Λαική εξέγερση στην Αραβία, πετρέλαιο-δολάριο και...στασιμοπληθωρισμός - part 2

Είδαμε χθες περισσότερο τις πολιτικές εξελίξεις - σήμερα θα επικεντρωθούμε στο οικονομικό σκέλος, όπου, λόγω του πετρελαίου, θα έχουμε ραγδαίες εξελίξεις στο μέλλον. Χθες λοιπόν είδαμε πως ο Καντάφι έκοψε κατά 50% τις εξαγωγές πετρελαίου. Ας δούμε τώρα και τη συνέχεια:

Η κρίση στις χώρες των πετρελαιάδων ολιγαρχών φέρνει και μία ακόμα ΜΕΓΑΛΗ ΑΛΗΘΕΙΑ στην επιφάνεια για τους λαούς της "Δύσης": Εδώ και χρόνια ανέχονται, συνειδητά ή ασυνείδητα τα τυραννικά καθεστώτα αυτών των χωρών, που οι κυβερνήσεις της δύσης ελέγχουν, προκειμένου έτσι να ελέγχουν και το πετρέλαιο. Και με αντάλλαγμα λίγο πετρέλαιο, οι λαοί της δύσης σιωπούν. Τώρα όμως που οι ηγέτες τους ΔΕ μπορούν πλέον να τους δώσουν ούτε καν αυτά τα ψίχουλα πετρελαίου, τι θα κάνουν;

Ετοιμαστείτε για μεσανατολικό σοκ

Οι διεθνείς αγορές δεν έδωσαν την πρέπουσα σημασία στις επαναστάσεις της Αιγύπτου και της Τυνησίας. Και οι δύο θεωρείται ότι δεν έχουν πολύ μεγάλη βαρύτητα για το οικονομικό σύστημα. Αυτή η θέση όμως αρχίζει να αλλάζει, καθώς οι εξεγέρσεις της νεολαίας μεταδίδεται σε άλλες χώρες της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα της υπόθεσης ορθώς κυριαρχούν στην ειδησεογραφία, αλλά αρχίζει να αποδεικνύεται ότι υπάρχουν επιπτώσεις και στην διεθνή οικονομία. Και οι δυτικές χώρες δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να αποδιώξουν τους βραχυπρόθεσμους ανέμους στασιμοπληθωρισμού. Καθώς η μεγάλη εξαγωγέας πετρελαίου Λιβύη βρίσκεται στον κλοιό λαϊκής αναταραχής, οι αγορές ωθούν υψηλότερα τις τιμές του πετρελαίου. Επιπλέον, οι τελευταίες εξελίξεις είναι επίσης οι μάρτυρες μιας μεταβολής στην δυναμική των κινητοποιήσεων, που καθιστά ακόμη πιο απρόβλεπτη κι επικίνδυνη την μεταβατική περίοδο.

Το πετρέλαιο ανεβαίνει πάνω από τα 110$/βαρέλι

Υποστηλώματα του ΟΠΕΚ στην αγορά πετρελαίου

Σε ετοιμότητα βρίσκεται ο ΟΠΕΚ να παρέμβει ανά πάσα στιγμή στην αγορά πετρελαίου και να καλύψει οιαδήποτε έλλειψη προκαλέσει πιθανή διακοπή της προσφοράς από τη Λιβύη στην περίπτωση που η κατάσταση επιδεινωθεί, ενώ την ίδια στιγμή η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) καλεί το βιομηχανικά ανεπτυγμένο κόσμο να κάνει χρήση των αποθεμάτων του, εάν προκύψει ανάγκη. Η Σαουδική Αραβία, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός του ΟΠΕΚ, διοχετεύει περίπου 8,4 εκατ. βαρέλια ημερησίως, όμως ο υπουργός Πετρελαίου της διαβεβαίωσε ότι η χώρα του έχει τη δυνατότητα να προσφέρει επιπλέον τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Ο Σαουδάραβας πετρελαιάς έχει χεστεί πάνω του μην τυχόν τον ανατρέψουν και αυτόν, και...ανακοίνωσε πακέτο φιλολαικών μέτρων, μπας και καλμάρει το λαό πριν εξεγερθεί και αυτός:

Κοινωνικά επιδόματα υπόσχεται η Σαουδική Αραβία

προέβη στην ανακοίνωση πολλών κοινωνικών επιδομάτων εκ των οποίων και στεγαστικό επίδομα. Παράλληλα, ανακοίνωσε κρατική χρηματοδότηση για λογοτεχνικούς ομίλους, για φοιτητές του εξωτερικού και για τα ταμεία κοινωνικής ασφάλειας.

Ήδη όμως έχει καλεστεί κινητοποίηση για τις 20 Μαρτίου στη Σαουδική Αραβία- εδώ το βλέπουμε και στο facebook. Τα αιτήματα τους μπορούν να βρεθούν εδώ, και βασικά ζητούν μια στροφή προς την αστική δημοκρατία, με περιορισμό των εξουσιών του μονάρχη τους, καθώς και μείωση της ανεργίας και της φτώχειας. Τι θα δεχτεί απ' αυτά ο μονάρχης; Για να δούμε...

Το ανέκδοτο της ημέρας προήλθε όμως από τον Γκάιτνερ, τον υπουργό Οικονομίας των ΗΠΑ, ο οποίος δήλωσε ότι τάχα "όλα είναι υπό έλεγχο", διότι "οι τραπεζίτες ξέρουν τι να κάνουν, έχουν εμπειρία από αυτά τα πράγματα, κτλ:

“The economy is in a much stronger position to handle” rising oil prices, Geithner said today during a Bloomberg Breakfast in Washington. “Central banks have a lot of experience in managing these things.”

Θα δούμε στη συνέχεια την πετρελαική κρίση του 1973, ως παράδειγμα του τι ξέρουν οι τραπεζίτες και τι όχι:

Προς το παρόν, το δολάριο πέφτει, διότι ήδη κυκλοφορούν οι απαραίτητες φήμες που προετοιμάζουν το έδαφος για ένα νέο γύρο εκτύπωσης χρήματος από το πουθενά:

Ο Mohamed El-Erian της PIMCO έκανε δηλώσεις όπου ανοιχτά δήλωσε αυτό που εμείς λέμε εδώ και χρόνια, ότι δηλαδή η θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος δε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ενώ μίλησε και για στασιμοπληθωρισμό (stagflation):

Mohamed El-Erian Says We Can Not Assume The Dollar Will Retain Its Reserve Currency Status

Spoiler:

El-Erian once again hits on what we believe will be the keyword of 2011: stagflation. To wit: "we have to appreciate that in the west, what is happening in Egypt and North Africa results in stagflation in the short term. So higher inflation and lower growth because of higher oil prices that take away purchasing power and transfer wealth somewhere else; because of higher geopolitical risk, which tends to diminish animal spirit and therefore impact investment; and let's not forget that the Middle East is a market, particularly for European exports.

"It is a warning shot to America that we cannot simply assume flight to quality, flight to safety. That people are starting to worry about the fiscal situation in the U.S., worrying about the level of debt and what they're hearing about states and municipalities. I would take this as a warning shot that we cannot assume that we will maintain the standing of the reserve currency as we have in the past."

Eδώ λοιπόν θα βρείτε μια καλή σύνοψη του τι είναι ο στασιμοπληθωρισμός:

Τι είναι ο στασιμοπληθωρισμός;

Στασιμοπληθωρισμό αποκαλούμε εκείνο το οικονομικό φαινόμενο που εκδηλώνεται στις παραγωγικές σχέσεις του μονοπωλιακού καπιταλισμού, όπου η οικονομική στασιμότητα (ο οικονομικός κύκλος βρίσκεται στη φάση της ύφεσης ή και μπορεί ακόμα και της κρίσης), συνοδεύεται από μεγάλη άνοδο των τιμών (έξαρση του πληθωρισμού). Το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, εκδηλώθηκε στο μονοπωλιακό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού και στη συνύφανση των σχέσεων του κράτους και των μονοπωλίων (κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός). Εχει σημασία να επισημανθεί αυτό, γιατί η εμφάνιση από τα τέλη του 19ου αιώνα των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, τα οποία κυριαρχούν στις σφαίρες της παραγωγής και της κυκλοφορίας του κεφαλαίου, επιφέρει ουσιαστικές τροποποιήσεις στο μηχανισμό παραγωγής και αναπαραγωγής των κεφαλαιοκρατικών παραγωγικών σχέσεων και κατά συνέπεια στην παραγωγή και αναπαραγωγή της υπεραξίας και του καπιταλιστικού κέρδους. Στην περίοδο του πρώιμου καπιταλισμού, του αποκαλούμενου και καπιταλισμού του «ελεύθερου ανταγωνισμού», δεν παρατηρούνται φαινόμενα στασιμοπληθωρισμού στις οικονομικές σχέσεις. Την περίοδο αυτή, όταν ο οικονομικός κύκλος βρισκόταν σε τροχιά ανόδου, η αναπαραγωγή σε διευρυμένη κλίμακα του παραγωγικού κεφαλαίου συνοδεύεται από την άνοδο των τιμών, καθώς στην αυξημένη προσφορά εμπορευματικού και χρηματικού κεφαλαίου, αντιστοιχεί μια μεγαλύτερη ζήτηση, η οποία έρχεται να καλύψει τις ανάγκες της διευρυνόμενης αγοράς, τροφοδοτώντας έτσι την κερδοσκοπία. Αντίθετα, στην περίοδο της καθοδικής φάσης του οικονομικού κύκλου (περίοδος κρίσης) η περιστολή της εμπορικής δραστηριότητας συνοδεύεται και από την κατάρρευση των τιμών. Τα πράγματα αλλάζουν ριζικά με την εμφάνιση των μονοπωλιακών ομίλων, τα οποία θέτουν υπό τον έλεγχό τους την παραγωγή, το εμπόριο, την πίστη. Οι μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι δεν επιδιώκουν απλώς την απόσπαση του μέσου ποσοστού κέρδους, αλλά μονοπωλιακό κέρδος. Κέρδος, το οποίο εν είδει φόρου καταβάλλουν στους μονοπωλιακούς ομίλους οι μικρότεροι καπιταλιστές, αλλά και το σύνολο της κοινωνίας. Και όχι μόνο αυτό. Στην περίοδο της κρίσης δεν παρατηρείται πλέον το φαινόμενο της κατάρρευσης των τιμών. Παρά την περιστολή της ζήτησης, οι μονοπωλιακοί όμιλοι διατηρούν τεχνικά υψηλές τις τιμές, με στόχο να διατηρήσουν άθικτα τα επίπεδα της κερδοφορίας τους, μεταφέρονταν τις συνέπειες της κρίσης στο σύνολο της κοινωνίας. Εκδηλώσεις έντονου στασιμοπληθωρισμού παρατηρήθηκαν στις καπιταλιστικές οικονομίες, στην κρίση που ακολούθησε μετά την πετρελαϊκή - ενεργειακή κρίση του 1973, όταν η κατάσταση οικονομικής στασιμότητας σε Ευρώπη και Αμερική συνοδεύτηκε από την εκτίναξη του πληθωρισμού, σε επίπεδα του 10%, του 20% και του 25%. Και μπορεί μεν, μέσω του πληθωρισμού, να αναδιανέμεται το εισόδημα υπέρ των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, από την άλλη όμως ο υψηλός πληθωρισμός δημιουργεί συνθήκες αβεβαιότητας και αστάθειας για το κεφάλαιο. Ετσι, από τη δεκαετία το '80, επιχειρείται η τιθάσευσή του, μέσα από τη βίαιη επίθεση σε βάρος των μισθών και των κοινωνικών παροχών, κάτι που προσωρινά έδωσε αποτελέσματα. Με αφορμή την τωρινή οικονομική κρίση, πρόβαλε και πάλι στο προσκήνιο το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού, για να επιβεβαιωθεί ότι οι καπιταλιστικές αντιθέσεις, μόνο προσωρινά συγκαλύπτονται, όχι όμως και ουσιαστικά.

Η φωτογραφία είναι από την πετρελαική κρίση του 1973, με τα βενζινάδικα να μην έχουν βενζίνη, διότι ο ΟΠΕΚ είχε σταματήσει τις εξαγωγές πετρελαίου. Το γιατί το έκανε αυτό μας το λέει και η wikipedia, αν και οι αναγνώστες μας θα το ξέρουν ήδη (το έκαναν διότι δεν ήθελαν να πληρώνονται σε δολάρια, όταν οι ΗΠΑ διαρκώς τα πληθώριζαν, και ζητούσαν να πληρωθούν σε χρυσό. Σας θυμίζει κάτι η όλη φάση; Ετοιμαστείτε για μια επανάληψη, αλλά αυτή τη φορά θα είναι 'μέχρι τέλους' η κρίση

Από ένα σχετικά καλό (όχι τέλειο, αλλά καλό) άρθρο της wikipedia:

On August 15, 1971, the United States pulled out of the Bretton Woods Accord taking the US off the Gold Exchange Standard (whereby only the value of the US dollar had been pegged to the price of gold and all other currencies were pegged to the US dollar), allowing the dollar to "float". Shortly thereafter, Britain followed, floating the pound sterling. The industrialized nations followed suit with their respective currencies. In anticipation of the fluctuation of currencies as they stabilized against each other, the industrialized nations also increased their reserves (printing money) in amounts far greater than ever before. The result was a depreciation of the value of the US dollar, as well as the other currencies of the world. Because oil was priced in dollars, this meant that oil producers were receiving less real income for the same price. The OPEC cartel issued a joint communique stating that forthwith they would price a barrel of oil against gold. This led to the "Oil Shock" of the mid-seventies. In the years after 1971, OPEC was slow to readjust prices to reflect this depreciation. From 1947-1967 the price of oil in U.S. dollars had risen by less than two percent per year. Until the Oil Shock, the price remained fairly stable versus other currencies and commodities, but suddenly became extremely volatile thereafter. OPEC ministers had not developed the institutional mechanisms to update prices rapidly enough to keep up with changing market conditions, so their real incomes lagged for several years. The substantial price increases of 1973-74 largely caught up their incomes to Bretton Woods levels in terms of other commodities such as gold.

Για όσους δεν το είχαν διαβάσει, εδώ είναι ένα πολύ χρήσιμο άρθρο-παρουσίαση μας της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου, που βέβαια είναι -ως συνήθως- κάπως μεγαλούτσικο, αλλά κατά απλογραμμένο και κατανοητό, ώστε να σας βάλει "στο κλίμα". Περιγράφει κάπως καλύτερα αυτό που λέει η wikipedia, και βέβαια περιλαμβάνει και τις νεότερες εξελίξεις, καθώς σήμερα έχουμε μια επανάληψη αυτής της κατάστασης σε μεγαλύτερη όμως κλίμακα: Η αξία του δολαρίου πέφτει δραματικά, και οι πετρελαιάδες δεν το θέλουν - ως εκ τούτου, θα απαιτήσουν να πληρωθούν σε οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό, με πρώτο και καλύτερο υποψήφιο το χρυσό. Και η δύση ΔΕ ΘΑ ΕΧΕΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ, τουλάχιστον όχι σε τιμές όπως αυτές που το είχε μέχρι τώρα->κατάρρευση παραγωγής->τρομερή έξαρση της κρίσης.