16/5/1946: Αλλο ένα στυγερό έγκλημα της ληστοσυμμορίας του Β. Μαγγανά. - Η αντιμετώπιση του ένοπλου δοσιλογισμού από το αστικό κράτος

Του  Γ. Γ

«Σε όλη την περιφέρεια της Μεσσηνίας οι μοναρχικοί ληστοσυμμορίτες έχουν εξαπολύσει την πιο αιματηρή τρομοκρατία. Ιδιαίτερα στην Πύλο ο ασύδοτος Μαγγανάς έχει καταλύσει κάθε έννοια κράτους. Μπροστά στα μάτια της χωροφυλακής πιάνει ομήρους, εκτελεί φυλακισμένους, σκοτώνει, οργανώνει και εξοπλίζει τις συμμορίες του. Από προχτές άρχισε να κάνει στην Πύλο και "εκκαθαριστικές επιχειρήσεις". Ιδιαίτερα στην Περιφέρεια Χατζή, Πεταλιδίου κλπ. Οι σκοτωμένοι ξεπερνούν τους 12. εκτός απ του τέσσερις που εκτέλεσε λίγο έξω από την αστυνομία Πύλου».

"Ριζοσπάστης" 17/5/1946

Αξίζει να σταθούμε λίγο στον ταγματασφαλίτη Β. Μαγγανά και στην παρακρατική -με τις ευλογίες του κράτους στην πραγματικότητα- ληστοσυμμορία του με αφορμή το γεγονός ότι σαν σήμερα, 16/5/1946, -κατά άλλες πηγές 15/5/46-  εισβάλει με την εγκληματική του ομάδα στην Πύλο, "καταλαμβάνει" το αστυνομικό τμήμα και εκτελεί εν ψυχρώ 4 πολιτικούς κρατούμενους με την ανοχή αν όχι την συνέργεια των χωροφυλάκων.

Δεν θα επικεντρωθούμε στο πόσο κάλυψη και συνεργασία είχε με τις αστυνομικές δυνάμεις της εποχής, ο αδίστακτος εγκληματίας Μαγγανάς, φυσικά κατόπιν εντολών του κυβερνητικού αστικού προσωπικού της εποχής.
Ακόμα και όταν η κυβέρνηση Σοφούλη αναγκάστηκε κάτω απ' την γενική κατακραυγή να προσπαθήσει να περιορίσει την δράση της δολοφονικής συμμορίας, που ουσιαστικά είχε εγκαθιδρύσει το δικό της κράτος, κι αυτό το έκανε υποκριτικά. Εγραφε το "Βήμα" τότε: «Πέντε αποσπάσματα χωροφυλακής που είχον σταλή δια την καταδίωξιν της συμμορίας Μαγγανά έστησαν διασκέδασιν μαζί της. Συμμορίται και χωροφύλακες έψησαν αμνόν και αφού ευωχήθησαν και εχόρευσαν, απεχωρίσθησαν φιλικώς».  
Θα αναφερθούμε παρακάτω αναλυτικά για την δράση αυτού του εγκληματία που αρχικά έθεσε τις υπηρεσίες του στους Γερμανούς κατακτητές και μετά στην ντόπια αστική τάξη  διαπράττοντας δεκάδες εγκλήματα πάντα στο όνομα της αντιμετώπισης του «κομμουνιστικού κινδύνου». 

Το βασικό όμως που θέλουμε να τονίσουμε είναι ότι η περίπτωση του Β. Μαγγανά και της ληστοσυμμορίας του, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για την αντιμετώπιση που είχαν από το αστικό κράτος, μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, όλα τα κοινωνικά αποβράσματα που αρχικά συνεργάστηκαν με τους κατακτητές και στην πορεία πρόσφεραν τις δυνάμεις τους, στο αστικό κράτος και στους κηδεμόνες του, τους Αγγλους.

Ενα μόνο στοιχείο να δώσουμε για το τι επικράτησε μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς. Ανάμεσα σε 1945 και 1949 εκτελέστηκαν με απόφαση πολιτικών ή στρατιωτικών δικαστηρίων 25 δοσίλογοι και πάνω από 3.000 καταδικασθέντες ως μέλη ή συνοδοιπόροι του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. (Διαβάστε περισσότερα).
Κι αυτοί οι ελάχιστοι δοσίλογοι που εκτελέστηκαν ήταν γιατί είχαν κάνει δεκάδες και στυγνά εγκλήματα, τα οποία δεν μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να συγκαλυφθούν. Αποτελούσαν, όμως, μια ελάχιστη εξαίρεση αφού όλοι οι ένοπλοι δοσίλογοι ενσωματώθηκαν στον κρατικό μηχανισμό και ορισμένοι ανέλαβαν ανώτατες θέσεις στο αστικό καθεστώς που προέκυψε αμέσως μετά την Γερμανική κατοχή.

«Αι τρομοκρατικοί οργανώσεις της άκρας δεξιάς, των οποίων αι κυριώτεραι είχον οπλισθή εν μέρει υπό των Γερμανών και παντοιοτρόπως συνειργάσθησαν μετ’ αυτών, όχι μόνον δεν αφωπλίσθησαν, όχι μόνον δεν διώκονται, αλλά αναφανδόν συμπράττουν με τα όργανα της τάξεως, προς τελείαν, κάθε δημοκρατικής φωνής, κατάπνιξιν. Ετσι ο μηχανισμός του κράτους ετέθη κατ’ ουσίαν εις την υπηρεσίαν της ωργανωμένης τρομοκρατίας της δεξιάς, (...) Δεν είναι είναι ανάγκη να τονίσωμεν εις ποιον βάραθρον οδηγεί τον τόπον η παράτασις της καταστάσεως αυτής».

Η. Νικολακόπουλος, Η καχεκτική δημοκρατία. Κόμματα και βουλευτικές εκλογές 1946-1967,

Οι Αγγλοι εξοπλίζουν τον υπόκοσμο και τους χθεσινούς συνεργάτες του κατακτητή και τους εξαπολύουν στην ύπαιθρο και στις συνοικίες της Αθήνας, εκεί ακριβώς που αναδείχτηκε και μεγαλούργησε το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, του ΕΑΜ.

Οι ίδιοι οι Αγγλοι εξοπλίζουν και καθοδηγούν, τις συμμορίες των παρακρατικών, οι οποίες παράλληλα συνεργάζονται με τα επίσημα όργανα της τάξης. Όλοι αυτοί, ασύδοτοι και με την κάλυψη του κράτους, χτυπάνε στα τυφλά, χτυπάνε αδιάκριτα τα χωριά, τις συνοικίες και τις πόλεις. Ο τρόμος πρέπει να πνίξει τα πάντα. Καίνε, βασανίζουν, βιάζουν, σκοτώνουν...

Περικλής Ροδάκης - Ιστορικός και συγγραφέας

 Καλαμάτα 1946 - Μαγγανάς

Ο Βαγγέλης Μαγγανάς στην Κατοχή συνεργάστηκε με τους Γερμανούς, ενώ μετά την απελευθέρωση αυτοχαρακτηριζόταν ως «χίτης», αν και ο αρχηγός της οργάνωσης X, Γεώργιος Γρίβας, φοβούμενος το πολιτικό κόστος -είχε κατά νου να κατέβει στις εκλογές-, κρατούσε δημοσίως κάποιες αποστάσεις από τον Μαγγανά και τη συμμορίτικη δράση του.

Στις 20 Γενάρη 1946, ο Μαγγανάς με δύναμη 1.000 αντρών εισέβαλε στην Καλαμάτα, απελευθερώνοντας τους 32 συλληφθέντες ακροδεξιούς και 15 δωσίλογους που κρατούνταν στο A' Αστυνομικό Τμήμα, ενώ προσπάθησε ανεπιτυχώς να αφαιρέσει και το ανακριτικό υλικό των υποθέσεων αυτών. Επιχείρησε επίσης να αιχμαλωτίσει 400 κρατουμένους στο εργοστάσιο Καρέλια, αλλά η ενέργειά του αυτή ματαιώθηκε από την επέμβαση της Χωροφυλακής.

Η Χωροφυλακή περιορίστηκε να φρουρεί τα δημόσια κτίρια και έτσι η συμμορία Μαγγανά έδρασε ανενόχλητη, καταστρέφοντας ένα αριστερό τυπογραφείο και συλλαμβάνοντας 100 αριστερούς άοπλους πολίτες, τους οποίους ο Μαγγανάς πήρε μαζί του ως ομήρους στα γύρω βουνά, όπου κατέφυγε αποχωρώντας από την πόλη.

Σ' αυτό το διάστημα από την συμμορία Μαγγανά συνολικά εκτελέστηκαν 14 πολίτες,.  6 από αυτούς σκοτώθηκαν στην Καλαμάτα σε μπλόκα ή στο σπίτι τους, ένας στη Θούρια και ένας άλλος στη Μεσσήνη, ενώ άλλοι έξι δολοφονήθηκαν ενώ ήταν όμηροι.

Στην είσοδο της Θούριας η συμμορία Μαγγανά συνέλαβε «τον κατερχόμενον δι’ αυτοκινήτου εξ’ Αθηνών εις Καλάμας δικηγόρον και στέλεχος του ΚΚΕ, Θ. Κορμόν, κομιστήν εντολών της ηγεσίας του ΚΚΕ, τον οποίον, λόγω της προκλητικής στάσεώς του, εξετέλεσε επί τόπου», ανέφεραν δημοσιεύματα της εποχής.

Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του εγκληματία ληστοσυμμορίτη Β. Μαγγανά είναι γιατί αισθανόμενος πολύ ισχυρός, τόλμησε και "δάγκωσε το χέρι που τον τάϊζε" δηλαδή την κυβέρνηση Σοφούλη.
Αυτή στις 10 Δεκέμβρη 1945 ανακοίνωσε μέτρα "αποσυμφόρησης των φυλακών", οι οποίες εξ αιτίας της λευκής τρομοκρατίας που επικρατούσε, σε όλη την χώρα, είχαν γεμίσει ασφυκτικά από φυλακισμένους "υπόπτους" για κομμουνιστική και ΕΑΜική δραστηριότητα.
Αυτό ο Μαγγανάς το θεώρησε υποχώρηση της κυβέρνησης προς το ΚΚΕ/ΕΑΜ και δεν δίστασε να συγκρουστεί μαζί της.

Η κυβέρνηση Σοφούλη κήρυξε στρατιωτικό νόμο στη Μεσσηνία και τη Λακωνία και απέστειλε στην Καλαμάτα τμήματα στρατού υπό τον συνταγματάρχη Νικόλαο Παπαδόπουλο, «υπό τας διαταγάς του οποίου υπήχθησαν άπασαι αι δυνάμεις Στρατού και Χωροφυλακής των Νομών τούτων», ενώ στην περιοχή κατέπλευσε και το αντιτορπιλικό «Κρήτη».

Ο Μαγγανάς επικηρύχτηκε από το ελληνικό κράτος με το ποσό των 10.000.000 δραχμών και στις 27 Φεβρουάριου 1946 καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από το Εκτακτο Στρατοδικείο, συνεχίζοντας όμως ακάθεκτος τη δράση του.

Στις 18 Μάρτη στην περιοχή Πεταλίδι σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε άλλα τρία. Στις αρχές Απρίλη στο χωριό Γιαννιτσάνικα σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε άλλο ένα, ενώ στις 17 Μάη, στο χωριό Ψάρι, ανάγκασε την ολιγάριθμη φρουρά των φυλακών να του παραδώσει τρεις αιχμάλωτους αντάρτες, τους οποίους και εκτέλεσε.

Τελικά ο Μαγγανάς συνελήφθη στις 22 Μάη 1946, στην περιοχή ανάμεσα σε Χανδρινό και Πύλο, και μεταφέρθηκε στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα.

Παρότι καταδικασμένος σε θάνατο, ο Μαγγανάς δεν εκτελέστηκε, αλλά δικάστηκε το 1947, στο Α' Κακουργοδικείο Πειραιά, έχοντας την αμέριστη στήριξη παραγόντων της Δεξιάς που είχε εν τω μεταξύ επικρατήσει στις εκλογές της 31ης Μάρτη 1946 .
Η δίκη άρχισε στις 24 Απρίλη 1947 και ολοκληρώθηκε έναν χρόνο αργότερα, στις 24 Μάη του 1948, με την αθώωσή του.

Ακολούθησε και δεύτερη δίκη του Μαγγανά, στο Ναύπλιο τον Σεπτέμβριο του 1948, αλλά πάλι αθωώθηκε, αφού οι μάρτυρες κατηγορίας, τρομοκρατημένοι, δεν εμφανίστηκαν στο δικαστήριο. 

Στις δίκες Μαγγανά υπήρχε πάντα ισχυρή παρουσία παρακρατικών, ενώ η οργάνωση X παρείχε μερικούς από τους καλύτερους δικηγόρους της προς υπεράσπισή του. 
Μάλιστα, μετά τη δεύτερη αθώωσή του μεταβιβάστηκε στο δικαστήριο διαταγή του υπουργού Δημοσίας Τάξεως να κρατηθεί ο Μαγγανάς, αλλά ο κατηγορούμενος είχε ήδη αποχωρήσει.

Τον Οκτώβρη του 1948, ο Μαγγανάς εμφανίστηκε με 70-80 άντρες πάλι στην πόλη της Καλαμάτας, αναγκάζοντας τον στρατηγό Τσακαλώτο να εκδώσει διαταγή για τη σύλληψή του τον Ιανουάριο του 1949.  

Τελικά ο Μαγγανάς συνελήφθη στις 9 Απρίλη του 1949, προσπαθώντας να μπει για μια ακόμη φορά στην πόλη της Καλαμάτας.

Παρέμεινε για μικρό διάστημα στη φυλακή και αποφυλακίστηκε. Το 1966 σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στον δρόμο Πύλου-Καλαμάτας.

Χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από ανάρτηση του μπλοκ μας "Ιστορικά ντοκουμέντα"