Του Αρη Χατζηστεφάνου - "Επίκαιρα"
Η μυστική αναφορά που βοηθάει το Τελ Αβίβ στην επικοινωνιακή διαχείρηση των γεγονότων στη Γάζα
Καθώς ο ισραηλινός στρατός σφυροκοπούσε για μια ακόμη φορά τη Γάζα, στα τέλη του 2008 και τις πρώτες εβδομάδες του 2009, αρκετοί Ισραηλινοί αξιωματούχοι λάμβαναν ένα απόρρητο έγγραφο στο ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο.
Γραμμένο από τον Αμερικανό πολιτικό αναλυτή και σύμβουλο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Φρανκ Λουντζ, το κείμενο αποτελούσε το απόλυτο εγχειρίδιο προπαγάνδας, το οποίο θα έπρεπε να χρησιμοποιεί κάθε αξιωματούχος που βρίσκεται «στην πρώτη γραμμή του επικοινωνιακού πολέμου».
Το συγκεκριμένο αρχείο, που αρχικά διέρρευσε από την ηλεκτρονική σελίδα του Newsweek και στη συνέχεια αναλύθηκε διεξοδικά από τον βρετανικό Independent, εκτός από γενικές κατευθυντήριες οδηγίες περιλαμβάνει ακόμη και έτοιμες λέξεις και φράσεις που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών συνεντεύξεων και δημόσιων εκδηλώσεων.
Το πρόβλημα, φυσικά, δεν εντοπίζεται στο ότι ένας κρατικός μηχανισμός ζητά βοήθεια από το εξωτερικό για να ωραιοποιήσει επικοινωνιακά την εικόνα του, αλλά στο ότι τα δελτία ειδήσεων των μεγαλύτερων διεθνών μέσων ενημέρωσης (και αρκετών ελληνικών) φαίνεται να αντιγράφουν σελίδες από το συγκεκριμένο εγχειρίδιο προπαγάνδας.
Δεν έχουν περάσει, άλλωστε, πολλά χρόνια απ' όταν μεγάλες αθηναϊκές εφημερίδες είχαν δημοσιεύσει αυτούσια αποσπάσματα από κείμενα της ισραηλινής κυβέρνησης εναντίον της αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας από την πρωτοβουλία «Ένα Καράβι για τη Γάζα».
Αξίζει, λοιπόν, να ξεφυλλίσουμε το εγχειρίδιο που συνέταξε ο Φρανκ Λουντζ και να το συγκρίνουμε με τον κυρίαρχο λόγο των ΜΜΕ για το Μεσανατολικό...
Ήδη από τις πρώτες σελίδες ο «καλός προπαγανδιστής» μαθαίνει ότι στον λόγο του πρέπει να δείχνει «συμπόνια» και για τις δύο πλευρές, υποστηρίζοντας ότι ο ίδιος μάχεται για ένα καλύτερο και ειρηνικό μέλλον για τα παιδιά των Ισραηλινών αλλά και των Παλαιστινίων.
Παρά το γεγονός ότι ο Λουντζ αναγνωρίζει στο κείμενό του ότι η Χαμάς κέρδισε τις τελευταίες δημοκρατικές εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη, επισημαίνει αρκετό συχνά ότι θα πρέπει πάντα να γίνεται διάκριση ανάμεσα στους Παλαιστίνιους κα: τη συγκεκριμένη οργάνωση.
Να σημειωθεί ότι, καθώς το κείμενο γράφτηκε πριν από μερικά χρόνια, η Χαμάς παρουσιάζεται ακόμη σαν υποχείριο της Τεχεράνης - μια διαπίστωση η οποία εγκαταλείφθηκε τους τελευταίους μήνες από τους Ισραηλινούς αξιωματούχους, ύστερα από την προσέγγιση του Ιράν με τις ΗΠΑ και τις έντονες τριβές που εκδηλώθηκαν ανάμεσα στη Χαμάς και την ιρανική κυβέρνηση. Αυτό, άλλωστε, φαίνεται να είναι και το μοναδικό σημείο του εγχειριδίου που χρήζει ανανέωσης. Σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο, πάντως, τονίζεται η ανάγκη συνεργασίας με τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος παρουσιάζεται σαν «φωνή της λογικής».
Ο συντάκτης του εγχειριδίου τονίζει ότι η επιχειρηματολογία των Ισραηλινών αξιωματούχων δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει θρησκευτικές αναφορές, παρά μόνο αν απευθύνονται σε Αμερικανούς ευαγγελιστές. Παρ' όλα αυτά, αρκετές από τις συμβουλές του σχετίζονται με την ιστορία των Εβραίων και πολύ περισσότερο με το Ολοκαύτωμα.
«Μην λέτε ότι το Ισραήλ δεν κάνει λάθη», τονίζει ο Λουντζ, επισημαίνοντας ότι τα τελευταία χρόνια η αντίληψη της διεθνούς κοινότητας για τους Εβραίους, ότι είναι ένας «κυνηγημένος λαός», έχει μειωθεί αισθητά. Συνεπώς, υποστηρίζει το κείμενο, οι αξιωματούχοι του Ισραήλ πρέπει να κρατούν χαμηλούς τόνους. Παράλληλα, προτείνεται η αναφορά στο Ολοκαύτωμα των Εβραίων από τη ναζιστική Γερμανία με φράσεις όπως: «Εύχομαι να μην ζήσουν τα παιδιά σας αυτά που περάσαμε εμείς».
Εμφανής είναι, πάντως, η αγωνία του συντάκτη του εγχειριδίου να μην υπάρχουν στις συζητήσεις αναφορές σε ιστορικά γεγονότα της Μέσης Ανατολής -και ιδίως στα σύνορα του 1967-, οι οποίες, προφανώς, θα μπορούσαν να αποδείξουν ποιος λειτουργεί σαν κατακτητής στα παλαιστινιακά εδάφη...
«Οι πολλές αναφορές στην ιστορία κουράζουν το ακροατήριο και το ίδιο συμβαίνει και με την παράθεση πολλών στοιχείων», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο, ενώ επισημαίνεται ότι οι υποστηρικτές του Ισραήλ θα πρέπει να μένουν πιστοί στη λεγάμενη αρχή «KISS» (αρκτικόλεξο από τη φράση «Keep It Simple Stupid» - «Μίλα Απλά, Ηλίθιε»). «Το μήνυμά σας θα αρχίσει να περνά στο ακροατήριο μόνο όταν βαρεθείτε να ακούτε τον εαυτό σας να επαναλαμβάνεται», συμβουλεύει τους αναγνώστες του ο Λουντζ, διευκρινίζοντας, μάλιστα, ότι το βασικό μήνυμα σε κάθε συνέντευξη θα πρέπει να επαναληφθεί τουλάχιστον δέκα φορές.
Σε σχέση με τη λύση των δύο κρατών, το εγχειρίδιο υιοθετεί και προτείνει στους αναγνώστες του μια πολιτική του τύπου «ναι μεν, αλλά».
Αφού παραθέτει δημοσκοπήσεις που αποδεικνύουν ότι η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ στηρίζει τη συγκεκριμένη λύση σε ποσοστό που αγγίζει το 80%, το εγχειρίδιο τονίζει ότι κάθε τοποθέτηση πρέπει να διέπεται από την αρχή «πρώτα η ειρήνη και μετά ο καθορισμός των συνόρων». Ουσιαστικά, δηλαδή, ο «καλός προπαγανδιστής» καλείται να στηρίζει σε ρητορικό επίπεδο τη λύση των δύο κρατών, την οποία όμως παραπέμπει στις ελληνικές καλένδες, συνδέοντάς τη με τον τερματισμό της βίας.
«Μπορείτε να παρουσιάζετε επιχειρήματα εναντίον της λύσης, αλλά μόνο με θετικό πρόσημο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Λουντζ, εξηγώντας ότι η φράση-κλειδί για να το πετύχουν είναι: «Πρώτα ειρήνη και μετά τα σύνορα».
Με δεδομένη, φυσικά, την εκρηκτική ανάπτυξη των εβραϊκών εποικισμών και τη διαρκή συρρίκνωση των παλαιστινιακών εδαφών τις τελευταίες δεκαετίες, και κυρίως από την εποχή που γράφτηκε το
συγκεκριμένο εγχειρίδιο εύκολα καταλαβαίνει κανείς τα οφέλη που προσέφερε στους αξιωματούχους του Ισραήλ αυτή η παρελκυστική πολιτική. Ελιναι χαρακτηριστικό ότι το κείμενο καλεί τους Ισραηλινούς αξιωματούχους να αναφέρονται με γενικότητες στο θέμα των συνόρων, χωρίς ποτέ να προσδιορίζουν σε ποια σύνορα αναφέρονται.
Αν και το σύνολο σχεδόν της ρητορικής που καλούνται να προωθούν οι αναγνώστες του εγχειριδίου έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την πραγματική πολιτική που ασκεί το κράτος του Ισραήλ, ένα από
τα σημεία όπου ο λόγος απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα είναι η ανάγκη ικονομικής στήριξης των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών. «Θα κερδίζετε αξιοπιστία, εάν δείχνετε να ενδιαφέρεστε για την ευημερία του παλαιστινιακού πληθυσμού και όχι μόνο για την ασφάλεια του Ισραήλ», τονίζεται στο κείμενο.
Στο ίδιο κεφάλαιο επισημαίνεται, μάλιστα, ότι δε. πρέπει να χρησιμοποιούνται λέξεις όπως: «δίνουμε στους Παλαιστίνιους», αλλά προτάσεις όπως «οικοδομούμε μαζί με τους Παλαιστίνιους», καθώς στην πρώτη περίπτωση γίνεται εμφανές ποιος είναι ο πραγματικός επικυρίαρχος στην περιοχε ενώ πρέπει να προωθείται μια εικόνα ισότητας» των δύο πλευρών.
Πόσο διαφορετική φαντάζει όμως αυτή η ψευδής επικοινωνιακή εικόνα με την πραγματικότητα που επιφυλάσσει το κράτος του Ισραήλ για τη Γάζα... Όπως έγινε γνωστό σε απόρρητο τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας που διέρρευσε μέσώ WikiLeaks, Ισραηλινοί αξιωματούχοι εφαρμόζουν εδώ και χρόνια μια πολιτική οικονομικού στραγγαλισμού της Γάζος με στόχο, όπως οι ίδιοι ανέφεραν, να διετηρούν την οικονομία της περιοχής «ένα βήμα πριν από την ολοκληρωτική κατάρρευση».
Καθώς ο ισραηλινός στρατός σφυροκοπούσε για μια ακόμη φορά τη Γάζα, στα τέλη του 2008 και τις πρώτες εβδομάδες του 2009, αρκετοί Ισραηλινοί αξιωματούχοι λάμβαναν ένα απόρρητο έγγραφο στο ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο.
Γραμμένο από τον Αμερικανό πολιτικό αναλυτή και σύμβουλο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Φρανκ Λουντζ, το κείμενο αποτελούσε το απόλυτο εγχειρίδιο προπαγάνδας, το οποίο θα έπρεπε να χρησιμοποιεί κάθε αξιωματούχος που βρίσκεται «στην πρώτη γραμμή του επικοινωνιακού πολέμου».
Το συγκεκριμένο αρχείο, που αρχικά διέρρευσε από την ηλεκτρονική σελίδα του Newsweek και στη συνέχεια αναλύθηκε διεξοδικά από τον βρετανικό Independent, εκτός από γενικές κατευθυντήριες οδηγίες περιλαμβάνει ακόμη και έτοιμες λέξεις και φράσεις που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών συνεντεύξεων και δημόσιων εκδηλώσεων.
Το πρόβλημα, φυσικά, δεν εντοπίζεται στο ότι ένας κρατικός μηχανισμός ζητά βοήθεια από το εξωτερικό για να ωραιοποιήσει επικοινωνιακά την εικόνα του, αλλά στο ότι τα δελτία ειδήσεων των μεγαλύτερων διεθνών μέσων ενημέρωσης (και αρκετών ελληνικών) φαίνεται να αντιγράφουν σελίδες από το συγκεκριμένο εγχειρίδιο προπαγάνδας.
Δεν έχουν περάσει, άλλωστε, πολλά χρόνια απ' όταν μεγάλες αθηναϊκές εφημερίδες είχαν δημοσιεύσει αυτούσια αποσπάσματα από κείμενα της ισραηλινής κυβέρνησης εναντίον της αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας από την πρωτοβουλία «Ένα Καράβι για τη Γάζα».
Αξίζει, λοιπόν, να ξεφυλλίσουμε το εγχειρίδιο που συνέταξε ο Φρανκ Λουντζ και να το συγκρίνουμε με τον κυρίαρχο λόγο των ΜΜΕ για το Μεσανατολικό...
Ήδη από τις πρώτες σελίδες ο «καλός προπαγανδιστής» μαθαίνει ότι στον λόγο του πρέπει να δείχνει «συμπόνια» και για τις δύο πλευρές, υποστηρίζοντας ότι ο ίδιος μάχεται για ένα καλύτερο και ειρηνικό μέλλον για τα παιδιά των Ισραηλινών αλλά και των Παλαιστινίων.
Παρά το γεγονός ότι ο Λουντζ αναγνωρίζει στο κείμενό του ότι η Χαμάς κέρδισε τις τελευταίες δημοκρατικές εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη, επισημαίνει αρκετό συχνά ότι θα πρέπει πάντα να γίνεται διάκριση ανάμεσα στους Παλαιστίνιους κα: τη συγκεκριμένη οργάνωση.
Να σημειωθεί ότι, καθώς το κείμενο γράφτηκε πριν από μερικά χρόνια, η Χαμάς παρουσιάζεται ακόμη σαν υποχείριο της Τεχεράνης - μια διαπίστωση η οποία εγκαταλείφθηκε τους τελευταίους μήνες από τους Ισραηλινούς αξιωματούχους, ύστερα από την προσέγγιση του Ιράν με τις ΗΠΑ και τις έντονες τριβές που εκδηλώθηκαν ανάμεσα στη Χαμάς και την ιρανική κυβέρνηση. Αυτό, άλλωστε, φαίνεται να είναι και το μοναδικό σημείο του εγχειριδίου που χρήζει ανανέωσης. Σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο, πάντως, τονίζεται η ανάγκη συνεργασίας με τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος παρουσιάζεται σαν «φωνή της λογικής».
Η «βιομηχανία του Ολοκαυτώματος»
Ο συντάκτης του εγχειριδίου τονίζει ότι η επιχειρηματολογία των Ισραηλινών αξιωματούχων δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει θρησκευτικές αναφορές, παρά μόνο αν απευθύνονται σε Αμερικανούς ευαγγελιστές. Παρ' όλα αυτά, αρκετές από τις συμβουλές του σχετίζονται με την ιστορία των Εβραίων και πολύ περισσότερο με το Ολοκαύτωμα.
«Μην λέτε ότι το Ισραήλ δεν κάνει λάθη», τονίζει ο Λουντζ, επισημαίνοντας ότι τα τελευταία χρόνια η αντίληψη της διεθνούς κοινότητας για τους Εβραίους, ότι είναι ένας «κυνηγημένος λαός», έχει μειωθεί αισθητά. Συνεπώς, υποστηρίζει το κείμενο, οι αξιωματούχοι του Ισραήλ πρέπει να κρατούν χαμηλούς τόνους. Παράλληλα, προτείνεται η αναφορά στο Ολοκαύτωμα των Εβραίων από τη ναζιστική Γερμανία με φράσεις όπως: «Εύχομαι να μην ζήσουν τα παιδιά σας αυτά που περάσαμε εμείς».
Εμφανής είναι, πάντως, η αγωνία του συντάκτη του εγχειριδίου να μην υπάρχουν στις συζητήσεις αναφορές σε ιστορικά γεγονότα της Μέσης Ανατολής -και ιδίως στα σύνορα του 1967-, οι οποίες, προφανώς, θα μπορούσαν να αποδείξουν ποιος λειτουργεί σαν κατακτητής στα παλαιστινιακά εδάφη...
«Οι πολλές αναφορές στην ιστορία κουράζουν το ακροατήριο και το ίδιο συμβαίνει και με την παράθεση πολλών στοιχείων», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο, ενώ επισημαίνεται ότι οι υποστηρικτές του Ισραήλ θα πρέπει να μένουν πιστοί στη λεγάμενη αρχή «KISS» (αρκτικόλεξο από τη φράση «Keep It Simple Stupid» - «Μίλα Απλά, Ηλίθιε»). «Το μήνυμά σας θα αρχίσει να περνά στο ακροατήριο μόνο όταν βαρεθείτε να ακούτε τον εαυτό σας να επαναλαμβάνεται», συμβουλεύει τους αναγνώστες του ο Λουντζ, διευκρινίζοντας, μάλιστα, ότι το βασικό μήνυμα σε κάθε συνέντευξη θα πρέπει να επαναληφθεί τουλάχιστον δέκα φορές.
Σε σχέση με τη λύση των δύο κρατών, το εγχειρίδιο υιοθετεί και προτείνει στους αναγνώστες του μια πολιτική του τύπου «ναι μεν, αλλά».
Αφού παραθέτει δημοσκοπήσεις που αποδεικνύουν ότι η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ στηρίζει τη συγκεκριμένη λύση σε ποσοστό που αγγίζει το 80%, το εγχειρίδιο τονίζει ότι κάθε τοποθέτηση πρέπει να διέπεται από την αρχή «πρώτα η ειρήνη και μετά ο καθορισμός των συνόρων». Ουσιαστικά, δηλαδή, ο «καλός προπαγανδιστής» καλείται να στηρίζει σε ρητορικό επίπεδο τη λύση των δύο κρατών, την οποία όμως παραπέμπει στις ελληνικές καλένδες, συνδέοντάς τη με τον τερματισμό της βίας.
«Μπορείτε να παρουσιάζετε επιχειρήματα εναντίον της λύσης, αλλά μόνο με θετικό πρόσημο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Λουντζ, εξηγώντας ότι η φράση-κλειδί για να το πετύχουν είναι: «Πρώτα ειρήνη και μετά τα σύνορα».
Με δεδομένη, φυσικά, την εκρηκτική ανάπτυξη των εβραϊκών εποικισμών και τη διαρκή συρρίκνωση των παλαιστινιακών εδαφών τις τελευταίες δεκαετίες, και κυρίως από την εποχή που γράφτηκε το
συγκεκριμένο εγχειρίδιο εύκολα καταλαβαίνει κανείς τα οφέλη που προσέφερε στους αξιωματούχους του Ισραήλ αυτή η παρελκυστική πολιτική. Ελιναι χαρακτηριστικό ότι το κείμενο καλεί τους Ισραηλινούς αξιωματούχους να αναφέρονται με γενικότητες στο θέμα των συνόρων, χωρίς ποτέ να προσδιορίζουν σε ποια σύνορα αναφέρονται.
Οικονομική ... ευημερία
Αν και το σύνολο σχεδόν της ρητορικής που καλούνται να προωθούν οι αναγνώστες του εγχειριδίου έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την πραγματική πολιτική που ασκεί το κράτος του Ισραήλ, ένα από
τα σημεία όπου ο λόγος απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα είναι η ανάγκη ικονομικής στήριξης των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών. «Θα κερδίζετε αξιοπιστία, εάν δείχνετε να ενδιαφέρεστε για την ευημερία του παλαιστινιακού πληθυσμού και όχι μόνο για την ασφάλεια του Ισραήλ», τονίζεται στο κείμενο.
Στο ίδιο κεφάλαιο επισημαίνεται, μάλιστα, ότι δε. πρέπει να χρησιμοποιούνται λέξεις όπως: «δίνουμε στους Παλαιστίνιους», αλλά προτάσεις όπως «οικοδομούμε μαζί με τους Παλαιστίνιους», καθώς στην πρώτη περίπτωση γίνεται εμφανές ποιος είναι ο πραγματικός επικυρίαρχος στην περιοχε ενώ πρέπει να προωθείται μια εικόνα ισότητας» των δύο πλευρών.
Πόσο διαφορετική φαντάζει όμως αυτή η ψευδής επικοινωνιακή εικόνα με την πραγματικότητα που επιφυλάσσει το κράτος του Ισραήλ για τη Γάζα... Όπως έγινε γνωστό σε απόρρητο τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας που διέρρευσε μέσώ WikiLeaks, Ισραηλινοί αξιωματούχοι εφαρμόζουν εδώ και χρόνια μια πολιτική οικονομικού στραγγαλισμού της Γάζος με στόχο, όπως οι ίδιοι ανέφεραν, να διετηρούν την οικονομία της περιοχής «ένα βήμα πριν από την ολοκληρωτική κατάρρευση».
Δημοσίευση σχολίου