόσφατα γεγονότα (βλ. ένοπλη σύγκρουση του Δεκέμβρη με τις συνασπισμένες δυνάμεις της ντόπιας αστικής τάξης, ταγματασφαλιτών, κλπ. και του βρετανικού ιμπεριαλισμού) το Κόμμα δεν μπόρεσε να βγάλει τα απαραίτητα συμπεράσματα, διαμορφώνοντας επαναστατική στρατηγική και ρίχνοντας όλες του τις δυνάμεις για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας".

Το "Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ" επίσης αναφέρει:

Πέρα από κάθε αμφισβήτηση το ΚΚΕ βρισκόταν σε δύσκολη κατάσταση μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας .
Το πολιτικό αδιέξοδο, η τάση προσαρμογής-αποδοχής της νέας κατάστασης που είχε διαμορφωθεί, καθώς και το κλονισμένο κύρος του καθοδηγητικού οργάνου που αγκάλιαζαν πλατιές ΕΑΜικές μάζες, όπως και οργανωμένες κομματικές δυνάμεις.

Από την άλλη, οι εντεινόμενοι διωγμοί έκαναν ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη να υπάρξει απάντηση-διέξοδος από αυτό το σκηνικό, αφού οι εξελίξεις οδηγούσαν εξ' αντικειμένου στην ένοπλη σύγκρουση.

Με άλλα λόγια το ΚΚΕ βρέθηκε μπροστά στο καθήκον της ανασυγκρότησης του, αλλά και της διόρθωσης της γραμμής του σε επαναστατική ιδεολογικοπολιτική κατεύθυνση, καθήκον που πρωταρχική ευθύνη για την υλοποίησή του είχε ο Ν. Ζαχαριάδης, αναλαμβάνοντας και πάλι τα καθήκοντα του ΓΓ της ΚΕ. Το εγχείρημα ήταν πολύ δύσκολο, ωστόσο η κατάσταση στο Κόμμα επιβαλλόταν να αντιστραφεί. 

Πέντε χρόνια αργότερα, ο Ν. Ζαχαριάδης, αναφερόμενος στην περίοδο της Κατοχής, έγραψε ότι το Κόμμα "έπρεπε να ερευνήσει και να ξεκαθαρίσει αν τα θεμελιακά λάθη της Κατοχής, αν η Καζέρτα που ισοδυναμούσε με προδοσία, αν η ήττα μας στο Δεκέμβρη και η συνθηκολόγησή μας στη Βάρκιζα ήταν έργο πρακτόρων του εχθρού μέσα στην καθοδήγηση του Κόμματος. Και η έρευνα και το ξεκαθάρισμα αυτό έπρεπε να γίνει προσεκτικά για να μην απειληθεί η ενότητα του Κόμματος".

Η απόδοση τω λαθών της Κατοχής στην υποτιθέμενη ύπαρξη πρακτόρων του εχθρού (άδικα υπαινισσόταν τον Σιάντο) ήταν άστοχη και εξ αντικειμένου αποπροσανατολιστική.

Επιπλέον, ο ισχυρισμός του, στο βαθμό που τον πίστευε, ότι ο λόγος της μη άσκησης κριτικής σχετικά με τα λάθη του Κόμματος στην διάρκεια της Κατοχής ήταν ότι "δεν ήθελε να κάνει τον έξυπνο" δε βρισκόταν σε αντιστοιχία με την ευθύνη του Γ.Γ της ΚΕ του ΚΚΕ, που οφείλει να θέτει τις όποιες κρίσεις του στα κομματικά όργανα, να τις υπερασπίζεται και να παλεύει για να γίνουν συλλογική απόφαση. Αλλωστε η ενότητα του Κόμματος δεν εξασφαλίζεται μέσα από τη συγκάλυψη των λαθών και της διαπάλης, αλλά με επιδίωξη να διορθωθούν αυτά στην πράξη, μέσα σε μια πορεία.

Υ.Γ: Αντιλαμβάνομαι φυσικά ότι τέτοια θέματα είναι "βαριά" και ελάχιστοι αναγνώστες μας μπαίνουν στην διαδικασία να τα διαβάσουν. Αυτό όμως δεν με απασχολεί αφού έχω φάει "πετριά" με την ιστορία ειδικά την πρόσφατη του ντόπιου κομμουνιστικού κινήματος.
Και επειδή εντοπίζω κάποιες καραμπινάτες ιστορικές αλχημείες στην εκτίμηση του ΚΚΕ για το 7ο συνέδριο του -έχοντας διαβάσει το βιβλίου του Ν.Ζαχαριάδη "Δέκα χρόνια πάλης. Συμπεράσματα -Διδάγματα-Καθήκοντα" όπου περιλαμβάνεται το απόσπασμα που παραθέτει η απόφαση του σημερινού ΚΚΕ, το μόνο που έχω να γράψω προς το παρόν είναι μια λαϊκή ρήση: "Αν απομονώσεις προτάσεις απ' το ευαγγέλιο, μπορείς να χαρακτηρίσεις τον Χριστό, Αντίχριστο".