Για τη νέα πρόταση νόμου για τη διοίκηση της εκπαίδευσης

Του Παναγιώτη Ντούλα
Αστυπάλαια, 12-05-2011

Για τη νέα πρόταση νόμου για τη διοίκηση της εκπαίδευσης
10.000 μικροί δικτάτορες και μια άλλη πρόταση

«Είμαστε αντιεξουσιαστές στην εξουσία»
Γιώργος Παπανδρέου, Οκτώβρης 2009

«Τόση δημοκρατία έχουμε να δούμε από τη χούντα»
Σύνθημα στους τοίχους της Αθήνας

Με τη νέα πρόταση νόμου για τη διοίκηση της εκπαίδευσης, το Υπουργείο καταργεί το πλαίσιο που όριζε ο 1566/85.

Τι ισχύει μέχρι τώρα(1566/85)

Ο ισχύων νόμος προβλέπει:
•    Κυρίαρχο και αποφασιστικό ρόλο του Συλλόγου Διδασκόντων, ο οποίος είναι υπεύθυνος για το πρόγραμμα, τις υπερωρίες, τα σοβαρά πειθαρχικά των μαθητών και κάθε σημαντική δραστηριότητα του σχολείου. Ο εκπαιδευτικός έχει, στα πλαίσια του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών, κάποια παιδαγωγική ελευθερία.

•    Συντονιστικό και όχι αποφασιστικό ρόλο του Διευθυντή, ο οποίος λειτουργεί ως primus inter pares(«πρώτος μεταξύ ίσων»), βοηθά και καθοδηγεί το Σύλλογο. Ο Διευθυντής δεν έχει τη δυνατότητα να επεμβαίνει στο παιδαγωγικό έργο ή να αξιολογεί(επιθεωρεί) τον εκπαιδευτικό. Ο Διευθυντής είναι, επίσης, υπεύθυνος για τα οικονομικά.

•    Πολλαπλά επίπεδα διοίκησης με διάκριση διοικητικών(Προιστάμενοι, Διευθυντές εκπαίδευσης, κ.ά.) και παιδαγωγικών(Σύμβουλοι) αρμοδιοτήτων.
Το πλαίσιο αυτό, κατ’ανάγκην συμβιβαστικό, αποτελεί δημοκρατική κατάκτηση και θεσμική αποτύπωση του εκπαιδευτικού κινήματος και του γενικότερου προοδευτικού ριζοσπαστισμού της Μεταπολίτευσης.

Τι θα αλλάξει-Η πρόταση του Υπουργείου

Αυτό το δημοκρατικό νομοθετικό πλαίσιο έρχεται να καταργήσει το Υπουργείο, επικυρώνοντας και θεσμικά την υποχώρηση του εκπαιδευτικού κινήματος και την αλλαγή των συσχετισμών σε βάρος των εργαζομένων.

Δημιουργεί, λοιπόν, ένα κάθετο, ιεραρχικό σύστημα διοίκησης, αρμόζον με τις τρέχουσες αντιλήψεις του συρμού περί «management»(ούτε καν «administration»). Στην πραγματικότητα, το πλαίσιο αυτό αποτελεί ένα ακόμη πιο παρωχημένο, αντιδραστικό, τριτοκοσμικό μοντέλο από το παλιό των «επιθεωρητών», καταργηθέν από την προοδευτική Αλλαγή. Το τελευταίο, ειρήσθω εν παρόδω, είχε τουλάχιστον την προνοητικότητα να αποκεντρώσει το σύστημα με την ύπαρξη «επιθεωρητών Β’», κάτι που στο προτεινόμενο πλαίσιο δε φαίνεται πουθενά.

Το νέο πλαίσιο, λοιπόν, αφαιρεί από το Σύλλογο Διδασκόντων τον κυρίαρχο χαρακτήρα του και του δίνει μόνο συμβουλευτικές αρμοδιότητες ενώ δίνει στο Διευθυντή της σχολικής μονάδας, ονομάζοντάς το οργουελικά «αποκέντρωση», τις συγκεντρωμένες και συγκεντρωτικές εξουσίες όχι μόνο των «από κάτω»(των εκπαιδευτικών) αλλά και των καταργούμενων (χάριν Μνημονιακής οικονομίας) Προισταμένων Γραφείων Εκπαίδευσης αλλά και των Συμβούλων. Ο Διευθυντής γίνεται πια διοικητικός, πειθαρχικός και παιδαγωγικός(!) Προιστάμενος του εκπαιδευτικού καθώς και οικονομικός υπεύθυνος της σχολικής μονάδας.

Ο Διευθυντής μπορεί πλέον:
•    Να χορηγεί ή όχι άδειες.
•    Να αποφασίζει στο πλαίσιο του ΑΠΣ, το πρόγραμμα, το ωράριο, τις εφημερίες, και κάθε διδακτικό και εξωδιδακτικό ζήτημα και δραστηριότητα του σχολείου.
•    Να έχει τον τελευταίο λόγο σε πειθαρχικά ζητήματα των μαθητών.
•    Να αναθέτει υποχρεωτικά υπερωρίες.
•    Να αξιολογεί παιδαγωγικά(!) και εργασιακά τους υφισταμένους του, πλέον, συναδέλφους(;) εκπαιδευτικούς.
•    Να αποφασίζει ουσιαστικά για τη μονιμοποίηση ή όχι των νεοδιόριστων συναδέλφων.
•    Να επιβάλλει πειθαρχικές ποινές, από την απλή επίπληξη μέχρι και την περικοπή μισθού στους εκπαιδευτικούς (αυτό το τελευταίο αποσύρθηκε μπρος στις αντιδράσεις αλλά θα επανέλθει αργότερα).
•    Να αποφασίζει για τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου και τη συμμετοχή στην κακόφημη «αυτοαξιολόγηση».
•    Να είναι οικονομικός υπεύθυνος και, δεδομένης της υποχρηματοδότησης, να αποφασίζει μαζί με τη Σχολική Εφορεία τρόπους οικονομικής ενίσχυσης και εξεύρεσης πόρων για το σχολείο(ιδιώτες, χορηγοί, κτλ)
•    Να να να να να να.........................

Στην ουσία, ο διευθυντής πλέον θα λειτουργεί ως το μακρύ χέρι του Υπουργείου σε κάθε σχολείο ώστε όχι μόνο να μην αποκεντρωθεί η δράση του σχολείου αλλά και να συγκεντρωθούν ακόμη περισσότερες εξουσίες στα χέρια των, κριθέντων με τις γνωστές αξιολογικές κρίσεις της προσωπικής συνέντευξης, στελεχών εκπαίδευσης.

Το πρώτο άμεσο θύμα της Νέας Τάξης Πραγμάτων στο σχολείο θα είναι το κλίμα στο σχολείο που δηλητηριάζεται. Αυτός ο διοικητικός αυταρχισμός θα είναι «μπουρλότο» στις σχέσεις των εκπαιδευτικών στο σχολείο μεταξύ τους και με το διευθυντή, οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια σε επανειλημμένες ρήξεις μες στο Σύλλογο, πειθαρχικά επεισόδια, συνεχείς ΕΔΕ, σε «επιθυμητούς» και «ανεπιθύμητους», σε «υποταχτικούς» και «αντάρτες», σε φοβισμένους δημοσιουπαλληλίσκους στους οποίους η υπόθεση της παιδαγωγικής ελευθερίας θα έχει χαθεί.

Τι χρειάζεται το σχολείο-Μια άλλη πρόταση

Το κίνημα για μια άλλη εκπαίδευση δεν μπορεί να εμμένει, όμως, μόνο στο στείρο αρνητισμό και τα συνεχή ΟΧΙ. Πρέπει να δίνει ταυτόχρονα ρεαλιστικές προτάσεις με στοιχεία οραματισμού για ένα άλλο σχολείο.

Η εκπαίδευση αυτήν τη στιγμή δε χρειάζεται λιγότερη αλλά περισσότερη δημοκρατία. Ένα άλλο μοντέλο διοίκησης της εκπαίδευσης θα έδινε περισσότερες εξουσίες στο Σύλλογο Διδασκόντων, μεγαλύτερη παιδαγωγική ελευθερία στον εκπαιδευτικό και, τελικά, περισσότερα περιθώρια κοινωνικής λογοδοσίας σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα. Έτσι, σε ένα τέτοιο σύστημα:

•    Ο Σύλλογος Διδασκόντων θα έχει, στα πλαίσια της γενικότερης εκπαιδευτικής πολιτικής, κυρίαρχες και αποφασιστικές αρμοδιότητες σε όλα τα ζητήματα του σχολείου με ανώτατο όργανο τη Γενική του Συνέλευση. Μια επιτροπή, επίσης, του Συλλόγου θα είναι υπεύθυνη για τα οικονομικά του σχολείου.

•    Οι διδακτικές (προφανώς) και εξωδιδακτικές εργασίες και ευθύνες του σχολείου θα επιμερίζονται σε όλους με δημοκρατικό και ισοσκελή τρόπο μετά από συλλογικές αποφάσεις. Ενδεχομένως, να υπάρχει και η τεχνική βοήθεια γραμματείας.

•    Στη θέση του Διευθυντή θα μπαίνει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (πχ ετήσιο) ένας συντονιστής, που θα έχει προφανώς κάποια αντικειμενικά προσόντα(πχ προυπηρεσία, κτλ) εκλεγόμενος άμεσα από το Σύλλογο Διδασκόντων με δυνατότητα ανάκλησής του στα μέσα της θητείας του (όπως γίνεται με τη διοίκηση σε πολλές δημοκρατικές περιοχές του κόσμου πχ Καλιφόρνια, Ελβετία, Βενεζουέλα, κτλ), και με περιορισμένο αριθμό θητειών. Ο συντονιστής θα είναι απλός εντολοδόχος του Συλλόγου Διδασκόντων, πρώτος μεταξύ ίσων.

•    Θα λαμβάνεται μέριμνα για τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας μέσω των ΟΤΑ και των Συλλόγων Γονέων.

•    Θα καταργηθούν τα Υπηρεσιακά Συμβούλια και στη θέση τους θα μπουν Εκπαιδευτικά Συμβούλια συγκροτούμενα από εκπαιδευτικούς αιρετούς, ανακλητούς και ορισμένους για συγκεκριμένο αριθμό θητειών. Τα εκπαιδευτικά αυτά Συμβούλια θα λογοδοτούν στα θεσμικά όργανα του κλάδου και της τοπικής κοινωνίας.

Η πρόταση αυτή πάσχει, όπως όλες οι προτάσεις-ιδέες από λάθη, γενικεύσεις, κτλ. Δε φιλοδοξεί να αποσπάσει τη συμφωνία ή έστω τη συναίνεση από κανέναν. Θέλει όμως να δείξει το στόχο στον οποίον πρέπει να κατατείνουν οι ενέργειές μας, τη γενικότερη φιλοσοφία μας. Θέλει να αποτελέσει ένα αντίβαρο στην αποθέωση του διοικητικού αυταρχισμού, όπως προτείνεται από το Υπουργείο. Η εξειδίκευση, βελτίωση και εμβάθυνση των προτάσεων ας έλθει από τους επόμενους από μας.

Συμπέρασμα

Με τη πρόταση νόμου, για την οποία έδωσε 14 (!) μέρες «διαβούλευση», το Υπουργείο δείχνει το πραγματικό του πρόσωπο και υποκύπτει στη γοητεία του διευθυντικού αυταρχισμού. Ο Διαφωτισμός μάς δίδαξε ότι η Ιστορία πάει μόνο μπροστά αλλά ξέχασε να μας πει ότι ο Μεσαίωνας έπεται χρονικά της αρχαίας ελληνικής Δημοκρατίας. Αντί το Υπουργείο να ενστερνιστεί σύγχρονες δημοκρατικές πρακτικές που εφαρμόζονται σε πολλές Δημοκρατίες, με την πρόταση νόμου υιοθετεί αντιεκσυγχρονιστικές, αντιδυτικές, αντιευρωπαικές, ανθελληνικές(με την αρχαιοελληνικη σημασία του όρου) αντιλήψεις προσιδιάζουσες σε τριτοκοσμικά αυταρχικά και ξεπερασμένα μοντέλα διοίκησης.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι αρωγός σε αυτήν του την προσπάθεια κι ένα κομμάτι της ΟΛΜΕ, που στο πρόσφατο εκπαιδευτικό Συνέδριο στο Βόλο, έσπευσε να συνδράμει στην προσπάθεια του Υπουργείου παρουσιάζοντας επίσημα, ως πρόταση του κλάδου, όλο αυτό το πλαίσιο. Έχοντας μάλιστα το (οργουελικό) θράσος να λοιδωρήσει τους αντίθετους σε αυτά τα βαθιά αντιδημοκρατικά σχέδια ως «αντιδημοκράτες» και «εχθρούς του πλουραλισμού». Τι κατάντια για τους δημιουργούς του 1566 της Αλλαγής...

Με την αρωγή, λοιπόν, και κάποιων πρόθυμων, το Υπουργείο δημιουργεί 10.000 μικρούς δικτάτορες (προφανώς κι αυτοί «αντιεξουσιαστές στην εξουσία»). Μεταξύ άλλων, είναι αμφίβολο αν αυτοί οι συνάδελφοι(;) θα μπορέσουν, δεδομένης της κατάργησης των Γραφείων που είχαν και επιτελικό και διοικητικό και πυροσβεστικό ρόλο,  να αντέξουν τόσες ευθύνες και εξουσίες. Το βάρος, φυσικά, θα πέσει, όπως και σε κάθε άλλο ιεραρχικά δομημένο σύστημα(βλ στρατός), στον τελευταίο τροχό της αμάξης, τον απλό εργαζόμενο εκπαιδευτικό, το μαθητή και το γονιό.

Τόση δημοκρατία είχαμε πράγματι να δούμε δεκαετίες στην Ελλαδίτσα...


Πάνος Ντούλας
Καθηγητής Αγγλικών στην Κάλυμνο

e-mail:      pandou_paron@yahoo.gr
facebook: http://www.facebook.com/profile.php?id=803023503
blog:         http://pandouparon.blogspot.com/
twitter:      http://twitter.com/#panosdoulas