Αφιέρωμα: Τσιγγάνοι. Οι άγνωστοι συμπολίτες μας (Με αφορμή την μούφα είδηση περί "θανάτου" του Γιώργου Μάγκα)

Με αφορμή την μούφα είδηση περί του "θανάτου" του τσιγγάνου Γιώργου Μάγκα, ενός καλλιτέχνη που η φήμη του ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα και ο οποίος είναι ένας από τους μεγαλύτερους δεξιοτέχνες του κλαρίνου στην Ελλάδα, επαναφέρουμε μια περασμένη ανάρτησή μας.

 

Οσα (ίσως) δεν θέλουμε να ξέρουμε

Της Βασιλικής Λάζου - Hothistory

Κινούνται δίπλα μας. Συνομιλούμε και ψωνίζουμε απ' αυτούς. Γοητευτήκαμε από το κλαρίνο τους. Αλλά ουσιαστικά δεν μπορέσαμε (ή δεν θελήσαμε) να τους γνωρίσουμε.

Οι Τσιγγάνοι, λοιπόν. Ρομ ή Ρομά ή Ρομανί ή Ατζίγκανοι -κατά τους παλιότερους- ή γύφτοι (της «Μικράς Αιγύπτου»), όπως ακομπλεξάριστα δηλώνει μια κατηγορία απ’ αυτούς.
Ευκαιρία λοιπόν να τους μάθουμε. Να γνωρίσουμε την περιπέτεια μιας φυλής που ξεκίνησε πριν από 17 αιώνες από τη βόρεια Ινδία, διέσχισε την Περσία και έφτασε στη Μικρά Ασία και τη βυζαντινή Αρμενία.

Τον 11ο αιώνα καταγράφονται στην Κωνσταντινούπολη, το 1332 στην Κρήτη.
Γύρω στο 1400 οι Τσιγγάνοι περνάνε από τη Βλαχία στην Ουγγαρία και τη Γερμανία. Και το 1513 διαβαίνουν τη Μάγχη. Τον 19ο αιώνα μεταναστεύουν στην Αμερική και μετά στην Αυστραλία. Ενας πληθυσμός 20.000.000 ανθρώπων σε όλο τον κόσμο -τα 12.000.000 στην Ευρώπη. Ο οποίος ποτέ δεν επιζήτησε εθνική-κρατική συγκρότηση.

Με άστατα ελεύθερο τρόπο ζωής, αιώνιοι νομάδες, γυρολόγοι, ανυπάκουοι, καταφερτζήδες, μουζικάντες, χειρομάντες, σιδεράδες, προκαλούσαν παραδοσιακά την αντιπάθεια των «νοικοκυραίων». Οι διώξεις και τα μέτρα καταπίεσης των νεωτερικών κρατών υποχρέωσαν τους Τσιγγάνους να αναπτύξουν νέες στρατηγικές επιβίωσης. Που αποδείχτηκαν αποτελεσματικές μέχρι που ήρθε το «μεγάλο κακό». Το Ολοκαύτωμα των Τσιγγάνων ή Porajmos. Η ναζιστική Γερμανία τους κατέταξε στην κατηγορία των «βλαβερών» υπάρξεων, μαζί με τους Εβραίους. Το καφέ τρίγωνο που τους φόρεσαν στο πέτο οδήγησε στην εξόντωση 250.000 Ρομά.

Στην κατεχόμενη Ελλάδα οι ναζιστικές πρακτικές εξόντωσης σκόνταψαν στο γεγονός πως το προπολεμικό κράτος δεν τους κατέγραφε, διότι ως πλανόδιους τους θεωρούσε... αλλοδαπούς.
Αυτό δεν εμπόδισε κάποιους να ενταχθούν στην Αντίσταση, με κορυφαίο τον Βασίλη Μήτρου ή «καπετάν Γύφτο» από την Εύβοια, που σκοτώθηκε στη μάχη της Λαμπούσας. Μαζί του και οι έντεκα Τσιγγάνοι που εκτελέστηκαν στο μπλόκο της Χαμοστέρνας.

Οι σύγχρονες κοινωνίες -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό- αντιλαμβάνονται πως έχουν συμφέρουν να «εντάξουν» τους Τσιγγάνους. Αλλά όχι να τους «αφομοιώσουν». Εξάλλου αυτό δεν γίνεται. Δεν τους ρώτησε κανείς αν «θέλουν να γίνουν σαν εμάς».
Γιατί, όπως λένε, η ιστορία τους είναι η «ιστορία των προσπαθειών που κατέβαλαν οι άλλοι για να εξαλείψουν την ιδιαιτερότητά τους». Ανεπιτυχώς.

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ Του Βαγγέλη Βάγια

Η πολυκύμαντη πορεία των Τσιγγάνων στην ευρωπαϊκή ήπειρο

ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΕΥΓΟΝΙΚΗ ΚΑΙ «ΑΚΑΘΑΡΤΟΙ» Του Βαγγέλη Τζοϋκα

Το λησμονημένο «μελαψό» Ολοκαύτωμα

«ΜΗ ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ» ΑΝΤΑΡΤΕΣ Της Βασιλικής Λάζου

Η αδύνατη ανασυγκρότηση της μνήμης των Ρομά στην Εθνική Αντίσταση

ΟΙ ΜΑΚΡΙΝΟΙ «ΔΙΠΛΑΝΟΙ» ΜΑΣ Του Γιάννη Μπαζοϋ

Αν τους ξέραμε καλύτερα...

«Καταπολεμώντας την τσιγγάνικη πανώλη»

DOC FILES Επιμέλεια Βασιλική Λάζου