Σαν σήμερα, στις 1/7/1858 ο Δαρβίνος αποκαλύπτει τη θεωρία του περί της εξέλιξης των ειδών

Επειδή έχουν περάσει πολλά χρόνια από την ημέρα που ο Δαρβίνος εμφανίστηκε στη Linnean Society του Λονδίνου και έβγαλε την ομιλία του για τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, αλλά προφανώς η μάχη αυτή ακόμα δίνεται (είναι εντυπωσιακό ότι στις ΗΠΑ, τη #1 δύναμη του πλανήτη, οι περισσότεροι απορρίπτουν τη θεωρία της εξέλιξης, με τους κάθε λογής θρησκόληπτους να την πολεμούν μανιασμένα), αξίζει να γίνει μια ανάρτηση για το θέμα

Ξεκινάμε πάντως με το εξής ενδιαφέρον άρθρο για τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα:

Βάσει έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 2006 από το περιοδικό «New Scientist», σχεδόν οι μισοί Έλληνες αμφισβητούν την εξελικτική θεωρία. Μόνο το 54% συμφωνεί μαζί της, ενώ το 29% υποστηρίζει πως ο Δαρβίνος δεν είχε δίκιο και το υπόλοιπο 18% απλά, δεν γνωρίζει. Σε επίπεδα αποδοχής της θεωρίας του Δαρβίνου η Ελλάδα ξεπερνά μόνο τις ΗΠΑ και την Τουρκία. Ειδικότερα για τις ΗΠΑ, η διαμάχη της εξελικτικής θεωρίας έρχεται σε σύγκρουση μο δημοφιλή «ευφυή σχεδιασμό», σύμφωνα με τον οποίο κάποια ανώτερη μορφή νοημοσύνης κινεί τα νήματα στο Σύμπαν.

Οι Έλληνες μαθητές μέχρι το 1999, με εξαίρεση όσους φοιτούσαν στη Β’ Δέσμη ουδέποτε διδάχτηκαν τη θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπου (σ.σ. αξίζει να σημειωθεί ότι τα σχετικά κεφάλαια του σχολικού βιβλίου της βιολογίας που αναφέρονταν στο Δαρβίνο και τη θεωρία του μετακινήθκαν...στο τέλος του βιβλίου, ώστε να μην προλαβαίνουν οι καθηγητές να τα διδάσκουν, μετά από σχετική παρέμβαση -ποιας άλλης;- της Εκκλησίας). Μετά το 2000, κανένας μαθητής δεν διδάσκεται όχι μόνο την εξέλιξη του ανθρώπου αλλά και γενικά την εξελικτική θεωρία, υποστηρίζουν οι ακαδημαϊκοί.

Ας δούμε τώρα και το εξής άρθρο για τη θεωρία του Δαρβίνου:

Μόνο 1.250 αντίτυπα τυπώθηκαν στην πρώτη έκδοση του έργου «Η Καταγωγή των Ειδών» και πουλήθηκαν όλα την ίδια μέρα. Ένας από αυτούς που το προμηθεύτηκε ήταν ο Ένγκελς, ο οποίος τότε ζούσε στο Μάντσεστερ. Τρείς βδομάδες αργότερα έγραφε στον Μάρξ:

«Ο Δαρβίνος, τον οποίο διαβάζω αυτή την περίοδο, είναι εντυπωσιακός. Υπήρχε μια πλευρά της τελεολογίας* που έπρεπε ήδη να έχει καταρριφθεί και αυτό έγινε τώρα. Ποτέ προηγούμενα δεν είχε γίνει μια τόσο μεγαλόπνοη προσπάθεια να παρουσιαστεί η ιστορική εξέλιξη στη Φύση και οπωσδήποτε ποτέ με τόσο καλό αποτέλεσμα».

Όταν ο Μαρξ διάβασε την «Καταγωγή των Ειδών», ένα χρόνο αργότερα, ήταν τόσο ενθουσιασμένος, που το αποκάλεσε «το βιβλίο που περιέχει τη βάση της φυσικής ιστορίας από τη σκοπιά μας». Σε ένα του γράμμα προς τον γερμανό σοσιαλιστή Φερντινάρντ Λασάλ έγραφε:
«Η εργασία του Δαρβίνου είναι πολύ σημαντική και ταιριάζει στις δικές μου ιδέες με το ότι παρέχει μια βάση στις φυσικές επιστήμες για την ιστορικότητα της πάλης των τάξεων... Παρ’ όλες τις αστοχίες, είναι εδώ που για πρώτη φορά η τελεολογία στις φυσικές επιστήμες όχι μόνο δέχτηκε το χαριστικό της πλήγμα, αλλά και το προφανές της νόημα είναι εδραιωμένο εμπειρικά».
...
Παρόλο που ο Μάρξ και ο Ένγκελς υπήρξαν κριτικοί σε διάφορα σημεία του «άτσαλου αγγλικού στιλ επιχειρηματολογίας», που χρησιμοποιούσε, διατήρησαν βαθιά εκτίμηση για την επιστημονική δουλειά του Δαρβίνου καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στο σημαντικότερο βιβλίο του ο Μαρξ περιέγραφε την «Καταγωγή των Ειδών» σαν ένα βιβλίο «που άφησε εποχή». Το 1872 ο Μάρξ έστειλε ένα αντίτυπο του Κεφαλαίου στον Δαρβίνο, με την υπογραφή: «εκ μέρους του ειλικρινούς θαυμαστή σας, Καρόλου Μαρξ».
Και το 1883, στον επικήδειο του Μαρξ, ο Ένγκελς θα αναφέρει: «Όπως ο Δαρβίνος ανακάλυψε τους νόμους της ανάπτυξης της φύσης, ετσι και ο Μαρξ ανακάλυψε το νόμο της ανάπτυξης της ανθρώπινης ιστορίας»

Ένας ασυνήθιστος επαναστάτης

Ο Κάρολος Δαρβίνος υπήρξε το λιγότερο ένας ασυνήθιστος επαναστάτης. Ο πατέρας του ήταν διάσημος γιατρός και σπουδαίος επιχειρηματίας. Παππούς του ήταν ο Josiah Wedgwood, ιδρυτής μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες κατασκευής κεραμεικών στην Ευρώπη. Θα μπορούσε να έχει ζήσει μια ζωή ξενοιαστη, αλλά αντί γι’ αυτό αφιέρωσε τη ζωή του στην επιστήμη.

Το 1825 ο πατέρας του τον στέλνει στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου για να σπουδάσει ιατρική, αλλά ο Κάρολος δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη της φύσης, ένα αντικείμενο που δεν διδάσκονταν σε κανένα πανεπιστήμιο στη Μεγάλη Βρετανία. Μετά απο δύο χρόνια παράτησε το Εδιμβούργο και έκανε αίτηση στο Καίμπριτζ, σκοπεύοντας να γίνει Αγγλικανός ιερέας. Ένα επάγγελμα με κύρος το οποίο θα του επέτρεπε να έχει ελεύθερο χρόνο, να συλλέγει έντομα ή να αναζητά απολιθώματα. Αυτό δεν ήταν τόσο παράξενο, όσο ίσως φαίνεται στις μέρες μας. Εκείνη την εποχή η μεγάλη πλειοψηφία των φυσιοδιφών στην Αγγλία, συμπεριλαμβανομένων και των καθηγητών που δίδασκαν επιστήμες στην Οξφόρδη και το Καίμπριτζ, ήταν Αγγλικανοί ιερείς. Οι άνθρωποι του κλήρου δεν μελετούσαν τη φύση μόνο απο προσωπικό ενδιαφερον, αλλά και σαν συμβολή στην κατανόηση του Θεού μέσα από τη μελέτη του έργου Του.

Ο Δαρβίνος φαίνεται να υπήρξε αξιόλογος φοιτητής θεολογίας, αλλά εκεί που εντυπωσίαζε ήταν στα επιστημονικά μαθήματα. Μετά την αποφοίτησή του το 1831, ένας από τους καθηγητές του τον πήρε μαζί σε μια γεωλογική ερευνητική αποστολή στη Βόρεια Ουαλία. Αργότερα ο καθηγητής του στη Βοτανική τον πρότεινε στον καπετάνιο του Βασιλικού Ναυτικού Ρόμπερτ Φίτζροϊ, ο οποίος έψαχνε για έναν φυσιοδίφη προκειμένου να ταξιδέψει μαζί του χωρίς μισθό, σε ένα ερευνητικό ταξίδι στη Νότια Αμερική και το Νότιο Ειρηνικό.

Και έτσι ξεκίνησε. Στις 27 Δεκέμβρη του 1831, ο 22χρονος Κάρολος Δαρβίνος επιβιβάστηκε στο βρετανικό ερευνητικό πλοίο Beagle. Σ’ αυτό το ταξίδι διάρκειας πέντε ετών διεξήγαγε εκτεταμένες και αναλυτικές γεωλογικές έρευνες, έγραψε χιλιάδες σελίδες επιστημονικών παρατηρήσεων και συνέλεξε πάνω από 1.500 είδη έμβιας και απολιθωμένης ζωής.

Αίρεση

Όταν άφησε την Αγγλία, ο Δαρβίνος φαίνεται να ήταν πιστός χριστιανός που συμφωνούσε με «τη συντριπτική πλειοψηφία των φυσιοδιφών, (οι οποίοι) πίστευαν οτι τα είδη ήταν αναλλοίωτα δημιουργήματα και ότι είχαν δημιουργηθεί ξεχωριστά από την αρχή». Οι μελετητές της Βίβλου υποστήριζαν ότι τα είδη ήταν φτιαγμένα κατόπιν θείας εντολής. Μετα από πέντε χρόνια ερευνών με το Beagle και δύο ακόμα χρόνια μελετών στο σπίτι του, ο Δαρβίνος κατέληξε σε ένα αιρετικό συμπέρασμα. Τα διάφορα είδη δεν ήταν αναλλοίωτα. Όλα τα ζώα προέρχονται από κοινούς προγόνους, τα διαφορετικά είδη προέκυψαν από σταδιακές αλλαγές σε διάρκεια χιλιάδων χρόνων και ο Θεός δεν είχε σε τίποτα να κάνει με αυτό.

Είναι δύσκολο σήμερα να εκτιμηθεί πόσο σοκαριστική ήταν αυτή η ιδέα για τα μεσαία και υψηλά στρώματα της κοινωνίας την εποχή του Δαρβίνου. Η θρησκεία δεν ήταν απλά το «όπιο του λαού», αλλά έδινε στους πλούσιους την ηθική νομιμοποίηση για τα προνόμιά τους σε έναν κόσμο συνεχών αλλαγών και αυξανόμενης ανισότητας.

Το μυστήριο των μυστηρίων

Παρ’ όλα αυτά, από τη δεκαετία του 1830 οι μορφωμένοι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου του Δαρβίνου, γνώριζαν ότι η ιστορία της Δημιουργίας σύμφωνα με τις εξαγγελίες του χριστιανισμού δεν είχε κυριολεκτική σημασία. Η επέκταση του καπιταλισμού τον 17ο αιώνα οδήγησε σε έκρηξη των εξορύξεων και της κατασκευής μεγάλων καναλιών. Αυτά τα έργα αποκάλυπταν γεωλογικά στρώματα και αρχαία απολιθώματα, τα οποία αποδείκνυαν ότι η Γη ειχε ηλικία εκατομμυρίων ετών και όχι μόνο έξι χιλιάδες χρόνια, όπως επέτρεπε η χρονολόγηση της Βίβλου. Αλλά υπήρχε επίσης κάτι περισσότερο. Τα απολιθώματα έδειχναν ότι ζωντανοί οργανισμοί, που σήμερα είναι άγνωστοι, ήταν κάποτε διαδεδομένοι, ενώ τα σύγχρονα είδη ζώων εμφανίστηκαν σχετικά πρόσφατα και έρχονταν σε αντίθεση με τον ισχυρισμό ότι ο Θεός δημιούργησε όλα τα είδη μονομιάς.
Την ίδια περίοδο ο ιμπεριαλισμός οδήγησε σε εξερευνήσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και στην ανακάλυψη μιας πολύ μεγαλύτερης ποικιλίας φυτών και ζώων από όση κάθε Ευρωπαίος είχε ποτε φανταστεί. Πολύ περισσότερα από όσα θα μπορούσαν να βρούν καταφύγιο στην Κιβωτό του Νώε.
...
Ο Whewell, όπως και οποισδήποτε επιστήμονας της εποχής που σέβεται τον εαυτό του, δεν είχε αμφιβολία για την απάντηση: ζώα και φυτά μπορεί να αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο απέναντι σε εξωτερικούς παράγοντες, αλλά «το απώτατο όριο της διαφοροποίησης μπορεί να επιτευχθεί σε μια μικρή χρονικά περίοδο. Με λίγα λόγια, τα είδη είναι που υπάρχουν πραγματικά στη Φύση και η μετάβαση από το ένα στο άλλο δεν υπάρχει».
Αν τα διάφορα είδη δεν μεταβάλλονται με το χρόνο, μόνο θαύμα μπορεί να εξηγήσει τα εύρηματα των απολιθωμάτων. Αλλά πώς έγινε αυτό απο το Θεό; Πώς φαινόταν η διαδικασία της θεϊκής δημιουργίας στη Γη; «Η αντικατάσταση των εξαφανισμένων ειδών από άλλα» ήταν, όπως έγραφε ο αστρονόμος John Herschell, το «μυστήριο των μυστηρίων».

Οντολογία και τελεολογία

Όπως έχουμε ήδη δει, οι επιστημονικές ανακαλύψεις στο τέλος του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα οδήγησαν σε ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις γύρω από το «μυστήριο των μυστηρίων» του Χέρσελ. Οι περισσότεροι επιστήμονες παρουσίαζαν εξηγήσεις γύρω από το πώς θα μπορούσε να ερμηνευτεί η εξαφάνιση και η δημιουργία των ειδών. Ενώ αυτές οι εξηγήσεις διέφεραν μεταξύ τους, ωστόσο βασίζονταν όλες σε κοινές παραδοχές, όπως το δίδυμο της οντολογίας και τις τελεολογίας.

Η οντολογία είναι βασισμένη στον πρώτο νόμο της Λογικής. Κάθε αντικείμενο ισούται πάντα με τον εαυτό του, ώστε το Α να είναι ίσο με το Α. Αυτή είναι χρήσιμη ακόμα και απαραίτητη παραδοχή για πολλούς σκοπούς, αλλά αδυνατεί να συλλάβει την πραγματικότητα της αλλαγής. Ότι δηλαδή κατά την εξέλιξη του χρόνου όλα τα πράγματα αποσυντίθενται ή μετασχηματίζονται ή συνδυάζονται, ώστε το Α να καταλήγει να μην είναι πια Α.

Στη φυσική επιστήμη του 19ου αιώνα, οι βασισμένοι στην οντολογία στοχαστές υπέθεταν ότι ο ορισμός ή η ιδέα των ειδών είναι πιο σημαντική και γι’ αυτό πιο πραγματική από τους συγκεκριμένους οργανισμούς που μπορούμε να παρατηρήσουμε. Το είδος είναι ένας σταθερός, αναλλοίωτος τύπος, ενώ οι διαφοροποιήσεις, που παρατηρούμε στη Φύση, είναι τυχαίες και παροδικές.

Όπως έχουμε ήδη δει, ο William Whewell πίστευε ακράδαντα ότι «τα είδη έχουν πραγματική ύπαρξη στη φύση» και ότι η μετάβαση από το ένα στο άλλο δεν υπάρχει.
Είναι φανερό ότι όσοι αρνούνταν την εξέλιξη είχαν την οπτική της οντολογίας. Αλλά ακόμα και όσοι θεωρούσαν ότι ένας οργανισμός μπορεί να δώσει ζωή σε έναν άλλο, είχαν επίσης την ίδια οπτική. Στη δικιά τους εξέλιξη τα είδη δεν άλλαζαν, αλλά αντίθετα ένα είδος αντικαθίστατο πλήρως από ένα άλλο.

Τελεολογία είναι η ιδέα ότι όλα τα πράγματα είναι σχεδιασμένα ή οδηγούνται προς ένα τελικό σκοπό. Τα πουλιά έχουν φτερά, ώστε να μπορούν να πετάνε, οι καμηλοπαρδάλεις έχουν μακριούς λαιμούς για να μπορούν να φτάνουν τα ψηλά φύλλα και η Γη έχει δημιουργηθεί σαν ένα μέρος για να ζει ο άνθρωπος.

Η ιδέα ότι η Γη και οτιδήποτε πάνω σε αυτή έχει σχεδιαστεί από το Θεό για να επιτύχει τους θεϊκούς σκοπούς Του, ήταν κοινά παραδεκτή από τους σημαντικότερους φιλοσόφους και επιστήμονες του 19ου αιώνα. Σοβαροί διανοούμενοι ισχυρίζονταν ότι τα κοιτάσματα άνθρακα υπήρχαν στο υπέδαφος της Αγγλίας, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη βιομηχανία, όπως επίσης το γεγονός ότι ο κύκλος ζωής των περισσότερων φυτών είναι ίσος με μια πλήρη περιστροφή της Γης γύρω από τον ήλιο, είναι μια απόδειξη θεϊκής σχεδίασης.

Ακόμα και ο Λαμάρκ, ο οποίος δεν περιλάμβανε το Θεό στη θεωρία του, υποστήριζε ότι μια άγνωστη δύναμη οδηγούσε όλους τους οργανισμούς να τείνουν στην τελειοτητα, μέχρι να τη φτάσουν σαν ανθρώπινοι οργανισμοί.

Φυσική επιλογή

Στο «Περί της Καταγωγής των Ειδών» ισχυρίζεται ότι τρεις παράγοντες συνδυάζονται για τη δημιουργία καινούργιων ειδών: η πίεση του πληθυσμού, η διαφοροποίηση και η κληρονομικότητα και η φυσική επιλογή.

1. Πίεση του πληθυσμού. Όλοι οι οργανισμοί τείνουν να έχουν περισσότερους απογόνους από όσους μπορούν να επιβιώσουν στο τοπικό περιβάλλον. Πολλά άτομα του πληθυσμού είτε δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν, είτε δεν είναι ικανά να αναπαραχθούν.

2. Διαφοροποίηση και κληρονομικότητα. Υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων ενός δεδομένου πληθυσμού. Δύο άτομα δεν είναι ποτέ ακριβώς ίδια. Οι περισσότερες από τις διαφοροποιήσεις κληρονομούνται και αυτό σημαίνει ότι περνάνε στους απογόνους των δεδομένων ατόμων. Ενώ πολλές από τις διαφοροποιήσεις δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία (το χρώμα των ματιών για παράδειγμα), κάποιες από αυτές αυξάνουν ή περιορίζουν τις δυνατότητες του ατόμου να επιβιώσει και να αναπαραχθεί.

3. Φυσική επιλογή. Τα άτομα με ευνοϊκές διαφοροποιήσεις τείνουν να έχουν περισσότερους απογόνους από το μέσο όρο, ενώ αυτά με δυσμενείς διαφοροποιήσεις λιγότερους. Σαν αποτέλεσμα, στη διάρκεια μεγάλων χρονικών περιόδων τα άτομα με δυσμενή χαρακτηριστικά τείνουν να μειώνονται σε αριθμό, ενώ αυτά με ευνοϊκά χαρακτηριστικά γίνονται ολοένα και πιο συχνά.

Αυτό εισήγαγε μια εντελώς διαφορετική εξήγηση για το μακρύ λαιμό της καμηλοπάρδαλης. Σε αντίθεση με τον Λαμάρκ, ο Δαρβίνος υποστήριξε ότι οι πρόγονοι της καμηλοπάρδαλης είχαν λαιμούς σε διάφορα μεγέθη. Αυτές με τους πιο μακριούς λαιμούς μπορούσαν να φτάνουν περισσότερα φύλλα από εκείνες με κοντύτερο λαιμό. Έχοντας τραφεί καλύτερα, ήταν πιο δυνατές, έτειναν να ζουν περισσότερο και είχαν περισσότερους απογόνους. Έτσι με τον καιρό το μέσο μήκος λαιμού του πληθυσμού αυξήθηκε.

Θρησκόληπτοι πολεμούν τη διδασκαλία του δαρβίνου στα σχολεία

Γυρίζοντας την επιστήμη ανάποδα

Αυτό ακριβώς έκανε και ο Δαρβίνος με το «Περί της Καταγωγής των Ειδών». Ξεπέρασε τις θεμελιώδεις παραδοχές της επιστήμης του 19ου αιώνα και αναποδογυρίζοντάς τες κοίταξε τη φύση με άλλη οπτική.

Κατέρριψε την οντολογία. «Αντιμετωπίζω τον όρο “είδος” σαν ένα δεδομένο, για χάρη της ευκολίας, που ορίζεται σαν ένα σύνολο ατόμων, το καθένα από τα οποία μοιάζει με τα άλλα».

Τα είδη δεν είναι ένα πράγμα και οι αλλαγές δεν περιλαμβάνουν τη μεταλλαγή ή την αντικατάσταση αυτού του πράγματος. Τα είδη είναι πληθυσμοί υπαρκτών και διακριτών μεταξύ τους ατόμων. Οι διαφοροποιήσεις δεν είναι εξαιρέσεις ή αποκλίσεις από τη βαθύτερη ουσία των ειδών. Η διαφοροποίηση είναι η διακριτή πραγματικότητα της φύσης. Η αλήθεια, θα έλεγε ένας μαρξιστής, είναι πάντοτε διακριτή. Τα είδη δεν είναι σταθερά, αναλλοίωτα πράγματα. Έχουν όλα αληθινή ιστορία και μπορούν μόνο να γίνουν κατανοητά, μελετώντας το πώς μεταβάλλονται στο χρόνο.

Κατέρριψε την τελεολογία. «Μακριά από το να φαντάζεται ότι οι γάτες υπάρχουν για να πιάνουν ποντίκια», έγραφε ο στενός συνεργάτης του Δαρβίνου Τόμας Χάξλεϊ, «ο Δαρβινισμός υποστηρίζει ότι οι γάτες υπάρχουν επειδή πιάνουν ποντίκια. Το κυνήγι των ποντικών δεν είναι ο σκοπός, αλλά η συνθήκη της ύπαρξής τους».

Οι ζωντανοί οργανισμοί άλλαξαν και συνεχίζουν να αλλάζουν σαν αποτέλεσμα μιας φυσικής διαδικασίας, η οποία δεν έχει σκοπό ή στόχο. Η καμηλοπάρδαλη δεν είναι με καμία έννοια «πιο εξελιγμένο» ή «πιο τέλειο» ζώο από τους κοντινούς της προγόνους. Είναι απλά καλύτερα προσαρμοσμένη στο περιβάλλον. Αλλαγές σε αυτό το περιβάλλον μπορούν να σημάνουν την εξαφάνιση των πλεονεκτημάτων της σε οποιαδήποτε στιγμή.

Μέχρι το θάνατο του Δαρβίνου, το 1882, η εξέλιξη ήταν αποδεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία των επιστημόνων. Όμως χρειάστηκε πολύ περισσότερος χρόνος για να γίνει αποδεκτός ο υλιστικός πυρήνας της θεωρίας του Δαρβίνου, ότι δηλαδή η διαφοροποίηση και η φυσική επιλογή οδηγούν τα είδη στην αλλαγή. Ακόμα και μεταξύ των στενότερων συμμάχων και υποστηρικτών του Δαρβίνου υπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν την ιδέα ότι τα καινούργια είδη εμφανίζονται με ξαφνικό τρόπο, ή την ιδέα ότι η εξελικτική διαδικασία καθοδηγείται ή καθορίζεται από το Θεό.

Όπως έγραφε και ο Ένγκελς στο «Ουτοπικός και Επιστημονικός Σοσιαλισμός»:

«Η Φύση λειτουργεί διαλεκτικά και όχι μεταφυσικά... δεν κινείται στην αιώνια ολότητά της σε έναν αέναο επαναλαμβανόμενο κύκλο, αλλά κινείται διαμέσου μιας αληθινής ιστορικής εξέλιξης. Σε αυτή τη σύνδεση ο Δαρβίνος πρέπει να αναφέρεται πριν απ’ όλους. Έδωσε στη μεταφυσική θεώρηση της Φύσης το θανάσιμο πλήγμα με την απόδειξή του ότι τα οργανικά όντα, φυτά, ζώα, αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος, είναι τα προϊόντα της διαδικασίας της εξέλιξης που λαμβάνει χώρα εκατομμύρια χρόνια».
...

Η ιδέα ότι η θεωρία της φυσικής επιλογής είναι κατάλληλη για την κατανόηση και τη διακυβέρνηση των ανθρώπινων κοινωνιών προέρχεται απο τον άγγλο φιλόσοφο Χέρμπερτ Σπένσερ, στον οποίο οφείλεται η φράση «η επιβίωση του ισχυρότερου». Ισχυριζόταν ότι η φυσική επιλογή θα οδηγούσε τελικά στη δημιουργία μιας τέλειας κοινωνίας, αλλά μόνο εφόσον αφεθεί ελεύθερη να λειτουργήσει, ώστε να εξαλειφθούν όσοι δεν μπορούν να προσαρμοστούν. Και με αυτή την έννοια ήταν αντίθετος στη δημόσια εκπαίδευση, στον εμβολιασμό, στις ανοιχτές βιβλιοθήκες, στους νόμους για την ασφάλεια της εργασίας ακόμα και στη φιλανθρωπική υποστήριξη των ανήμπορων φτωχών.
Τέτοιες απόψεις, οι οποίες αργότερα πήραν τον τίτλο «κοινωνικός δαρβινισμός», υιοθετήθηκαν με μεγάλη προθυμία από τους υπερασπιστές του αχαλίνωτου καπιταλισμού. Ο Τζον Ροκφέλερ δήλωνε ότι δεν υπάρχει κάποια κακία στην επιχειρηματικότητα, αλλά ότι η επικράτηση του ισχυρότερου ήταν η εφαρμογή των νόμων της φύσης και των νόμων του Θεού.

Ο Ένγκελς επέμενε στην άρνησή του να εφαρμόσει βιολογικούς νόμους στις ανθρώπινες κοινωνίες. Οι πολιτικοί δαρβινιστές, έλεγε ο Ένγκελς, μπορούν να περιγραφούν «καταρχήν σαν κακοί οικονομολόγοι και κατα δεύτερον σαν κακοι φυσικοί επιστήμονες και φιλόσοφοι».
Το 1845, στη «Γερμανική Ιδεολογία», ο Μαρξ και ο Ένγκελς ισχυρίζονται ότι η ικανότητα να παράγει τα μέσα της επιβίωσής του διαχωρίζει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα ζώα: «Οι άνθρωποι μπορούν να διαχωριστούν από τα ζώα λόγω της συνείδησης, της θρησκείας ή για οποιοδήποτε λόγο επιθυμείτε. Οι ίδιοι αρχίζουν να διαχωρίζονται από τα ζώα μόλις αρχίσουν να παράγουν τα μέσα της επιβίωσης τους, ένα βήμα το οποίο υπαγορεύεται από τη φυσική τους οργάνωση. Με τα να παράγουν τα μέσα της επιβίωσης τους, δημιουργούν έμμεσα και την υλική τους ζωή».

Στο ημιτελές βιβλίο του «Η διαλεκτική της Φύσης», γραμμένο τη δεκαετία του 1870 έγραφε: «Ας αποδεχτούμε για μια στιγμή τη φράση “η επιβίωση του ισχυρότερου” για χάρη της συζήτησης. Τα ζώα το περισσότερο που μπορούν να επιτύχουν είναι να συλλέγουν. Ο άνθρωπος παράγει, προετοιμάζει τα μέσα της επιβίωσής του, με την πιο ευρεία έννοια των λέξεων, τα οποία χωρίς αυτόν η φύση δεν θα μπορούσε να έχει παράξει. Αυτό καθιστά αδύνατη κάθε προσπάθεια μεταφοράς των νόμων της ζωής των ζωικών κοινωνιών στην ανθρώπινη κοινωνία».
...
τα ανθρώπινα όντα είναι φυσικοί και βιολογικοί οργανισμοί που υπόκεινται στους ίδιους φυσικούς και βιολογικούς νόμους όπως και όλα τα άλλα ζώα, αλλά είναι ταυτόχρονα και κοινωνικά όντα που παράγουν τα μέσα της επιβίωσής τους, ώστε η ζωή και η ιστορία τους να μην μπορεί να εξηγηθεί πλήρως από τη φυσική και τη βιολογία.

Και όπως έγραφε: «Η αντίληψη της ιστορίας σαν μια σειρά από ταξικές συγκρούσεις, είναι ήδη πολύ πιο πλούσια σε περιεχόμενο και βαθύτερη, από την υποβίβασή της σε μια χωρίς ιδιαίτερο νόημα φάση της πάλης για την επιβίωση».

Η ιδέα ότι η φύση έχει ιστορία, ότι τα είδη έρχονται στη ζωή, μεταβάλλονται και εξαφανίζονται μέσω φυσικών μηχανισμών, είναι τόσο επαναστατική και τόσο κεφαλαιώδους σημασίας στη σοσιαλιστική σκέψη, όσο και η άποψη ότι ο καπιταλισμός δεν είναι αιώνιος, αλλά εμφανίστηκε μια δεδομένη στιγμή και μια μέρα θα εξαφανιστεί.