Το τσιφλίκι της Τσερκέζας

Του Γ. Γ.

Διαβάζοντας την προηγούμενη, πολύ συγκινητική για μένα, ανάρτηση που έκανε ο σύντροφος askordoulakos ένα σωρό αναμνήσεις από συζητήσεις που είχα με πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ πλημμύρισαν το μυαλό μου.

Δυστυχώς τα χρόνια έχουν περάσει, η μνήμη με έχει προδώσει, και όταν προσπάθησα να μεταφέρω, εδώ, μια συζήτηση που είχαμε σε σπίτι ενός φουρνάρη κομμουνιστή με τον Κώστα Βασάλο –πρώην βουλευτή του ΚΚΕ, ήταν ο «μαρμπα-Κώστας» για μας- και με αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που είχαν επιζήσει από ένα φοβερό μακελειό που είχε κάνει ο μοναρχοφασιστικός στρατός με θύματα αντάρτες του ΔΣΕ στο νησί μου, κάπου βραχυκύκλωσα.

Σε λίγες μέρες που θα είμαι στην Λέσβο, θα φρεσκάρω την μνήμη μου και θα επανέλθω σ’ αυτό. (Εχω αναλάβει και μια υποχρέωση. Να κάνω ένα αναλυτικό αφιέρωμα σε μια εμβληματική μορφή του κομμουνιστικό κινήματος. Το χωριανό μου Ακίνδυνο Αλβανο, στέλεχος της ΟΠΛΑ Θεσσαλονίκης).

Προς το παρόν παραθέτω περιληπτικά στο έγκλημα του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος που ανέφερα αρχικά  όπως το περιγράφει ο Μιχάλης Λιαρούτσος στο βιβλίο του  «Το 48 χωρίς φεγγάρι»:

Το τσιφλίκι της Τσερκέζας

Η Τσερκέζα ή αλλιώς Ζουλφιέ Χανούμ ή Ελένη Ιορδάνογλου ήταν Μικρασιάτισσα στην καταγωγή. Ήταν ιδιαίτερα δυναμική και πονηρή γυναίκα. Μετά την ανταλλαγή περιουσιών το 1923 απόκτησε μεγάλη περιουσία,εξαιτίας του χαρακτήρα, και των γνωριμιών που είχε. Λέγεται πως είχε δεσμό με τον Νικόλαο Πλαστήρα.

Το τσιφλίκι της Τσερκέζας ήταν πάντα γεμάτο ακόμα και όταν επί Κατοχής το νησί πεινούσε. Το καλοκαίρι του '48, μια μέρα που εκείνη έλειπε απ το τσιφλίκι της, μπήκαν στο μύλο της μια ομάδα αντάρτες, και πήραν λιγοστά πράγματα απ αυτά που βρήκαν μπροστά τους.

Μετά από μέρες έστειλε στον Κυριάκο Πασχαλιά, (Καπετάνιο) χαμπέρι, πως τον περιμένει φανερά, να πάει στο λημέρι της - όχι σαν κλέφτης.
Μετά από τρεις μήνες περίπου, και σε περίοδο μεγάλης πείνας των Ανταρτών, ο Πασχαλιάς τη θυμήθηκε.

Απ τη μια ήθελε να της δείξει πως δεν την φοβάται, παρόλη την κακιά της φήμη. Απ την άλλη έπρεπε να βρει τροφή για τα παληκάρια του. Πήρε λοιπόν έναν ακόμα μαζί του, και κατέβηκαν.
Κατέβηκε κυρίως όμως, γιατί πίστευε πως η Τσερκέζα έχει γνωρίσει ξεριζωμό κυνηγητό και κατατρεγμό. Νόμιζε πως παρ' ότι δεν συμφωνούσε με τις απόψεις των Ανταρτών, θα σεβόταν το ανυπόταχτο τους.

Και αυτό έδειξε. Τους γέμισε τους ντορβάδες και τους έστειλε. Τους έκλεισε ραντεβού και για την άλλη βδομάδα,την Τρίτη.

Ο Πασχαλιάς κράτησε προφυλάξεις.Την Τρίτη έστησαν καρτέρι στις εισόδους του τσιφλικιού της για ύποπτες κινήσεις. Δεν φάνηκε τίποτα περίεργο. Και την Τετάρτη ξαναφάνηκαν.
Έτσι άρχισε αυτό το νταλαβέρι με την Τσερκέζα. Επιφυλακτικό νταλαβέρι αλλά αναγκαστικό.
Πάντα κρατούσαν επιφυλάξεις.Και ξέκοβαν για αρκετά διαστήματα.

Την Πρωτοχρονιά του '49 τους είχε καλέσει να τους κάνει το τραπέζι,να γυρίσουνε το χρόνο μαζί.

Το ρίσκο της αποδοχής ήταν μεγάλο.Και υπήρχαν μεγάλες ενστάσεις. Όμως υπήρχε και η λαχτάρα των Ανταρτών να φάνε σαν άνθρωποι πάνω σ ένα τραπέζι, να ζεστάνουν το κόκαλο τους και να περάσουνε δυο ώρες σαν άνθρωποι. Λαχτάρα που υπερνίκησε τις δεύτερες σκέψεις και τις ενστάσεις.

Τα υπολόγισαν όλα. Πήραν ακόμα και την παραμικρή προφύλαξη. Λογάριασαν προδοσία, κρυμμένα αποσπάσματα, δηλητηρίαση. Λογάριασαν τα πάντα εκτός από ένα.

Και πήγαν. Δεκατρείς αντάρτες. Να φάνε μια φορά μετά από τόσο καιρό, σαν άνθρωποι. Σε τραπέζι,με κάθε λογής φαί. Την άφηναν να τρώει πρώτα εκείνη και μετά έτρωγαν. Ποτό δεν ακούμπησαν. Και οι σκοποί φυλούσαν. Ούτε την άφησαν στιγμή μόνη της.Τα υπολόγιζαν όλα.

Τελευταία στιγμή πριν φύγουν βγήκε να φέρει απ το μύλο κάτι γλυκά που τους είχε να πάρουν μαζί τους,.
Με αναμμένο τσιγάρο.Για να ανάψει το φυτίλι κάτω απ την καρυδιά της αυλής της.
Kαι πυροδότησε τα πυρομαχικά που είχαν ζώσει το σπίτι της,άντρες ειδικοί της ασφάλειας,μερικές μέρες πριν.

6 Αντάρτες έμειναν στον τόπο. Έγιναν κομμάτια απ τα πυρομαχικά. Οι υπόλοιποι κίνησαν για τον Μανταμάδο, που κρύφτηκαν στην μηχανή του Κομίλη. Όλοι με προβλήματα στα μάτια.

Την επόμενη μέρα τοπική εφημερίδα του νησιού έγραφε:
"Εις άγριον μάχην κατά την διάρκειαν της 31ης λήξαντος έτους εις την αγροτικήν περιοχήν του χωριού Ίππειος. Εξ συμμορίται νεκροί,οι υπόλοιποι, τραυματίαι καταδιώκονται απηνώς.
Εγκλωβισμένοι εις αγροικίαν προέβαλαν σθεναράν αντίστασην. Ολόκληρη τη νύκτα τα πολυβόλα έβαλλον.
Ουδεμία απώλεια εκ των ημετέρων"....

Η ίδια η Τσερκέζα είχε ανέβει σε βαρέλι κάτω απ την καρυδιά και απολάμβανε το θέαμα της ανατίναξης του σπιτιού της και των ανταρτών...