Ο πρώην γραμματέας του Εργατικού Επαναστατικού Κόμματος (Ε.Ε.Κ.) διατυπώνει τις εκτιμήσεις του γιατί ένα μέρος της κοινωνικής απόγνωσης στρέφεται προς τη ναζιστική συμμορία της Χ. Α.
Παραθέτουμε την συνέντευξη:
— Πώς εξηγείτε ότι στη σημερινή Ελλάδα, μια χώρα με αναρίθμητα θύματα και αγώνες κατά του φασισμού, εκτινάσσεται εκλογικά, και όχι μόνον, ένα ακραιφνές ναζιστικό μόρφωμα σαν τη Χρυσή Αυγή;
Κινητήρια δύναμη βέβαια είναι η παγκόσμια συστημική κρίση του καπιταλισμού που ξεπερνάει κι εκείνην της δεκαετίας του 1930. Η κρίση της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης ξεκίνησε από την Αμερική, με την Ευρώπη να γίνεται σύντομα το επίκεντρό της και την Ελλάδα να είναι ο «αδύναμος κρίκος» της ευρωπαϊκής αλυσίδας που έσπασε πρώτος, βυθίζοντας τον λαό της στον εφιάλτη των μνημονίων, στην τραγωδία της μαζικής ανεργίας και της εξαθλίωσης.
Η δημιουργία, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ενός ωκεανού ανθρωπίνων υπάρξεων χωρίς στοιχειώδεις όρους ύπαρξης, η απαξίωση του δικομματικού διεφθαρμένου αστικού κοινοβουλευτικού συστήματος με το οποίο κυβερνήθηκε η χώρα μετά την κατάρρευση της χουντικής δικτατορίας, η κοινωνική ερείπωση προκαλούν πολιτική πόλωση: από τη μια, στροφή προς τα αριστερά, γεγονός που εκτίναξε εκλογικά τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α., αλλά, από την άλλη, αποπροσανατολισμό ενός μέρους της κοινωνικής απόγνωσης με στροφή προς τη ναζιστική συμμορία της Χρυσής Αυγής που παριστάνει την «αντισυστημική». Το τελευταίο φαινόμενο δεν είναι κάποια αυτόματη, αυθόρμητη διαδικασία. Έχει τη στήριξη ενός τμήματος του μεγάλου κεφαλαίου (π.χ. εφοπλιστών) και την προστασία των μηχανισμών της κλυδωνιζόμενης κρατικής και κυβερνητικής εξουσίας.
— Είδαμε να εκτυλίσσεται μια σειρά επεισοδίων σχετικά με την κατάθεση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου, θέμα που κατά πολλούς έβαλε σε δοκιμασία τις σχέσεις συνεργασίας της τριμελούς ελληνικής κυβέρνησης. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το διακύβευμα στην περίπτωση αυτή και γιατί τόση διαμάχη στο κυβερνών σχήμα;
Θα πρέπει πρώτα πρώτα να διαχωρίσουμε τη φαγωμάρα στους κόλπους της τρικομματικής κυβέρνησης Σαμαρά από τις επιφυλάξεις που εκφράζουν διάφοροι χώροι κι αγωνιστές της Αριστεράς που γνωρίζουν πώς έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν, παλιότερο και πρόσφατο, η υποτιθέμενη «αντιρατσιστική» κι «αντιφασιστική» νομοθεσία, η οποία αφήνει ουσιαστικά αλώβητους τους φασίστες για να γίνει όπλο καταστολής του εργατικού και λαϊκού κινήματος, των κομμουνιστών, των αριστερών, των αναρχικών κ.λπ.
Ο φασισμός καταπολεμάται χτυπώντας την κοινωνική ρίζα του, με λαϊκή κινητοποίηση και οργάνωση για μια πραγματική διέξοδο από την κρίση και το σύστημα που τη γεννά, όχι με νομοθετικά μαγειρέματα των κρατούντων στη Βουλή. Πάντως, το ζήτημα τέτοιων νομοσχεδίων πρέπει να αντιμετωπίζεται κάθε φορά συγκεκριμένα, από άποψη τακτικής, και λαμβάνοντας υπόψη τις αντιφασιστικές ευαισθησίες του λαού.
Η κυβερνώσα Δεξιά του Σαμαρά, του Βορίδη και του Φαήλου Κρανιδιώτη θέλει να συνεχίσει να κρατά τα ηνία της εξουσίας ενσωματώνοντας τους ψηφοφόρους και τη ρατσιστική ατζέντα της ναζιστικής Χρυσής Αυγής. Κάτι ανάλογο γινόταν στη Γερμανία, στις αρχές της δεκαετίας του ’30, όταν η παραδοσιακή εθνικιστική-μιλιταριστική Δεξιά, για να σταθεροποιηθεί, έκανε ανοίγματα και συμμαχίες με τους ναζί μέχρι να χάσει τελικά κάθε έλεγχο. Από την άλλη, το υπόλειμμα μεταλλαγμένου ΠΑ.ΣΟ.Κ. του Βενιζέλου και η ΔΗΜ.ΑΡ. του Κουβέλη, που λέει «παρών» στα μνημόνια, συνειδητοποιούν με φρίκη πως κινδυνεύουν να μην ξαναδούν Βουλή. Επιχειρούν να βρουν άλλοθι κι επιβίωση με «αντιρατσιστικά» νομοσχέδια, τη στιγμή που συμμετέχουν και συνεργούν σε μια κυβέρνηση και μια πολιτική που πριμοδοτεί τη Χρυσή Αυγή.
— Το ντοκιμαντέρ του Κώστα Βάκκα Ταξισυνειδησία που περιγράφει τη συνδικαλιστική δράση και τη συμβολή των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα προβλήθηκε στη Νέα Υόρκη και προκάλεσε την αντίδραση των εκεί μελών νεοναζιστικών μορφωμάτων, οι οποίοι μάλιστα προκάλεσαν όχι μόνο φραστικά επεισόδια αλλά και διαπληκτισμούς, φωνάζοντας «Κουμμούνια, θα πεθάνετε!». Είχαμε δηλαδή μια ξεκάθαρη επιστροφή σε εμφυλιοπολεμικά ακροδεξιά συνθήματα. Το γεγονός αυτό, συνδυασμένο με το προ ενός έτους αντίστοιχο «τηλεοπτικό» επεισόδιο με στόχο τις βουλευτές Λιάνα Κανέλλη και Ρένα Δούρου, τι υποδηλώνει;
Διαχρονικά γνωρίσματα του κάθε φασισμού, μαζί με τον αντισημιτισμό και τον ρατσισμό, είναι ο αντικομμουνισμός και οι επιθέσεις στο εργατικό κίνημα. Στην ελληνική περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε το μέγα συμβάν που σημάδεψε τη νεότερη Ιστορία της: την αντιφασιστική Αντίσταση και τον Εμφύλιο που την ακολούθησε – τη χαμένη επανάσταση του 1941-49.
Όπως τονίζεται στο βιβλίο μου, ποτέ δεν επιτελέστηκε στην Ελλάδα αυτό που οι ψυχαναλυτές ονομάζουν εργασία του πένθους. Το πένθος για τον Εμφύλιο απαγορεύτηκε μετεμφυλιοπολεμικά από τους νικητές αλλά και από τους πολιτικά υπεύθυνους για τη λαϊκή ήττα. Στη μεταπολίτευση βάλανε και την ταφόπλακα με την τάχα αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και το υποτιθέμενο «κάψιμο των φακέλων». Οι νεκροί κλείστηκαν σε μια κρύπτη από όπου κατά καιρούς βγαίνουν τα φαντάσματά τους. Όπως γράφω: «και τώρα ακόμα η κρύπτη ανοίγει και βγάζει αδικοχαμένα θύματα, άγνωστους ήρωες, αλλά και ταγματασφαλίτες, γερμανοτσολιάδες, χίτες, Τσαούς Αντώνηδες και συνεργάτες των ναζιστών. Το αίσχος της Χρυσής Αυγής δεν αφήνει αμφιβολία περί τούτου».
— Ήθος σφυρηλατημένο από την προπαγάνδα, σκέψη δομημένη σύμφωνα με τα αξιώματα της ιδεολογίας και μια ταυτότητα συγκροτημένη από την ιστορία μόνο της ομάδας στην οποία εκείνος ανήκει…» γράφει η Χάννα Άρεντ στο βιβλίο της για την κοινοτοπία του κακού (Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ). Αυτό είναι πράγματι το προφίλ ενός νεοναζιστή;
Ο νεοναζιστής δεν έχει προφίλ. Ο μαυροφορεμένος κουρεμένος εν χρω «φουσκωτός» και τις άναρθρες κραυγές «εγέρθητος» είναι μια κακότεχνη μάσκα που επιχειρεί να κρύψει, ουσιαστικά να συγκαλύψει, το υπαρκτό κι οδυνηρό κενό, την κρίση υποκειμενοποίησης που γεννά η διάλυση του κοινωνικού ιστού.
— Από τη Χάννα Άρεντ να περάσουμε στον Ανδρέα Εμπειρίκο, πάνω στην ίδια θεματική όμως. Κάποια στιγμή ο Ανδρέας Εμπειρίκος διακόπτει, στο πιο κρίσιμο σημείο ίσως, την αφήγηση του Μεγάλου Ανατολικού, τη στιγμή που αυτός αντιμετωπίζει τον Κυκλώνα, τη Μεγάλη Δοκιμασία, την απειλή του ναυαγίου, για να απευθυνθεί σε εκείνους ακριβώς στο έργο των οποίων αναγνωρίζει τις δυνάμεις αντίστασης και άρνησης της παρούσας παρακμής, αλλά και την ταυτότητα του δικού του έργου, γράφοντας: «Μεταλλωρύχοι, ψυχοαναλυταί και ποιηταί της δράσεως και του λόγου, όσοι δεν περιορίζεσθε εις έστω και ωραία φληναφήματα της παρακμής, της “ντεκαντέντζας”, χειρώνακτες και πνευματικοί, εργάται απάντων των εγκάτων, σύντροφοι, συνοδοιπόροι, συνερασταί και αδελφοί εν όπλοις...». Το σχόλιό σας για την επικαιρότητα αυτών των λόγων.
Αυτά τα λόγια του Εμπειρίκου είναι πύρινα. Πύρινα και βαθιά αληθινά. Η τριπλή αναφορά στους μεταλλωρύχους, τους ψυχαναλυτές, τους ποιητές του λόγου και της δράσης δίνει τις συντεταγμένες και το στίγμα της εμπειρίκειας ποντοπορίας μέσα στον αιώνα που πέρασε, τη γραμμή πλεύσης του προς την επόμενη χιλιετία. Οι τρεις ομόκεντροι κύκλοι ανθρώπων και έργων συναπαρτίζουν και την ιδιαίτερη ταυτότητα του Ανδρέα Εμπειρίκου: ποιητής, ψυχαναλυτής, οραματιστής της καθολικής απελευθέρωσης του έρωτα και της ανθρωπότητας. Δεν πρόκειται για τρεις ξεχωριστές πλευρές που στέκονται η μία πλάι ή απέναντι στην άλλη. Υπάρχει αλληλοπεριχώρησή τους σε μια ενιαία, αδιαίρετη, ζωντανή, ασπαίρουσα ολότητα.
Ακριβώς έτσι είναι τα πράγματα και σήμερα. Δεν μπορείς να διαχωρίσεις τις ιδέες σου από τις πράξεις σου, να θεωρείσαι αριστερός και να συμμετέχεις σε μνημονιακές πολιτικές ή να λογίζεσαι ποιητής και να τραγουδάς χιτλερικά άσματα. Και η ίδια η κρίση είναι αυτή που ξαναφέρνει την αλήθεια του Εμπειρίκου στο προσκήνιο. Εκείνο που κρίνει τον καθένα μας, κάθε οργάνωση, μέτωπο ή πρωτοβουλία, είναι η ίδια η κρίση. Ή θα ανοίξουμε μια επαναστατική διέξοδο από τα ερείπια του συστήματος που απειλούν να μας θάψουν ή θα ανακυκλώνουμε, μόνοι ή «μετωπικά», τα αδιέξοδα και θα επιταχύνεται ο κατήφορος στη βαρβαρότητα. Πιθανόν, ως γνωστόν, οι αγαθές προθέσεις να οδηγούν στην κόλαση. Σίγουρα πάντως, στην κόλαση οδηγούν οι προθέσεις που μεταμφιέζονται σε αγαθές.
— Γιατρός (ψυχαναλυτής) και ποιητής ο Εμπειρίκος, γιατρός και διανοούμενος και ποιητής και εσείς…
Στον Εμπειρίκο υπάρχει έντονη η τάση που χαρακτηρίζει τον μοντερνισμό να γκρεμίζει τα τείχη ανάμεσα στα είδη του λόγου και να δίνει έκφραση στα βαθύτερα ρεύματα της μεταβατικής μας εποχής: την απαίτηση της ιστορικής ανάπτυξης για μια νέα σχέση ανάμεσα στην επιστήμη και την τέχνη, για μια υπέρβαση των ορίων ανάμεσα στους διάφορους χώρους της κουλτούρας, ανάμεσα στην ίδια την κουλτούρα και την καθημερινή ζωή. Είναι τραγικό για την πορεία της ψυχανάλυσης και των πνευματικών πραγμάτων στην Ελλάδα ότι ο Ανδρέας Εμπειρίκος υποχρεώθηκε τον Απρίλη του 1951, κάτω από την πίεση των αντιδραστικών «ελληνοχριστιανικών», κρατικών και πανεπιστημιακών κατεστημένων της μετεμφυλιοπολεμικής περιόδου, να διακόψει την κλινική ψυχαναλυτική πρακτική του. Το πλήγμα αυτό ήρθε να συμπληρώσει το άλλο βαθύτατο τραύμα που υπέστη ο Εμπειρίκος το 1944, όταν σύρθηκε από τη σταλινική Ο.Π.Λ.Α. στα Κρώρα και υπέφερε, εντελώς αθώος, από εκείνους που υποτίθεται συμμερίζονταν μαζί του το όραμα της κομμουνιστικής απελευθέρωσης... Όσον αφορά εμένα, θα χρησιμοποιήσω αυτό που είχα πει και στα μικρόφωνα της ραδιοφωνικής σας εκπομπής, κυρία Ράλλη, τα λόγια του Μπρεχτ: έφοδος στον ουρανό!
— Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου σας αναφέρεστε στην καίρια επισήμανση του Εμμανουέλ Λεβινάς ότι με τον ναζισμό, το διακύβευμα δεν είναι απλώς η δημοκρατία και ο κοινοβουλευτισμός, αλλά το ίδιο το ανθρώπινο μέσα στον άνθρωπο. Ώσπου να φτάσουμε στο «υπάνθρωπο». Πόσο νομίζετε ότι οι έννοιες αυτές έχουν διαπεράσει τον ιδεολογικό κορμό, τον ηγετικό πυρήνα αλλά και τους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής;
Πρώτον, ο «ιδεολογικός» κορμός και ο ηγετικός πυρήνας της ναζιστικής συμμορίας δεν ταυτίζονται με τους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής, τουλάχιστον την πλειοψηφία τους. Η τελευταία γίνεται, στις σημερινές συνθήκες της κρίσης, αντικείμενο εκμετάλλευσης και στόχος χειραγώγησης από τις δυνάμεις που βρίσκονται πίσω από τον αρχηγίσκο που παριστάνει τον φίρερ, τους κασιδιαροπαναγιωταροκαιάδες του και την καρικατούρα ιδεολογίας, μια βαλκανική παρωδία φρίκης του Τρίτου Ράιχ. Μια καρικατούρα και μια παρωδία δεν παύουν, κάτω από ορισμένους όρους, να είναι και εξαιρετικά επικίνδυνες, στον βαθμό που δεν γίνεται ορατή και πειστική μια εναλλακτική λύση και προοπτική αληθινά αντισυστημική, επαναστατική, αυθεντικά σοσιαλιστική. Το δίλημμα που έχει θέσει πριν από έναν αιώνα η Ρόζα Λούξεμπουργκ «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» είναι όσο ποτέ επίκαιρο. Στις μέρες μας μπορεί να διατυπωθεί και ως εξής: «Ή καθολική ανθρώπινη χειραφέτηση ή καθολική εξολόθρευση του ανθρώπινου μέσα στον άνθρωπο».
— Τι προτείνετε να γίνει άμεσα;
Το τρίπτυχο: ενιαίο μέτωπο του εργατικού-λαϊκού κινήματος και των οργανώσεών του κατά του φασισμού, δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης, λαϊκή αυτοοργάνωση συμπεριλαμβανομένης και της οργάνωσης εργατικής-λαϊκής αυτοάμυνας ενάντια στον ναζιστικό γκανγκστερισμό.
Δημοσίευση σχολίου