Σαν σήμερα το 1949, "πέφτει" το ύψωμα Κάμενικ στο Γράμμο, το τελευταίο προπύργιο του Δημοκρατικού Στρατού - Παρακρατικές συμμορίες, από νόμιμο μετερίζι, στον «αντισυμμοριακό» αγώνα. Η περίπτωση του Γ. Σούρλα.

Του Γ. Γ

Σαν σήμερα τα ξημερώματα, το 1949. ο λεγόμενος "Εθνικός Στρατός", καταλαμβάνει το ύψωμα Κάμενικ στο Γράμμο, εξέλιξη που σηματοδοτεί την λήξη του Εμφυλίου πολέμου και την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Θα αναφερθούμε αναλυτικά σ' αυτό, σε επόμενες αναρτήσεις μας.

Εδώ θα κάνουμε μια αναφορά ποιοι εκτός των άλλων στελέχωναν τις κυβερνητικές δυνάμεις, Ποιοι ήταν οι ένοπλοι που εκπροσωπούσαν την "ενιαία εθνικοφροσύνη". Μια εθνικοφροσύνη η οποία μεταξύ άλλων χρησιμοποίησε τις συμμορίες τύπου Σούρλα και Βρεττάκου,

Αυτές οι παρακρατικές συμμορίες έχοντας την αμέριστη υποστήριξη από το αστικό κράτος, μετά την απελευθέρωση από την Γερμανική κατοχή, μετατράπηκαν σε παραστρατιωτικές οργανώσεις, με επικουρική δράση προς τον Εθνικό Στρατό, προσφέροντας από νόμιμο πια μετερίζι υπηρεσίες στον «αντισυμμοριακό» αγώνα.

Σ' αυτή την ανάρτηση θα αναφερθούμε αναλυτικά για την παρακρατική εγκληματική συμμορία του Γρηγόρη Σούρλα  η οποία έδρασε στη Δυτική Θεσσαλία.

Ο χώρος δράσης δεν ήταν τυχαίος. Η Θεσσαλία αποτελούσε στην Κατοχή ένα από τα προπύργια του ΕΑΜ. Ο εύφορος κάμπος της ήταν καίριας σημασίας για τον επισιτισμό του αντάρτικου στρατού ΕΛΑΣ. Εκεί δόθηκε εξάλλου και η μάχη της σοδειάς.
Γι' αυτό στην περιοχή εμφανίστηκαν δωσίλογες οργανώσεις, όπως τα ΕΑΣΑΔ και στη συνέχεια παρακρατικές συμμορίες, οι οποίες έλεγχαν εκτός από την παραγωγή και τις διαδρομές από και προς τον θεσσαλικό κάμπο. Γι' αυτό τον λόγο έστησαν το αρχηγείο τους σε συγκοινωνιακούς κόμβους, όπως ο σιδηροδρομικός σταθμός του Δεμερλί (σημ. Σταυρός Φαρσάλων).

Ο Γρηγόρης Σούρλας, Σαρακατσάνος, παραδοσιακός ληστής προπολεμικά, αφού έκανε ένα σύντομο πέρασμα ως αυτοτελής καπετάνιος της ομάδας του ταγματάρχη Κωστόπουλου κατά τη διάρκεια της Κατοχής, φέρεται να πρωταγωνιστεί στη συγκρότηση ένοπλης οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην περιοχή των Φαρσάλων.

Η οργάνωσή του διαλύθηκε από τον ΕΛΑΣ, όπως και οι άλλες οργανώσεις του ΕΔΕΣ εκτός Ηπείρου, τον Οκτώβριο 1943, με την έναρξη των συγκρούσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στην Ηπειρο.

Προς το τέλος της Κατοχής ο Σούρλας, όπως και άλλοι ΕΔΕΣίτες, φέρεται να προσχωρεί στον ΕΑΣΑΔ (Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης), οργάνωση χρηματοδοτούμενη και εξοπλισμένη από τους Γερμανούς .
.Συνέχισε ωστόσο να διατηρεί σχέσεις με τον ΕΔΕΣ και τον αρχηγό του Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως διαφαίνεται από την καταγραφή στο ημερολόγιο του Ζέρβα, με τον οποίο ανταλλάσσει επιστολή με ημερομηνία 29 Απριλίου 1944

Λίγο πριν από τη γερμανική υποχώρηση, τα ΕΑΣΑΔ, αφού για μήνες τρομοκρατούσαν την περιοχή, συγκεντρώθηκαν υπό τον Σούρλα στο χωριό Δεμερλί στη μέση του θεσσαλικού κάμπου για να προσφέρουν την τελευταία τους υπηρεσία στους Γερμανούς πάτρονές τους.
Η τοποθέτησή τους πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη και τη δυτική Θεσσαλία στόχευε να προστατέψει τη γερμανική υποχώρηση από τις επιθέσεις του ΕΛΑΣ στη σιδηροδρομική γραμμή και στην περιοχή της Γούρας (Ορθρυς).
Αυτές τις ομάδες διέλυσε ο ΕΛΑΣ, με ταυτόχρονη επίθεσή του στον σιδηροδρομικό σταθμό του Δεμερλί και στη φρουρά των Φαρσάλων.

Για τη δράση του στις γραμμές των συνεργαζομένων με τους Γερμανούς ΕΑΣΑΔ ο Σούρλας παραπέμφθηκε επανειλημμένα στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων Λάρισας, όπως καταδεικνύουν τα υπ. αριθμ. 221,222,223/25 Οκτωβρίου 1946 πρακτικά του δικαστηρίου.

Μετά την Απελευθέρωση ο Σούρλας ακολούθησε τη συνήθη πορεία όσων ηγήθηκαν παρακρατικών συμμοριών. Η συμμορία του αποτελούμενη από 14 άτομα έκανε την εμφάνισή της στην περιοχή Αλμυρού και Φαρσάλων στις αρχές Φεβρουάριου 1945, πριν ακόμη από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας.

Δύο ημέρες ύστερα από την εγκατάσταση των κυβερνητικών αρχών στα Φάρσαλα, ο Σούρλας με την ομάδα του εισήλθαν πανηγυρικά στα Φάρσαλα και άρχισαν να «διαφεντεύουν» την περιοχή.
Ενα από τα γνωστότερα «κατορθώματα» του είναι η απαγωγή, στις 24 Απριλίου 1945, του εισαγγελέα Πρωτοδικών Λάρισας Χρ. Πατακιά.
Πολυάριθμα ήταν τα περιστατικά τρομοκρατίας που καταγράφηκαν σε στρατιωτικά έγγραφα, αναφορές, υπομνήματα, βρετανικές εκθέσεις, προφορικές και γραπτές μαρτυρίες.

Ο δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης και η συμμορία Σούρλα που τον σκότωσε συνοδευόμενη από τον Βρετανό αξιωματικό "Τζόρτζ" Μίλερ

Η κατάσταση στη Θεσσαλία ώθησε τον πολιτικό συντάκτη του «Ριζοσπάστη» Κώστα Βιδάλη να μεταβεί στον θεσσαλικό κάμπο για να κάνει επιτόπια έρευνα για τις συνθήκες που επικρατούσαν εκεί.
Στις 14 Αυγούστου ο Βιδάλης συνελήφθη στο χωριό Μέλια λίγα χιλιόμετρα από τη Λάρισα από τη συμμορία του Σούρλα. Υστερα από βασανιστήρια με υπόδειξη του Μίλερ που παρακολουθούσε το περιστατικό και με τη συνενοχή των κρατικών αρχών ο Βιδάλης δολοφονήθηκε.
Η είδηση συγκλόνισε την Ελλάδα και τη δημοκρατική διεθνή κοινή γνώμη. Το περιστατικό καταγγέλθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Τις παραμονές του δημοψηφίσματος για την επιστροφή ή όχι του βασιλιά Γεωργίου Β' μια βρετανική κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία από βουλευτές όλων των κομμάτων, αφού συγκέντρωσε πλήθος αποδεικτικών στοιχείων, κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα:

«Σε μερικά μέρη της Θεσσαλίας, ιδιαίτερα στο τρίγωνο Λάρισα - Βόλος- Φάρσαλα, οι ένοπλες δεξιές ομάδες λειτουργούν με άκρα τόλμη. Μια ημέρα του Αυγούστου, ένας περιβόητος δεξιός συμμορίτης, ονόματι Σούρλας, μπήκε στην ίδια πόλη της Λάρισας, την έδρα του Β' Σώματος του Ελληνικού Στρατού και έμεινε εκεί αρκετό χρόνο χωρίς να συλληφθεί. Μια άλλη μέρα ο πολιτικός συντάκτης του "Ριζοσπάστη" Βιδάλης απήχθη από βαγόνι του σιδηροδρόμου κοντά στον Βόλο από συμμορίτες και εκτελέστηκε παρουσία, όπως λέγεται, χωροφυλάκων. Καθ’ όσον γνωρίζει η αντιπροσωπεία δεν έγιναν συλλήψεις

Αυτές οι ένοπλες συμμορίες έχουν, όπως φαίνεται, την ανοχή της κυβέρνησης και δεν γίνεται καμιά προσπάθεια να παταχθούν. Αν και ορισμένοι κύκλοι ισχυρίζονται ότι στόχος τους είναι να εμποδίσουν την εξάπλωση του κομμουνισμού, το γεγονός είναι ότι δεν συμπλέκονται με τις κομμουνιστικές συμμορίες αλλά ασχολούνται με την κατατρομοκράτηση των χωριών και εκβιάζουν πληρωμές από όποιον είναι αρκετά πλούσιος για να μπορεί να πληρώσει. Στην περιοχή νοτίως της Λαμίας μας είπαν ότι ο ηγέτης της Δεξιάς επιβάλλει φόρο 10% στη σοδειά της περιοχής. Αν και η οπλοφορία είναι παράνομη, ο σχετικός νόμος εφαρμόζεται μόνο κατά των μελών της Αριστεράς. Σε μερικές περιφέρειες της Θεσσαλίας η κυβέρνηση η ίδια προμηθεύει όπλα στους πολίτες οπαδούς της».

Ο Γρηγόρης Σούρλας με το πρωτοπαλίκαρό του Δημ Καρακώστα (δεξιά), μέλη της συμμορίας του και αξιωματικούς της χωροφυλακής

Με το ΚΘ’ ψήφισμα της 14ης Σεπτεμβρίου 1947 «περί αμνηστίας παραδιδομένων στασιαστών», ο τυπικά επiκηρυγμένος Σούρλας παρουσιάστηκε «αυθόρμητα» στις αρχές και αμνηστεύθηκε για τα αδικήματα που «σχετίζονται, οπωσδήποτε, με τη συμμοριακή ή αντισυμμοριακή δράση».

Η συμμορία του, όπως και άλλες παρακρατικές συμμορίες, παρόλο που τυπικά διαλύθηκε, κατ’ ουσίαν μετασχηματίσθηκε σε παραστρατιωτική οργάνωση, με επικουρική δράση προς τον Εθνικό Στρατό. 

Πληροφορίες συγκεντρώσαμε από εδώ