«Φαινόμενο διάχυσης ευθύνης»

Πηγή:  Anwar Jitou -f/b 

 «Θα σου πω ποια μοναξιά με τρομάζει περισσότερο, εκείνη που τη νιώθεις μέσα στο πλήθος. Γιατί κανείς δεν ακούει τα λόγια σου, δε μετράει τους παλμούς της καρδιάς σου, δεν απλώνει το χέρι του να πιάσει το δικό σου, απλώς βαδίζει δίπλα σου και πολλές φορές σε σπρώχνει για να περάσει».

- Γιάννης Ρίτσος -

Κυκλοφορεί παντού στα social από προχθές η φωτογραφία που απεικονίζει έναν άστεγο στην Αθήνα ξαπλωμένο στο πεζοδρόμιο ενώ ακριβώς δίπλα του γίνεται επαγγελματική φωτογράφιση για ένα ακόμα τηλεσκουπίδι, το GNTM. 

Διάχυτη η απάθεια και η αδιαφορία των lifestyle παρευρισκομένων για αυτόν τον άνθρωπο στο έδαφος που έχασε το σπίτι του σε πλειστηριασμό το 2018, την επιχείρηση του από τα δυσβάσταχτα χρέη και τώρα είναι στο δρόμο.

Οι περισσότεροι απορούν και αηδιάζουν με την εικόνα και αναρωτιούνται γιατί δεν έκανε κάποιος κάτι. Η απάντηση είναι πολύ απλή και σε αυτή την περίπτωση, και στην περίπτωση της δολοφονίας του Ζακ Κωτσόπουλου, καθώς και σε δεκάδες περιπτώσεις που είχε μεγάλο αριθμό από αυτόπτες μάρτυρες αλλά κάνεις δεν έκανε τίποτα.

Ονομάζεται «φαινόμενο διάχυσης ευθύνης» ή αγγλιστί “Bystander effect” και η μελέτη για το φαινόμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality and Social Psychology το 1968 από δυο Αμερικανούς κοινωνικούς ψυχολόγους, τον Bibb Latane και τον John Darley.

Αφορμή στάθηκε ο φόνος μιας γυναίκας το 1964 στη Νέα Υόρκη κατά τον οποίο η γυναίκα δεχόταν μαχαιριές για μισή ώρα και ενώ υπήρχαν 38 επιβεβαιωμένοι μάρτυρες, κάνεις δεν έκανε τίποτα παρά τις κραυγές της για βοήθεια.

Οι Latane και Darley αποφάσισαν μέσω ενός κοινωνικού πειράματος να ερμηνεύσουν την ανευθυνότητα του πλήθους και την απάθεια που δείχνουν όταν βλέπουν κάποιον σε κίνδυνο.

Αποφάσισαν το 1965 να κάνουν αναπαράσταση μιας επιληπτικής κρίσης στο πανεπιστήμιο του Yale, όπου ένας φοιτητής (ως συνεργός) θα μιλούσε μπροστά σε άλλους φοιτητές για το πρόβλημα της επιληψίας και έπειτα θα πάθαινε μπροστά τους μια (υποτιθέμενη) επιληπτική κρίση ζητώντας βοήθεια.

Η ψεύτικη επιληπτική κρίση διήρκεσε 6 λεπτά. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, μόνο το 31% των φοιτητών που παρακολουθούσε την ομιλία σηκώθηκε να βοηθήσει, ενώ  το 69% των φοιτητών, παρόλο που έδειξαν να αναστατώνονται, δεν αντέδρασαν περιμένοντας ότι κάποιος άλλος θα βοηθούσε τον επιληπτικό. Σήμερα το μόνο σίγουρο είναι πως οι μισοί θα έβγαζαν το κινητό τους για να τραβήξουν βίντεο.

Σε μια παραλλαγή του πειράματος, άλλαξαν τον αριθμό των φοιτητών και διαπιστώθηκε ότι, όταν το υποκείμενο πίστευε πως είναι μόνος με κάποιον αβοήθητο, αντέδρασε και βοήθησε το «θύμα» σε χρόνο λιγότερο από 3 λεπτά.  Το πείραμα επαναλήφθηκε και με άλλους φοιτητές με αποτέλεσμα το ποσοστό να φτάσει στο 85%.

Το συμπέρασμα:

«Όσο περισσότεροι είναι οι μάρτυρες κάποιου δυσάρεστου γεγονότος ,τόσο λιγότερο υπεύθυνος αισθάνεται ο καθένας, γιατί η ευθύνη επιμερίζεται στο πλήθος, επομένως είναι λάθος να αισθανόμαστε ασφάλεια μέσα στο πλήθος»

Περισσότερα εδώ:

Τέλος, αυτό που έχω να προσθέσω είναι πως η αλληλεγγύη διδάσκεται. Ο φόβος και η ανασφάλεια πολλές φορές την μπλοκάρει στους ανθρώπους που ο χαρακτήρας τους είναι γενικά καλός και συμπονετικός. Για τους φασίστες, τους ρατσιστές, και τους θρησκόληπτους δεν αξίζει να αναφερθώ καν. Αυτοί δεν βοηθάνε ούτε το σινάφι τους.