Ο ανθρωπομορφισμός των ζώων μάς ασκεί γοητεία από αρχαιοτάτων χρόνων. Ίσως γιατί μέσα από ιστορίες με ήρωες ζώα μπορούμε πιο εύκολα να δεχτούμε κάποιες πικρές αλήθειες για την ανθρώπινη φύση. Στην κριτική έκδοση του Γερμανού φιλολόγου και μελετητή Χανς Αϊντενάιερ με τίτλο «Μεσαιωνικές ιστορίες ζώων» (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, επιμ. Ειρήνη Λυδάκη) παρουσιάζονται η «Διήγησις των τετραπόδων ζώων» και ο «Πουλολόγος», δυο έμμετρες δημώδεις ιστορίες με ήρωες θηλαστικά και πουλιά, που γράφτηκαν πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη τον 14ο αιώνα, από ανώνυμους ποιητές.
Πρόκειται για κείμενα που μέσα από την ψυχαγωγία επιχειρούν τη σκιαγράφηση και την κριτική της βυζαντινής κοινωνίας της εποχής, ενώ εντυπωσιάζει η βαθιά γνώση που καταγράφουν πάνω στη φυσιολογία των ζώων. Η «Διήγηση των τετράποδων ζώων» ξεκινά με τη συνέλευσή τους στις 15 Σεπτεμβρίου του έτους 6873, που μάλλον αντιστοιχεί στο 1364. Η χρονολογία είναι φανταστική, όλες όμως οι προσπάθειες για ασφαλέστερη χρονολόγηση του έργου καταλήγουν στα μέσα του 14ου αιώνα.
Το κείμενο περιγράφει την προσπάθεια των ζώων να ζήσουν μαζί ειρηνικά, καθώς δεν υπάρχει πραγματικός λόγος να τρώει το ένα το άλλο ούτε και να ενοχλείται από την παρουσία κανενός. Τη συμφωνία ωστόσο καλούνται να τηρήσουν τα σαρκοφάγα ζώα διότι εκ φύσεως τα φυτοφάγα δεν επιχείρησαν ποτέ να αναπτύξουν σαρκοβόρες φιλοδοξίες. Ο βασιλιάς Λέοντας ηγείται της προσπάθειας και καλεί σε γενική συνέλευση. Ωστόσο, παρά τις καλές προθέσεις, η φύση έχει τους δικούς της κανόνες.
Τα δύο αλληγορικά και σατιρικά έργα μελετώνται παράλληλα και, όπως προκύπτει, ο «Πουλολόγος» είναι η μεταφορά της «Διήγησης των ζώων» στον κόσμο των πουλιών (με περισσότερους υβριστικούς χαρακτηρισμούς κατά τις διαφωνίες). Σε αυτό το έργο, τα άγρια και τα ήμερα πτηνά έρχονται σε σύγκρουση τη μέρα που παντρεύεται ο γιος του βασιλιά Αητού. Διαβάζοντας τις δυο ιστορίες είναι σχεδόν αδύνατο να μην σκεφτεί κανείς τους μύθους του Αισώπου, αλλά και τη «Φάρμα των Ζώων» του Τζορτζ Όργουελ («Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά είναι πιο ίσα από τα άλλα»). Η έκδοση περιλαμβάνει 52 έγχρωμες εικόνες και ακολουθεί τον εικονογραφημένο ελληνικό κώδικα της Βιβλιοθήκης του Σεραγίου Κωνσταντινουπόλεως (Constantinopolitanus Seragliensis 35), του Νικόλαου Αγιομνήτη.
Εμυ Ντούρου - Documento
Δημοσίευση σχολίου