«…ΗΠΑ-ΚΙΝΑ... ΙΣΟΤΙΜΙΑ Όχι νομισματική, αλλά επικοινωνιακή. Ο Ομπάμα δεν έπεισε τον Κινέζο πρόεδρο Χου να ανατιμήσει το γουάν, πήρε όμως «παραγγελίες» για εξαγωγές αξίας 45 δισ. Δολαρίων…» Από ρεπορτάζ των εφημερίδων για την συνάντηση κορυφής που έγινε στην Ουάσινγκτον. Άλλες εφημερίδες μιλάν για ισοτιμία, άλλες για ισοπαλία, άλλες θρηνούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα και στις ΗΠΑ. Το πιο σύντομο ανέκδοτο της εβδομάδας. Μαύρο, κατάμαυρο χιούμορ.
Την ίδια στιγμή στην Ευρώπη εντείνονται οι διαδικασίες, οι προστριβές, οι αντιπαραθέσεις, για την πορεία της και την στρατηγική της. Η καπιταλιστική κρίση καλά κρατεί. Άρα βρισκόμαστε στη διαδικασία σφοδρής «επανεξέτασης» των ισορροπιών που υπήρχαν το διάστημα πριν το ξέσπασμα της κρίσης. Ο Κινέζικος δράκος – και όχι μόνο – δείχνει τα δόντια του προς κάθε κατεύθυνση. Όλα είναι ρευστά.
«…Συγκεκριμένα τον μοιράζουν (τον κόσμο) «ανάλογα με τα κεφάλαιά τους», «ανάλογα με τη δύναμή τους», άλλος τρόπος μοιράσματος δεν μπορεί να υπάρχει μέσα στο σύστημα της εμπορευματικής παραγωγής και του καπιταλισμού. Η δύναμη όμως αλλάζει ανάλογα με την οικονομική και την πολιτική ανάπτυξη. Για να καταλάβουμε αυτό που γίνεται, πρέπει να ξέρουμε ποια προβλήματα λύνονται με τις αλλαγές στο συσχετισμό των δυνάμεων, ενώ το ζήτημα, αν αυτές οι αλλαγές είναι «καθαρά» οικονομικές ή εξωοικονομικές (λ.χ. πολεμικές), είναι δευτερεύον ζήτημα και δεν μπορεί ν’ αλλάξει καθόλου τις βασικές απόψεις για τη νεότατη εποχή του καπιταλισμού. Όταν υποκαθιστά κανείς το ζήτημα του περιεχομένου της πάλης και των συναλλαγών ανάμεσα στις ενώσεις των καπιταλιστών με το ζήτημα της μορφής της πάλης και των συναλλαγών (σήμερα ειρηνικής, αύριο όχι ειρηνικής, μεθαύριο πάλι ειρηνικής) σημαίνει ότι ξεπέφτει στο ρόλο του σοφιστή…» Λένιν: «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού». Άπαντα, τ.27 σ.378-379.
Δεν είναι πολύ δόκιμη γενικώς η «τσιτατολογία» και πολλές φορές παραποιεί και την αλήθεια εκείνου που το έχει πει. Στο συγκεκριμένο ζήτημα δίνει ακριβώς την ουσία της υπόθεσης, αλλά και περιέχει την κεντρική σκέψη του συγγραφέα.
Βεβαίως τώρα είμαστε έναν ολόκληρο αιώνα μετά από τον ιμπεριαλισμό του Λένιν. Τεράστιες αλλαγές έχουμε από τότε. Στο πεδίο της παραγωγής, στο πεδίο της οικονομίας, της πολιτικής κλπ., κλπ. Εκείνο που ενδιαφέρει σήμερα είναι η έκταση και η ποιότητα ορισμένων βασικών χαρακτηριστικών του καπιταλισμού στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο. Υπάρχουν ακόμη και πως; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά τους στον 21ο αιώνα;
Πριν όμως πάμε στα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού χρειάζεται να σημειώσουμε, μετ’ επιτάσεως που λένε, ότι κατά την διάρκεια αυτού του αιώνα οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, εξαπλώθηκαν και κυριάρχησαν πλήρως σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Τώρα αν σε κάποια γωνιά του Αμαζόνιου ή σε τίποτε βράχια στο Αφγανιστάν υπάρχουν ακόμη – αν υπάρχουν - ως απολιθώματα άλλες παλαιότερες σχέσεις παραγωγής είναι αξιοπρόσεκτο μόνο για κανένα ντοκιμαντέρ. Έχουμε πλέον παντού καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Στο 99,9% του πλανήτη και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Επίσης έχουμε μια τεράστια ανάπτυξη των μονοπωλίων και των τραπεζών. Και ποσοτικά και ποιοτικά. Βέβαια στην πορεία αυτού του αιώνα άλλαξαν οι συσχετισμοί και οι σχέσεις μεταξύ των τραστ και των καρτέλ, πιθανόν να άλλαξαν και οι ιδιοκτησιακές σχέσεις, αλλά ακόμα βλέπεις να βρίσκονται στην κορυφή της παγκόσμιας οικονομίας η Ford, η Erickson, η Siemens, η General Electric κλπ. Πλαισιωμένες βέβαια από άλλα μεγάλα καρτέλ, τραστ από την Ιαπωνία, την Κορέα, την Κίνα, την Ρωσία. Μονοπώλια, μικρότερης βεβαίως έκτασης και δυναμικής έχουμε και στις πιο αδύνατες οικονομίες. Ακόμα και στις χώρες του πρώην τρίτου κόσμου. «Συνυπάρχουν» – όπως θέλετε πέστε το – με τα μεγάλα μονοπώλια. Η κατάργηση και ο περιορισμός του προστατευτισμού με τις ενοποιήσεις (π.χ. Ε.Ε.) και τις εμπορικές συμφωνίες, έδωσαν την δυνατότητα στα μεγάλα μονοπώλια να επεκταθούν πιο εύκολα παντού. Οι γενικότερες εξελίξεις στην παραγωγή, η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας, η ραγδαία ανάπτυξη των συγκοινωνιών, έδωσαν την δυνατότητα και στα «μικρά» μονοπώλια να κάνουν χρυσές δουλειές.
Όλα αυτά βεβαίως δεν προέρχονται από την ανισομετρία, αλλά από την εκμετάλλευση της εργατική δύναμης. Από την υπεραξία. Η ανισομετρία συνεχίζει ακάθεκτη να λειτουργεί πάνω στην εκμετάλλευση του εργάτη. Του παγκόσμιου εργάτη. Αν θέλουμε λοιπόν με ρεαλιστικό τρόπο να προσεγγίσουμε την σημερινή πραγματικότητα, τότε το πρώτο στοιχείο που πρέπει να αναλύουμε είναι οι «σύγχρονοι» τρόποι υπεράντλησης υπεραξίας σε κάθε γωνιά του πλανήτη Οι ανακατατάξεις που γεννιούνται όταν έχουμε μεγάλες διαφοροποιήσεις στην τιμή της αξίας της εργατικής δύναμης. Πάνω εκεί πρέπει να δούμε πως επηρεάζονται οι στρατηγικές των μεγάλων ιμπεριαλιστικών κρατών. Πάνω εκεί πρέπει να δούμε τις νέες στρατηγικές των τραστ, των μονοπωλίων. Πάνω εκεί πρέπει να δούμε τις τακτικές των μικρότερων κρατών και των μικρότερων μονοπωλίων. Όχι για να το γυρίσουμε στο εύκολο, στην εθνική στρατηγική και στις διαταξικές συμμαχίες, αλλά για να βοηθήσουμε τους εκμεταλλευόμενους να καταλάβουν τι ακριβώς γίνεται και να πάρουν την υπόθεσή τους στα χέρια τους. Τη δική τους υπόθεση, όχι την υπόθεση της «πατρίδας». Διότι όπως μας το υπενθυμίζουν σήμερα, με εξαιρετικά εκκωφαντικό τρόπο, οι μετανάστες απεργοί πείνας, οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα.
Β.
Στο επόμενο θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε ορισμένα πράγματα για τον χωρισμό των κρατών για τις τράπεζες και τις συγκοινωνίες.
Δημοσίευση σχολίου