Όταν ο φόβος γίνεται αναπόσπαστη σκιά στον καθημερινό βίο, η τανάλια του χρόνου μοιάζει να σφίγγει με μανία.
Η θηλιά μιας τεράστιας αγχόνης καραδοκεί καθημερινά, σε κάθε βήμα, σε κάθε κίνηση. Ο φόβος φωλιάζει επικίνδυνα σε κάθε πόρο, σε κάθε αρμό του κοινωνικού σώματος. Ο πλέον εύκολος τρόπος για να απολέσεις την ελευθερία σου είναι να υποκύψεις στα φοβικά σύνδρομα.
Ο πιο σύντομος δρόμος για να μετατραπούν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες σε ανθρωποβόρες αγέλες είναι να υποκύψουν στο φόβο. Με τη βοήθεια του χρόνου να τον μετατρέψουν σε μίσος.
Μίσος προς κάθε ετερότητα, κάθε τι το διαφορετικό. Ίσως γι αυτό να προκύπτει μια αποκρουστική ομογενοποίηση. Στο τέλος μετασχηματίζεται σε πλήρη ομοιομορφία. Ομοιομορφία που συνήθως χωράει σε μια στρατιωτική στολή. Σε μια παραλλαγή. Ο φόβος των κυρίαρχων είναι διαχρονικά μην τυχόν και απολέσουν το δικό τους φόβο οι καταπιεσμένοι. Ένα από τα ισχυρότερα όπλα για να μην τον αποβάλουν ποτέ, είναι να είναι διαρκώς υπαγμένοι και φοβισμένοι.
Η βιομηχανία του φόβου είναι ίσως η πλέον κερδοφόρα του πλανήτη. Ας θυμηθούμε απλώς την αλλαγή των δογμάτων εσωτερικής και εξωτερικούς ασφάλειας αμέσως μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 και την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Ακόμη και στην Ελλάδα το δόγμα που κυριάρχησε τις ημέρες που η χώρα καιγόταν σχεδόν απ΄ άκρη σε άκρη το 2007, ήταν το δόγμα των ασύμμετρων απειλών. Η επίσημη πολιτεία ενσπείρει απλόχερα το φόβο που προκύπτει από το άγνωστο προκειμένου να διαιωνίσει την κυριαρχία των καστών της ολιγαρχίας.
Οι μοντέρνες κοινωνίες που κατανάλωναν άφοβα κάθε είδους δηλητήριο, κάθε διατροφικό και πολιτισμικό σκουπίδι, έφτασαν στο σημείο να καταναλώνουν τους ίδιους τους φόβους τους. Απειλές από τα πτηνά, τα κοτόπουλα, τα γουρούνια. Ακόμη και από τους… εξωγήινους! Ανεβαίνοντας κάθε σκαλί της φοβικής λαγνείας έρχεσαι όλο και πιο κοντά στον εγκλωβισμό σε μια υστερική κατάσταση φοβίας για κάθε τι το ξένο. Το αλλότριο. Το επικίνδυνο. Ο ξένος είναι ο φορέας της τρομοκρατίας, της αρρώστιας, της επιδημίας. Της ασύμμετρης απειλής. Όταν καταρρεύσει σε μεγάλο βαθμό ο ευδαιμονισμός της κατανάλωσης και συνακόλουθα και του αναλισκόμενου βιομηχανικού φόβου, είναι πλέον τέτοιος ο φόβος της ετερότητας που κάνει όλα τα προηγούμενα να μοιάζουν παιδικό παιχνίδι.
Δεν ήταν τυχαίο πως πριν προκύψουν τα τρομοκρατικά διλήμματα για την παραμονή στην Ευρώπη και τη ζώνη του ευρώ, είχαν τεχνηέντως κυριαρχήσει ο φόβος για τις μολυσμένες ιερόδουλες και οι υγειονομικές βόμβες που «υποκρύπτονταν» στα γκέτο με τους μετανάστες. Ανέπαφη η κυριαρχία. Στο απυρόβλητο κάθε είδους εκμετάλλευση. Βαριά κουρτίνα να σκεπάζει τη βαρβαρότητα. Το μίσος να τρέχει πλέον αδέσποτο στους δρόμους, και αυτοί που θα έπρεπε να φοβούνται συνεχίζουν ατάραχοι την ανάπαυση και τον ύπνο τους.
Η σήψη έτσι προχωράει ακάθεκτη. Τρομοκρατία και φόβος καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο χώρο. Απενοχοποιούνται τα πιο καθυστερημένα ένστικτα και ιδέες και ο φόβος μετατρέπεται σε άσβεστο μίσος για τον απέναντι φτωχό, το εκάστοτε απόκληρο και τον εξ ορισμού απροστάτευτο..
Άλλες εποχές, άλλα ήθη και άλλες συγκυρίες. Η μαζική καταφυγή των ολοσχερώς κατεστραμμένων προσφύγων της Μικράς Ασίας και του Πόντου το 1922, συνάντησε από ανοιχτή εχθρότητα μέχρι συγκαλυμμένο μίσος. Δεν ήταν αλλόφυλοι, ούτε αλλόθρησκοι. Γνωστά ιστορικά γεγονότα σε άλλες εποχές ασφαλώς. Αξίζει ωστόσο να υπογραμμιστεί πως αν και εξίσου συνυπεύθυνη για την Καταστροφή, η τότε Δεξιά διά του Λαϊκού Κόμματος υπήρξε αμείλικτος διώκτης των κατατρεγμένων. Πριν καν εμφανιστούν οι ολοκληρωτικές ιδέες του ναζισμού.
Έτσι μοιραία πριν να απεγκλωβιστεί και ενταχτεί στο ΕΑΜικό κίνημα, το μεγαλύτερο κομμάτι των προσφύγων ήταν στο πλευρό του Βενιζέλου, ο οποίος επίσης είχε μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τα όσα εκτυλίχθηκαν στη Μικρασιατική εκστρατεία.
Ενενήντα χρόνια μετά δεν υπάρχουν ούτε ευθείες αναλογίες ούτε συγκρίσεις που καταλήγουν σε αναχρονισμούς. Υπάρχει όμως και πάλι ως αμείλικτη η πραγματικότητα ενός υφέρποντος ρατσισμού. Ενός μίσους που εκτρέφει τον φόβο και εκτρέφεται από αυτόν. Υπάρχει η πολιτική που καθιστά τα θύματα θύτες ή στην καλύτερη περίπτωση τους εξομοιώνει.
Έτσι η διάβρωση προχωρά. Προχωρά με βήμα γοργό, χτυπώντας τους ευάλωτους πια φοβισμένους. Πάντα υπάρχει μια κατάσταση αιτιολόγησης της κάθε υποχώρησης στο αξιακό πεδίο. Θυμήσου πόσους συναδέλφους σου είδες να είναι έτοιμοι να σκύψουν το κεφάλι, να υποχωρούν μπροστά στην αρπαγή των δικών τους κεκτημένων. Να οργίζονται με όσους απεργούν γιατί θέλουν να εξασφαλίσουν το μέλλον των δικών τους παιδιών. Να βολεύονται με τα λιγότερα για να συνδράμουν τους γέρους ή τους ανήμπορους γονείς τους. Να σκύβουν το κεφάλι σε κάθε αυθαιρεσία του αφεντικού και ταυτόχρονα να είναι σκληροί και άτεγκτοι με τον λαθρεπιβάτη του αστικού λεωφορείου.
Είναι οι άνθρωποι της κάθε διπλανής πόρτας. Μπορεί και να εκκλησιάζονται τακτικά τις Κυριακές. Άλλοι να υιοθετούν το δόγμα πατρίς – θρησκεία – φαμελιά. Έτσι μπορούν, όχι μόνο αυτοί αλλά και άλλοι περίσσιοι, να αυξάνουν τις ανοχές τους σε κάθε ρατσιστικό πογκρόμ. Να επικροτούν υποδόρια στην αρχή και απροκάλυπτα αργότερα φασιστικές αντιλήψεις. Στο τέλος δε φτάνουν και να τις ψηφίζουν. Διεύρυνση των ανοχών, καταχώνιασμα των ενοχών μέσα στα μπαούλα με τις οικογενειακές αναμνήσεις. Αυτό το δίπολο διανθισμένο με λίγη εθνική περηφάνια και μια δόση φυλετικής ανωτερότητας υποσκάπτει τα σαθρά θεμέλια της κοινωνίας. Όχι μονάχα της δικής μας, αλλά αυτό μόνο ως παρηγοριά δεν ακούγεται. Δυστυχώς τα φαινόμενα μόνο ως κεραυνός εν αιθρία δεν ήρθαν…
Για πολλούς τα χαστούκια ήρθαν απανωτά και οδυνηρά. Γιατί άραγε; Η αναγωγή των νεοναζιστών σε εκφραστές της αντισυστημικής συμπεριφοράς, είναι ένα έργο που παίζεται για ηλιθίους, αλλά δεν αφορά μόνο ηλιθίους.
Η καταφυγή του καπιταλισμού στην φασιστική βαρβαρότητα όταν βρίσκεται σε ανυπέρβλητες δυσκολίες στην επίλυση του πολιτικού ζητήματος, είναι δυστυχώς ιστορικό κεκτημένο και γνώση τεκμηριωμένη από την ιστορική εμπειρία και δεν χρειάζεται απόδειξη παρά μόνο στα μάτια των αδαών.
Γιατί να εκπλήσσεται κανείς από τις εκλογικές και όχι μόνο επιδόσεις των νεοναζί; Όταν σοβαρές μελέτες καταδεικνύουν ότι το 53% των Ελλήνων υιοθετεί ρατσιστικές συμπεριφορές και το 70% πιστεύει ότι οι ξένοι μας κλέβουν τοις δουλειές, το κοινωνικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη της φασιστικής βαρβαρότητας είναι απλωμένο εδώ και καιρό και εύφορο για την άνθιση φαινομένων Χρυσής Αυγής.
Η βιομηχανία του φόβου έχει κάνει καλά τη δουλειά της και οι ντίλερ της δεν κατοικοεδρεύουν μόνο στα φασιστικά κοινοβουλευτικά έδρανα. Το φαινόμενο δεν είναι παροδικό και αν δεν επιδειχθεί η δέουσα προσοχή η εξέλιξη μπορεί να είναι ακόμη πιο αρνητική. Το δημοκρατικό ζήτημα και η επίλυσή του αποκτά πρωτεύοντα ρόλο στη συγκυρία έστω κι αν πολλές δυνάμεις δείχνουν να μην καταλαβαίνουν τη σημασία και το εύρος της απειλής.
Τα περιθώρια στενεύουν και η κοινή και συντονισμένη αντιμετώπιση του ζητήματος καθίσταται επιτακτική πριν ο φόβος, το μίσος και ο φασισμός απλώσουν ακόμη περισσότερες και ισχυρότερες ρίζες ακόμη και μέσα στο ίδιο το εργατικό κίνημα…
Μάκης Γεωργιάδης
XXV- VI - 2012
Η θηλιά μιας τεράστιας αγχόνης καραδοκεί καθημερινά, σε κάθε βήμα, σε κάθε κίνηση. Ο φόβος φωλιάζει επικίνδυνα σε κάθε πόρο, σε κάθε αρμό του κοινωνικού σώματος. Ο πλέον εύκολος τρόπος για να απολέσεις την ελευθερία σου είναι να υποκύψεις στα φοβικά σύνδρομα.
Ο πιο σύντομος δρόμος για να μετατραπούν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες σε ανθρωποβόρες αγέλες είναι να υποκύψουν στο φόβο. Με τη βοήθεια του χρόνου να τον μετατρέψουν σε μίσος.
Μίσος προς κάθε ετερότητα, κάθε τι το διαφορετικό. Ίσως γι αυτό να προκύπτει μια αποκρουστική ομογενοποίηση. Στο τέλος μετασχηματίζεται σε πλήρη ομοιομορφία. Ομοιομορφία που συνήθως χωράει σε μια στρατιωτική στολή. Σε μια παραλλαγή. Ο φόβος των κυρίαρχων είναι διαχρονικά μην τυχόν και απολέσουν το δικό τους φόβο οι καταπιεσμένοι. Ένα από τα ισχυρότερα όπλα για να μην τον αποβάλουν ποτέ, είναι να είναι διαρκώς υπαγμένοι και φοβισμένοι.
Η βιομηχανία του φόβου είναι ίσως η πλέον κερδοφόρα του πλανήτη. Ας θυμηθούμε απλώς την αλλαγή των δογμάτων εσωτερικής και εξωτερικούς ασφάλειας αμέσως μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 και την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Ακόμη και στην Ελλάδα το δόγμα που κυριάρχησε τις ημέρες που η χώρα καιγόταν σχεδόν απ΄ άκρη σε άκρη το 2007, ήταν το δόγμα των ασύμμετρων απειλών. Η επίσημη πολιτεία ενσπείρει απλόχερα το φόβο που προκύπτει από το άγνωστο προκειμένου να διαιωνίσει την κυριαρχία των καστών της ολιγαρχίας.
Οι μοντέρνες κοινωνίες που κατανάλωναν άφοβα κάθε είδους δηλητήριο, κάθε διατροφικό και πολιτισμικό σκουπίδι, έφτασαν στο σημείο να καταναλώνουν τους ίδιους τους φόβους τους. Απειλές από τα πτηνά, τα κοτόπουλα, τα γουρούνια. Ακόμη και από τους… εξωγήινους! Ανεβαίνοντας κάθε σκαλί της φοβικής λαγνείας έρχεσαι όλο και πιο κοντά στον εγκλωβισμό σε μια υστερική κατάσταση φοβίας για κάθε τι το ξένο. Το αλλότριο. Το επικίνδυνο. Ο ξένος είναι ο φορέας της τρομοκρατίας, της αρρώστιας, της επιδημίας. Της ασύμμετρης απειλής. Όταν καταρρεύσει σε μεγάλο βαθμό ο ευδαιμονισμός της κατανάλωσης και συνακόλουθα και του αναλισκόμενου βιομηχανικού φόβου, είναι πλέον τέτοιος ο φόβος της ετερότητας που κάνει όλα τα προηγούμενα να μοιάζουν παιδικό παιχνίδι.
Δεν ήταν τυχαίο πως πριν προκύψουν τα τρομοκρατικά διλήμματα για την παραμονή στην Ευρώπη και τη ζώνη του ευρώ, είχαν τεχνηέντως κυριαρχήσει ο φόβος για τις μολυσμένες ιερόδουλες και οι υγειονομικές βόμβες που «υποκρύπτονταν» στα γκέτο με τους μετανάστες. Ανέπαφη η κυριαρχία. Στο απυρόβλητο κάθε είδους εκμετάλλευση. Βαριά κουρτίνα να σκεπάζει τη βαρβαρότητα. Το μίσος να τρέχει πλέον αδέσποτο στους δρόμους, και αυτοί που θα έπρεπε να φοβούνται συνεχίζουν ατάραχοι την ανάπαυση και τον ύπνο τους.
Η σήψη έτσι προχωράει ακάθεκτη. Τρομοκρατία και φόβος καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο χώρο. Απενοχοποιούνται τα πιο καθυστερημένα ένστικτα και ιδέες και ο φόβος μετατρέπεται σε άσβεστο μίσος για τον απέναντι φτωχό, το εκάστοτε απόκληρο και τον εξ ορισμού απροστάτευτο..
Άλλες εποχές, άλλα ήθη και άλλες συγκυρίες. Η μαζική καταφυγή των ολοσχερώς κατεστραμμένων προσφύγων της Μικράς Ασίας και του Πόντου το 1922, συνάντησε από ανοιχτή εχθρότητα μέχρι συγκαλυμμένο μίσος. Δεν ήταν αλλόφυλοι, ούτε αλλόθρησκοι. Γνωστά ιστορικά γεγονότα σε άλλες εποχές ασφαλώς. Αξίζει ωστόσο να υπογραμμιστεί πως αν και εξίσου συνυπεύθυνη για την Καταστροφή, η τότε Δεξιά διά του Λαϊκού Κόμματος υπήρξε αμείλικτος διώκτης των κατατρεγμένων. Πριν καν εμφανιστούν οι ολοκληρωτικές ιδέες του ναζισμού.
Έτσι μοιραία πριν να απεγκλωβιστεί και ενταχτεί στο ΕΑΜικό κίνημα, το μεγαλύτερο κομμάτι των προσφύγων ήταν στο πλευρό του Βενιζέλου, ο οποίος επίσης είχε μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τα όσα εκτυλίχθηκαν στη Μικρασιατική εκστρατεία.
Ενενήντα χρόνια μετά δεν υπάρχουν ούτε ευθείες αναλογίες ούτε συγκρίσεις που καταλήγουν σε αναχρονισμούς. Υπάρχει όμως και πάλι ως αμείλικτη η πραγματικότητα ενός υφέρποντος ρατσισμού. Ενός μίσους που εκτρέφει τον φόβο και εκτρέφεται από αυτόν. Υπάρχει η πολιτική που καθιστά τα θύματα θύτες ή στην καλύτερη περίπτωση τους εξομοιώνει.
Έτσι η διάβρωση προχωρά. Προχωρά με βήμα γοργό, χτυπώντας τους ευάλωτους πια φοβισμένους. Πάντα υπάρχει μια κατάσταση αιτιολόγησης της κάθε υποχώρησης στο αξιακό πεδίο. Θυμήσου πόσους συναδέλφους σου είδες να είναι έτοιμοι να σκύψουν το κεφάλι, να υποχωρούν μπροστά στην αρπαγή των δικών τους κεκτημένων. Να οργίζονται με όσους απεργούν γιατί θέλουν να εξασφαλίσουν το μέλλον των δικών τους παιδιών. Να βολεύονται με τα λιγότερα για να συνδράμουν τους γέρους ή τους ανήμπορους γονείς τους. Να σκύβουν το κεφάλι σε κάθε αυθαιρεσία του αφεντικού και ταυτόχρονα να είναι σκληροί και άτεγκτοι με τον λαθρεπιβάτη του αστικού λεωφορείου.
Είναι οι άνθρωποι της κάθε διπλανής πόρτας. Μπορεί και να εκκλησιάζονται τακτικά τις Κυριακές. Άλλοι να υιοθετούν το δόγμα πατρίς – θρησκεία – φαμελιά. Έτσι μπορούν, όχι μόνο αυτοί αλλά και άλλοι περίσσιοι, να αυξάνουν τις ανοχές τους σε κάθε ρατσιστικό πογκρόμ. Να επικροτούν υποδόρια στην αρχή και απροκάλυπτα αργότερα φασιστικές αντιλήψεις. Στο τέλος δε φτάνουν και να τις ψηφίζουν. Διεύρυνση των ανοχών, καταχώνιασμα των ενοχών μέσα στα μπαούλα με τις οικογενειακές αναμνήσεις. Αυτό το δίπολο διανθισμένο με λίγη εθνική περηφάνια και μια δόση φυλετικής ανωτερότητας υποσκάπτει τα σαθρά θεμέλια της κοινωνίας. Όχι μονάχα της δικής μας, αλλά αυτό μόνο ως παρηγοριά δεν ακούγεται. Δυστυχώς τα φαινόμενα μόνο ως κεραυνός εν αιθρία δεν ήρθαν…
Για πολλούς τα χαστούκια ήρθαν απανωτά και οδυνηρά. Γιατί άραγε; Η αναγωγή των νεοναζιστών σε εκφραστές της αντισυστημικής συμπεριφοράς, είναι ένα έργο που παίζεται για ηλιθίους, αλλά δεν αφορά μόνο ηλιθίους.
Η καταφυγή του καπιταλισμού στην φασιστική βαρβαρότητα όταν βρίσκεται σε ανυπέρβλητες δυσκολίες στην επίλυση του πολιτικού ζητήματος, είναι δυστυχώς ιστορικό κεκτημένο και γνώση τεκμηριωμένη από την ιστορική εμπειρία και δεν χρειάζεται απόδειξη παρά μόνο στα μάτια των αδαών.
Γιατί να εκπλήσσεται κανείς από τις εκλογικές και όχι μόνο επιδόσεις των νεοναζί; Όταν σοβαρές μελέτες καταδεικνύουν ότι το 53% των Ελλήνων υιοθετεί ρατσιστικές συμπεριφορές και το 70% πιστεύει ότι οι ξένοι μας κλέβουν τοις δουλειές, το κοινωνικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη της φασιστικής βαρβαρότητας είναι απλωμένο εδώ και καιρό και εύφορο για την άνθιση φαινομένων Χρυσής Αυγής.
Η βιομηχανία του φόβου έχει κάνει καλά τη δουλειά της και οι ντίλερ της δεν κατοικοεδρεύουν μόνο στα φασιστικά κοινοβουλευτικά έδρανα. Το φαινόμενο δεν είναι παροδικό και αν δεν επιδειχθεί η δέουσα προσοχή η εξέλιξη μπορεί να είναι ακόμη πιο αρνητική. Το δημοκρατικό ζήτημα και η επίλυσή του αποκτά πρωτεύοντα ρόλο στη συγκυρία έστω κι αν πολλές δυνάμεις δείχνουν να μην καταλαβαίνουν τη σημασία και το εύρος της απειλής.
Τα περιθώρια στενεύουν και η κοινή και συντονισμένη αντιμετώπιση του ζητήματος καθίσταται επιτακτική πριν ο φόβος, το μίσος και ο φασισμός απλώσουν ακόμη περισσότερες και ισχυρότερες ρίζες ακόμη και μέσα στο ίδιο το εργατικό κίνημα…
Μάκης Γεωργιάδης
XXV- VI - 2012
‘
Δημοσίευση σχολίου