"Ο μόνος σίγουρος και δίκαιος τρόπος"

Πηγή: Νίκος Μπογιόπουλος - "Unfollow"

H εμπειρία από την κρίση του '29, μια κρίση που έθρεψε το φασισμό, διδάσκει ότι δεν είναι ούτε η φτώχεια, ούτε η δυστυχία, ούτε η μιζέρια που χειραφετούν τις συνειδήσεις. Αντίθετα, είναι η επιμονή για τη διάνοιξη έστω και μιας χαραμάδας, είναι το αίσθημα της προοπτικής για ένα καλύτερο αύριο που τροφοδοτούν την ελπίδα και που, με τη σειρά τους, όλα αυτά εκφράζονται με τη μορφή μιας νέας αυτοπεποίθησης που σπρώχνει τις μάζες στο προσκήνιο της Ιστορίας.

Δεν είναι η κρίση που επιφέρει τη συνειδητοποίηση και τη χειραφέτηση του καταπιεσμένου κόσμου της εργασίας. Είναι η άνοδος της διεκδίκησης, των αγώνων, της ταξικής πάλης μέσω της οποίας οι εργαζόμενοι αποκτούν συνείδηση της δύναμης τους. Είναι η ταξική πάλη, που σε αντίθεση με το ρεφορμισμό, επιτρέπει στους εργάτες, όπως σημείωνε ο Λένιν, να καταλαβαίνουν πως «σε συνθήκες διατήρησης του καπιταλισμού οι μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να είναι ούτε σταθερές ούτε σοβαρές» και να «παλεύουν για βελτιώσεις για να συνεχίσουν πιο επίμονη πάλη ενάντια στη μισθωτή σκλαβιά».

Στις συνθήκες που διανύουμε, η οικονομική κρίση χρησιμοποιείται από τους τηλεβόες της κυρίαρχης προπαγάνδας ως τρομολαγνικό χαρτί του συστήματος, ως αναισθητικό που θα παραλύσει τα αντανακλαστικά των λαϊκών μαζών. Οι εργαζόμενοι βιώνουν την κρίση και ως θύματα, αλλά και ως παθητικοί θεατές ενός θρίλερ που, ενώ το έχουν ξαναδεί, εντούτοις τους κρατά εγκλωβισμένους στα όρια που έχουν σκηνοθετήσει οι υπαίτιοι της κρίσης. Όμως, όσο λογικό είναι τα στραπάτσα να φέρνουν απογοήτευση, κατάθλιψη και μοιρολατρία, άλλο τόσο πιθανό και δυνατό είναι να γεννήσουν το αντίθετο τους, που δεν θα ξεστρατίσει στην τυφλή οργή, δεν θα υποκύψει στις σειρήνες της παραίτησης, δεν θα επιτρέψει οι δυνάμεις των δημιουργών της Ιστορίας να αποδειχτούν ανεπαρκείς, να αφομοιωθούν, να ζαλιστούν από την «απότομη στροφή της Ιστορίας», να μην παρεμβαίνουν παρότι «η κοινωνία σαπίζει» και να παρακολουθούν «αυτό το σάπισμα (να) παρατείνεται κάποτε για ολόκληρες δεκαετίες» (Λένιν, Άπαντα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή τ. 11, σ. 368).

Επανάσταση, λοιπόν; Ανεπιφύλακτα ναι, αφού «η επανάσταση σε μερικούς μπορεί να μην αρέσει/ μα είναι ο μόνος σίγουρος και δίκαιος τρόπος/ να καθαρίσεις απ' το ρίπος τους ανθρώπους» («Λόρδος Μπάιρον», στο Αρης Αλεξάνδρου, Διάλεξα, εκδ. Κείμενα).

Αλλά όταν μιλάμε για επανάσταση, για κοινωνική επανάσταση, και όχι για «επανάσταση στην καταπολέμηση της πιτυρίδας», όχι για «επανάσταση στις νέες μάρκες απορρυπαντικών», όταν μιλάμε για άλλου τύπου κοινωνία, όταν μιλάμε για λαϊκή εξουσία, που ποτέ στην Ιστορία δεν προέκυψε και δεν θα προκύψει σαν ένα σκηνοθετημένο στο πόδι μονόπρακτο, τότε όσο απεχθής είναι ο «τυφλοσούρτης» των «έτοιμων λύσεων», άλλο τόσο χρήσιμο είναι το «ξαναδιαβάσμα», στο φως των νέων συνθηκών, των απόψεων των «ειδικών», στην προσπάθεια άντλησης γνώσεων από το θησαυροφυλάκιο της εμπειρίας.

Ας πάρουμε, λοιπόν, τη γνώμη ενός «ειδικού» της επανάστασης: «[...] δεν υπάρχει αμφιβολία -έγραφε ο Λένιν-ότι η επανάσταση είναι αδύνατο να γίνει χωρίς επαναστατική κατάσταση, μα κάθε επαναστατική κατάσταση δεν οδηγεί σε επανάσταση. Ποια είναι, μιλώντας γενικά, τα γνωρίσματα μιας επαναστατικής κατάστασης; Ασφαλώς δεν θα πέσουμε έξω αν υποδείξουμε τρία βασικά γνωρίσματα, τα παρακάτω:
1) Η αδυναμία των κυρίαρχων τάξεων να διατηρήσουν σε αναλλοίωτη μορφή την κυριαρχία τους. Η μια είτε η άλλη κρίση των "κορυφών", η κρίση της πολιτικής της κυρίαρχης τάξης που δημιουργεί ρωγμή απ' όπου εισχωρεί η δυσαρέσκεια και ο αναβρασμός των καταπιεζόμενων τάξεων. Συνήθως, για να ξεσπάσει η επανάσταση, δεν είναι αρκετό "τα κάτω στρώματα να μη θέλουν", μα χρειάζεται ακόμη και "οι κορυφές να μην μπορούν" να ζήσουν όπως παλιά.
2) Επιδείνωση, μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη, της ανέχειας και της αθλιότητας των καταπιεζόμενων τάξεων.
3) Σημαντικό ανέβασμα για τους παραπάνω λόγους της δραστηριότητας των μαζών, που σε "ειρηνική" εποχή αφήνουν να τις ληστεύουν ήσυχα, ενώ σε καιρούς θύελλας τραβιούνται τόσο απ' όλες τις συνθήκες της κρίσης, όσο και από τις ίδιες τις "κορυφές", σε αυτοτελή ιστορική δράση.

Χωρίς αυτές τις αντικειμενικές αλλαγές, που δεν εξαρτώνται ούτε από τη θέληση ορισμένων χωριστών ομάδων και κομμάτων, αλλά ούτε και από τη θέληση "ορισμένων χωριστών τάξεων, η επανάσταση, κατά γενικό κανόνα, δεν μπορεί να γίνει».