Αλλαγές στην εκπαίδευση… στο «πατρόν» της κρίσης!

Με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για το «Νέο Σχολείο» (4/3/2010) συνεχίζεται η επιχείρηση για αλλαγές στη δομή και στο περιεχόμενο της σχολικής εκπαίδευσης. Το όλο πλαίσιο συνδέεται με ένα νήμα τόσο με την εξυπηρέτηση των κατευθύνσεων του Δ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΕΣΠΑ) όσο, βεβαίως, και με τις γενικότερες αλλαγές που προωθούνται στην οικονομία και στις εργασιακές σχέσεις στο πλαίσιο της καπιταλιστικής κρίσης.

Παρ’ όλη την υπερκατανάλωση εύηχων λέξεων και επιδέξιων λόγων –παρόμοια παραπλανητική φρασεολογία χρησιμοποιήθηκε και σε χώρες που προωθήθηκαν μέτρα για το σχολείο της αγοράς–, για να θολώσουν τις πραγματικές τους στοχεύσεις, οι κατευθύνσεις του κειμένου του υπουργείου Παιδείας είναι φανερές.

Στοχεύουν στο βάθεμα του ιδιωτικοποιημένου, πειθαρχημένου, ευέλικτου και αποδοτικού, στα κυρίαρχα συμφέροντα, σχολείου, που θα παράγει εργατικό δυναμικό φτηνό, χωρίς δικαιώματα, αλλά καταρτισμένο με εκείνες τις χρηστικές δεξιότητες που απαιτεί το κεφάλαιο για αύξηση της κερδοφορίας του.

Στα πλαίσια αυτά, με την παρουσίαση του σχεδίου νόμου «Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού κ.λπ.», ολοκληρώθηκε η μία από τις τρεις
νομοθετικές πρωτοβουλίες («Προσαρμογή του Εκπαιδευτικού Συστήματος στη Νέα Διοικητική Αρχιτεκτονική της Χώρας», «Επαγγελματική – Τεχνική Εκπαίδευση» και «Προσαρμογή του Εκπαιδευτικού στο Νέο Σχολείο») που αφορά στην υλοποίηση του προγράμματος για το «Νέο Σχολείο».
Με το νομοσχέδιο αυτό, ουσιαστικά, το υπουργείο Παιδείας προχωρά, ανάμεσα σε άλλα, σε τρεις παρεμβάσεις που αφορούν στον εργασιακό βίο των εκπαιδευτικών (αρχική κατάρτιση και όροι πρόσληψης), στην αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και του εκπαιδευτικού και στην κατάργηση της βάσης του «10».

Το ΔΝΤ «ράβει» τους όρους πρόσληψης και τις εργασιακές σχέσεις

Το υπουργείο Παιδείας προχωρά σε νέο «χειρισμό» του εργασιακού βίου του εκπαιδευτικού προσωπικού, ανατρέποντας δεδομένα που αφορούν, αφενός, στην «αριθμητική» των προσλήψεων, αφετέρου στους όρους πρόσληψης και στις εργασιακές σχέσεις του διδακτικού προσωπικού.
Είναι φανερό ότι οι νέοι όροι πρόσληψης των εκπαιδευτικών «πατάνε» πάνω στην οικονομική κρίση, αλλά κυρίως χρησιμοποιούν την οικονομική κρίση ως ευκαιρία για την ανατροπή των μέχρι σήμερα διαδικασιών των προσλήψεων.

Ουσιαστικά, δυσκολεύουν δραματικά την είσοδο των εκπαιδευτικών στη σχολική εκπαίδευση (πιστοποιητικό παιδαγωγικής κατάρτισης, διαγωνισμός χωρίς προκήρυξη θέσεων, διετής δοκιμαστική περίοδος κ.λπ.) για να νομιμοποιήσουν μια ειλημμένη απόφαση που δεν είναι άλλη από τη σημαντική μείωση των προσλήψεων για τα επόμενα χρόνια. Η σχολική εκπαίδευση μόνο τα επόμενα δύο χρόνια θα προσλάβει περίπου 30.000 λιγότερους μόνιμους, αναπληρωτές και ωρομίσθιους (ή, με τη νέα ονομασία, «αναπληρωτές μειωμένου ωραρίου»). Μόνο το νέο σχολικό έτος οι προσλήψεις εκπαιδευτικών θα είναι μειωμένες κατά 17.000 !

Τα κενά θα κληθούν να καλύψουν οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί με την πρωτοφανή ρύθμιση (περιέχεται στο πολυνομοσχέδιο) για αύξηση του ωραρίου τους (5 ώρες την εβδομάδα υποχρεωτική υπερωρία), με τις μετακινήσεις από βαθμίδα σε βαθμίδα (από τη Δευτεροβάθμια στην Πρωτοβάθμια) και με την καθιέρωση δεύτερης ειδικότητας του εκπαιδευτικού (π.χ. ένας κοινωνιολόγος που έχει και πτυχίο φιλολογίας να παίρνει ως δεύτερη ανάθεση φιλολογικά μαθήματα).

Η θεσμοθέτηση του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής Κατάρτισης στην πραγματικότητα δεν έρχεται να εξυπηρετήσει τίποτε περισσότερο από την αποσύνδεση του πτυχίου από κάθε επαγγελματικό δικαίωμα. Ουσιαστικά, πολύ γρήγορα, οι πτυχιούχοι των καθηγητικών σχολών θα χωρίζονται σε αυτούς που θα έχουν απλά το πτυχίο μιας σχολής και σ’ αυτούς που θα έχουν το δικαίωμα να εξασκήσουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Παράλληλα, είναι σίγουρο ότι πολύ γρήγορα θα ιδιωτικοποιηθεί το κόστος φοίτησης για το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής Κατάρτισης, όπως φαίνεται και από τις προειδοποιητικές βολές διαφόρων φορέων (π.χ. σεμινάρια Παιδαγωγικής Κατάρτισης από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών).

Εκπαίδευση σε… συσκευασία μετρήσιμων στόχων

Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας που προωθεί το υπουργείο είναι προϊόν μιας τεχνοκρατικής και ακραίας οικονομίστικης αντίληψης για την εκπαίδευση. Υπό την ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού σχεδιάζεται και υλοποιείται μια εκπαιδευτική πολιτική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο που επιδιώκει να «βιομηχανοποιήσει» το σχολείο, προσδίδοντάς του τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης. Οι επιδόσεις των υποκειμένων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων χρησιμοποιούνται ως μονάδες μέτρησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας.

 Η λογική αυτή οδηγεί στην εφαρμογή μοντέλων αξιολόγησης και ελέγχου με «πιστοποιητικά ποιότητας», σύμφωνα με τα πρότυπα της βιομηχανίας και του εμπορίου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ορισμένων σχολείων της Μεγάλης Βρετανίας που χρησιμοποιούν το διεθνές εμποροβιομηχανικό πρότυπο ISO 9000 ως πιστοποιητικό ποιότητας για την ικανοποίηση των μαθητών και των γονέων που αντιμετωπίζονται ως «καταναλωτές»-«πελάτες».

Είναι φανερό ότι οι επιδόσεις των μαθητών θα αποτελέσουν κριτήριο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Στο νέο πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί «χρεώνονται» την επιτυχία ή την αποτυχία των μαθητών τους σε προτυποποιημένα τεστ και η διοίκηση του σχολείου «χρεώνεται», με τη σειρά της, την επιτυχία και την αποτυχία όλων. Δεν είναι, βέβαια, τυχαίο ότι από την επίσημη αξιολόγηση ουσιαστικά «αγνοούνται» ή καταγράφονται τυπικά οι αμέτρητοι κοινωνικοί και εκπαιδευτικοί παράγοντες που επηρεάζουν και συνδιαμορφώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και το εκπαιδευτικό έργο. Κοινωνική προέλευση, οικογενειακή κατάσταση, συνθήκες διαβίωσης και κατοικίας, υλικοτεχνική υποδομή σχολείου, τύπος εξετάσεων, σχολικά βιβλία, εκπαιδευτικό κλίμα, παιδαγωγικές μέθοδοι, τα πάντα γίνονται καπνός.

Η αντίληψη αυτή «επιβλέπει» τη σχολική επιτυχία/αποτυχία μέσα από την «κλειδαρότρυπα» της αίθουσας διδασκαλίας, όπου όλα εξαφανίζονται εκτός από το δάσκαλο και το μαθητή. Δεν είναι, ωστόσο, λίγοι αυτοί που κατανοούν ή διαισθάνονται ότι το σχολείο δεν είναι «θερμοκήπιο», όπου τα παιδιά αναπτύσσονται ομαλά και απρόσκοπτα με καλό πότισμα και συστηματική φροντίδα!

Τα πολλά πρόσωπα της βάσης του «10»

Τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη εφαρμογή της βάσης του «10» έχουν διαψευστεί πανηγυρικά όλοι οι μύθοι με τους οποίους η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας είχε «ντύσει» την απόφασή της. Καμιά βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος δεν υπήρξε, καθόλου δεν ανέβηκε το επίπεδο των μαθητών. Αντίθετα, μειώθηκε δραματικά ο αριθμός των εισακτέων, αυξήθηκε η πελατεία των λεγόμενων κολεγίων, για τα οποία καμιά βάση του «10» δεν ίσχυε όταν ηχούσαν τα δίδακτρα. Αποκαλύφθηκε έτσι ότι η ρύθμιση της βάσης του «10» δεν αποτελούσε παρά μια ταξική «φραγή», αλλά και έναν παραπλανητικό επίδεσμο στο χαραγμένο σώμα του σχολείου της ακριβοπληρωμένης αμάθειας.

Η κατάργηση της βάσης του «10» είναι ένα δημοκρατικό αίτημα και η ανταπόκριση σ’ αυτό είναι οπωσδήποτε θετική. Ωστόσο, για να μην χάσουν οι λέξεις κάθε περιεχόμενο, για να μην γίνει η κατάργηση της βάσης του «10» «ένα αδειανό πουκάμισο», πρέπει να συνοδευτεί και με υποστηρικτικά μέτρα:

• Πρώτον, να δημιουργηθούν οι όροι, έτσι ώστε το σχολείο να μαθαίνει σε όλα τα παιδιά γράμματα. Αυτό είναι ευθύνη και της εκπαιδευτικής πολιτικής και της σχολικής εκπαίδευσης.
• Δεύτερον, οι τριτοβάθμιες σχολές να αποκτήσουν γερή δημόσια χρηματοδότηση, υποδομές και στέρεο γνωστικό αντικείμενο, ώστε να δικαιολογούν τον τίτλο τους. Γιατί αν ο υποψήφιος δεν έχει στοιχειώδη υποδομή γνώσεων, τότε είναι σίγουρο ότι θα είναι «λίγα τα ψωμιά του» στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αμέσως μετά την είσοδό του σ’ αυτή. Αν, πάλι, οι σχολές δεν έχουν φοιτητική μέριμνα, έτσι ώστε ο υποψήφιος που εισάγεται εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας να μην χρειάζεται ένα μισθό για να επιβιώσει, τότε πάλι, είτε με τη βάση του «10» είτε με την κατάργησή της, η «έξοδος» θα είναι αναπότρεπτη.
  
  Το άρθρο είναι του Χρήστου Κάτσικα