Ευρώ ή Δραχμή; Εκκενώνοντας το πολιτικό νόημα των καιρών μας

Το δίλημμα και η από τα πάνω επιβολή του

Όλο και συχνότερα ακούμε από επίσημα χείλη και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι η κοινωνία μας έρχεται σήμερα αντιμέτωπη με ένα ιστορικό δίλημμα και πρέπει να επιλέξει μεταξύ της παραμονής στο Ευρώ και στην ΕΕ ή της εξόδου και της επιστροφής στη δραχμή, αν δεν συναινεί σε κάθε νέο γύρο κρατικών μέτρων εξαθλίωσης και υποταγής. Στους καιρούς της κατάργησης κάθε προσχήματος κοινωνικής συναίνεσης, το σύστημα εξουσίας, εγχώριο και διεθνές, έχει επινοήσει αυτή τη μέθοδο εκβιασμού, για να επιβάλλει τις επιλογές του, να ορίζει το πλαίσιο του δημοσίου διαλόγου και της λήψης των πολιτικών αποφάσεων και να αποδίδει πολιτικό νόημα στις σημερινές κρίσιμες κοινωνικές συνθήκες.

Το δίλημμα «Ευρώ/ΕΕ ή Έξοδος από ΕΕ/δραχμή», όπως επιβάλλεται από τα πάνω στην κοινωνία, δεν είναι τυχαίο αλλά αντανακλά τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις απέναντι στις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η αστική τάξη της χώρας και τις απαντήσεις που αυτή καλείται να δώσει για τη διαιώνιση της κυριαρχίας της. Έτσι λοιπόν, το κυρίαρχο κομμάτι της αστικής τάξης της χώρας, κυρίως το πιο εξωστρεφές και ισχυρό, δεν έχει σταματήσει να ταυτίζει τα συμφέροντά του με την πρόσδεση της χώρας στο άρμα της ΕΕ, ακόμη και αν κάτι τέτοιο φέρνει στα όριά του την κοινωνική αναπαραγωγή. Ένα άλλο κομμάτι, που μεγεθύνεται διαρκώς, αυτό της κρατικοδίαιτης και εσωστρεφούς επιχειρηματικότητας, που ανάβλυσε από τη σήψη της μεταπολίτευσης, αντιλαμβάνεται πλέον ως όρο επιβίωσης την περιχαράκωση στο οικονομικό παρελθόν της μεταπολιτευτικής περιόδου. Συγκροτεί λοιπόν συμμαχίες με την πολιτική ελίτ της χώρας και ετοιμάζει τη διάδοχη κατάσταση της κοινωνικής αναπαραγωγής σε μία αντεστραμμένη εικόνα της μεταπολίτευσης, όπου τα ποντίκια της εξουσίας θα πάρουν τις παλιές τους θέσεις, εντούτοις ο κόσμος της εργασίας και η κοινωνική πλειοψηφία θα έχουν απολέσει κάθε δημοκρατικό δικαίωμα και αξιοπρέπεια.

Η Θέση της Αριστεράς

Η Αριστερά, κοινοβουλευτική ή μη, ανακυκλώνει ανάμεσα στις τάξεις της, με επαναστατικό περιτύλιγμα, το παραπάνω δίλημμα του αστικού συστήματος εξουσίας και το αναδεικνύει σε δήθεν κεντρική πολιτική επιλογή των καιρών μας, αναλισκόμενη σε κοκορομαχίες παλαιού τύπου που δεν αφορούν πλέον κανέναν. Τα στελέχη της αντιλαμβάνονται ότι η έξοδος από το Ευρώ δεν είναι μόνο όρος για τη διάσωση της καπιταλιστικής οικονομικής αναπαραγωγής της χώρας αλλά και απαραίτητος όρος και για την επιβίωση και ανασύσταση του συστήματος εξουσίας που γέννησε η μεταπολίτευση. Το σύστημα αυτό εξουσίας συνήθισε να απολαμβάνει τη διαρκώς διογκούμενη οικονομική φούσκα της μεταπολίτευσης σε βάρος της συντριπτικής κοινωνικής πλειοψηφίας, εξασφαλίζοντας μία σχετική κοινωνική συναίνεση μέσα από τον αθρόο διορισμό της μικροαστικής τάξης στο δημόσιο και την αντίστοιχη διόγκωση του κρατικού μηχανισμού αλλά και μέσα από την προώθηση ψίχουλων της πίτας, με τα δίκτυα πελατειακών σχέσεων που διέθετε μέσα στο κοινωνικό σώμα.

Η σημερινή Αριστερά, με πραγματικά ελάχιστες εξαιρέσεις, αντιλαμβάνεται ακόμη τη θέση της μέσα στον κοινωνικό σχηματισμό της μεταπολίτευσης. Είναι λοιπόν επόμενο να θέτει ως κεντρικό πολιτικό ζήτημα των καιρών το εκβιαστικό δίλημμα του συστήματος εξουσίας, η απάντηση στο οποίο γι' αυτή μεταφράζεται ως αναγκαία προϋπόθεση για την αναπαραγωγή της μεγάλης εγχώριας μικροαστικής τάξης και της τεράστιας κάστας των δημοσίων υπαλλήλων. Οι συζητήσεις περί του παραπάνω διλήμματος επενδύονται με τον ψευδεπίγραφο μανδύα των απαραίτητων δόσεων επαναστατικής ρητορικής, μπας και αποκρύψουν από τον αδαή θεατή την απουσία πολιτικού νοήματος και περιεχομένου που το διακατέχει.

Μεταπολίτευση τέλος - Το διακύβευμα για την κοινωνία σήμερα

Ένα τέτοιο, όμως, δίλημμα είναι τελείως ξένο σε σχέση με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις προθέσεις της συντριπτικής κοινωνικής πλειοψηφίας. Η επιστροφή στο σάπιο καθεστώς της μεταπολίτευσης, με την κοινωνία τσακισμένη και τα δίκτυα πολιτικής και οικονομικής εξουσίας ανέπαφα, ευτυχώς δεν συγκινεί κανέναν.

Το διακύβευμα σήμερα δεν είναι ο αγώνας για την επιστροφή σε κάποιο ηττημένο παρελθόν. Αντιθέτως, το διακύβευμα σήμερα είναι να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας, απαντώντας στις κεντρικές αντιφάσεις των ριζοσπαστικών κινημάτων (βλ. κρατικό ≠ δημόσιο, πρωτοπορία ≠ κίνημα, γραφειοκρατία ≠ δημοκρατία), με πρωτόγνωρους τρόπους που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στις επιθυμίες μας. Να τσακίσουμε παντού τα δίκτυα εξουσίας της μεταπολίτευσης, από τα κόμματα εξουσίας και τα στεγανά στο δημόσιο, μέχρι τα ΜΜΕ και την ταξική πάλη στην οικονομία. Και να φτιάξουμε δομές άμεσης δημοκρατίας στην παραγωγή, στις κοινωφελείς υπηρεσίες, στα κοινωνικά εγχειρήματα, να προχωρήσουμε στον ριζοσπαστικό εκδημοκρατισμό της κοινωνικής ζωής. Μετά το τέλος των καπιταλιστικών υποσχέσεων και την πτώση του κρατισμού το διακύβευμα σήμερα είναι να ζήσουμε πλέρια και με αξιοπρέπεια.

Σε αυτά τα πλαίσια, η έξοδος από το Ευρώ και την ΕΕ μπορεί να ιδωθεί μόνο ως δευτερεύων στόχος τακτικής για την πάλη μας από καλύτερες θέσεις μέσα στον κοινωνικό ανταγωνισμό και ως μία από τις αναγκαίες συνθήκες για να λάβουν χώρα ριζοσπαστικοί κοινωνικοί μετασχηματισμοί.

Στρατηγικές για την καταστροφή του έθνους κράτους

Η συζήτηση περί εξόδου από το Ευρώ και την ΕΕ στους κόλπους της Αριστεράς φλερτάρει έντονα και με τις λογικές της επιστροφής στο έθνος-κράτος ως απαραίτητου μοχλού για την εξασφάλιση μίας σχετικής εθνικής κυριαρχίας και μίας αναζωπύρωσης του κοινωνικού κράτους της Βόρειας Ευρώπης των περασμένων δεκαετιών (που στην Ελλάδα, ούτως ή άλλως, δεν ήρθε ποτέ).

Η επιστροφή στο έθνος-κράτος για εργαλειακούς σκοπούς είναι άλλη μία επένδυση σκουριασμένων μυαλών στις παραστάσεις του παρελθόντος. Ο παγκόσμιος, όμως, καπιταλισμός του σήμερα δεν είναι αυτός της δεκαετίας του ’60. Τα προβλήματα απέναντι στα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η ανθρωπότητα περισσότερο από ποτέ σήμερα δεν γνωρίζουν σύνορα. Από οικονομική σκοπιά, η ταξική πάλη έχει σπάσει τα σύνορα των κρατών, με την αστική τάξη να χρησιμοποιεί κάτι τέτοιο ως το κύριο επιθετικό της όπλο. Από οικολογική σκοπιά, ένας καινούργιος κύκλος ταξικής πάλης, που στην καλή περίπτωση θα έφερνε τον κόσμο της εργασίας στο επίπεδο της δεκαετίας του ’60, δεν θα τον φέρει ποτέ, καθώς η καπιταλιστική ανάπτυξη έχει εξαντλήσει τις αντοχές της βιόσφαιρας. Εκτός αυτού, η επιστροφή στο έθνος-κράτος ως στρατηγική είναι ένα πολύ ωραίο δώρο στο φασισμό, που σε τέτοια περιβάλλοντα παίζει στο φυσικό του γήπεδο. Το έθνος-κράτος ιστορικά δεν έφερε ποτέ περισσότερη δημοκρατία αλλά πολέμους, αποπροσανατολισμό του κόσμου της εργασίας και ολοκληρωτισμό.

Την ίδια ώρα που κάποιοι συζητούν με τέτοιες λογικές, μαζικά κοινωνικά κινήματα με κοινό χαρακτηριστικό την άμεση δημοκρατία, την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη σπάνε τα κελύφη των εθνών-κρατών και αλλάζουν τους συσχετισμούς δύναμης σε παγκόσμιο επίπεδο. Τώρα περισσότερο από ποτέ γίνεται φανερό ότι η οικονομική παγκοσμιοποίηση φέρνει και μία παγκόσμια κοινή συνείδηση αντικαπιταλιστικής αντίστασης και ότι το μέλλον είναι στους κοινούς από τα κάτω αγώνες σε παγκόσμια κλίμακα.

Αντώνης Μπρούμας

Από το 7ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας ΔΡΑΣΗ που κυκλοφορεί